ศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

A STUDY OF WORSHIPING SACRED OBJECTS ON PROMOTING THE GOOD BEHAVIORS OF PEOPLE IN NANGRONG DISTRICT, BURIRAM PROVINCE

พระธรรมธรชยสทธ ชยธมโม (ศรชย)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพระพทธศาสนา

บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พทธศกราช ๒๕๖๐

ศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

พระธรรมธรชยสทธ ชยธมโม (ศรชย)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาพระพทธศาสนา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พทธศกราช ๒๕๖๐

(ลขสทธเปนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย)

A Study of Worshiping Sacred Objects on Promoting the Good Behaviors of People in Nangrong District, Buriram Province

Phradhammathorn Chaiyasit Jayadhammo (Sornchai)

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Arts (Buddhist Studies)

Graduate School

Mahachulalongkornrajavidyalaya University C.E. 2017

(Copyright by Mahachulalongkornrajavidyalaya University)

ชอวทยานพนธ : ศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

ผวจย : พระธรรมธรชยสทธ ชยธมโม (ศรชย) ปรญญา : พทธศาสตรมหาบณฑต (พระพทธศาสนา) คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ : พระมหาภฏชวชร เขมทสส, ดร., ปธ.๙, ศน.บ.(รฐศาสตรการปกครอง)

รป.ม.(นโยบายสาธารณะ), พธ.ด.(พระพทธศาสนา) : ดร.วรเวช ศรประเสรฐศร, ศศ.บ.(รฐประศาสนศาสตร), รป.ม.(รฐประศาสนศาสตร), พธ.ด.(พระพทธศาสนา)

วนส าเรจการศกษา : ๑๖ มนาคม ๒๕๖๑

บทคดยอ

วทยา นพนธเ ร องน “ศกษา กา รบ ช าว ตถมงคล เพอส ง เสร มพฤต กรรมด ในทา งพระพทธศาสนาของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย” มวตถประสงค ๑) เพอศกษาวตถมงคลในสงคมไทย ๒) เพอศกษาการบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ๓) เพอศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมยเปนการวจยเชงคณภาพ โดยการวเคราะหขอมลจากพระไตรปฎก เอกสารวชาการทางพระพทธศาสนา งานวจยทเกยวของ และเปนการศกษาวจยเชงภาคสนาม แลวน าเสนอผลการวจยดวยวธการวเคราะหเชงพรรณนา ผลการวจยพบวา ๑. วตถมงคลหมายถงสงของทงทเกดมเองโดยธรรมชาตและสงของทมนษยไดสรางขนตามความเชอวาจะเปนเหตน ามาซงความสขความเจรญ ความเปนสรมงคล โชคลาภหรอเปนเครองปองกนภยตางๆ ซงไดแกพระเครอง เครองรางและของขลงชนดตางๆ จากอดตจนถงปจจบนนยอมสงผลกระทบตอสงคมไทยในดานตางๆ อยางหลกไมพน อทธพลของวตถมงคลทมตอสงคมไทยคอความเชอทวาการถงพระรตนตรยเปนสรณะเปนการปรารภพระพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ เปนอารมณ หรอเปนเครองระลกถงเหตใหเรามโอกาสในการพฒนากายและจตของเราไปในทางบญกศลยงขน แตการถอวตถมงคลเปนสรณะนนเรายดถอในดานความขลงความศกดสทธ เปนหลกตองประพฤตตามหลกเกณฑพธกรรมตามแบบไสยศาสตรอยางเครงครดเปนเหตใหเราตดหลงอยในสงนนๆ เปนการยากในการทจะพฒนากายและจตใหสงขนจงไมใชสรณะท พงท เกษมปลอดภยอยางแทจรงเพราะเรายงหวนไหวไมรอดพนจากทกขไปไดไมเหมอนการถงพระรตนตรยเปนสรณะทท าใหเราถงความเกษมปลอดภยอยางแทจรงท าใหเกดอทธพลดานความเชอคอความเชอในอานภาพของพระพทธมนตทปรากฏในพระไตรปฎก ความเชอในขอปฏบตหรอปฏปทาของเกจอาจารย อทธพลของสอโฆษณา ดานพธกรรมคออทธพลของวตถมงคลตอการประกอบพธกรรม หรอพธพทธาภเษกและอทธพลภายหลงการประกอบพธพทธาภเษกแลว กคอเมอมผรบวตถมงคลตางๆ นนไปแลวควรจะตองเกบรกษาในทซงเหมาะสม ดานจตใจคอสรางความมนอกมนใจ ดานศลปะและพทธพาณชย และการลวดลายอกขระเกดขน

ข

๒. การบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมยมทงการบชาวตถมงคลจากธรรมชาตคอวตถมงคลทไดจากสตว จากพชและทรพยากรจากธรรมชาตอนๆ ไดแกเขยวเสอกลวง เขยวหมตน ชองหมปา งาก าจด งาชางน า เขากวางหด เดอยงเหลอม กระดกงเหลอม กระเบนทอง น าน าตาพะยน คดตางๆ และธาตกายสทธชนดตางๆ และวตถมงคลทพระเกจ ฤาษและผ เรองอาคมสรางขนมา ดงทปรากฏในการบชาเทพเจาตางๆ ไดแกการบชาศวลงค การบชาเทพเจาตางๆ ดงทปรากฎทปราสาทพนมรง รวมทงวตถมงคลทพระเกจทนางรองไดแกหลวงพอเอยม ฐานวโร หลวงพอเพยร ศลวสทโต ไดสรางใหผมศรทธาน าไปบชา นอกจากนยงมการสกยนต จากฤาษและผเรองอาคมตางๆ แลวแตส านกนน

๓. การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย พฤตกรรมคอการละความชวโดยการยดมนในวตถมงคลคอการรกษาศลดงจะเหนไดในขอหามในการใชวตถมงคลและทกกระบวนการขนตอนของการสรางหากเปน ฆราวาสกตองนงขาวหมขาว สมาทานศล ๕ หรอ ศล ๘ หากเปนพระสงฆกตองปลงอาบต ส ารวมในศลใหบรสทธจงจะสามารถด าเนนการสรางวตถมงคลอยางสมบรณบรสทธถกตองตามแบบแผนของการสรางวตถมงคลของโบราณาจารยซงเทากบวาผสรางวตถมงคลทกคนนนยอมมโอกาสไดปฏบตธ รรมดวยการรกษาศลใหบรสทธอยเสมอ การท าความดคอวตถมงคลเปนอบายทจะโนมนาวทงผสรางวตถมงคลรวมทงผใชวตถมงคลเองใหหนมาสการปฏบตธรรม และเมอไดมาแลว น ามาบชากกราบ ไหวนอบนอมทงตนและกอนนอน เวลาหอยตดตวไปไหน กน ามาจบเหนอหวกราบไหวบชา สวดมนตอาราธนาดวยความนอบนอมอยเสมอ ท าจตใจใหผองใสคอการบชาวตถมงคลและการกราบไหวนอบนอมบชาพระเกจอาจารยตางๆ ทวดเพอขอหรอเชาบชาพระเครองมาบชา ซงผใชพระเครองไดมโอกาสปฏบตอบรมปญญา ยกจตขนสวปสสนาใหเกดความรแจงกบตนอยางลกซง โดยการสวดมนตภาวนาบทพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณตางๆ ในการอาราธนาพระเครองอนเปนพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต ซงเปนการฝกสมาธในการใชพระเครองท เปนพนฐานทจะชวยผลกดนจตของผใชพระเครองใหยกขนสการปฏบตวปสสนา อบรมปญญาความร แจงใหเกดแกตน สดทายใจของผใชพระเครองนนกจะกลายเปนพระทแทจรงคอเปนใจของผทหมดสนซงกเลสเหตแหงทกขโดยสนเชง ไปในทสด เมอใจผใชพระเครองกลายเปนใจพระอยางแทจรง

ค

Thesis Title : A Study of Worshiping Sacred Objects on Promoting the Good Behaviors of People in Nangrong District, Buriram Province

Researcher : Phradhammathorn Chaiyasit Jayadhammo (Sornchai) Degree : Master of Arts (Buddhist Studies) Thesis Supervisory Committees : Phramaha Phatchawat Khematassi, Dr., Pali IX, B.A.(Government Political Science), M.P.A.(Public Policy)

Ph.D.(Buddhist Studies) : Dr.Voravech Siriprasertsri, B.A.(Public Administration), M.A.(Public Administration), Ph.D.(Buddhist Studies)

Date of Graduation : March 16, 2018 Abstract The thesis entitled “A Study of Worshiping Sacred Objects on Promoting the Good Behaviors of People in Nangrong District, Buriram Province” aimed 1) to study the sacred objects in Thai society, 2) to study the traditions of pray sacred objects of people in Nangrong District, Buriram Province, and 3) to study the use of sacred objects to promote the morality in Buddhism of people in Nangrong District, Buriram Province. This qualitative study analyzed the data from Tripitaka, Buddhist documents and related literature which are as the field research. The obtained data were analyzed by descriptive analysis. The research found that : 1. The sacred objects are things found in nature and created by human made according to the beliefs that lead to be happy, prosperous and fortunate. Also, these sacred objects are used to protect oneself from danger including small Buddha images and a variety of amulets that inevitably effect on the Thai society in all aspects from the past to present times. The influences of sacred objects on Thai society are to reach the Triple Gems as a refuge which is as Buddha, Dhamma and Sangha. This is a refuge or memorial things that lead us to develop both physical and mental in a good way. However, holding the sacred objects as a refuge is to abide the alchemy and holiness as the foundation of the appropriate behaviors according to the rituals of superstition strictly that brings to loss of those things. Therefore, the difficulty to develop physical and mental is not a real refuge. If we feel anxious, we cannot escape from suffering. In contrast, if we seize the Triple Gems as a refuge, we will achieve the real happiness. This leads to the belief of Buddha power found in Tripitaka. The beliefs of the best practices of the Buddhist gurus and the influences

ง

on ritual advertisements are the power of sacred objects used in the rituals or Phatthaphisek Ceremony. The influences after the Phatthaphisek Ceremony indicate that the receivers should keep the sacred objects in the suitable places. They are confident in arts, Buddhist commercial and character patterns.

2. The worshiping sacred objects of people in Nangrong District, Buriram Province is to worship sacred objects from nature which are made from wild animals, plants and other natural resources including hollow tiger fangs, boar fangs, boar wigs, sesame, walrus ivories, shrink antler, boa spurs, boa bones, stingray stomach, dugout tears, various crooks, psychical substances. Also, the sacred objects are produced from the Buddhist gurus, hermits and magic persons as shown in the God worships namely, Shiva worship, deity worship in Phanom Rung sanctuary including the sacred objects from the sacred gurus in Nangrong District e.g. Venerable Aiam Thanavaro and Venerable Pian Silavisutho who build up faith and worship of people as well as the tattooing from the hermits and magic persons.

3. The worshiping sacred objects to promote the good behaviors in Buddhism of people in Nangrong District, Buriram Province are to abandon the evil by adhering the sacred objects with keeping the precepts. This can be seen in the prohibitions of the use and all steps in producing the sacred objects in which the seculars have to wear the white robes and practice the five or eight precepts. The priests who confess and practice the precepts until purity can build up the sacred objects completely according to the traditional pattern of sacred objects’ establishment. That means all sacred objects’ builders always have an opportunity to practice the precepts. The sacred objects are as the ruse to convince the creators and users to practice Dharma. When they owe the sacred objects, they worship and pay respect both before waking up and going to bed, carrying them to everywhere and praying with humility. Making the cheerful mind is to worship the sacred objects and pay respect to the Buddhist gurus who allow people to rent the small Buddha images. The users have a chance to practice more intellectual knowledge in order to improve their understanding thoroughly. They can pray the variety of Buddha, Dharma and Sangha virtues which is to request the amulets as Buddhanussati - Recollection of the Buddha, Dhammanussati) - Recollection of the Dhamma, and Sanghanussatim - Recollection of the Sangha. The use of amulets is a fundamental to help raise the mind of the users to practice the meditation and train intellectual knowledge. Eventually, the mind of users will become the true amulets; that is, the mind of users will end to the suffering of passion which is totally in the users’ mind when the mind becomes truly amulets.

จ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธเลมน ส าเรจลงดวยดเพราะไดรบความอนเคราะหจากคณาจารยและผ มพระคณหลายฝาย ผวจยขอขอบพระคณทานผมสวนเกยวของทไดใหความชวยเหลอในการท าการวจยในครงนมา ณ โอกาสน

กราบขอบพระคณพระศรปรยตตธาดา รองเจาคณะจงหวดบรรมยและผอ า นวยการวทยาลยสงฆบรรมย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พระมหาดนยพชร คมภรปญโญ รองคณบดบณฑตวทยาลยฝายบรหาร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ประธานกรรมการสอบปองกนวทยานพนธ เจรญพรขอบคณ ผศ.ดร.วระชย ยศโสธร กรรมการสอบปองกนวทยานพนธ กราบขอบพระคณพระมหาภฏชวชร สขเสน, ดร. ประธานกรรมการควบคมวทยานพนธ และ ดร.วรเวช ศรประเสรฐศร กรรมการควบคมวทยานพนธ ทกรณาใหค าแนะน าปรกษาและตรวจสอบแกไขขอบกพรองวทยานพนธเลมน ขอขอบพระคณอาจารยทกทานทไดสละเวลาอนมคาใหค าแนะน า และตรวจสอบแกไขขอบกพรองตางๆ คอยชวยเหลอและอนเคราะหแกผวจยดวยดตลอดมา ขอขอบพระคณคณะกรรมการสอบปองกน วทยานพนธ ทไดกรณาใหค าแนะน าและขอเสนอแนะทเปนประโยชน ขอขอบพระคณอาจารยทก ๆ ทานทไดประสทธประสาทศลปวทยาใหเกดความร แนวคดสรางสรรค และประสบการณตางๆ ในขณะศกษาอยในสถาบนน รวมทงเจาหนาทหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพระพทธศาสนาทกๆ ทาน ทไดอ านวยความสะดวกในการสบคนขอมลส าหรบการท างานวทยานพนธในครงน ขอขอบคณผใหขอมลส าคญทเสยสละเวลาใหขอมลและใหความอนเคราะหชวยเหลอดวยด

ขอขอบคณการสนบสนนบดามารดาและญาตธรรมทกทานทใหการชวยเหลอในทกเรอง พรอมทงใหก าลงใจดวยดมาโดยตลอด และขอขอบคณอาจารย ดร.ธนนตชย พฒนะสงห ท เมตตาใหความชวยเหลออกทงยงใหค าปรกษาและชวยเหลอจนวทยาน พนธเลมนส า เรจไปดวยดผวจยขอขอบคณเปนอยางยง คณความดและประโยชนจากการท าวทยานพนธน ขอนอมถวายบชาพระคณบดามารดา พระคณครอปชฌายอาจารย ผประสทธประสาทวชาความรมาตงแตเยาววยจนถงปจจบน ตลอดจนกลยาณมตรและญาตพนองทกคนทคอยใหก าลงใจมาตงแตตนจนส าเรจการศกษา

พระธรรมธรชยสทธ ชยธมโม (ศรชย)

๑๖ มนาคม ๒๕๖๑

ญ

ค าอธบายสญลกษณและค ายอ

อกษรยอแทนชอคมภรตามทปรากฏในวทยานพนธฉบบน ผวจยอางองจากพระไตรปฎก

ภาษาไทยฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พระไตรปฎกภาษาบาล ฉบบมหาจฬาเตปฏก อรรถกถาภาษาบาล ฉบบมหาจฬาอฏฐกถา และพระไตรปฎกและอรรถกถาแปลฉบบมหามกฏราชวทยาลย

ก. รปแบบการอางองพระไตรปฎกภาษาบาล ฉบบมหาจฬาเตปฏก พระไตรปฎกภาษาไทยฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย และอรรถกถาภาษาบาล ฉบบมหาจฬาอฏฐกถา จะขนตนดวยอกษรยอชอคมภรแลวตามดวยเลม/ขอ/หนา ตวอยางเชน อง.ตก. (ไทย ) ๒๐/๔๐/๒๐๓.หมายถง องคตตรนกาย ตกนบาต พระไตรปฎกเลมท ๒๐ ขอท ๔๐ หนาท ๒๐๓ ดงน

พระวนยปฎก

ค ายอ ชอคมภร ว.มหา. (ไทย) = วนยปฎก มหาวภงค (ภาษาไทย) ว.ม. (ไทย) = วนยปฎก มหาวรรค (ภาษาไทย) ว.จ. (ไทย) = วนยปฎก จฬวรรค (ภาษาไทย) ว.ป. (ไทย) = วนยปฎก ปรวารวรรค (ภาษาไทย)

พระสตตนตปฎก ท.ปา. (ไทย) = สตตนตปฎก ทฆนกาย ปาฏกวรรค (ภาษาไทย) ม.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก มชฌมนกาย มชฌมปณณาสก (ภาษาไทย) ส.ส.. (ไทย) = สตตนตปฎก สงยตตนกาย สคาถวรรค (ภาษาไทย) ส. น. (ไทย) = สตตนตปฎก สงยตตนกาย นทานวรรค (ภาษาไทย) อง.ทก (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย ทกนบาต (ภาษาไทย) อง.จตกก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย จตกกนบาต (ภาษาไทย) อง.สตตก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย สตตกนบาต (ภาษาไทย) ข.ข. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย ขททกปาฐะ (ภาษาไทย) ข.ธ. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย ธรรมบท (ภาษาไทย) ข.อต. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย อตวตตกะ (ภาษาไทย) ข.ส. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย สตตนบาต (ภาษาไทย) ข.ชา.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย มหานบาตชาดก (ภาษาไทย) ข.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย มหานทเทส (ภาษาไทย) ข.อป. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย อปทาน (ภาษาไทย)

ช

สารบญ เรอง หนา

บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ค กตตกรรมประกาศ ฉ สารบญ ช ค าอธบายสญลกษณและค ายอ ฐ บทท ๑ บทน า ๑

๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา ๑ ๑.๒ วตถประสงคของการวจย ๔ ๑.๓ ปญหาทตองการทราบ ๔ ๑.๔ ขอบเขตการวจย ๔ ๑.๕ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย ๕ ๑.๖ ทบทวนเอกสารและรายงานการวจยทเกยวของ ๕ ๑.๗ วธด าเนนการวจย ๑๔ ๑.๘ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ๑๖

บทท ๒ ประวตความเปนมาของวตถมงคลในสงคมไทย ๑๗ ๒.๑ ความหมายของวตถมงคล ๑๗ ๒.๒ ความเปนมาของวตถมงคล ๑๙ ๒.๓ ประเภทของวตถมงคล ๒๑

๒.๓.๑ ประเภททเกดขนเองโดยธรรมชาต ๒๑ ๒.๓.๒ ประเภททมนษยปรงแตงสรางขน ๒๑

๒.๔ ความเชอเกยวกบวตถมงคลในสงคมไทย ๒๓ ๒.๔.๑ ทมาของความเชอวตถมงคลในสงคมไทย ๒๓ ๒.๔.๒ ความเชอเกยวกบวตถมงคลในสงคมไทย ๒๖

๒.๕ อทธพลของวตถมงคลทมตอสงคมไทย ๓๖ ๒.๕.๑ ดานความเชอ ๓๖ ๒.๕.๒ ดานพธกรรม ๔๓ ๒.๕.๓ ดานจตใจ ๔๘ ๒.๕.๔ ดานศลปะและพทธพาณชย ๕๒

๒.๖ สรป ๕๖

บทท ๓ ศกษาการบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ๕๘

ซ

๓.๑ การบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ๕๘ ๓.๑.๑ วตถมงคลจากสตว ๕๘ ๓.๑.๒ วตถมงคลจากพชและทรพยากรอนๆ ๖๐ ๓.๑.๓ วตถมงคลทเกดจากพระเกจ ฤาษ และผเรองอาคมสราง ๖๗

๓.๒ สรป ๗๐

บทท ๔ ศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ๗๒

๔.๑ การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ดานละความชว ๗๒ ๔.๒ การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ดานท าความด ๘๒ ๔.๓ การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ดานมจตใจผองใส ๘๖ ๔.๔ สรป ๙๑

บทท ๕ สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ ๙๓

๕.๑ สรปผลการวจย ๙๓ ๕.๒ อภปรายผล ๙๖ ๕.๓ ขอเสนอแนะ ๑๐๒

บรรณานกรม ๑๐๓ ภาคผนวก ๑๑๐ ภาคผนวก ก เครองมอทใชในการวจย ๑๑๑ ภาคผนวก ข หนงสอขออนเคราะหตรวจเครองมอทใชในการวจย ๑๑๕ ภาคผนวก ค รายชอผใหสมภาษณ ๑๑๙ ภาคผนวก จ ภาพผใหสมภาษณ ๑๓๖ ประวตผวจย ๑๔๒

บทท๑

บทน า ๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ความเชอกบการความเปนอยวถชวตนน เปนสงส าคญของการดาเนนชวตสงคมไทย โดยเฉพาะดานการมสงทยดเหนยวทางจตใจ เพอใหเกดความสขความเจรญตอตนเองและครอบครว เพราะธรรมชาตของมนษยและสตวยอมมความกลวตวมาตงแตเกด ทงความกลวจากภยธรรมชาตและภยจากสงอน เชน จากสตว โรคราย ภตผปศาจและจากมนษยดวยกนเอง ดวยเหตน เองมนษยจงไดแสวงหาบางสงมายดเหนยวหรอเปนทพงสาหรบปองกนอนตรายตาง ๆ จงเปนทมาของการเคารพบชาในสงศกดสทธกบเทพเจาทงหลาย จะเหนไดวาสงคมไทยปจจบนอยในชวงท มความเจรญดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย แตการด าเนนชวตของสงคมสวนใหญยงผกพนกบความเชอของวตถมงคล และเชอในเรองของความเหนอธรรมชาตโดยอาศยพธกรรม ประเพณ และวฒนธรรม เชนการไหว หรอการบวงสรวง ความศกดสทธเพอมความเชอในการทจะมผลสะทอนกลบมาใหเกดสรมงคลแกตนเอง เพราะเกดความกลวเมอเกดกลวตอการไมไดเคารพนบถอหรอสกการะ อาจเปนเพราะในการด าเนนชวตนเตมไปดวยของความเรงรบ สงผลถงความไมปลอดภยตอตนเองและผ อน จนเกดความกงวล และเปนเครองแสวงหาหลกประกนเพอใหเกดความปลอดภยในชวต โดยหลกประกนนแบงออกเปน ๒ อยาง คอ

๑. หลกประกนในกฎธรรมชาต ทตนสามารถควบคมได และมเหตผล ๒. หลกประกนเหนอธรรมชาต หมายถง หลกประกนทเปนสงศกดสทธ สามารถท างานไดเหนอกฎธรรมชาต๑

อทธพลความเชอตอเรองวตถมงคล ซงเปนสทธของบคคลในการทจะนบถอ แตการนบถอนน ยอมขนอยกบสตปญญาอยางรอบคอบ หากมความหลงงมงายจนเกนไป ยอมเปนผขาดสตทจะพจารณาเหตผลตามความเปนจรงตามแบบอยางความเชอทางพระพทธศาสนา “ความเชอเปนพนฐานของการกระท าทงในทางทเปนกศลและอกศล และความเชอสวนใหญจะเปนการถายทอดทางวฒนธรรม และขนบธรรมเนยมประเพณของคนในแตละสงคม”๒ ท าใหสงคมท ตางกนมความเชอไมเหมอนกน แตในลกษณะเดยวกนนน ความเชอทนบถอยอมมการววฒนาการมาจากธรรมชาต ศาสนา ความคดของมนษยเปนพนฐาน ทสงผลใหมนษยนนเชอถอตาม พนฐานความเชอนนมาจาก ๓ ประเดน คอ

๑ แสง จนทรงาม, ศาสนศาสตร, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๓๔), หนา

๒๐๕. ๒ พล.ต.อ.สวรรณ สวรรณวโช, พนฐานความเชอของสงคมไทย , (กรงเทพมหานคร : บรรณกจ ,

๒๕๔๖), หนา ๑.

๒

๑. ความเชอทเกดจากธรรมชาต หรอปรากฏการณธรรมชาต เชน ฟารอง ฟาผา คนในสมยโบราณไมมอะไรเพอใชพสจนได กจนตนาการเอาวาเปนอ านาจของสงใดสงหนงซงเปนสงลกลบและมอ านาจดลบนดาลใหเปนไปจงเกดความเชอวามสงศกดสทธหรอเทพเจาลงมาท า โทษแกตน ดวยความกลวตอมรณภยนน จงมการกราบไหว บวงสรวงบชาใหสงเหลานนหายโกรธและบนดาลความสขสวสดแกตน

๒. ความเชอทมากบศาสนา ซงเกดขนจากความรทตนไดรบเกยวกบค า สอนและพธการทเจาของศาสนาบญญตไวหรอพระสาวกปฏบตจนเปนแบบอยางสบมา

๓. ความเชอเกดจากความคดของมนษย เหนไดจากความคดแนวปรชญาทางจตวทยาและจนตนาการอนๆ ตวอยางทฤษฏค าสอนของเจาลทธศาสนาทกลาวถงนรก สวรรค เปนตน๓

ความเชอจงเปนพนฐานและสงใหทมอทธพล เชน ความเชอในเรองของสกระบชา ท าดไดดท า ชวไดชว ความเชอตอสงเคารพตอสงทมคณคา เชน สถานท เจดย วด อารามตาง ๆ เปนตน จะเหนไดวาความเชอนน ยอมเกยวของกบวถชวต การด าเนนชวต ความเปนอย แตในทางพทธศาสนานนความเชอตองประกอบดวยความรหรอปญญาทจะประกอบความเชอในเรองนน ๆ ดงนนความเชอความศรทธาทตงอยบนรากฐานแหงปญญาเปนผทมความเชอตามค าสอนในพระพทธศาสนา สามารถน าไปปฏบตในการด าเนนชวตได ดงนนพระพทธศาสนา จงหมายถง วถชวต อนเปนระบบแหงการด าเนนชวตทเรยกวา Way of life๔ จงท าใหพระพทธศาสนาแตกตางจากศาสนาอนทมความเชอประกอบดวยเหตและผล ความเชอในทางพทธศาสนา หมายถง ความเชอทประกอบดวยเหตผลผานการกลนกรองแลวจากปญญา๕ ศรทธาและการสรางศรทธาถอเปนบนไดขนแรกทจะน าไปสเปาหมายสงสดของพทธศาสนา พระพทธเจาทรงเคยตรสกบสหมบดพรหมวา “หมสตวท ตองการฟงธรรมกจงปลอยศรทธามาเถด เราไดเปดประตอมตธรรมแกเหลาสตวแลว”๖ สงทจะท าใหปถชนเกดศรทธากคอ ความเปนผมวนย ดงเชน พระพทธเจาทรงเปนผมระเบยบวนยอยางยอดเยยม เมอพระเจาพมพสารทอดพระเนตเหนครงแรกกทรงเลอมใสในอรยาบท๗ อปตสสมาณพเหนอาการส ารวมของ พระอสสชกเกดศรทธาและขอฟงธรรม๘ จงไดขอบวชในพระพทธศาสนาและไดเปนอครสาวกเบอง ขวาของพระพทธเจา ตวอยางเชนนถอไดวาวนยไดสรางใหเกดศรทธาตงแตศรทธาแบบธรรมดาถง ศรทธาทไมหวนไหว (อจลศรทธา) ดานความเชอของวตถมงคลของไทยนนมมากมายหลายแบบและหลายส านกคนสมยกอนโดยเฉพาะพระภกษรนเกาไดสรางออกมาแจกชาวบานดวยความบรสทธใจ ไมมงเอาผลตอบแทน ท าเพอบ ารงขวญและก าลงใจใหกบเหลาลกศษย ปจจบนไดกลายเปนของเกาและโบราณอนทรงคณคา ทงในดานศลปะและความศกดสทธ จงเปนทปรารถนาของคนทวไปสงคมไทยม

๓ มณ พยอมยงค, วฒนธรรมลานนาไทย, (กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๒๙), หนา ๒๘. ๔ พระเมธธรรมาภรณ, ( ประยร ธมมจตโต ), พทธศาสนากบปรชญา, (กรงเทพมหานคร : อมรนทร

พรนตง กรพ จ ากด, ๒๕๓๓ ), หนา ๑๒. ๕ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท, (กรงเทพมหานคร

: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย), หนา ๔๒๘. ๖ ว.ม. (ไทย) ๔/๙/๑๔-๑๕ ๗ ข.ส. (ไทย) ๒๕/๔๑๒-๔๑๔/๕๙๖. ๘ ว.ม. (ไทย) ๔/๖๐/๗๒-๗๔

๓

การสะสม แลกเปลยน และเชา (ซอและขาย) พระเครองกนมาตงแตอดตจนถงปจจบน โดยเฉพาะสงคมไทยปจจบน เพราะความเชอเรองวตถมงคลนน “เปนเรองของความเชอและศรทธาในสงของทสรางขนม ความสมพนธทางดานศาสนา ตามสมยนยมตงแตโบราณกาลมหลกฐานเปนวตถมงคลทสรางขนมอายเกาแกเกอบ ๒,๐๐๐ ป วตถมงคลจะมมากมายในสงคมไทย เชน พระเครอง , พระกรง, พระกรงปวเรศ, ปลดขก, ผายนต, ตะกรด, มดหมอ, องคเทพทเปนทางศาสนาอนๆ เชน พระพรหม , พระตรมรต, พระราห” ส าหรบ เครองราง เปนสงท มมาตงสมยโบราณกาลนบพนปมาแลว และประวตเครองรางของขลงไมไดมเฉพาะแตในเมองไทยเทานน ชนชาตอน ๆ กมเครองรางใชกนมานานแลว โดยเชอกนวาของสงนจะสามารถปกปองคมครองภยอนตรายตาง ๆ ใหได รวมทงในเรองของโชคลาภ ความโชคดทงหลายทงปวง วตถมงคลและเครองรางของขลง จงนบเปนเปนศาสตรอยางหนงท มอยคกบมนษย ตงแตสมยดกด าบรรพ จนถงทกวนน วตถมงคล - เครองรางของขลง ในยคสมยทเทคโนโลย เจรญกาวหนายงเปนทนยมและมความเชอถอส าหรบความเชอในเรองเครองราง ของคนไทย มมาแตครงโบราณ ดงจะเหนไดในวรรณกรรมทมการกลาวถงอยเสมอ ๆ โดยเฉพาะ เครองราง ทนกรบใชตด ตวในยามออกศกสงคราม เพอเปนเครองยดเหนยวจตใจใหหาวหาญไมเกรงกลวขาศก โดยเชอกนวา เครองราง ทสรางขนดวยวชาไสยศาสตรชนสง โดยพระเกจอาจารยผมวชาอาคมอนเขมขลง จะสามารถชวยคมครองปองกนภยรอบตวไดเปนอยางด การบชาวตถมงคลควรเชามาบชาดวยเงนของตนเองจะขลงกวามผใหมา เพราะถารบจากผอนมา ถอวาบชาแทนเขา บญและความขลงจะนอยกวาเชามาบชาเองซงวตถมงคลเหลานจะเปนเครองปองกนหรอคมครองทางจตใจของผท เคารพศรทธา เชอถออยางจรงจง แตหากการเคารพสกการบชาน เปนไปดวยความโลภ หรอตณหา เพอตองการ ครอบครอง และเพอตองการเพยงคาขายเปนธรกจยอมสงผลถงสภาพจตใจท ดนรน เพราะตองการดวยความทจรตเพอใหไดมาครอบครองเทานน การทมความโลภแกสงเหลานยอมสงผลถงความเดอดรอนตอตนเองและผอน ซงเกดจากกเลสตณหา เพราะความอยากไดนนเอง “พระเทพดลก (ระแบบ ฐตญาโณ) ไดใหความหมายวา “ความโลภเปนรากเหงาของอกศลมลเปนอาการของจตท อยากไดอยากมอยากเปนในสงทตนยงทไมไดยงไมมยงไมเปนจนตองมการดนรนไขวควา ”๙ เมอเปนเชนนยอมเกดการคลาดเคลอนในการศรทธาทแทจรง และยงสงผลถงการกระท าในสงคมไทยทเปลยนแปลงไป จนเกดความคลาดเคลอนในการมศรทธาตามวตถประสงคทแทจรงในการสรางก าลงใจ และยดเหนยวจตใจใหเกดความบรสทธใจอยางแทจรง

อ าเภอนางรอง เปนพนทอยในจงหวดบรรมย โดยประชาชนสวนใหญนนนบถอ พระพทธศาสนา และมความเชอเกยวกบวตถมงคล ทงทเปนพระภกษสงฆและคฤหสถ เพราะการนบถอจากพระพทธศาสนา อาศยเหตและปจจยทเกยวเนองทางวตถมงคลทไดมาจากพระเกจหรอวดท ประชาชนนบถอดวยศรทธา เพราะความศรทธานเปนทยดเหนยวจตใจทงวตถและตวบคคล โดยจะเหนไดจากพระภกษทเคยเปนทเคารพศรทธาและประชาชนปฏบตตามค าสอนของผใหวตถมงคลมา แตการปฏบตของประชาชนในสวนของวตถมงคลนนเมอรบมาแลวตองน าไปปฏบตตามทถกตอง และ

๙ พระเทพดลก (ระแบบ ฐตญาโณ), อธบายหลกธรรมตามหมวดจากนวโกวาท, (กรงเทพมหานคร :

ธรรมสภา, ๒๕๓๕), หนา ๗.

๔

อยในศลธรรมอนดงามตามแบบอยางพระพทธศาสนา โดยใหยดแลวตองปฏบตตามดวย จงจะเกดประโยชนหรออานสงสจากการบชาหรอความเชอตอสงมงคลเหลานน๑๐

ดวยเหตน ผวจยจงจงมความสนใจทจะศกษาประเดนปญหา ศกษาการใชวตถมงคลเพอการ สงเสรมศลธรรมในทางพระพทธศาสนาของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย โดยม วตถประสงค เพอศกษาประวตความเปนมาวตถมงคลในสงคมไทย เพอศกษาประเพณการใหวตถ มงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมยและเพอศกษาการใชวตถมงคลเพอการสงเสรม ศลธรรมในทางพระพทธศาสนาของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ใหรสภาพปญหาและ สาเหตของความลมหลงทยงงมงายกบวตถมงคล พรอมทงน าหลกปฏบตตามพระพทธศาสนาเถรวาท วถในทางพระพทธศาสนาเถรวาทในการสงเสรมศลธรรมเพอใหเกดความเชอในการรบวตถมงคลมาปฏบตทดงามตามแบบอยางความเชอ และเพอเปนการศกษาวจยใหบรรลตามวตถประสงคท ตงไว และเพอเปนผลงานวชาการสบตอไป ๑.๒ วตถประสงคของการวจย

๑.๒.๑ เพอศกษาวตถมงคลในสงคมไทย ๑.๒.๒ เพอศกษาการบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ๑.๒.๓ เพอศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา

ของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ๑.๓ ปญหาทตองการทราบ

๑.๓.๑ วตถมงคลในสงคมไทยมอะไรบาง มความเปนมาอยางไร ๑.๓.๒ การบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมยเปนอยางไร ๑.๓.๓ ศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาของ

ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมยเปนอยางไร

๑.๔ ขอบเขตการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ(Qualitative Research) โดยการเกบขอมล

เอกสาร (Documentary) โดยมการศกษาภาคสนาม (Field study) และการเกบขอมลจากการ สมภาษณเชงลก ซงผวจยไดก าหนดขอบเขตของการวจยดงตอไปน

๑.๔.๑ ขอบเขตของดานเนอหา การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชน

อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมยเนอหาทส าคญ ไดแก ๑.๒.๑ วตถมงคลในสงคมไทย ๑.๒.๒ การบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

๑๐ สมภาษณพระครปรยตภทรคณ, เจาคณะอ าเภอนางรอง, ๖ กนยายน ๒๕๖๐.

๕

๑.๒.๓ การบชา วตถมงคลเพอสง เสรมพฤ ตกรรมด ในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

๑.๔.๒ ขอบเขตดานกลมเปาหมาย ๑.๔.๒.๑ ขอมลปฐมภม พระไตรปฎกฉบบภาษาบาล มหาจฬาเตปฏก พทธศกราช

๒๕๐๐ และพระไตรปฎก ภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พทธศกราช ๒๕๓๙ ลงพนทสมภาษณเพอศกษากลมเปาหมาย ไดแก พระสงฆาธการระดบผปกครองและ

พระภกษทตนแบบในการสรางวตถมงคล โดยการสมภาษณกลมเปาหมาย ม ๒ กลม คอ (๑) พระภกษจ านวน จ านวน ๑๐ รป (๒) ประชาชนทวไป จ านวน ๕ คน รวมกลมเปาหมายทงสน จ านวน ๑๕ รป/คน

๑.๕ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย

ในการวจยครงนมศพททใชในการวจยและน ามาจ ากดความดงน การสงเสรม หมายถง คอการใชวตถมงคลเปนสอในการแนะน าเพอใหเกดความเคารพ

นบถอและบชาอยางถกตองตาม หลกพระพทธศาสนาในสงทควรบชาและสงเสรมความกตญญร คณตอครบาอาจารย

วตถมงคล หมายถง สงของอนเปนเหตอนน ามาซงความเจรญ ความเปนสรมงคล หรอ เปนเครองปองกนอนตรายทงทเปนพระเครอง เครองรางของขลงทกชนด

การบชาวตถมงคล หมายถง การน าวตถหรอสงของทเปนมงคลจากพระภกษ แลวน ามาปฏบตบชาอยางถกตองและอยในศลธรรมอนดงามตามแบบอยางพระพทธศาสนาเถรวาท

พฤตกรรมด หมายถงการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมด ๓ ดานคอ ๑. การละความชว ๒. การท าความด ๓. มจตผองใส

๑.๖ ทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ ผวจยไดท าการศกษาคนควาขอมลจากหนงสอและงานวจยท เกยวของกบการศกษา

วเคราะหพทธวธบรรเทาความงมงายเรองวตถมงคลทมอยในสงคมไทย ดงน ๑.๖.๑ เอกสารทเกยวของ พระอรยานวตร เขมจารเถระ ไดเขยนหนงสอเรอง “คตความเชอของชาวอสาน”สรป

ได วา เมอมภยอนตรายนาสะพรงกลวเกดขนจงเกดมการสะทกสะทานลงเลใจเพอความปลอดภยในชวต เปนเหตใหเกดความเชอผสาง นางไม เทวดา มการบชา ออนวอนเพอหวงใหปองกนรกษาใหเกดความ ปลอดภย การออนวอนบชาเจาปาเจาเขา ซงเชอกนวา มเทวดาอยทวไป หวงจะใหคมครองและ

๖

รกษาชวตของตน ๑.เพอความอยรอดแหงชวตจงเกดคตความเชอ ๒.เพอพนภยอนตรายจงเกดคตความนบถอ และ ๓.เพอความเปนอยสบายจงเกดคตความเลอมใส”๑๑

ปน มทกนต ไดเขยนหนงสอเรอง “มงคลชวต” สรปเรองการบชาไววา การบชาเปน ความดพเศษอยางหนงทท าใหผกระท ามความเจรญกาวหนาในชวต การบชาเปนมงคลขอหนงในมงคล ๓๘ ประการ ทางศาสนามองเหนความส าคญของการบชา เพราะการบชาเปนหลกปฏบตท มผลถงขนเปลยนแปลงชวตจตใจไดทเดยว จงเปนมงคลและวธการปฏบต ท เรยกวาบชานน ไดแก การกระท า ๓ อยาง คอ

๑. ปคคหะ การยกยองสนบสนน หรอ การเชยร ๒. สมมานะ การยอมรบนบถอเปนทพงพอใจ ๓. สกการะ การบชาดวยเครองบชา๑๒ เสร พงศพศ ไดเขยนหนงสอเรอง “ไสยศาสตรในสงคมไทย”กลาววา ความเชอนนถอ

เปนบอเกดของพลงชวตทส าคญทสดของคนโบราณความเชอเปนบอเกดของ “ความร” ทสมพนธกบชวตและจรรโลงชวตใหอยในกฎเกณฑของธรรมชาตซงกฎเกณฑนนกค อความสมพนธของสรรพ สงของคนกบทกสงทกอยางรอบตว สงเหลานมทงเปนรปธรรมและนามธรรม มสวนทเหน รสก สมผส ไดดวยห ตา จมก ลน และมสวนทสมผสไดดวยญาณทล าลกลงไปจากโสตประสาทอน ความรของคน โบราณม ๒ ลกษณะ ลกษณะแรก คอ รจากการสมผสและการคดไตรตรอง ความรชนดนไมตองการความเชอ เชนเหนคนเดนมากรวาเปนคน คนนนกลาวทกทายกรวาเปนคนนน ไมเคยไปองกฤษกรวา ม ประเทศองกฤษ ความรเชนนจงไมตางไปจากสงทศาสตรสมยใหมกลาวถง แตความรลกษณะทสองนน มาจากความเชอเปนส าคญ เชอเพราะ “รสก”แตกตางไปจากการสมผสอนๆ ในลกษณะ “ปกต” เชอเพราะมอะไรบางอยางทมากไปกวานน และอะไรทมากไปกวานนเคยแสดงใหปรากฏในภาวะปกตแลว อยางนอยกเทาทเลาลอหรอบอกกลาวสงสอนกนมา๑๓

เสฐยรโกเศศ ไดเขยนหนงสอเรอง “การศกษาเรองประเพณไทยและชวตชาวไทย สมยกอน” กลาววา ความเชอและศาสนาในสงคมไทยมลกษณะซอนทบกนอย คนไทยสวนใหญนบถอ ศาสนาตางๆ ซอนอยางรปเจดย คอ นบถอผสางเทวดาเปนพนฐานถดขนไปนบถอไสยศาสตร ซงมอย ในศาสนาพราหมณและศาสนาฮนด แลวจงนบถอพทธศาสนา เปนดงชนยอดของเจดย ความเชอทง สามคตนนบถอคละเคลากนไป จะถออยางไหนมากหรอนอยกวากน กสดแลวแตชาตชนและ การศกษาของคนในหมซงมไมเทาเทยมกน ใครจะถอหนกไปทางไหน ถาไมเปนเครองเบยดเบยนห รอ เดอดรอนเสยหายแกตนหรอคนอนกถอไป ไมมใครวาอะไร๑๔

๑๑ พระอรยานวตร เขมจารเถระ, คตความเชอของชาวอสาน, พมพครง ท ๔ , (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๖), หนา ๕. ๑๒ ปน มทกนต, มงคลชวต, พมพครงท ๕, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพคลงพทยา , ๒๕๓๗), หนา

๑๕๗. ๑๓ เสร พงศพศ, ไสยศาสตรในสงคมไทย, (นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๓๓) , หนา

๓๑๔. ๑๔ เสฐยรโกเศศ, การศกษาเรองประเพณไทยและชวตชาวไทยสมยกอน, (กรงเทพมหานคร : คลง

วทยา, ๒๕๒๑), หนา ๒๕๓.

๗

เสถยรโกเศศ (พระยาอนมานราชธน) ความเชอเรองผหรอวญญาณวามนษยสมย โบราณ ไดมความคดเกยวกบเรองชวตอยสองปญหา คอ

๑) อะไรท าใหมความแตกตางกนระหวางรางกายทมชวต ๒) รางกายทไมมชวต เมอคนตายไปแลว รางกายกเปอยเนา อะไรท าใหเหนเปนรปตน ซงปรากฏแกคนใน

เวลาฝน มนษยโบราณคงจะใชชวตอนมานเอา เปนตนวา คนทกคนมชวตและรปรางท เหนไดแตเงา อนเปนรปรางทสองของคน สงทสองน มกมความสมพนธกนใกลชด กบรางกายและชวต เปนสงทสามารถท าใหรสกรคดรกระท า สวนรปเงานน สามารถกระท าใหเกดเปนบคคลขน ชวตสามารถออกจากรางกาย ไดเมอตายไปแลว สวนเงากคอผ ทปรากฏแกผอนไดเรยกสงทวานวา “ผของคนทตายไปแลว” นอกจากนน ทานยงไดพดถงความเชอในสงลกลบ (ไสยศาสตร) วาเปนวธเสกคาถาอาคม หรอการลง เลขยนต เพอปองกนผ และตวอบาทวจญไรทจะเขามายมยามกบชวตคนและตองหาวธขบไลใสสงไป ใหพน วธขบไลกมปกรงควานเสยกบาล (คอใชเลหกระเทหดวยวธเสก)๑๕

๑.๖.๒ งานวจยทเกยวของ พระอธการชยรตน อภนนโท (อนนต) ไดศกษาวจยเรอง “การศกษาอทธพลความ

เชอ เรองวตถมงคลทมตอชาวอ าเภอโนนคณจงหวดศรสะเกษ” ผลจากการวจยพบวา อทธพลความเชอเรองวตถมงคล ทมตอชาวอ าเภอโนนคณ จงหวดศรสะเกษ ๕ ดานคอ ดานอยยงคงกระพน ดานเมตตามหานยม ดาน โชคลาภ ดานปองกนอนตรายและอ านวยความสข และ ดานกอใหเกดอนตรายตอชวตทรพยสนและความเปนอย ซงชาวอ าเภอโนนคณเชอวาสามารถปองกนตว การท าการคาขายดเปนทรกของผคน แตวตถมงคลบางประเภทสงผลกระทบทางลบเนองจากไมปฏบตตามกฎเกณฑแตอยางไรกดทกวตถ มงคลมหลกพระพทธศาสนาเขามาเกยวของ โดยเฉพาะหลกศลธรรมพนฐาน อทธพลของความเชอ วตถมงคลทมตอสงคมไทยซงมลกษณะเปนความเชอลกลบสลบซบซอนเหนอความรสกนกคด ซงสวนหนงเกดจากระบบความเชอในทางศาสนา โดยเฉพาะพระพทธศาสนา เชอกนวาพระสตร หรอ พระปรตรตาง ๆ มพทธานภาพ สามารถขจดภยอนรายและสงเสรมความเจรญ สวสดมชย สขกายสบายใจ อกความเชอสวนหนงเกดจากความคดดงเดมทแฝงดวยคตความเชอศาสนาพราหมณ โดยเฉพาะการ ปองกนตว การท าการคาขาย เปนทรกใครของผคน แตวตถมงคลบางอยางสงผลกระทบทางลบ เนองจากไมปฏบตตามกฎเกณฑ๑๖

พระเฑยรวทย อตตสนโต (โอชาวฒน) ไดศกษาวจยเรอง “การศกษาความเชอ และพธกรรมทางพระพทธศาสนาของรางทรง : กรณศกษาในเขตกรงเทพมหานคร” จากผลการวจยพบวาพธกรรมของรางทรงมการผสมผสานหลกศรทธา โดยเปนความเชอทไมมการพสจน ไมตองการเหตผล หลกกรรม คอ เชอการท าสงดเพอทจะไดสงตอบแทนทเปนความดงาม ทงในสวนของวตถและความพงใจทเปนนามธรรม และการบ า เพญบารม คอการเสยสละในรปแบบตางๆ ของผ ปฏบตตาม

๑๕ เสถยรโกเศศ, (พระยาอนมานราชธน), ศาสนาเปรยบเทยบ, (กรงเทพมหานคร : บรษท อมรนทรพ

รนตงกรฟ จ ากด, ๒๕๓๑),บทคดยอหนา ก. ๑๖ พระอธการชยรตน อภนนโท (อนนต), “การศกษาอทธพลความเชอเ รอง วตถมงคลทมตอชาว

อ าเภอ โนนคณจงหวดศรสะเกษ”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖), บทคดยอหนา ก.

๘

ค าแนะน าของรางทรง สวนในดานพธกรรมของรางทรงนน มการผสมผสานพธกรรมไหวครและการรบขนคร โดยใชหลกความเชอในพระรตนตรย แตมความเชอทางไสยศาสตรเขามาปะปนอยบาง๑๗

พระมหาประศกด อคคปญโญ ไดศกษาวจยเรอง “ความเชอเรองโหราศาสตรกบกฎ

แหง กรรมของชาวพทธไทยในปจจบน” จากผลการวจยพบวา ในขนตอนของการแบงกรรมนนพระพทธองค ทรงแบงกรรมออกเปนกศลกรรมและอกศลกรรมบางกายกรรม วจกรรมและมโนกรรมบาง กรรม ด าเนนมวบากด า กรรมขาวมวบากขาว กรรมทงด าทงขาว มวบากทงด าทงขาว กรรมไมด า ไมขาว มวบากไมด าไมขาวบางเทานน ส าหรบกรรมในพระไตรปฎก ๔ คดงแสดงไวนอาจกลาวอกนยหนงคอ พระพทธศาสนาไดแบงกรรมตามเจตนาของผกระท าท มจดหมายไว๔ ประการดวยกน คอ กรรมเลว กรรมดกรรมทงดและเลว และกรรมทงไมดไมเลวนนเอง การทจดกรรมไว ๔ คน มงใหเราเหนถงกรรมแตละแหงแตละอยาง ไมวาจะเปนกศลกรรมอกศลกรรมกตาม ยอมมวบากทเปนกศลและ อกศลตามลกษณะของกรรมนน๑๘

พระมหามนตร วลลโภ ไดศกษาวจยเรอง “อทธพลของวตถมงคล ท มตอสงคมไทย ปจจบน" จากผลการวจยพบวา เพราะมนษยเราไมเขาใจในเรองธรรมชาตและเกดความหวาดกลวตอภย ธรรมชาตและอนตรายทงหลายมนษยจงพยายามหาท พงเปนทยดเหน ยวเพอปองกนภย เดมทเดยวกอาจยดถอสงของทมอยตามธรรมชาตทประหลาดหรอหาไดมาเปนวตถมงคล ตอมาเมอมการพฒนาในดานค าสอนในทางศาสนา จงมการแตงต าราประกอบค าสอนทางศาสนา จงไดมการรวมค าสอนและค าสวดในทางศาสนาขนมา แลวน ามาสวดสาธยายเพอทรงจ ารกษาค า สอนไว ตอมาเกดความเชอวา ค าสวดเหลานนมความขลงความศกดสทธ เมอสวดสาธยายแลวสามารถปองกนภยอนตรายหรอน ามาซงสงทปรารถนาไดจงไดมการคดคนวธเพอใหเกดความขลงความศกดสทธขนจงไดมการรวบรวมเปนคมภรอาถรรหเวทในศาสนาพราหมณขนมากอน ตอมาจงแพรมาสพระพทธศาสนา โดยไดปรบเปลยนเวทมนตคาถาแบบพราหมณมาเปนหลกธรรมค าสอน หรอหลกสตรทส า คญ ๆ ทางพระพทธศาสนา เมอเหนวาไดผลดงปรารถนา จงนบถอกนแพรหลายตอมาจงไดวาเรองวตถมงคลแมจะไมมอยในหลกค าสอนของพระพทธศาสนาโดยตรง แตในวถชวตจรง ๆ ของพทธศาสนกชนโดยทวไปแลว สวนมากกยงถอในสงเหลานอย๑๙

พระมหาปรม โอภาโส ไดศกษาวจยเรอง“ศกษาวเคราะหศรทธาของชาวพทธไทยใน ปจจบน” จากผลการวจยพบวา ความเชอของคนไทยเราวา สวนใหญแลวไดรบอทธพลมาจาก

๑๗ พระเฑยรวทย อตตสนโต (โอชาวฒน), “การศกษาความเชอและพธกรรมทางพระพทธศาสนาของ

รางทรง : กรณศกษาในเขตกรง เทพมหานคร”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต , (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘),บทคดยอหนา ก.

๑๘ พระมหาประศกด อคคปญโญ (ชงแสง),ความเชอเรองโหราศาสตรกบกฎแหงกรรมของชาวพทธ ไทยในปจจบน, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๑),บทคดยอหนา ก.

๑๙ พระมหามนตร วลลโภ ( ปอมสข) , “อทธพลของวตถมงคล ทมตอสงคมไทยในปจจบน”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย , ๒๕๔๒) ,บทคดยอหนา ก.

๙

พระพทธศาสนาลทธพราหมณ และอทธพลจากวฒนธรรมอน ๆ ตลอดถงความเชอความรจากนกคด ของคนไทยสมยโบราณ โดยไดปฏบตสบ ๆ กนมาจนกลายเปนความเชอทางวฒนธรรมและประเพณจนถงทกวนน เพราะฉะนน จงสามารถทจะกลาวไดวา เดมทเดยวนนมนษยเรา ไดนบถอไสยศาสตร กนมากอน ไมใชแตเฉพาะชาวไทยเทานน แมวาจะเปนจน แขก ฝรง หรอชนชาตใด ภาษาใดในโลกน กนบถอผเปนสรณะกนมากอนดวยกนทงนน ตลอดจนถอเครองรางของขลง สงศกดสทธ และถอโชคลางดวย ในปจจบนนกยงมการนบถอไสยศาสตรกนอยจะแตกตางกนกแต ระหวางชนชาตหรอผทนบถอนน วาจะมลกษณะทประณต หรอหยาบกวากน อนเปนเรองปลกยอยเทานนเอง๒๐

พระมหายทธกร ปญญาสร(สจจรตนพงศ) ไดศกษาวจยเรอง “การศกษา วเคราะหสทธาในพระพทธศาสนา” ผลจากการศกษาตามแนวกาลามสตรเปนการศกษาเกยวกบสทธาใน พระพทธศาสนา โดยไดความหมายจากประเภท บอเกด หนาทและความส าคญของสทธา การศกษาเกยวกบสทธาในกาลามสตร และการศกษาวธการประยกตใชสทธาในกาลามสตร เพอเปนการน าแนวคดดงกลาวไปสการปฏบตจรง เพอท าใหเกดผลดโดยแกปญหาวกฤตสทธาในสงคม๒๑

พระมหาภาณ ภาณโก (กลนปราชญ) ไดศกษาวจยเรอง “หลกศรทธาในพทธ ปรชญาเถรวาท กบความเชอของเซนตออกสตน” วาเปนอยางไร และมลกษณะทเหมอนกนหรอ แตกตางกนอยางไรบาง “ศรทธา” ในพระพทธปรชญาหมายถง ความเชอมนในความด เปนความเชอทมเหตผลสนบสนน ไมใชเพยงอารมณแตเพยงอยางเดยว เปนศรทธาทมปญญาก ากบ ชกน า ใหอยในลกษณะทเชอตามความเปนจรง สวนศรทธา (Faith) ของออกสตน กมความหมายเหมอนกบศรทธา ของชาวครสตทวไป กลาวคอมเนอหาหลกทสมพนธอยกบเรองพระเจา หมายถง การยดตดของจตใจ กบความจรงเหนอธรรมชาตและการนอบนอมของมนษยทชนชมตอพระเจา เปนการมอบความเชอใจ ใหกบพระเจาจงเปนทาทถาวรทมนษยเปดใจยอมรบพระเจา โดยเหตท มนเปนพระพรทพระเจาทรงประทานใหแกทกคน ศรทธาในขอบเขตของออกสตนจงม ๒ ประการคอ ๑) ศรทธาพระเจา ๒) ศรทธาในพระเจา๒๒

พระมหาปรม โอภาโส (กองค า) ไดศกษาวจยเรอง “ศกษาวเคราะหศรทธาของชาวไทยในปจจบน” กลาวถงความเชอของชาวไทยพทธปจจบน เกยวกบความคดความเชอเรองศาสนา ปรชญา วฒนธรรมประเพณ และการด าเนนชวตของมนษยตงแตอดตมาจนถงปจจบน เพอน า เสนอทฤษฎความเชออนเปนการยนยนถงทศนะความเชอของชาวพทธทมอยจรง ทงในแงมมของรปธรรมและนามธรรม เพอไดเปนแนวทางเรองของความคดความเชอทถกตองใหแกชาวไทยพทธ๒๓

๒๐ พระมหาปรมโอภาโส(กองค า),“ศกษาวเคราะหศรทธาของชาวพทธไทยในปจจบน”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๑),บทคดยอหนา ก.

๒๑ พระมหายทธกร ปญญาสร( สจจรตนพงศ) ,“ศกษาวเคราะหศรทธาในพระพทธศาสนา”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย , ๒๕๔๗) , บทคดยอหนา ก.

๒๒ พระมหาภาณ ภาณโก (กลนปราชญ), “การศกษาเปรยบเทยบแนวคดเรองศรทธาในพทธศาสนา ปรชญาเถรวาทกบเซนตออกสตน”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙),หนา ก.

๒๓ พระมหาปรม โอภาโส (กองค า), “ศกษาวเคราะหศรทธาของชาวไทยในปจจบน”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๑),บทคดยอหนา ก.

๑๐

กหลาบ กองประ ดษฐ ไดศกษาว จยเรอง“ความเชอของชา วเพชรบรณท มตอ โบราณสถาน โบราณวตถในจงหวดเพชรบรณ” พบวา ความเชอจ าแนกไดเปน ๒ ประเภท คอ ๑)ความเชอดงเดมเปนความเชอทไดรบการสบทอดเลาตอๆ กนมา ตงแตครงบรรพบรษ และ ๒) ความเชอปจจบน เปนความเชอทเกดขนทหลงความเชอดงเดม เปนความเชอรวมสมย ซงยงคงมการปฏบตตามความเชอนนอย และจากการศกษาความเชอของชาวเพชรบรณ พบวา มผลตอวถชวตของชาวบานแตละทองถน โดยเฉพาะดานประกอบอาชพ ครอบครว และสขภาพ ชาวบานทนบถอโบราณสถาน โบราณวตถใดกจะท า พธบนบานขอพรตอสถานหรอสงศกดสทธน น เมอประสบความส าเรจกมการแกบนเซนสรวง จนกลายเปนประเพณสบทอดกนตอๆ มา๒๔

นางชนาภทร วงศโรจนภรณ ไดศกษาวจยเรอง “การศกษาวเคราะหอทธพลของ ค าสอนเรองพรหมในคมภรพระพทธศาสนาทมตอสงคมไทย ” ผลจากการวจยทราบวา พรหมในพระพทธศาสนา เปนบคลาธษฐานพรหม คอ เปนเทวดาชนสง และเปนบคคลทมคณธรรมสงยง รวมทงเปนธรรมาธษฐานพรหม คอ การยกเอาธรรมมาแสดงเปนพรหมหรอเปนปฏปทาไปสความเปนพรหม ทงน พรหมมบทบาทและมความสมพนธใกลชดกบพระพทธศาสนามาแตครงพทธกาล โดยพรหมไดท าหนาททลอาราธนาพระพทธเจาใหแสดงธรรมทตรสร ซงบทบาทตางๆ ของพรหมนนไดแสดงใหเหนถงคณธรรมของพรหม และยงมบทบาทส า คญ คอ ชวยสงเสรมใหพระโพธสตว ตงสจจอธษฐานปรารถนา เปนพระพทธเจาเปนครงแรก นอกจากนพรหมมความสมพนธเกยวของโดยตรงกบพระพทธเจาในฐานะทพระพทธองคเคยเกดเปนพรหมหลายครง และสมพนธเกยวของโดยออม คอ ทรงมเพอนหรอบรวารทเกดเปนพรหม ในสงคมไทยไดรบอทธพลของค าสอนเรองพรหมจากทงสองศาสนานบแตม การเผยแผศาสนาพราหมณและพระพทธศาสนาเขามาส ดนแดนไทยโดยชาวอนเด ยและพระสงฆ ในชวงพทธศตวรรษท ๑๐ - ๑๑ เกดการผสมผสานของค าสอนเรองพรหมของทงสองศาสนา เปนผลใหเกดค าสอนเรองพรหมในลกษณะผสมขน กลาวคอ ค าสอนเรองหลกพรหมวหารมปรากฏในทางสงคม สถานภาพและลกษณะทางกายภาพของพรหมปรากฏในดานความเชอ ประเพณพธกรรม วรรณกรรม และงานศลปกรรม๒๕

นางศระนนท รตนาสมจตร ไดศกษาวจยเรอง “เชงเมง : ความหมาย พธกรรม และความเปลยนแปลง ผลจากการวจยทราบวา พธกรรมเชงเมง เปนพธกรรมทส า คญพธกรรมหนงของชาวจนทถอปฏบตกนมายาวนานกวา ๓,๘๐๐ ป เพอเปนการแสดงความกตญญตอบรรพบรษ อนเปนไปตามลทธ ขงจอ ทเนนเรองความกตญญเปนส าคญ และความเชอในอ านาจของผทตาย โดยในแงทจะเปนการสบตอและใหความส าคญแกสถาบนครอบครวดวยคตทวาเมอบดามารดายงมชวตอย กเลยงดทาน เมอทานตายไปแลวกใหท าพธกรรมฝงศพตามประเพณ จากนนกเซนไหวบรรพบรษในโอกาสและ เทศกาลตางๆ การสบเนองในการปฏบตการเซนไหวบชาเปนหวใจหลกท เนนและเปนสงส าคญมากส าหรบ “เชงเมง” โดยจะท าการเซนไหวบรรพบรษทงทบานเหมอนเชนวนส า คญอนๆ

๒๔ กหลาบ กองประดษฐ, “ความเชอของชาวเพชรบรณทมตอโบราณสถาน โบราณวตถในจงหวด

เพชรบรณ”, วทยานพนธศลปศาสตรบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยนเรศวร, ๒๕๔๕),บทคดยอหนา ก. ๒๕ นางชนาภทร วงศโรจนภรณ , “การศกษาวเคราะหอทธพลของค าสอนเรองพรหมในคมภร

พระพทธศาสนาทมตอสงคมไทย”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณทต, (บณทตวทยาลย : มหาจฬลาลงกรณราช วทยาลย, ๒๕๕๔),บทคดยอหนา ก.

๑๑

อยางวน ตรษจน วนสารทจน และทสสานในชวงเดอน ๒ ของจนตามจนทรคต ซงก าหนดใน ๑๕ วนแรกของ เดอน ซงเปนหนาทของบตรหลานทจะตองยกครอบครวเดนทางไปยง ฮวงจย ทไดบรรจศพบรรพบรษเพอท าความเคารพเซนไหว และถอเปนโอกาสอนดทบรรดาสมาชกในครอบครวทแยกยายกนอยไดมาพบปะกน นบเปนพธกรรมในระดบครอบครวและเครอญาตทนบถอกนเทานนเพราะเปนการรวมพนองทงหมดเพอแสดงความกตญญตอบรรพบรษ ซงการบชาจะแบงเปน ๒ ประเภทดวยกนคอ การบชาบรรพบรษทใกลชดภายในครอบครวอนไดแก บดา มารดา ป ยา ทวด และมกจะนบถอบชาไม เกน 4 ชวอายคนทนบถดจากรนชวอายของตน และการบชาบรรพบรษซงเปนญาตหางๆ ภายในแซ หรอสายวงศตระกลของตน อกทงในขนตอนการไหวยงมการถอระบบอาวโสในการเรมตนวาใครจะเปนประธาน และล าดบในการไหวเปนส าคญเชนกน๒๖

นางสาวกตยา อทว ไดศกษาวจยเรอง “ความเชอและคณคาของการสรางพระพทธปฏมาส ารดในลานนา” ผลจากการวจยทราบวา เมอพระพทธศาสนาเขามาประดษฐานในผนแผนดนลานนาก ไดน าพาความเชอความศรทธาและหลกธรรมค าสอนในพระพทธศาสนามาผสมผสานกบความเชอและ ภมปญญาแบบดงเดมของทองถน กอเกดวถชวต ศลปวฒนธรรม ตลอดจนจารตประเพณทคงความงดงามและเปนเอกลกษณของลานนาจนเปนทยอมรบของมหาชน การสรางพระพทธปฏมาในลานนา เปนผลของการยอมรบนบถอในพระพทธศาสนาและหลกความเชอความศรทธาทมตอพระพทธองค เปนส าคญยงผลใหเกดพธกรรม ท เปนวถปฏบตทงพทธพธ ผสมผสานกบพราหมณพธและความเชอ อนเปนพนฐานดงเดม กอเกดรปแบบของพธกรรมเฉพาะถนขนเพอยงประโยชนในการสรางอบายให พทธศาสนกชนมนคงในพระพทธศาสนา ศกษาและปฏบตตามพระธรรมค าสอน และตอบสนอง ศรทธาความเชอในอานสงสแหงทานบารม เพอเปนทพงทางใจ และเปนเกาะก าบงทางแหงอกศลมลทงหลาย ยงผลใหสงคมสงบสข รมเยน พทธศาสนกชนเหนธรรมจนสามารถรงสรรคงานพทธศลปท วจตรพสดาร จนเปนทยอมรบของสากลสงอทธพลตองานศลปะในสาขาอน ๆ อนประกอบดวยงานจตรกรรม ประตมากรรม สถาป ตยกรรม นาฏกร รม และวรรณกรรม๒๗

ศรชย ทรวงแสวง ไดศกษาวจยเรอง “ความเชอในเรองโหราศาสตรกบพฤตกรรม การด าเนนธรกจ : กรณศกษากลมนกธรกจของหอการคาจงหวดเชยงใหม” ผลจากการศกษาพบวา นกธรกจหอการคา จงหวดเชยงใหมสวนใหญ มความเชอในโหราศาสตรในระดบปานกลาง คาเฉลย ๒.๓๕และมพฤตกรรมการใชโหราศาสตรในการด า เนนธรกจในระดบปานกลาง คาเฉลย ๑.๙๑ ความสมพนธ ระหวางคณลกษณะสวนบคคลกบความเชอทางโหราศาสตร พบวา ปจจยดานเพศ อายสถานภาพ สมรส ระดบการศกษา ความเชอทางศาสนา และลกษณะธรกจไมมความสมพนธกบลกษณะระดบความเชอเรองโหราศาสตร อยางมนยส า คญทางสถตทระดบ ๐.๐๕ เชนเดยวกบความสมพนธระหวาง คณลกษณะสวนบคคลกบลกษณะพฤตกรรมการใชโหราศาสตรเพอด า เนนธรกจ ซงพบวา ปจจยดาน เพศ อาย สถานภาพสมรสระดบการศกษา ความเชอทางศาสนา และ

๒๖ นางศระนนท รตนาสมจตร , “เ ชง เมง : ความหมาย พธกรรม และความเปลยนแปลง ”, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๗),บทคดยอหนา ก.

๒๗ นางสาวกตยา อทว, “ความเชอและคณคาของการสรางพระพทธปฏมาส ารดในลานนา ”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๐),บทคดยอหนา ก.

๑๒

ลกษณะธรกจไมมความสมพนธ กบลกษณะทางพฤตกรรมในการด าเนนธรกจอยางมนยส า คญทางสถตทระดบ ๐.๐๕ ในขณะทความสมพนธระหวางความเชอกบลกษณะพฤตกรรมการใชโหราศาสตรในการด าเนนธรกจมความสมพนธอยางมนยส า คญทระดบ ๐.๐๕ โดยมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ ๐.๐๕ แสดงวาม ความสมพนธระดบสงและอยในทศทางบวก ซงหมายความวา ผท มระดบความเชอในเรองโหราศาสตรสงมากเทาใดยอมท าใหเขามลกษณะพฤตกรรมการใชโหราศาสตรเพอการด าเนนธรกจมากตามล า ดบ เรยงตามล า ดบความสมพนธนอยไปหามากไดดงน การก าหนดนโยบาย การบรหารการตลาด การ บรหารงานบคคล การตดสนใจในการลงทน การวางแผนในการด าเนนธรกจ และการจดหาทรพยากร๒๘

วราวรรณ สมพงษเจรญ ไดศกษาวจยเรอง “คตความเชอของคนไทยสมยสโขทย พ.ศ.๑๗๒๖ - พ.ศ.๒๐๐๖” ผลการศกษาพบวา ชนเผาไทอพยพมาสลมแมน าปง ยม นานในชวงตนครสตศตวรรษท ๑๓ พวกเขามระบบความเชอเรองพลงเหนอธรรมชาตซงสถต ณ ภเขาแมน า ทองฟา แผนดน ปาเขา และความเชอเรองผบรรพบรษ จารกสมยสโขทยแสดงใหเหนคตความเชอดงเดมด า รงอย แมวาคนในสงคมสโขทยนบถอศาสนาพทธ การผสมผสานความเชอในราชอาณาจกรสโขทยเปนไป อยางราบรน ศาสนาพทธและศาสนาพราหมณมระบบความเชอทซบซอนน ามาใชเพอสนบสนนสทธ ธรรมทางการเมองและทพภาวะของกษตรย ความเชอเหลานไมขดแยงกบมาตรฐานจรยธรรมและจารตประเพณของผคนในสงคม ความส าเรจของการผสมผสานคตความเชอสมยสโขทย แสดงออกมาในรปของศลปกรรม ขอความในจารก และกศโลบายในการปกครอง๒๙

วฒนศกด ไชยกล ไดศกษาวจยเรอง “บรบททางวฒนธรรมและสงคมของการท าปราสาทศพในเชยงใหม” ผลจากการศกษาพบวา จากการคนหา ไมสามารถคนพบและระบไดแนนอนวา เรมท าขนเมอใด ดงค าบอกเลาของอภธาน สมใจ ซงเปนผมความร หรอเชยวชาญเกยวกบปราสาทศพ กลาววาการท าปราสาทศพนน ไมมหลกฐานทชดเจนวาเรมท า ขนเมอใด แตมหลกฐานเกาทกลาวถงวมานพมาน หรอบษบก เปนตนแบบของปราสาทศพในปจจบน ซงมขนในสมยราชวงศมงรายครองเมองเชยงใหม ซงเปนพธปราสาทศพของพระยาวสทธราชาเทวผครองนครพงคเชยงใหม ตอมาเมอระบบการปกครอง ประเพณวฒนธรรม ความเชอ คานยมทางสงคมเปลยนไป จงมการน า วมาน พมาน หรอบษบก มาใชในพธกรรมของภกษและเจานาย ซงเรยกวา “ปราสาท” และตอมาเมอแพรหลาย ไปสชาวบานสามญจงเรยกวา “ปราสาทศพ” และจากค าบอกเลาจากผประกอบอาชพการท าปราสาท ศพในทกอ าเภอ กลาวในลกษณะคลายคลงกนวา การท าปราสาทศพนนมการท า มานานแลว กวา ๕๐-๖๐ ปแลว โดยเรมมาเหนการท าส าหรบพระสงฆ ตอมาจงท าส า หรบเจานายชนสง

๒๘ ศรชย ทรวงแสวง,“ความเชอในเรองโหราศาสตรกบพฤตกรรมการด าเนนธรกจ : กรณศกษากลม

นกธรกจของหอการคาจงหวดเชยงใหม”, การคนควาแบบอสระศลปศาสตรมหาบณฑต , (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๘),บทคดยอหนา ก.

๒๙ วราวรรณ สมพงษเจรญ, “คตความเชอของคนไทยสมยสโขทย พ.ศ.๑๗๒๖ - พ.ศ.๒๐๐๖”, รายงานคนควาอสระอกษรศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยศลปากร, ๒๕๕๐) ,บทคดยอหนา ก.

๑๓

คหบด ผมฐานะและแพรหลายในกลมคนทวไป โดยเฉพาะคนเมองหรอคนพนเมองชาวเชยงใหมดงทไดเหนในปจจบน๓๐

รอบทศ ไวยสศร ไดศกษาวจยเรอง “การศกษาวเคราะหพระเครองในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรม” ผลการวจยพบวา แนวคดความเชอในเรองของลทธวญญาณนยม ลทธบรรพ บรษ ซงเปนความเชอดงเดมในประเทศไทย รวมทงแนวคดความเชอจากพระพทธศาสนาแบบธเบต จะมอทธพลส าคญตอการเปลยนแปลงแนวคดความเชอของพระพทธศาสนาในประเทศไทย ใหมความ เชอในเรองเกยวกบเวทมนตคาถาสงศกดสทธตาง ๆ การปลกเสก สรางพระเครองเครองรางของขลง ตาง ๆ แลวอกแนวคดความเชอหนงซงมอทธพลเปนอยางมาก กอใหเกดความเชอในเรองเวทมนตคาถา การปลกเสกสรางพระเครองตาง ๆ ขนในพระพทธศาสนาในประเทศไทยกคอ แนวคดความเชอทางไสยศาสตรของศาสนาพราหมณ๓๑

ศรพร เจนวทยาอมรเวช ไดศกษาวจยเรอง “พฤตกรรมการเชา ความเชอและความ ศรทธาในพระเครองและวตถมงคลของเภสช” ผลการวจยพบวา พฤตกรรมการเชาบชาพระเครอง และวตถมงคลของเภสชกร เกดขนจากความเชอความศรทธาและความนยมของแตบคคล โดยปจจย ดานสวนประสบการตลาดทมผลตอการเชาบชาเปนอยางมาก คอ คณสมบต ของพทธศลปและ พทธคณ การก าหนดราคาพระเครองและวตถมงคลของผประกอบการพระเครองใหเหมาะสมกบ ความสมบรณของพระเครองและวตถมงคลรวมถงตงราคาไมแพงเพอใหเภสชกรเกดการตดสนใจเชา บชาไดงายขน๓๒

สถาพร เจรญกกมลเกยรต ไดศกษาวจยเรอง “ความเชอทางศาสนาของคนไทย เชอสายจน: กรณศกษาวดมงกรกมาลาวาส” ผลจากการวจยพบวา ความเชอทางศาสนาของคนไทยเชอสายจนเปนความเชอทางพระพทธศาสนา รวมทงความเชอเกยวกบสงศกดสทธ วาสามารถใหคณและโทษได และการกราบไหวบชาสงศกดสทธของคนไทยเชอสายจนสวนใหญกเพอใหเกดสรมงคลแกชวตทงของตนเองและครอบครวเปนหลก๓๓

สมนก ใจกลา ไดศกษาวจยเรอง “การนบถอพระพทธศาสนาของคนไทยในปจจบน : เปรยบเทยบระหวางนกวทยาศาสตรกบนกสงคมศาสตร” ผลการวจยพบวาการแสดงผลกรรมในพระสตรเปนการแสดงถงผลทประสบในชวตขางหนาแตกเนนทการกระท า ในปจจบนโดยเฉพาะการ กระท าทมลกษณะเปนความประพฤตปฏบตเปนนจ เปนสวนแหงการด าเนนชวตทจะปรงแตงลกษณะ

๓๐ วฒนศกด ไชยกล. “บรบททางวฒนธรรมและสงคมของการท าปราสาทศพในเชยงใหม ”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๖),บทคดยอหนา ก.

๓๑ รอบทศ ไวยสศร, “การศกษาวเคราะหพระเครองในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรม ”, วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย , ๒๕๕๒) ,บทคดยอหนา ก.

๓๒ นางศรพร เจนวทยาอมรเวช, “พฤตกรรมการเชา ความเชอและความศรทธาในพระเครองและวตถมงคลของเภสช”, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยศลปากร, ๒๕๕๕),บทคดยอหนา ก.

๓๓ สถาพร เจรญกกมลเกยรต, “ความเชอทางศาสนาของคนไทยเชอสายจน : กรณศกษาวดมงกรกมาลาวาส”, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๔),บทคดยอหนา ก.

๑๔

นสยและบคลกภาพและเปนเหตปจจยโดยตรงแกผลจ า เพาะแตละอยาง มใชอานสงสชนดทวา ท ากรรมดอะไรครงเดยวเชนใหทานครงหนงมผลมากไมมขอบเขต จะหวงเปนอะไร ปรารถนาไดอะไร ก ไดเปนอยางนนหมด บคคลทเกดมามความแตกตางกน เปนเพราะเหตแหงกรรมทใหผลเปนเครองก าหนดสถานะและชวต เพราะบคคลมเสรภาพในการทจะท ากรรมทเปนกศลหรออกศล ดงนนบคคล จงตองรบผดชอบตอสงทเลอกกระท าผลของกรรมยอมเปนไปตามเงอนไขแหงเหตไมมผลใดทเกดขนโดยปราศจากเหต บคคลผท ากรรมใดยอมไดรบผลอยางนนแนนอนตามกาลตามหนาทและตามความหนกเบา”๓๔

สขชย กาญจนถม ไดเขยนวทยานพนธเรอง “ความเชอกบการบรณปฎสงขรณพระธาตขามแกน จงหวดขอนแกน” ผลจากการวจยพบวา ความเชอและพธกรรมทเกยวกบพระธาตขามแกน เปนความเชอทางพระพทธศาสนา ผสมผสานกบความเชอในลทธพราหมณ และฮตสบสอง และมความเชอของคน อสาน เชน ความเชอเรองผสางเทวดา ความเชอตางๆ เหลาน มความเกยวของสมพนธกนอยางแยกไมออก เชน งานบญฮตสบสอง เปนงานบญทเกยวของกบพระพทธศาสนา แตมพราหมณพนบานเปนผประกอบพธกรรมรวมดวย มเครองสกการะแดองคพระธาต ซงเชอวามดวงวญญาณศกดสทธสงสถตอย บคคลสามารถบนบานไดและตองมการแกบน โดยการถวายสงของทไดบนบานไว รวมทงขน ๘ ขน ๙ เพอบชาครบาทสงสถตอยในองคพระธาต แมชาวบานจะเชอวามองคพระบรมสารรกธาตบรรจอย แตกยงใชค าวาครบาหรอหลวงปเหมอนทเคยเรยกขานกนมา๓๕

จากการทบทวนเอกสารและรายงานการวจยทเกยวของพบวามเอกสารและรายงานวจย ในประเดนทจะศกษา โดยเจาะจงลงไปในสวนของความเชอทยงงมงายไมรตามความเปนจรงในทางพระพทธศาสนา อกทงยงพบวามเนอหาทเกยวของอยางเพยงพอตองานวจยน ดงนนผวจยจ งไดศกษาการใชวตถมงคลเพอการสงเสรมศลธรรมในทางพระพทธศาสนาของประชาชนอ า เภอนางรอง จงหวดบรรมย เพอใหบรรลตามวตถประสงคทตงไว

๑.๗ วธด าเนนการวจย

การวจยครงนเปนการศกษาวจยเชงคณภาพ (Quality Research) โดยใชวธการวจยเชง เอกสาร (Documentary Research) โดยการศกษาขอมลปฐมภม (primary sources) จากพระไตรปฎก อรรถกถา และขอมลทตยภม (secondary sources) จากเอกสารบทความตางๆ ท เกยวของ และวจยภาคสนามสมภาษณแบบเจาะลก ( Indept interview) จากประชากรคอตวแทนกลมเปาหมาย ๔ กล ม การไดประชากรกลมเปาหมายมา โดย ใชวธแบบ เจาะจง( Purposive Sampling) โดยผวจยจะไดด าเนนการวจย (Research Process) ตามขนตอนตางๆ ดงน

ขนท ๑ ประวตความเปนมาวตถมงคลในสงคมไทย

๓๔ สมนก ใจกลา, “การนบถอพระพทธศาสนาของคนไทยในปจจบน : เปรยบเทยบนกวทยาศาสตรกบ

นกสงคมสงเคราะห”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวยาลย : มหาวทยาลยมหามกฎราชวทยาลย , ๒๕๓๖),บทคดยอหนา ก.

๓๕ สขชย กาญจนถม, “ความเชอกบการบรณปฎสงขรณพระธาตขามแกน จงหวดขอนแกน ”, วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏเลย, ๒๕๔๙),บทคดยอหนา ก.

๑๕

ก. วธการศกษาในขนท ๑ วธการศกษาเก ยวกบว ตถมงคลในพระไตรปฎก อรรถกถา และแนวคดของ

นกปราชญทางพระพทธศาสนา ทปรากฏในพระไตรปฎก อรรถกถา และคมภร อนๆ และศกษาเอกสาร บทความ หรองานวจยท เกยวของ โดยศกษาจากแหลงขอมลและหองสมดตาง ๆ เชน หองสมดมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หอสมดแหงชาต และหองสมดวทยาลยสงฆบรรมย เปนตน และจากต ารา วารสาร บทความ และเวบไซตทนาเชอถอ

ข. วธการวเคราะหในขนท ๑ ผวจยจะท าการวเคราะห ความหมาย ความเปนมา และหลกธรรมตางๆ ท เกยวของดวยการ

วเคราะหตความและอธบายขยายความขอมลจากเอกสารตาง ๆ ทผวจยเหนวานาจะมการอธบาย เพมเตมหรอขยายความเพอทจะใหเกดความชดเจนมากยงขน

ค. ผลทไดรบในการศกษาขนท ๑ จะท าใหทราบความหมาย และความเปนมาทเกยวกบวตถมงคล ทงจากพระไตรปฎก

คมภรอนๆ และต าราวชาการ และภาคปฏบตของผวจยเองในทก ๆ มตวา ประเดนใดทเกยวของ เพอทจะวเคราะห และน า ไปสการเขาใจถงกระบวนการในทกขนตอน เพอเปนฐานความรในการศกษาในบทตอไป

ขนท ๒ การบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ก. วธการศกษาในขนท ๒ วธการศกษาเกยวกบการบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

ผวจยจะใชวธการรวบรวมขอมลจากเอกสารงานวจยทเกยวของ ต ารา วารสาร บทความ และเวบไซตทนาเชอถอได

ข. การศกษาจากการสมภาษณผเกยวของในขนท ๒ ผวจยสรางเครองมอ คอแบบสมภาษณ โดยใหผเชยวชาญ จ านวน ๓ ทาน

ตรวจสอบ ความถกตอง ทงเชงเนอหา ภาษา และโครงสราง แลวน าไปปรบปรงแกไข กอนน าไปปรกษาอาจารย ทปรกษา แลวจงน าไปเกบขอมลดวยวธการสมภาษณผเกยวของ

ขนท ๓ การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมยและสงเคราะหขนท ๓

ผวจยจะวเคราะห และสงเคราะหสาระส าคญองคความรใหมของสภาพปจจบนของประชาชนจากการรบวตถมงคล รวมทงท าการวเคราะห และรวบรวมความรทไดรบมาจากการศกษา ภาคทฤษฎ แลวน ามาแกไขปรบปรง เพมเตมใหม ตามค าแนะน าของทานผเชยวชาญ และทรงคณวฒ ทางดานวชาการ

ผลทไดรบในการศกษาขนท ๓ ประมวลผล และสรปผลการวจย จะท าใหทราบ และไดเขาใจองคความรใหมของการ

วเคราะหการใชวตถมงคลเพอการสงเสรมศลธรรมในทางพระพทธศาสนาของประชาชนอ า เภอ นางรอง จงหวดบรรมย ตามหลกพระพทธศาสนา และสามา รถทจะน า ไปวเคราะหเพอการสงเสรม ศลธรรมในทางพระพทธศาสนาในปจจบนได แลวเสนอผลงานวจยตอหนวยงานทเกยวของตอไป

๑๖

๑.๘ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ๑.๘.๑ ไดทราบวตถมงคลในสงคมไทย ๑.๘.๒ ไดทราบการบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ๑.๘.๓ ไดทราบการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย แลวน าขอมลทไดมาเปนผลงานทางวชาการสบตอไป

บทท ๒

ประวตความเปนมาของวตถมงคลในสงคมไทย

ประว ตควา มเปนมาของวตถมงคลในส งคมไทย ผวจย ไดศกษาประเดนตาง ๆ คอความหมายของวตถมงคล ความเปนมาของวตถมงคล ประเภทของวตถมงคล ความเชอเกยวกบวตถมงคลในสงคมไทย อทธพลของวตถมงคลทมตอสงคมไทย มรายละเอยดดงน ๒.๑ ความหมายของวตถมงคล

สธน ศรหรญ ไดกลาววาวตถมงคลเปนศพททบญญตขนใหมในชวงหลงป พ.ศ. ๒๕๐๐ ลงมาเพราะตรวจดตามหนงสอพมพกอนป พ.ศ. ๒๕๐๐ จะไมพบคาวาวตถมงคลเลย จะมแตคาวาเครองรางของขลง สงศกดสทธ พระพมพ หรอคาวามงคลเฉยๆ จะพบคาวาวตถมงคลในสงพมพ ระหวางชวงป พ.ศ. ๒๕๑๙ จนถงปปจจบนเปนจานวนมาก โดยจะใหความหมายทงเปนคาเรยกแทนพระเครองอยางเดยว และในความหมายรวมถงเครองรางของขลงทกชนดท มอย๑

ศรศกร วลลโภคมไดใหความหมายคาวา วตถมงคลทใชในปจจบน สวนหนง หมายถงพระเครอง๒

เสร เสรฐสนทไดถอวาการเกดพระเครองเปนการนาเอาสงท เปนพทธคณเขาผสมผสานกบความเชอทเปนไสยขาว ทาใหกลายเปนวตถสาเรจรปทรวมของบรรดาของขลงทงมวลใหอยในวตถเดยวกน๓

ราชบณฑตยสถาน กลาววาเครองราง หมายถงของนบถอทปองกนอนตราย๔ เปนของทมนษยสรางขนและเชอวามฤทธปาฏหารย สามารถดลบนดาลใหเกดสงท ตองได เชน ความอยยงคงกร ะพน มเสนห มโชคลาภ แคลวคลาด เปนตนโดยบางครงจะหมายถงของศกดสทธทหอแลวนาไปวางตรงปากทอยามสรงนาพระสงฆ แตบางทานหมายรวมเอาวตถตางๆ ทหายาก นยมกนวาเปนของกายสทธ เชน เหลกไหล ไขทองแดง เปนตนวาเปนเครองรางดวย

๑ สธน ศรหรญ, อางใน พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”,

วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๒), หนา ๖. ๒ ศรศกร วลลโภคม, พระเครองในเมองสยาม, พมพครงท ๒ , (กรง เทพมหานคร : สานกพมพมตชน,

๒๕๒๗), หนา ๔๙. ๓ เสร เสรฐสนท, “การศกษาพระพมพดนเผากรนาดน จงหวดมหาสารคาม”, วทยานพนธศลปะศาสตร

มหาบณฑต สาขาไทยคดศกษา, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาสารคาม, ๒๕๔๐), หนา ๓๘. ๔ ราชบณฑตยสถาน, พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพอกษรเจรญ

ทศน, ๒๕๒๕), หนา๑๙๓.

๑๘

ศกด สรยนกลาวาของขลง หมายถง ของทมอานาจศกดสทธท เชอกนวาอาจดลบนดาลใหสาเรจไดดงประสงค เปนวตถประสงค เปนวตถทมความศกดสทธอยในตวแลว ไมตองปลกเสกอก เชน ไพรดา วาน แร เปนตน๕

คาวาเครองรางของขลง ตรงกบภาษาองกฤษวา Amulet หนงสอ Oxford Advanced Learner’s Dictionary ไดใหความหมาย Amulet ไววา Amulet หมายถง เครองประดบทสวมใสเปนเครองราง (Piece of Jewelly etc. worn as a charm)ปองกนความชวราย (Against evil)๖

ในหนงส อ Longman Dictionary of Contemporary English กใหความหมายของ Amulet ไวในลกษณะเดยวกนวา เครองสวมใสดวยความศรทธาวาจะชวยปกปองตนจากอนตราย ความเลวรายและอบโชค (An object warn in the belief that it will protect one against evil, disease, bad luck)๗

พระราชวรมนใหความหมายของวตถมงคลไววา (Mangalavatihu) amulet, talisman : fetish; luck piece : charm ; good charm) วตถมงคล ไดแก เครองราง และหรอยนต สงทคนนบถอโดยปราศจากเหตผล, เหรยญนาโชค, เครองรางของขลงและสงทนาโชคดมาใช๘ ดงนนวตถในความหมายของพระราชวรมน จงมความหมายทครอบคลมทงพระเครอง และเครองรางของขลงทกชนด

พระมหามนตร วลลโภกลาววาวงการพระเครอง ซงประกอบดวยศนยพระเครองตางๆ และบคคลผนยมสะสมพระเครองตางเขาใจตรงกนวา วตถมงคลหมายรวมถงพระเครองรางของขลงทกชนด ทงทเปนองเกดขนเอง มเองโดยธรรมชาตของโบราณเกาแกท มผสรางบรรจไวความกรตางๆ และของทสรางปลกเสกขนใหมเพอเปนของชารวยสมนาคณแลกเปลยน ซอขายตามทปรากฏทางสอมวลชนและศนยพระเครองทวไป ในความหมายทแทจรงของสงคมพระเครองปจจบนจะเรยกพระเครองเฉพาะปฏมากรรมรปเปรยบขนาดจวของบคคล เชน พระพทธเจา พระสงฆ เทพเจาองคใดองคหนงเทานนสวนรปแบบอยางอนจะเรยกวาของขลงทงสน ๙

ดงนน คาวาวตถวตถจงหมายถงสงของทงทเกดมเองโดยธรรมชาตและสงของทมนษยไดสรางขนตามความเชอวาจะเปนเหตนามาซงความสขความเจรญ ความเปนสรมงคล โชคลาภหรอเปนเครองปองกนภยตางๆ ซงไดแกพระเครอง เครองรางและของขลงชนดตางๆ นนเอง

๕ ศกด สรยน, พระกรง พระปดตาทส าคญและเครองรางของขลง, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพบารงนกลกจ, ๒๕๑๕), หนา ๕๗ – ๕๘.

๖ AP Cowie, Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English, Fourth Edition, (London : Oxford University Press, ๑๙๘๐), p. ๓๖.

๗ Paul Procter, Long man Dictionary of Contemporary English, (London : Longman Group Ltd, ๑๙๗๘), p. ๒๙.

๘ พระราชวรม น (ประยทธ ปยตโต) , พจนาพทธศาส ตร ฉบบประมวลธรรม , พมพครง ท ๒ , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๒๘), หนา ๔๐๒.

๙ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๙.

๑๙

๒.๒ ความเปนมาของวตถมงคล ความเปนมาของวตถมงคลหรอเครองรางของขลงนนเกดขนจากลทธศาสนามนษยในโลกแต

เดมนน ยดถอธรรมชาต เชน พระอาทตย พระจนทร ดาว นา ไฟ และลม เปนสรณะท พงระลกจะเหนไดจากซากวหารในบาบโลน ซงสรางกอนครสตศกราช ๔,๗๐๐ ป เปนทบชาพระอาทตย พระจนทร

ตอมากอนพทธกาลราว ๒,๐๐๐ ปเศษ ศาสนาพราหมณถอเอาพระผ เปนเจาเปนสรณะกบงเกดขน พระผเปนเจานนคอ พระอศวร พระนารายณ พระพรหม เมอตองการความสาเรจผลในสงใดกมสวดออนวอนอญเชญขออานาจของเทพทงสามใหบนดาลผลสาเรจทตองการนนๆ การกระทาดงกลาวนจาตองมทหมายทางใจเพอความสารวม ฉะนนภาพจาหลกเทพเจาทงสามกมขน จะเหนไดจากรปหรหระ (Hari hara) แหงประสาทอนเดต (Prasat Andet) ทพพธภณฑเมองพนมเปญ อนเปนภาพจาหลกของพระนารายณในศาสนาพราหมณกบ เทวรปมหาพรหมแหงพพธภณฑกเมต ประเทศฝรงเศสนบเปนปฏมากรรมทสรางขนดวยมงหมายเอาเปนทพงยดเหนยวทางใจในศาสนาพราหมณศาสนาเกาแกโดยทงสน

กาลตอมาพระพทธศาสนาเกดขนในโลกโดยพระบรมศาสดาหรอเจาชายสท ธตถะเปนผทรงคนพบอมตะธรรมวเศษอนมผเลอมใสสกการะ แลวยดเปนสรณะ พระพทธองคทรงมพระสาวกตามเสดจประพฤตปฏบตตามมากมาย จนเปนพระอสตมหาสาวกขน ทานมหาสาวกเหลานลวนเปนผทรงไว ซงความเปนเอตทคคะในดานตางๆ กน มพระสารบตรทรงความเปนยอดเยยมทางปญญา พระโมคคลลานะทรงความเปนยอดเยยมทางฤทธ เปนตน

ในพระพทธศาสนานนผทสาเรจฌานสมาบตเปนผมจตใจบรสทธยอมแสดงอทธฤทธไดหลายอยางเปนอเนกประการ ฤทธเหลานเรยกวา “อทธปาฏหารย” เปนการกระทาทสามญชนไมสามารถกระทาได มหลกฐานปรากฏอยในพระไตรปฎกมากมาย พระคณาจารยผสาเรจฌานสมาบตยอมทรงไว ซงฤทธ และโดยทพระพทธองคผเปนเจาของพระพทธศาสนานน พระองคทรงไวดวยพระคณ ๓ ประการ คอ พระกรณาคณ ๑ พระปญญาคณ ๑ พระบรสทธคณ ๑ ดงนนพระเถรานเถระผทรงไวดวยฌานสมาบต กมกจะใชฤทธของทานชวยชวตมนษยและสตวโลกโดยถอเอาหลกพระกรณาคณ เปนการตามรอยพระยคลบาทแหงสมเดจพระบรมศาสดานนเอง

ประเทศไทยสมยสโขทยสมยพระมหาธรรมราชาท ๑ (ประมาณ ๑๙๐๕) โปรดใหสรางวดปามะมวงขน เพอจดเปนทพกของพระมหาสามสงฆราชซงจารกมาแตมธยมประเทศ และจากนนมาพระสงฆในประเทศไทยกบงเกดขนเปน ๒ ฝายๆ หนงเลาเรยนพระไตรปฎกและสงสอนพระธรรมเรยกวา คามวาส อกฝายหนงถอวปสสนาธระ คอบาเพญภาวนามกอยวดอรญญกขางนอกเมอง จงเรยกวาพระสงฆอรญญวาส (อยในปาเปนทพานก) กการอยในปาของพระเถรานเถระนนถอเปนเครองกาจดกเลส มการบรโภคอาหารหนเดยว มการบรโภคอาหารหาเดยว มการไปอย ณ โคนไมเปลยว มการจารกไปใน ถา เขา ปาดง อนเปนธดงควตรของทาน การบาเพญสมณกจของทานทามกลางปาดง โขดเขาหวยระหารน เอง ทาใหทานไดพบกบธรรมชาตตางๆ บางกปรากฏเปนวตถแปลกๆ เชน รากไม ผลไม ไพล วานทกลายเปนหนท

๒๐

เรยกวาคดบาง พบเมลดแรพชพนธกลบกลายเปนเนอวสดอนๆ บาง เชน เหลกไหล ไขทองแดง เปนตน นจงเปนปฐมเหตอนหนงททาใหเราไดรจกสงของวตถอาถรรพหรอทเรยกวาของขลงในเวลาตอมา๑๐

ไทยเราตงแตเดมนนยอมเคารพสกการะครบาอาจารย เกอบจะเทยบไดเทากบเคารพบดามารดาเชนกน ดงจะเหนไดจากคากลาวจนตดปากวา บดามารดาครบาอาจารย ดงนนในคราวทตนตองออกไปสทคบขน ขนอาสาออกรบออกศกสงคราม กอนอนกตองไปลาลาเคารพสกการะแดทานผ มพระคณดงกลาว เพอขอพรความสวสดมชยในชวตจากทานเหลานน พระเถรานเถระผ มพระคณทรงไว ซงเมตตาคณตามสมณะวสยอยแลว ทานจงไดมอบของทระลกเพอใหเปนทหมายทางใจแกศษยของทาน สงของเหลานนกคอวตถธรรมชาตททานไดประสบพบเหนและเกบมาแตในปาจากการธดงควตรดงกลาวแลวนนเอง และเพอความมนใจแกผรบทจะตองออกไปทาการสรบดวยเลอดเนอและชวต พระคณเจาจงกระทาสมาธจตนาพทธานภาพ พระธรรมานภาพ พระสงฆานภ าพบรรจลงในวตถธรรมชาตนน แลวอธษฐานจตใหสงนนมคณานภาพทางคงกระพนชาตรดวยวถแหงฌานสมาบตเพอชวยใหผรบมชยชนะเหนออรราชศตร นาความวฒนาการมาสมาตภมสบไป เครองรางของขลงวตถธรรมชาตอาถรรพกบงเกดขนดวยประการฉะน

ครนกาลเวลาลวงเลยมาสงทงหลายกวฒนาการขนตามสภาพความเจรญของโลกวตถเครองรางของขลงทเดมเปนอยของพชพนธแปลกๆ กแปรเปลยนมาเปนสงประดษฐ อาท เสอยนต ผาประเจยด ตระกรด รปประตมากรรม แลวแตพระคณาจารยเจาทานจะสรางขนตามอปเทหวธของทานเปนดานๆ ไป ซง เครองรางของขลง เชนนกจกใหผลคมครองปองกนภยนตราย หรอเปนเสนหแกผทใชประพฤตตามทานองคลองธรรม ละเสยซงการเบยดเบยนไมกอทกขภยใหแกสงคมและศล ธรรมดงามของมนษยเทานน๑๑

สรปวา วตถมงคลหรอเครองรางของขลงน เปนของทเกดขนมานานคมนษยเพราะมนษยมสญชาตญาณของความกลว จงพยายามแสวงหาทพงทยดเหนยวใหกบตนเองเมอตนมความเชอตอสงใดกใหการนบถอบชาตอสงนนๆ ตอมาจงไดววฒนาการความเชอถอไปตามความเจรญของมนษยชาต จงคดดดแปลงสงเหลานนใหเปนเครองรางของขลงหรอวตถมงคลทเหมาะสมเพอการคมครองปองกนหรอนามาซงสงทดงามสาหรบตน ๒.๓ ประเภทของวตถมงคล

วตถมงคลทมอยเปนจานวนมากนน สามารถแบงไดอยางกวางๆ เปน ๒ ประเภทคอ ๒.๓.๑ ประเภททเกดขนเองโดยธรรมชาต

๑๐ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๑๘. ๑๑ ฉนนะ วารมน, ต ารบพระเครองรางของขลง, (พระนคร : สานกพมพเขษมบรรณกจ, ม.ป.ป.), หนา ๒

– ๕.

๒๑

เปนวตถมงคลทไดมาจากธรรมชาตไดแกสงทเกดขนเองตามธรรมชาตไมมการสรรสราง ซงถอวามดในตวและเทวดารกษา สงนนไดแก เหลกไหล คดตางๆ เขากวางคด เขยวหมตน เขยวเสอกลวง เถาวลยเปนตน

๒.๓.๒ ประเภททมนษยปรงแตงสรางขน ไดแก สงของทมนษยสรางขนจาแนกตามวสดได ๔ ประเภท คอ

๑. ประเภทเนอดน สรางจากองคประกอบทเปนดนเปนหลก เชนพระพมพ หรอพระเครองคนพบจากกรตางๆ ในสมยโบราณ เชน พระซมกอ พระกาแพงทงเศรษฐ พระนางพญาเสนหจนทน เปนตน

๒. ประเภทเนอผง สรางจากผงปนเปลอกหอยผสมผงอทธเจ เกสรดอกไมบชาพระ หรอผงใบลานเปนตน ทเผาไฟเปนเถาถานกบวสดอยางอน เชน พระสมเดจวดระฆง วดบางขนพรหม และวดเกศไชโย เปนตน

๓. ประเภทเนอชน สรางจากโลหะธาตตางๆ เชน ชนเงน ชนตะกว นวโลหะ ตลอดจนทองคา สารด เงน นาค ทองแดง เปนตน ตามสตรการเลนแรแปรธาตตางๆ เชน พระทากระดาน พระรวงหลงรางปน พระลลาวงหนเปนตน

๔. ประเภทเขยวงากระดก และไม เปนตน ของสตวตางๆ ตลอดจนไม เมลดพนธพช เปลอกไมตางๆ นามาแกะสลกอกชนหนง เชน สงห เสอ หมากทย ลกประคาเปนตน๑๒

นอกจากแบงเปนประเภทยอๆ ดงกลาวแลว เสมา ทาพระ ยงไดแบงประเภทวตถมงคลประเภทของขลงนอกเหนอไปจากประเภทพระเครองตามการใช วสด รปแบบลกษณะ และระดบชนดงน

แบงตามการใชคอ ๑. เครองคาด อนไดแก เครองรางทใชคาดศรษะ คาดเอว คาดแขน ฯลฯ ๒. เครองสวม อนไดแกเครองรางทใชสวมคอ สวมศรษะ สวนแขน สวมนว ฯลฯ ๓. เครองฝง อนไดแกเครองรางทใชฝงลงไปในเนอหนงของคน เชน เขมทอง ตะกรดทอง

ตะกรดสาลกา (ใสลกตา) และการฝงเหลกไหลหรอฝงโลหะมงคลตางๆ ลงไปในเนอจะรวมอยในพวกนทงสน

๔. เครองอม อนไดแกเครองรางทใชอมไวในปาก อาทเชน ลกอม ตะกรดลกอม (สาหรบในขอนไมรวมถงการอมเครองรางชนดตางๆ ทมขนาดเลกไวในปาก เพราะไมเขาชด)

แบงประเภทตามวสดคอ ๑. โลหะ ๒. ผง ๓. ดน ๔. วสดอยางอน อาท กระดาษสา ชนโรง ดนขยป ๕. เขยวสตว

งาชาง เลกสตว ๖. ผงผพราย ผาตราสงข ผาหอศพ ผาผกคอตาย ๗. ผาทอทวๆ ไป แบงตามรปแบบลกษณะ

๑๒ ประชม กาญจนวฒน, ภาพพระเครอง เลม ๑ – ๒, (กรงเทพมหานคร : ประยรวงศ, ๒๕๓๖), หนา ๑๘.

๒๒

๑. ผชาย อนไดแก รกยม กมารทอง ฤาษ พอเฒา ชชก และสงท เปนรปของเพศชายตางๆ (ศวลงค ปลดขก)

๒. ผหญง อนไดแก แมนางกวก แมโพสพ แมศรเรอน แมซอ และสงทเปนรปของผหญงตางๆ (โยน)

๓. สตว ในทนหมายถงพระโพธสตว อาท เสอ ชาง วว เตา จระเข ง ดงนเปนตน การแบงตามระดบชนคอ ๑. เครองรางชนสง อนไดแก เครองรางทใชสวนสงของรางกาย ซงนบตงแตศรษะลงมาถงบน

เอวสาเรจดวยพระพทธคณ พระธรรมคณ พระสงฆคณ ๒. เครองรางชนตา อนไดแก เครองรงทเปนของตา อาท ปลดขก อเปอ ไองง อน ไมไดสาเร จ

ดวยของสง ๓. เครองรางทใชแขวน อนไดแก ธงรปนก รปตกแตน รปปลา หรอกระบอกใสยนตและ

อนๆ๑๓ นอกจากน stanly Jeyaraja Tambiah ไดแบงเครองรางของขลง ท มการนบถอในประเทศ

ไทยออกเปน ๔ ระดบ คอ ๑. พระพทธรป ทมชอเสยง และมความเปนมาทางประวตศาสตร ซงพระทไดรบการยกยอง

นบถอวาเปนพระทใหการคมครองบานเมอง เชน พระแกวมรกต พระพทธชนราช พระพทธชนสห พระพทธโสธร เปนตน

๒. เครองรางของขลงของเกจอาจารยทมชอเสยง โดยเฉพาะในศตวรรษ ๑๙ ซงเครองรางของขลงเหลานเปนเครองสนบสนนถงขอวตรปฏบตและความศกดสทธของทาน ท มชอเสยงมากทสดเรยกวาพระสมเดจและพระกรง

๓. เครองรางของขลงตางๆ เปนตวแทนเทพ มนษย สตว นก และสงแปลกประหลาด ปลกเสกโดยพระและผเชยวชาญในไสยศาสตร เชน รกยม กมารทอง สาลกาค เขยวหมตน เปนตน

๔. เครองรางของขลงรวมสมย ปลกเสกโดยพระวปสสนาจารย ผอยในปา ทไดรบการยกยองเปนพระอรหนต๑๔

สรปไดวา วตถมงคลของไทยมมากมายหลายชนดแลวแตศรทธาของคนไทยทมตอวตถมงคลนนๆ แตเมอจดเปนประเภทใหญๆ แลว แบงได ๒ คอ เครองรางทเกดขนเองตามธรรมชาต และเครองรางของขลงทมนษยทาขน ๒.๔ ความเชอเกยวกบวตถมงคลในสงคมไทย

๒.๔.๑ ทมาของความเชอวตถมงคลในสงคมไทย

๑๓ เสมา ทาพระ, อางใน พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข) , “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน” , หนา ๒๐.

๑๔ เรองเดยวกน, ๒๐ – ๒๑.

๒๓

ความเชอเกยวกบวตถมงคลในสงคมไทยเปนความเชอทไดรบอทธพลมาจากศาสนาพราหมณทเชอในพลงอานาจของเวทมนตรคาถาตางๆ ทใชสวดสรรเสรญและออนวอนพระผเปนเจา โดยเวทมนตรคาถาตางๆ นนมทมาจากคมภรพระเวททเกาแกของพราหมณ ๔ คมภร คอ

๑. ฤคเวท เปนคาฉนท ซงรอยกรองคาออนวอนและบทสวดสรรเสรญพระเจา ๒. สามเวท เปนคาฉนททรอยกรองขนเพอสวดในพธบชาถวายนาโสมแดพระอนทรและขบ

กลอมเทพเจา ๓. ยชรเวท เปนคารอยแกว ซงกลาวถงพธพลกรรมและบวงสรวงเทพเจา ๔. อาถรรพเวท เปนคาถาอาคม มนตรขลงสาหรบเปาเสกแกเสนยดจญไร นาความสวสด

มงคลมาใหแกตน หรอนาผลรายมาใหแกศตร๑๕ กลาวกนวาทจรงพระเวทของพราหมณน มอย เลมเดยวฤคเวท ซงไดรวบรวมคาออนวอน

สรรเสรญพระเจา คาสวดขบกลอมถวายนาโสมแดพระอนทร คารอยแกวซงวาดวยพธกรรมและบวงสรวงเทพเจา ครงตอมาพวกพราหมณไดแยกแบงออกเปน ๔ เพอความสะดวกแกการสงวธยายในการกระทาพธตามความประสงค๑๖ พวกพราหมณเชอวาฤคเวทเปนบทสวดทเปนของขลงศกดสทธเปนคาของเทพเจาเจาทพวกฤาษมพระวสษฐ และพระวศวามตร เปนตน ไดสดบมาจากเทพเจาโดยตรงแลวนามาบอกแกมนษย

ในคมภรทง ๔ นน เมอตรวจดในเนอหาของคมภรแลวจะเหนไดชดเจนวาคมภรอาถรรพเวทมอทธพลตอความเชอในดานวตถมงคลมากกวาคมภรใดๆ เพราะจากเนอหาของพระเวทนจะเหนวามบทอาคมเพออานวยใหเกดความสขสวสด มบทคาถาสาหรบใหรายผอนอกเปนจานวนมาก โดยนยนพระเวทนจงเปนสงทมขนเพอใชในแงของการประสาทผลและการประทษราย๑๗

เมอพจารณาถงเนอหาทงหมดของอาถรรพเวทน สามารถจะแยกเปนหมวดหมไดดงน ๑. คาถา มบทสวดเปนจานวนมาก ซงอาจนามาใชเปนคาถาเสกสาหรบรกษาโรคไดนอกจากน

ยงมคาถาสาหรบกนผดกปองราย แกโรคขดเบา โรคทองมาน โรคหลอดลมอกเสบ แกเลอดกาเดาไหล และสมานแผล เปนตน

๒. อานวยผล บทสวดบางบทนนอาจใชเพอทาใหอายยน หรอมสขภาพด ทงน มการแนะนาดวยวาผทประดบกายดวยไขมกและทองคาจะมอายยนได

๓. การสาปแชง บทสวดบางบทอาจนามาใชสวดเพอสาปแชงปศาจ พอมด หมอผ หรอศตรได คาถาปองผ เปนตน

๑๕ พระอดรคณาธการ (ชวนทร สระคา) , ประวตศาสตรพทธศาสนาในอนเดย , พมพครง ท ๒ ,

(กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๕), หนา ๑๙. ๑๖ เรองเดยวกน, หนา ๒๐. ๑๗ อดม รงเรองศร, “เทวดาพระเวท”, วทยานพนธสาขา พทธศาสตรดษฎบณฑต, (มหาวทยาลยนวนา

ลนทา, ๒๕๒๐), หนา ๑๓.

๒๔

๔. คาถาเสนห ความบางตอนในพระเวทนประกอบขนในแงของการตดตอกบผ อนโดยเฉพาะสาหรบสตร ทงนจะเหนไดวาในแงมมในใชกวางขวางอยางยง เพราะมตงแตการทาใหไดสาม เปนทสบอธยาศยแกคนทวไป สาหรบเจาสาวมดใจเจาบาว ทาเสนหและเพอปราบเมยนอยใหอยในอานาจ

๕. คาถาสาหรบกษตรย โดยระบวากษตรยพงมหนาทจะตองปฏบตเชนเพอใหเปนท เกรงขาม หลงจากไดรบเลอกใหครองบลลงก เพอทาความสาคญทางดานการเมอง เพอความมอานาจและชอเสยง นอกจากนยงมคาถาสาหรบประทษรายผอนดวย เชน ทาใหศตรรวนเร และสาหรบกษตรยผถกขบไลทปรารถนาจะครองอานาจอกเปนตน

๖. คาถาเพมบคลกและอนๆ อกหลายบทจะกลาวถงการสวดเพอความสามคคและมตรภาพเพอจะยงถงผสวดใหไดรบความนบถอยกยองในประชาคม

๗. คาถาใหลาภ บทสวดทเกยวเนองกบความเพมของทรพยสน กมปรากฎใหเหนในพระเวทนรวมถงจะพดถงการฝงศลาฤกษ และการเพาะปลก นอกจากนยงมคาถาปองกนแมล งศตรพช เพอความเพมพนของปศสตว คาขายคลองและเพอโชคลาภในการพนนกมอย ดวย

๘. ปดรงควาน บทสวดบางบทมสาหรบสวดเพอปดรงควาน หรอกาจดความอปมงคล เชน กรณทนองชายแตงงานกอนพ และยงมพธกนเสนยด ขบไลบคคลอนไมพงปรารถนาเปนตน๑๘

ในเรองนเทพย สารกบตร ใหความเหนสอดคลองกนวา อาถรรพเวทเปนพระเวททตองประกอบดวยคาถาอาคมมนตร และเลขยนตทศกดสทธตางๆ ซงมอทธปาฏหารยสามารถทจะบนดาลใหเปนไปไดตามทปรารถนา คมภรอาถรรพเวทนนบวาเปนบอเกดของคาถาอาคมตางๆ ททรงจาเลาเรยนกนสบตอกนมา ครงเมอลทธไสยศาสตรของพราหมณทแพรหลายเขามาระคนกบลทธพทธศาสตร บรรดาคณาจารยผรจงไดพากนดดแปลงคาถาและมนตรตางๆ ท มในลทธไสยศาสตรใหเขากบลทธทางพทธศาสตร โดยนาเอาพระพทธมนตรและเถรมนตเขาไปแซกแซงแกไขใหเหมาะสมเทาทจะใชกบลทธทางพระพทธศาสตรได และเปนสงทเชอถอกนสบตอมาตราบเทาทกวนน๑๙ ถอไดวาอาถรรพเวทน เปนคมภรใหมทเกดหลงคมภรทง ๓ คอหลงฤคเวท ยชรเวทและสามเวท เปนคมภรทรวบรวมมนตขลงตางๆ ทงในสวนของการใหผลตามปรารถนาและในสวนของการทารายผอนจงเปนทนบถอของผคนจานวนมาก ตอมาจงกลายเปนแหลงกาเนดของคาถาอาคมทงทเปนพราหมณและพระพทธศาสนา ซงคาถาอาคมน เองท เปนตนกาเนดของการเชอถอในวตถมงคล เพราะถอกนวตถใดๆ กตาม ถาไดรบการเสกปาโดยคาถาอาคมทศกดสทธแลวจะเกดความขลงความศกดสทธขนมา ดงทนายหรด เรองฤทธ ไดกลาวเรองมนตรและของขลงในอาถรรพเวทไววามนตรตางๆ เชน มนตรสาหรบกนภตผปศาจกนเทพอปสรลงมาทาลายพธตปะ กนโรคภยไขเจบตางๆ และกนอปสรรคอนตรายตางๆ กนศาสตราวธตางๆ และมนตรสาหรบจาแลงรปเดยวใหเปนหลายรป มนตรสาหรบลองหนหายตว มนตรสาหรบเสกเปา หรอเสกนารดใหผ อนหายจากโรคภยไขเจบหรอใหประสบโชคลาภด มนตรสาหรบเสกเนอหนง เปนตน ใชไปเขาตวศตร มนตรสาหรบบงฟน

๑๘ อดม รงเรองศร, เทวดาพระเวท, หนา ๑๓ – ๑๔. ๑๙ เทพย สารกบตร, พระคมภรพระเวท ฉบบปญจมบรรพ, (พระนคร : อตสาหกรรมการพมพ, ๒๕๐๑,

หนา ๑.

๒๕

ศตรใหตาย มนตสาหรบเสกรปทฝง (ฝงรปผงรอย) ใหคนทชงเปนอนตราย หรอใหคนทรกร กตน มนตรสาหรบบงคบภตผใหไปทารายผอน และมนตรสาหรบสะกดดวงจตใหผ อนเคลม หรอใหหลบเหลาน เปนตน เรยกวามนตอาถรรพ รวมอยในอาถรรพเวท๒๐ ของขลงตางๆ เชน หญาแพรก หญาคา เปนตน ของเหลานใชในการมงคลและเลขยนตตางๆ นามนผตายทงกลม (ออกลกคาทองตายทงแมและลก) ดนเจดปาชา และดนโปง ลกกรอก เปนตน ของเหลาน เอามาปลกเสกถอวามฤทธจงเรยกวาของขลง คอของอาถรรพรวมอยในอาถรรพเวท๒๑

สาหรบคนทมความเชอวาคาถาอาคมและเครองรางของขลงมอานาจลกลบและผท มความรคาถาอาคม มเครองรางของขลง อาจนาอานาจลกลบนนมาใชประโยชนแกตนตามตองการได เชน ใชคาถาแปลงกาย ทาลายขาศก ทาใหผอนหลงรก หรอใชคาถาอาคมปองกนอนตรายตางๆ ไดดวย ความเชอดงกลาวนเปนเหตใหผทเชอใชคาถาอาคม เครองรางของขลงทาพธตางๆ ซงเร ยกวากฤตยาตอไป๒๒ การทากฤตยา กคอการทาของขลงหรอการปลกเสกเพอใหมความขลงและความศกดสทธซงจะทาใหเราไดของขลงในรปตางๆ เชน พระเครอง ผายนต ลกสะกด ตะกรด หรอลกปรอท เปนตน๒๓

ดงนนจงกลาวไดวาความเชอในวตถมงคลของสงคมไทยเกดจากความเชอตามหลกศาสนาพราหมณเพราะเชอกนวาเวทมนตคาถาทมอยในคมภรอาถรรพเวทซงเชอกนวาดวยอานาจของพลงเวทมนตคาถาทสวดไปนน สามารถปองกนอนตรายตางๆ และกอใหเกดความสข ความเจรญแกผใชเวทมนตรคาถานน หรอจะใชไปในทางสาปแชงทารายผ อนกได ดวยการทากฤตยาหรอการปลกเชนน เองจงกอใหเกดรปแบบของวตถมงคลตางๆ จนถงปจจบนน

สรปไดวา วตถมงคลนนเกดมาชานานคกบมนษยชาตเพราะเมอมนษยไมเขาใจในเรองของธรรมชาตและเกดความหวาดกลวตอภยธรรมชาตและอนตรายทงหลายมนษยจงพยายามหาท พ งทยดเหนยวเพอปองกนภย เดมทเดยวกอาจยดถอสงของทมอยตามธรรมชาตทประหลาดหรอหาไดยากมาเปนวตถมงคล ตอมาเมอมการพฒนาในดานคาสอนในทางศาสนาจงมการแตงตาราประกอบคาสอนทางศาสนาจงไดมการรวบรวมคาสอนและคาสวดในทางศาสนาขนมา แลวนามาสวดเพอทรงจารกษาคาสอนไว ตอมาเกดความเชอวาคาสวดเหลานนมความศกดสทธ เมอสาธยายแลวสามารถปองกนภยอนตรายหรอนามาซงสงทปรารถนาได จงไดมการคดคนวธเพอใหเกดความขลงศกดสทธยงขน จงไดมการรวบรวมเปนคมภรอาถรรพเวทในศาสนาพราหมณขนมากอน ตอมาภายหลงจงแพรหลายมาสพระพทธศาสนา โดยไดปรบเปลยนมนตคาถาแบบพราหมณมาเปนหลกธรรมคาสอน หรอหลกสตรทสา คญๆ ทางพระพทธศาสนา เมอเหนวาไดผลดงปรารถนาจงนบถอกนแพรหลายตอมา จงถอไดวาเรองวตถมงคลแม

๒๐ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๒๙. ๒๑ หรด เรองฤทธ, วรรณคดไทย เลม ๙, พมพครงท ๒, (พระนคร : โรงพมพวฒนาพานช, ๒๔๙๕) , หนา

๑๗๒. ๒๒ ทศนย สจนพงษ, “การใชไสยศาสตรในเสภาเรองชนชางชนแผน”, วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

แผนกภาษาไทย, (บณฑตวทยาลย : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๑๖), หนา ๑๖. ๒๓ เรองเดยวกน, หนา ๑๘.

๒๖

จะไมมในหลกคาสอนของพระพทธศาสนาโดยตรง แตในวถชวตจรงๆ ของพทธศาสนกชนโดยทวไปแลวสวนมากกยงนบถอสงเหลานอย ในขอนอาจจะมาจากสาเหต ๒ ประการคอ ความเชอในพระพทธคณ พระธรรมคณ และพระสงฆคณ วาเปนเครองตานภยพบต และกอใหเกดความสขความเจรญไดประกอบกบความเชอเดมทมมาแตบรรพบรษเรอศาสนาธรรมชาตทาใหผสมผสานกลมกลนกนมาเปนความเชอเรองวตถมงคลไปโดยปรยาย

๒. ความเชอในพทธมนตคอพระปรตรหรอบทสวดตางๆ ซงใชในพธพทธาภเษกวามผลทาใหสงของทสรางขนโดยผานการปลกแลวนนมผลเปนความศกดสทธจรง ขอนจะเหนไดวาแมไมมวตถมงคลยดเหนยว เมอตกอยในภยนตรายผคนกสวดมนตภาวนาปองกนภยอยแลว

๒.๔.๒ ความเชอเกยวกบวตถมงคลในสงคมไทย ในส งคมไทยนกล าวไ ดวา ควา มเช อใน เรอ งวตถมงคลมพฒนากา รมา จากการนบถ อ

พระพทธศาสนาเปนสวนสาคญ ซงจากประวตศาสตรของพระพทธศาสนาจะเหนไดวาพระพทธศาสนาเกดขนมาในทามกลางของศาสนาพราหมณโดยไดเสนอแนวคดทแปลกใหมหรอบางครงคลายเปนการขดแยงกบศาสนาพราหมณเชน ในเรองวรรณะซงพราหมณถอวาพราหมณเทานนเปนผประเสรฐทสดเพราะเกดแตปากของพระพรหม แตทางพระพทธศาสนากลบใหคาสอนทมองไดงายๆ วา พราหมณไมไดประเสรฐกวาผอนเลย ถาหากวาไมประพฤตในความดเพราะพราหมณกไมไดมกาเนดผดแผกจากมนษยทวๆ ไป คงเกดจากชองคลอดของพราหมณเหมอนผ อนเชนกน๒๔ ดงนนในยคแรกๆ ของพระพทธศาสนาจง มงทหลกธรรมคาสอนอนเปนแกนแทของพระพทธศาสนาซงเนนความเปนศาสนาแหงการกระทา (กรรมวาทะและกรยาวาท) เปนศาสนาแหงความเพยรพยายาม (วรยวาท) ไมใชศาสนาแหงการออนวอน ปรารถนาหรอศาสนาแหงความหวงหวงกงวล การสงสอนธรรมของพระพทธเจาทรงมงผลในทางปฏบ ตใหทกคนจดการกบชวตทเปนอยจรงๆ ในโลกน และเรมแตบดน ความรในหลกท เรยกวาความจรงสายกลางท ด การประพฤตปฏบตตามทางสายกลางกดเปนสงททกคนไมวาจะอยในสภาพและระดบชวตนน ๆ ถาความหวงใยในเรองชวตหลงจากโลกนมอยตองทาชวตดงามอยางทตองการนนใหเกดมเปนจรงขนมาดวยการประพฤตปฏบตแตบดน จนมนใจตนเองวาจะตองไปดโดยไมตองกงวลหรอหวาดหวนตอโลกหนา ทกคนมสทธเทาเทยมกนโดยธรรมชาตทจะเขาถงผลสาเรจเหลาน๒๕

หากยกผลงานและพระจรยาของพระพทธเจาขนมาเปนหลกพจารณาจะมองเหนแนวทางการบาเพญพทธกจทสาคญหลายอยางเชน ทรงพยายามลมลางความเชอถองมงายในเรองพธกรรมอนเหลวไหลตางๆ โดยเฉพาะการบชายญดวยการสอนยาถงผลเสยหายและความไรผลของพธกรรมเหลานน ทงนเพราะพธเหลานนทาใหคนมวแตคดถงเหตปจจยภายนอกอยางหนง ทาใหคนกระหายทะยานและคดหมกมนในผลประโยชนทางวตถเพมพนความเหนแกตว ไมคานงถงความทกขยากเดอดรอนของเพอน

๒๔ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๓๑. ๒๕ พระราชวรมน, พทธธรรม, (กรงเทพมหานคร : คณะระดมธรรม, ๒๕๒๕), หนา ๖.

๒๗

มนษยและสตวอยางหนง ทาใหคนคดหวงแตเรองอนาคต จนไมคดปรบปรงปจจบนอยางหนง แลวทรงสอนยาหลกการใหทานใหเสยสละแบงปนและสงเคราะหกนในสงคม๒๖

นอกจากนยงเรองททรงพยายามสอนหกลางคอระบบความเชอถอเรองวรรณะทนาเอาชาตกาเนดมาเปนขดขนจากดสทธและโอกาสในทางสงคมและจตใจของมนษย ทรงใหสทธแกสตรทจะไดรบประโยชนจากพทธธรรม เขาถงจดหมายสงสดทพทธธรรมจะใหเขาถงไดเชนเดยวกบบรษ ทรงสงสอนดวยภาษาสามญทประชาชนใชเพอใหทกคนทกชนชน ทกระดบการศกษา ไดรบประโยชนจากธรรมนทวถง ตรงขามกบศาสนาพราหมณทยดความศกดสทธของคมภรพระเวทและจากดความรชนสงไวในวงแคบของตนดวยวธการตางๆ เชนใชภาษาสนสกฤตถายทอดและรกษาคมภร ทรงปฏเสธโดยสนเชงในการทจะเสยสละเวลาไปในการถกเถยงปญหาทเกยวกบการเกงความจรงทางปรชญาซงไมอาจนามาพสจนใหเหนไดดวยวธแสดงเหตผลทางคาพด แตกลบดงเขาเขามาสปญหาเกยวกบเรองท เขาจะตองเกยวของและปฏบตไดในชวตจรงโดยทนท๒๗

ครนเมอสนยคขององคพระศาสดาแลว เวลาลวงไปและคาสอนแผไปในถนตางๆ ความเขาใจในพทธธรรมกแปรไปจากเดมและแตกตางกนไดหลายอยางเพราะผถายทอดสบตอมพนความรความเชอถอเดมจากลทธศาสนาอนเขามาผสมแทรกแซงบาง อทธพลศาสนาและวฒนธรรมในทอ งถนเขามาผสมผสานบาง คาสอนบางแงเดนขน บางแงเลอนรางลงเพราะยาและเลยงความสนใจตามความโนมเอยงและความถนดของผรกษาคาสอนบาง ทาใหเกดความแตกแยกออกเปนนกายตางๆ เชนทแยกเปนมหายานกบเถรวาท ตลอดจนนกายยอยๆ ในสองนกายใหญนน สาหรบเถรวาทนนแมจะ ไดชอวาเปนนกายทรกษาแบบแผนและคาสอนดงเดมไวไดแมนยา กมใชพนไป จากความแปรเปลยนไดโดยสนเชง คาสอนบางสวนแมท มอยในคมภรเอง กยงเปนปญหาทคนรนใหมปจจบนตองนามาถกเถยงคดคนหาหลกฐานยนยนหรอปฏเสธความเปนของแทมาแตดงเดมยงความรความเขาใจทประชาชนเชอถอและปฏบตอยดวยแลวความคลาดเคลอนกยงมไดมากและชดเจนยงขน๒๘

จะเหนไดวาความเปลยนแปรของพทธธรรมในพระพทธศาสนาน หลงจากสนองคพระสมมาสมพทธ เจา แลว เร มมการเปลย นแปลงมาโดยตลอดตามความรคว ามเขาใจของผร บตอพระพทธศาสนา เมอกลาวในสวนของประเทศไทยนน พระพทธศาสนาในดนแดนไทยกอนสมยสโขทยไดเรมตงมนแตพทธศตวรรษท ๓ ในสวรรณภมทางตอนใต พระพทธศาสนาทประดษฐานเปนครงแรกเปนพระพทธศาสนาเถรวาททอาศยธรรมคาสอนพระไตรปฎกบาลเปนหลก มการเผยแผด วยกระบวนการปญญานาศรทธา สรางสมมาทฎฐเปนฐานรองรบการปฏบตซงเนนความรและการปฏบตเพอประโยชนสขของการอยรวมในชมชนเปนสาคญ ในชวงสมยสวรรณภมนพระพทธศาสนาเถรวาทไดเผยแผในดนแดนตอนใ ต เน องดวยอา นาจทางการเมองของรา ชวงศ ไศเลนทร แหงอาณา จ กรศรวชย ในช วงน นพระพทธศาสนาเถรวาทไดประดษฐานมนคงรงเรองในดนแดนทวารวด บรเวณภาคกลางแถบทราบลม

๒๖ พระราชวรมน, พทธธรรม, หนา ๗. ๒๗ เรองเดยวกน, หนา ๘. ๒๘ เรองเดยวกน, หนา ๘ – ๙.

๒๘

แมนาเจาพระยาตลอดชวงพทธศตวรรษท ๑๒ – ๑๔ ตอมาตงแตปลายพทธศตวรรษท ๑๔ ขอมแหงอาณาจกรกมพชาไดขยายอานาจทางการเมองเขามาปกครองดนแดนภาคกลาง ภาคตะวนออก และภาคตะวนออกเฉยงเหนอของไทยตลอดพทธศตวรรษท ๑๕ – ๑๘ เปนเหตใหคตความเชอและวธกรรมสอธรรมดวยวธการศรทธานาในพระพทธศาสนามหายานและศาสนาพราหมณตามแบบทขอมนบถออย ไดเขามาปะปนกบความรความเชอในพระพทธศาสนาเถรวาททนบถออยเดม ในชวงพทธศาสนาเถรวาทจากทวารวดไดขยายตวขนสดนแดน ตอนเหนอและไดประดษฐานมนคงในอาณาจกรหรภญชยอนมเมองสาพนเปนศนยกลาง พทธธรรมในอาณาจกรหรภญชยยงคงความสบตอสารธรรมตามพระไตรปฎกบาล และยกยองสงเสรมการปฏบตธรรมทลกซงของพระภกษสงฆ ขณะเดยวกนกมการขยายตวในเรองความคดความเชอตามคตพระพทธศาสนาสมยหลง เชน คตการสวดพระปรตร คตการบชาตนพระศรมหาโพธ เปนตน สวนดนแดนตอนเหนอแถบลมแมกก ไดรบอทธพลพระพทธศาสนามหายานทผานมาทางพมาและจนเนนคตความเชอ เชน เรองพระธาต เปนตน สวนดนแดนตอนใตในชวงตนพทธศตวรรษท ๑๘ พระยาศรธรรมาโศกราชไดตงตนเปนอสระจากอาณาจกรศรวชย ตงราชวงศ ศรธรรมาโศกราชขนมเมองนครศรธรรมราชเปนศนยกลางรบนบถอพระพทธศาสนาเถรวาททสา คญไดมการตดตอทางดา นพระพทธศาสนากบประเทศลงกา๒๙

จากลาดบเหตการณทางพระพทธศาสนาต งแตกอกาเนดมาโดยพระสมมาสมพทธเจ าจนกระทงถงปจจบนนจะเหนวามอย ๒ ชวงทอทธพลของความเชอเวทมนตคาถาทางดานไสยศาสตรเขามามอทธพลตอความเชอทางดานพระพทธศาสนาของชาวพทธอยางเดนชดคอ

๑. ยคพทธตนตระเปนยคทพระพทธศาสนาในนกายมนตรยาย วชรยานหรอรหสยาน เขามามอทธพลตอความคดของชาวพทธ โดยพทธตนตระนไดรบความคดจากลทธฮนดในยคตนตระเขามามาก จะเนนการประพฤตปฏบตสาคญ คอการทองบนเวทมนตและลงเลขยนตนบถอในเทพเจาเทว นบถอพระฌานพทธ พระโพธสตวมาก มการเซนสรวงผสางควบคกนไปดวย๓๐ ยคนอยในราวพทธศกราช ๑๕๐๐ สวนประเทศไทยไ ดรบพระพทธศาสนามหายานแบบตนตระนโดยผา นกษตรย กมพชาท ทรงนบถ อพระพทธศาสนาฝายมหายานทปนเปผสมกบศาสนาพราหมณมาก๓๑

๒. ยคปลายของกรงศรอยธยา ประมาณ พ.ศ. ๒๑๙๙ ถง ๒๓๑๐ เรมตงแตสมยสมเดจพระนารายณมหาราชจนถงเสยกรงศรอยธยา กลาวกนวา ยคนการบาเพญจตภาวนากเนนไปขางความศกดสทธอทธปาฏหารย มเรองไสยศาสตรอาถรรพเขามาปะปนอยางมากจนเปนลกษณะเดนของสมยน๓๒

๒๙ สภาพรรณ ณ บางชาง, พทธธรรมทเปนรากฐานสงคมไทยกอนสมยสโขทยถงกอนเปลยนแปลงการ

ปกครอง, (กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๖), หนา ๒๘ – ๒๙. ๓๐ พระอดรคณาธการ (ธวนทร สระคา) , ประวตศาสตรพทธศาสนาในอนเดย , พมพครง ท ๒ ,

(กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๔) หนา ๕๗ – ๕๘. ๓๑ พระเทพเวท (ประยทธ ปยตโต), พระพทธศาสนาในอาเซย, พมพครงท ๔, (กรง เทพมหานคร : โรง

พมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๑), หนา ๑๑๒. ๓๒ เรองเดยวกน, หนา ๑๑๖.

๒๙

ซงลกษณะความเชอเชนนเปนไปในชนทกระดบ ไมวาทงฝายพระภกษหรอคนโดยทวๆ ไป ดงจะเหนไดจากขอความในคาใหการของขนหลวงหาวดทกลาววาพระนารายณไดศกษาวทยาคมในสานกพระอาจารยพรหม พระอาจารยพรหมนอายมากเปนผเฒาใบหทงสองขางยานถงบา เปนผชานาญในทางเวทมนต มอานภาพในทางเหาะเหนเดนอากาศได๓๓

ทจรงแลวความเชอเรองเวทมนตคาถาไสยศาสตรนเรมมผเชอถอมากมาตงแตสมยพระเจาทรงธรรมและพระเจาปราสาททอง โดยเฉพาะพระมหากษตรยทง ๒ พระองคน เปนผทถอเวทมนตจดและเหนกนวาไดราชสมบตเพราะเวทมนต๓๔ เชนครงหนงในสมยพระเจาปราสาททองไดเสดจไปพระราชทานเพลงศพพระเจาลกเธอฝายใน ณ วดชยวฒนาราม ไดเนอในทองเผาไมไหม สงสยวาตองคณ ครงนนประชาราษฎรลอกนวาจะใหคนตารบตาราทหมอ ผเฒา ผแก ตางคนกลวความผด บรรดามตารบความรวชาการกทงนาเสยสน๓๕

กลาวไดวาในยคสมยกรงศรอยธยาตอนปลายนความเชอของชาวไทยจะเปนความเชอทรวมคตทงของพระพทธศาสนา พราหมณและผสางเทวดาผมฤทธเขาดวยกน เมอจะทาการใหญทสา คญๆ กมกจะยดแนวทางทง ๓ นเปนทพง ดงจะเหนไดจากการชงราชสมบตของพระนารายณมหาราชจากพระศรสธรรมราชาธราชทตรสใหกระทามงคลแดงไซรรพลทงปวงเปนสาคญ แลวใหเอาใบสะเดาเปนประเจยดสาหรบเมอจะยทธนน เพราะเหตวาสมเดจพระศรสธรรมราชาธราชไซรพระชนมวารวนศกร และใบสะเดานนเปนนามพธ แลศกรไซรสนกาลงในพธนามเพอจะประหารนามแหงอธราช ครงแลวสมเดจบรมบพตรพระเปนเจากใหสกการบชาพระศรรตนตรยและพระอศวร พระนารายณเปนเจาและเทพยดาผ มฤทธสทธศกดทงปวง๓๖ เมอเปนเชนนจงเปนเรองทนาพจารณาวาการทชาวไทยซงถอวานบถอพระพทธศาสนาซงเปนศาสนาแหงปญญา แตยงมการประพฤตปฏบตในลกษณะทยงตองพงพาสงศกดสทธเครองรางของขลงทเรยกกนวาววตถมงคลนเปนเพราะหลกธรรมในพระพทธศาสนาเปดชองทางใหหรออยางไร๓๗

ในเรองการพงพาสงศกดสทธหรอวตถทงหลายเปนท พงน พระพทธศาสนามทาทยอมรบในเรองสตปญญาของมนษยทมความแตกตางกน ดงจะเหนไดจากการแบงประเภทบคคลผพงแนะนาสงสอนใหบรรลธรรมไดและไมไดนนเปน ๔ ประเภท คอ

๑. อคฆภตญญ ผมสตปญญา ตรสรธรรมททานยกหวขอขนแสดง ๒. วปจตญญ ผรเขาใจไดตอเมอทานอธบายความพสดารออกไป ๓. เนยยะ ผทพอจะคอยชแนะใหเขาใจไดดวยวธการฝกอบรมตอไป

๓๓ ค าใหการชาวกรงเกา ค าใหการขนหลวงหาวด พระราชพงศาวดารกรงเกาฉบบหลวงประเสรฐอกษร

นต, (พระนคร : สานกพมพคลงวทยา, ๒๕๑๕), หนา ๑๒๗. ๓๔ องคการคาครสภา, ประชมพงศาวดาร, เลม ๓๖, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภา, ๒๕๑๒) , หนา

๒๙๘. ๓๕ องคการคาครสภา, ประชมพงศาวดาร, เลม ๓๙, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภา, ๒๕๑๒) , หนา

๑๒๑. ๓๖ เรองเดยวกน, หนา ๑๓๘. ๓๗ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๓๖.

๓๐

๔. ปทปรมะ ผอบปญญา สอนใหรไวแตเพยงตวบทคอพยญชนะ หรอถอยคาไมอาจเขาใจอรรถคอความหมาย๓๘

เมอมนษยมระดบสตปญญาและความเชอทแตกตางกน ดงนนการยดถอสงตางๆ เปนท พงยอมมความแตกตางกนไป ในสวนนพระพทธศาสนากมไดปฏเสธในสงทคนบชานบถอกนอยทวๆ ไป เชนในการยอมรบนบถอภเขา ปา อาราม หรอตนไมใหญเปนทพง แตพระพทธศาสนาจะไดเสนอสงท ดกวาใหเขาไดพจารณาดวยปญญาของตนเอง สวนเขาจะเชอหรอไมกแลวแตสตปญญาของเขา ดงทพระพทธองคทรงทราบความออนแอของปถชน จงทรงตรสไวในเขมาสรณวา มนษยเปนอนมาก ถกคกคามแลวยอมถงภเขา ปา อารามและรกขเจดย วาเปนทพง สรณะนนแลไมเกษมสรณะนนไมอดม เพราะบคคลอาศยสรณะนนยอมไมพนจากทกขทงปวงได สวนบคคลในถงพระพทธ พระธรรมและพระสงฆวาเปนท พง ยอมเหนอรยสจ ๔ คอ ทกข เหตใหเกดทกข ความกาวลวงทกข และมรรค มองค ๘ อนประเสรฐ ซงยงสตวใหถงความสงบแหงทกข ดวยปญญาชอบ สรณะนนแลของบคคลอนเกษมสรณะนนอดม เพราะบคคลอาศยสรณะนน ยอมพนจากทกขทงปวงได๓๙

จากทาทเชนนจะเหนไดวาแมพระพทธศาสนาจะไดชอวาเปนศาสนาของทานผตน ผร หรอผ มปญญากตาม แตกยงมหลายๆ สงทดเหมอนวาจะไมเปนไปในทางทชวยสงเสรมปญญาแหงการตรสร แตพระพทธองคกยงยอมรบไวในพระพทธศาสนา ซงนอกจากจะเปนเรองของระดบสตปญญาของบคคลทวๆ ไปแลว อาจเปนเพราะวาพระพทธศาสนาเปนศาสนาของสงคม เปนศาสนาทตองการชวยเหลอมนษยจากความทกขตางๆ ดงนน จงมหลกการทผอนปรนเพอประสงคในการจะชวยพฒนามนษ ยท ตดอย กบอทธปาฏหารยอานาจศกดสทธตางๆ ใหไดรบการพฒนาใหมากทสดเทาทจะมากไดดงทพระราชวรมนไดกลาวถงหลกการของการพฒนาในอรยธรรม ๓ ขน คอ

๑. ขนหวงพงรอคอยอานาจภายนอกดลบนดาล ทาใหหมกมนฝกใฝ ปลอยทงเวลาความเพยรและการคดเหตผลของตน

๒. ขนเสรมกาลง คอทาอทธปาฏหารยไดเองแลว และใชอทธปาฏหารยนนเพอเสรมกาลงในการทาความดอยางอน เชน ชวยเหลอผ อนจากภยอนตรายและเปนเครองประกอบของอนสาสนปาฏหารย

๓. ขนการมชวตจตใจเปนอสระ ดาเนนชวตทโปรงเบาแท โดยไมตองอาศยอทธปาฏหารยหรอสงอนภายนอกมาเสรมกาลงใจของตนเอง เพราะมจตใจเขมแขงเพยงพอสามารถบงคบควบคมจตใจของตนไดเองปราศจากความหวาดหวนกลวภย๔๐

เมอพระพทธศาสนามทาทในการทจะชวยใหมนษยพนจากสงทเขาคดอย เพอพฒนาตอไปจงไดมการปรบเปลยนวธการในการทจะชกนาเขาออกมาจากสงทเขาตดอย จากวธการสอนดวยอนศาสนมา

๓๘ อง.จตกก ๒๑/๑๓๓/๑๕๓. ๓๙ พระพทธโฆษาจารย, ธมมปทฏฐกถา เลมท ๖, พมพครงท ๑๗, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยมหา

มกฎราชวทยาลย, ๒๕๒๖), หนา ๑๐๙. ๔๐ พระราชวรมน, พทธธรรม, หนา ๔๗๓.

๓๑

เปนเหตเรมตนทมเรองเกยวกบวตถมงคลเขามาในพระพทธศาสนาเพราะ หลกการของการผอนปรนน คอการใชสงทเขายดถออยเดมนนเองเปนจดเรมตน วธเรมอาจทาโดยแกะสงทเขายดหรอเกาะตดอยนนออกจากฐานเดม แลวหนเหบายหนามาสทศทางทถกตองพรอมทงใชสงท เขายดเกาะอยนนเปนเครองจงเขาออกมาพนจากทนน วธการนเหนไดจากพทธบญญตเกยวกบการเหยยบผา เรองมอยวา คราวหนงเจาชายโพธราชกมารสรางวงแหงหนงเสรจใหมจงนมนตพระสงฆท มพระพทธเจาเปนประมขไปฉนทวงนน เจาชายไดใหปผาขาวทวหมดถงบนไดขนท ๑ เมอพระพทธเจาเสดจถงวงกไมทรงเหยยบผาจนเจาชายโปรดใหมวนเกบผนผาแลวจงเสดจขนวง และไดทรงบญญตสกขาบทไวหามภกษเหยยบผนผา ตอมามหญงผหนงซงแทงบตรใหมๆ ไดนมนตพระมาบานของตนแลวปผาผนหนงลงขอรองใหพระภกษทงหลายเหยยบเพอเปนมงคล ภกษเหลานนไมยอมเหยยบ หญงนนเสยใจและตเตยนโพนทะนาวาภกษทงหลาย ความทราบถงพระพทธองค จงทรงวางอนบญญต อนญาตใหภกษทงหลายเหยยบผาไดในเมอชาวบานทานขอรอง เพอเปนมงคลแกพวกเขา พทธบญญตนจะเปนสาเหตอยางหนงททาใหพระสงฆไดโอนออนตรมความประสงคของชาวบานเกยวกบพธกรรมและสงท เรยกวาวตถมงคลตางๆ ขยายออกไป เปดรบเครองรางของขลงและสงศกดสทธอนๆ เขามามากมายจนบางสมยรสกวาเกนขอบเขตอนสมควร๔๑

จะเหน ไดวา วตถมงคลหร อเคร องรา งของขลงหร อส งศกดสทธ ตา งๆ เรม เข ามาในพระพทธศาสนาไดนาจะเปนเพราะพทธศาสนาเปนศาสนาแหงการใชปญญา ไมมการบงคบกฎเกณฑโดยเดดขาดวาจะตองปฏบตตามหลกคาสอนโดยเครงครดอยางเดยว แตพระพทธศาสนายอมรบในดานความออนแอของจตใจปถชนและความแตกตางในดานระดบสตปญญาของปถชน ดงนนการวางทาทตอการประกาศศาสนาจงเปนรปแบบการนาเสนอทางเลอกโดยอมรบในสงทเขาประพฤตปฏบตอยแตไดชใหเหนสงทดกวาหรอทางทดกวาใหเขาพจารณาดดวยปญญาของเขาเอง ทงบางครงดวยความปรารถนาจะอนเคราะหตอเวไนยสตวทงหลายถงกบยอมลงเขาไปคลกคลเขาถงตวเขาเพอดงเขาใหไดรบการพฒนาในทางทสงขนตอไป

ดงนนจากเขมาเขมสรณ ทมคาถาทพระพทธองคทรงแสดงแกอคคทตตะฤาษ เปนเครองแสดงใหเหนวาสงคมชาวบานทวไป ยงตกอยในความหวาดกลว ความไมรยอมแสวงหาสรณะหรอท พงมปาไม ภเขา เปนตนเพอแสดงความปลอดภยในชวตของเขาแตพระพทธศาสนากแสดงหลกการวาสรณะนนยอมไมเปนไปเพอความเกษม ความปลอดภย เพราะไมสามารถนาใหพนจากทกขไดอยางแทจรง ตอเมอนบถอพระรตนตรยจงจะถอไดวาพบสรณะอนเกษม อนปลอดภยอยางแทจรง นแสดงใหเหนวาพระพทธศาสนากยอมรบวาคนเราตองมทพงทยดเหนยวเพอนาไปสความเกษมอนปลอดภยโดยสรณะนนอาจมระดบตางๆ กนคอ พระพทธศาสนามสงสาคญสงสด ๓ ประการ คอ พระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆ โดยทานเรยกเปรยบความไววารตนะ แปลวาดวงแกว คอของวเศษหรอของมคามากหรอของประเสรฐทสด เรยกรวมทง ๓ วา ตรรตนะ หรอไตรรตนหรอรตนตรย แปลวา แกว ๓ ดวง หรอแกว ๓ ประการ บางทเรยก

๔๑ พระพทธโฆษาจารย, ธมมปทฏฐกถา เลมท ๖, หนา ๑๐๙.

๓๒

พระพทธเจา พระธรรมและพระสงฆวา วตถหรอสงวเศษและเรยกรวมวา วตถตตยะ คอ วตถ ๓ รตนะ ๓ หรอวตถ ๓ ดงกลาวนเปนสรณะหรอเรยกรวมวาสรณตรย หรอไตรสรณะ แปลวา ๓ ทพงหรอ ๓ สรณะ๔๒

คาวาสรณะในพระพทธศาสนา มความหมายเปน ๒ นย คอ ทพง ทยดเหนยว ทยน และกาจดเขน ฆา ทาลาย ซงภยคอความกลว ตลอดจนกาจด ทาลายทกข ทคตภพ และกเลสเศราหมอง๔๓

เหตทพระรตนตรยไดชอวาเปนสรณะ ทานอธบายวา พระพทธเจาเปนสรณะเพราะกาจดทาลายภยของสตวทงหลายดวยการชกนาสรรพสตวใหหน

เหเขาไปในสงซงเปนประโยชนและชกนาใหพนออกมาเสยจากสงซงไมเปนประโยชน พระธรรมชอวาเปนสรณะเพราะชกจงสรรพสตวใหหลดพนขนมาจากความกนดารในสงสาร

ภพและดวยการใหความอบอนใจคลายทกข พระสงฆชอวาสรณะเพราทาใหสกการะ เชนการถวายทานและการกราบไหวบชาเปนตน ทา

เพยงเลกนอยกใหไดผลไพบลยโดยเฉพาะ๔๔ การถงพระรตนตรยเปนสรณะนน ทานแสดงไววายอมถงดวยอาการ ๕ คอ ๑. อตตสนนยาตนะ ถงดวยมอบกายถวายชวต ๒. ตปปรายนตา ถงดวยราลกถงพระคณของพระรตนตรยเนองๆ ๓. สสภาวปคมนะ ถงดวยยอมเปนศษยปฏบตตามคณธรรมของทาน ๔. ปานปาตะ ถงดวยแสดงความเคารพนบนอมเปนอยางยง ๕. สมาทาน ถงดวยสมาทาน๔๕ สงสาคญในการถงพระรตนตรย นอกจากอาการทางกายและวาจาอยางใดอยางหนงในอาการ

๕ แลว ทานกลาววา การถงนนตองประกอบดวยจตใจเลอมใสศรทธาในคณพระรตนตรยอยางแทจรง โดยปราศจากความเคลอบแคลงสงสยและยดเหนยวราลกถงเปนสรณะ๔๖

การเขาถงสรณะดงกลาวนเปนการขจดภยใหความคมครองกาจดกเลสหมนหมองใจและบนดาลใหเกดประโยชนคออานวยผลใหถงแกผถอสรณะนนๆ ซงผลและอานสงสนนทานกลาววาสรณนเปนโลกยใหอารกขาคมครองไมตองหวาดกลวตอภยอนตรายบาง อานวยผลเปนโภคสมปทาคอถงพรอมดวยโภคทรพยบาง เปนภวสมปทาคอชกพาใหเกดในสคตภพบาง สวนสรณคมณทเปนโลกตตรกอานวยผลเปนวมตตายตนะใหบรรลอรยผล ๔ จนถงบรรลพระอรหตตผล๔๗

๔๒ ธนต อยโพธ, อานสงสไตรสรณคมณ, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร : หาง หนสวนจากดศวพร,

๒๕๒๙), หนา ๔ – ๕. ๔๓ เรองเดยวกน, หนา ๖๒ – ๖๓. ๔๔ เรองเดยวกน, หนา ๖๓. ๔๕ เรองเดยวกน, ๘๑ – ๘๒. ๔๖ เรองเดยวกน, หนา ๙๕. ๔๗ เรองเดยวกน, หนา ๑๐๘.

๓๓

อนงในบทสวดอาฏานาฏยสตรกไดกลาวถงสรณะในพระพทธศาสนา คอพระพทธ พระธรรม และพระสงฆวาเปนทพงอนสงสด ฉะนนจะเหนวาการถงสรณะในพระพทธศาสนาคอการมจตใจเลอมใสและประพฤตตอพระรตนตรยดวยความศรทธาเลอมใสทงกายและวาจา และจตใจโดยปรารภคณพระรตนตรยทง ๓ ประการเปนหลก มจตใจระลกถงอยเสมอ การระลกถงพระรตนตรยเปนสรณะยอมเชนนยอมปกปองคมครองตอภยอนตรายทงหลายได ทงยงใหไดรบสงทปรารถนาไมวาจะเปนมนษยสมบต สวรรคสมบตและนพพานสมบตทกประการ จะเหนวาการถงพระรตนตรยเปนสรณะดงกลาวนไมมเรองการถอของขลงศกดสทธเชนวตถมงคลเลย เปนการถอในลกษณะเปนอนสสตคอระลกถงในความดงาม หรอคณธรรมตางๆ แลวไดอานสงส คอการปกปองจากภยอนตราย หายสะดงกลวตอภย ดงทปรากฏในบทสวดมนตหลายๆ บท เชน ในธชคคสตร กรณยเมตตสตร เปนตน

เปรยบเทยบวตถมงคลกบสรณะในพระพทธศาสนา เมอกลาวถงสรณะในพระพทธศาสนา กอนทจะกลาวถงวตถมงคลควรจะไดกลาวถงมงคลใน

พระพทธศาสนาดวย เนองจากมงคลหมายถง เหตนามาซงความเจรญ ในมงคลสตร มไดเพงเลงท ตววตถแตเนนไปทหลกปฏบตตามหวหนาโดยตรงวา ถาปฏบตตามแลวจะมแตความสขความเจรญ ดงนน การทบคคลจะไดรบสงอนเปนมงคลคอความสขความเจรญนน มไดองอาศยวตถมงคลคอสงของอยางใดอยางหนงเลย แตใหยดหลกธรรมมาประพฤตปฏบตโดยตรง แมหากจะยดถอสงหนงสงใดเปนสรณะกมเพยงพระรตนตรยเพอเปนอนสสตเปนแรงจงใจใหเขามาประพฤตปฏบตธรรมเทานน

สวนวตถมงคลนนเกดขนมาจากความไมรและความกลวตอภยอนตรายของมนษย มนษยจงแสวงหาสงยดเหนยวใหกบตน เพอทจะขจดความกลวนน โดยวธการแบบไสยศาสตร ซงมงไปในทางฤทธเดช เวทมนตรคาถา ดงนน การมวตถมงคลจงไดมงยดถอเพอใหเกดความขลงความศกดสทธตามตองการซงอปเทหหรอวธการใชวตถมงคลใหเกดความขลงความศกดสทธตามตองการ โดยทอปเทหหรอวธ การนนแสดงออกในรปแบบตางๆ ดงน

๑. มคาถากากบวตถมงคลนน เชน การบชาพระประจาวนเกดเพอใหเกดความขลงความศกดสทธกมคาถากากบประจาพระปางวนเกดนนๆ เชน คนเกดวนอาทตยใหบชาพระปางถวายเนตร พรอมทงสวดโมรปรตร วนละ ๖ จบ คนเกดวนองคารใหบชาพระปางหามญาตและใหสวดคาถาโพชฌงคปรตร วนละ ๑๕ จบ เปนตน๔๘ หรอพระเครองตางๆ ถาจะใหขลงใหศกดสทธยงขนกใหใชคาถาปลกเสกประจาพระเครองนนๆ เชน พระเครองของสมเดจพระสงฆราชไกเถอนใหใชคาถาไกเถอนวา เวทาสาก กสาทาเว สาสาทก กทสาสา ทายะสาตะ ตะสายะทา กตะกภ ภกตะก พระหลวงพอปาน พมพขนกใหใชคาถา สาลกา กงกรณง คาวงคาวา เขยวเสอหลวงพอปาน วดบางเหย ใหปลกดวยคาถา มทธะเสฎโฐ มหานาถง วณณะโก สงหะนาทกง พทธะสระสา เตเชนะ มาระเสนา ปะราเชยยง ชยยะ ภะวนต เม๔๙ เปนตน

๔๘ ว. จนประดษฐ, พธการสะเดาะเคราะหตอชะตาดวยตนเอง , (กรง เทพมหานคร : สานกงาน

หอสมดกลาง, ม.ป.ป.) หนา ๒๙. ๔๙ ดวงธรรม โชนเชดประทป, พระเครองของขลง, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพบรรณาการ, ๒๕๑๖) ,

หนา ๓๒, ๖๓, ๑๐๗.

๓๔

๒. มยนตกากบในการทจะนาไปใชในดานใด เชน ถาหากตองการจะใหมตบะเดชะ กนยมลงยนตราชสห และเสอสาหรบเปนเครองยดเหนยว ถาจะใหทามาหากนคลองกทาเปนรปยนตนางกวก ยนตปลาตะเพยน หรอยนตพระฉมพล๕๐ ดงนเปนตน

ในสวนรปแบบวตถมงคลนน เมอกลาวโดยรวมแลวจะเปนรปแบบพระเครองและพระพทธรป คอรปเปรยบพระพทธ และพระสงฆ ตลอดจนรปเทพเจาตางๆ ประมาณ ๙๐ เปอรเซน ท เหลอนอกนน ๑๐ เปอรเซนจะเปนรปแบบอนๆ ทอยในลกษณะเครองรางของขลง เชน ตะกรด แหวน รปสตวตางๆ เปนตน แตถงจะเปนรปแบบอนๆ กมหวใจหรอหลกธรรมสาคญๆ ของพระพทธศาสนาคอยกากบเปนคาถาหรออปเทห คอวธใชอยเสมอ๕๑

ดงนนการจะกลาววาคนทเชอถอในวตถมงคลเปนผงมงาย โดยสวนตวนนยอมไมถกตองนกเพราะเขากยงมจตใจระลกปรารภถงพระรตนตรยเปนหลกของจตใจดวยเชนกน สวนการนบถอวตถมงคลในรปแบบแปลกๆ เชน ปลดขก อเปอ เปนตนนนอาจเปนเพราะความผสมผสานระหวางพระพทธศาสนากบศาสนาพราหมณรวมทงความเชอดงเดมของทองถนในเรองผสางเทวดา นอกจากนอาจเปนเพราะมการนาเอาความเชอในดานคตชนวทยาของไทยเราเขามาผสมผสานจงไดวตถมงคลทแปลกออกไป เชน ความเชอโชคลางวาจงจกทกกอนออกจากบานอาจบอกใหทราบถงลางดลางรายไดจะไดเตรยมตวรบหรอระมดระวงไว กมผรนาคตลกษณะดงกลาวนมาสรางเปนรปจงจกหรอต๏กแกเฝาบานบาง บางครงความเชอกนวาเตาเปนสตวมอายยนกมการสรางวตถมงคลเปนรปเตาโดยถอเคลดวาจะไดแคลวคลาดปลอดภยจากอนตราย มอายยน มโชคลาภ๕๒

สรปไดวาการถงพระรตนตรยเปนสรณะเปนการปรารภพระพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ เปนอารมณ หรอเปนเครองระลกถงเหตใหเรามโอกาสในการพฒนากายและจตของเราไปในทางบญกศลยงขน แตการถอวตถมงคลเปนสรณะนนเรายดถอในดานความขลงความศกดสทธ เปนหลกตองประพฤตตามหลกเกณฑพธกรรมตามแบบไสยศาสตรอยางเครงครดเปนเหตใหเราตดหลงอยในสงนนๆ เปนการยากในการทจะพฒนากายและจตใหสงขนจงไมใชสรณะทพงทเกษมปลอดภยอยางแทจรงเพราะเรายงหวนไหวไมรอดพนจากทกขไปไดไมเหมอนการถงพระรตนตรยเปนสรณะททาใหเราถงความเกษมปลอดภยอยางแทจรง ดงนนเมอกลาวในแงของพทธบรษทในเมองไทยแลว ความเชอในเรองของวตถมงคลกไดตางๆ นานา ตามความคดเหนของเขาคอมทงเชอในวตถมงคล มทงคดดานปฏเสธไมเหนดวย มทงผทสะสมวตถมงคลเพอผลทางศลปะและการศกษา และมทงผทหวงเพอเปนการคา ซงเมอมองยอนไปในอดตแลวจะเหนวาในสมยสโขทยเราอาจจะไมพบวตถมงคลในรปเครองรางของขลงแตจะพบวตถมงคลในรปพระบชา และพระเครองเปนจานวนมากซงพระเครองหรอพระพมพในสมยสโขทยน เปนไปในรปของความเชอทพทธศาสตรทบรสทธเพราะเปนการสรางเพอบญกศลสบตออายพระพทธศาสนาหรอเปนทระลกถงพระ

๕๐ เทพย สารกบตร, พระคมภรพระเวทฉบบพเศษ, (กรงเทพมหานคร : เกษมบรรณกจ, ๒๕๑๒) , หนา

๑๒๐. ๕๑ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๔๑. ๕๒ เรองเดยวกน, หนา ๔๒.

๓๕

รตนตรยไมใชวตถมงคลทองอาศยไสยศาสตรเพอความขลงความศกดสทธ สวนในสมยอยธยานน อทธพลความเชอในดานเวทมนตรคาถาและเครองรางของขลงมปรากฏชดเจนในยคกรงศรอยธยาตอนปลาย เชนมการกลาวถงคณไสยในสมยพระเจาปราสาททองจนถงกบมการทาลายตาราคณไสยมการกลาวถงการจดทพวามการทายนต ทาการขมนามในสมยพระนารายณและตอนใกลกรงศรอยธยาแตกกมการปลกปลอบกาลงใจทหารดวยเครองรางของขลงดงเรองของพระอาจารยธรรมโชต อาจารยของชาวบานบางระจนหรอการใหนายฤกษซงเชอวามความขลงคมทพเรอไปรบกบพมาเปน

ในสมยรตนโกสนทรความเชอในเครองรางของขลงกยงคงมคงมสบตอมาจากกรงศรอยธยาเพราะปรากฏหลกฐานในวรรณคดเรองขนชางขนแผนวามการใชวตถมงคลและเวทมนตรคาถากนมากซงนกปราชญในปจจบนสนนษฐานวาวรรณคดเรองขนชางขนแผนน เกดขนในยคสมยรชกาลท ๒ และ ๓ ตอมาเมอเกดสงครามโลกครงท ๑ ครงท ๒ และสงครามอนโดจนขนในคราวนนผทไดรบแจกวตถมงคลตดตวไปในสนามรบตางไดรบประสบการณจงยงทาใหความเชอในเรองวตถมงคลมสงขนจนนามาสการแลกเปลยนซอขายเปนพทธพาณชยเชนในปจจบน

ความเชอในวตถมงคลทสบเนองจากอดตจนถงปจจบนในสงคมไทยทมพระพทธศาสนาเปนหลกเชนนถอวาเปนเรองธรรมดาของสงคมไทยพทธแบบไทยๆ เพราะปรากฏการณทางสงคมทคนไทยยงเชอถอตอวตถมงคล ทงทเปนเรองนอกพระพทธศาสนานนสอดคลองไปตามลกษณะของสงคมพทธทใหอสระเสรภาพทางความคดความเชอของบคคลทงการเชอในวตถมงคลสาหรบสงคมไทยนนถอวาเปนเรองธรรมดาไมใชเรองนาเสยหาย เพราะแมจะเปนเรองของไสยศาสตรแตคนไทยกถอกนวาพทธกบไสยเปนของคกนมาชานานกบสงคมไทยไมสามารถแยกออกจากกนได แตอยางไรกตามเมอความเชอความนยมในวตถมงคลทมววฒนาการตอเนองมายาวนานจากอดตจนถงปจจบนนยอมสงผลกระทบตอสงคมไทยในดานตางๆ อยางหลกไมพน ๒.๕ อทธพลของวตถมงคลทมตอสงคมไทย

อทธพลของวตถมงคลทมตอสงคมไทยมดานตางคอ ๒.๕.๑ ดานความเชอ พระยาอนมานราชธน ไดกลาวเรองความเชอไวดงนคอ ความเชอครงแรกเดมของมนษยกอน

จะคลคลายเปนศาสนาตางๆ นน อาจแบงเปน ๒ ระยะ คอ ระยะแรกเชอวาสงตางๆ จะเปนสงมชวตหรอไมกตามยอมมอะไรอยางหนงเปนแรงอานาจอยในตวของสงนนเอง อาจจะใหคณและโทษแกคนได คตธรรมอยางนเรยกวาคตความเชอของขลงความศกดสทธ๕๓ ความเชอในลกษณะเชนน แสง จนทรงาม กลาววาเปนววฒนาการของศาสนาขนพลงลกลบ ยงถาหากเชอวามพลงชนดหนง ชอพลงมานะอย

๕๓ พระยาอนมานราชธน, ศาสนาเปรยบเทยบ, พมพครง ๒, (กรง เทพมหานคร : ราชบณฑตยสถาน,

๒๕๓๑), หนา ๓๒ – ๓๓.

๓๖

เบองหลงสงตางๆ ซงการทนาเอาพลงมานะมาใชนทาใหเกดปรากฏการณเชงศาสนาทเรยกวา ไสยศาสตรขน๕๔

ความเชอในเรองไสยศาสตรนถอวาเปนสงทกอใหเกดวตถมงคลหรอเครองรางของขลงชนดตางๆ ขนมาเพราะวาในความเชอเรองไสยศาสตรนน ความเชอประการท ๓ วา ความเชอเรองคาถาอาคมและเครองรางของขลงสามารถนาอานาจลกลบนนมาใชใหเปนประโยชนตามทตนตองการ๕๕

ในการพฒนาความเชอมาจนกระทงกลายเปนความเชอในเรองวตถนน สนท สมครการ กลาววาความผดปกตทงหลายทเกดขนและมไดมาจากการกระทาของมนษยโดยตรงแลวถอวาเปนการกระทาของผหรอวญญาณตางๆ ทงสน ไมวาจะเปนการเจบไขไดปวย หรอฝนฟาไมตกตองตามฤดกาลกตาม ฉะนนวธการแกไข ปดเปาจงตองกระทาพธกรรมทางไสยศาสตรใหถกตองในแตละเรองทควรเซนไหว กตองเซนไหว ทควรขบไลกตองขบไล เปนตน๕๖

ดานคตชนวทยาของชาวพทธทวไปกลวพระ ไมวาจะเปนพระสงฆ พระพทธรปหรอวตถอยางอนทพระสงฆไดทาพธปลกเสก (เมดทราย ขาวสาร ดายสายสญจน ผายนต) นอกจากนนแลวยงมคาถากนผ ไลผ และจบผอกดวย โดยสรปถอวาอานาจมาจากพระพทธ พระธรรม พระสงฆสามารถปองกนผรายได ในทางปฏบตแลวคอพระสงฆมกจะเปนผกระทาพธตางๆ เพอการปกปองและกาจดผราย อกประการหนงบรรดาเกจอาจารยหรอเหลาคณาจารยทไดเคยบวชเรยนมาแลวกมความทางเวทมนตรและสามารถบงคบใหผตางๆ มาเปนลกมอของตนเพอใหปฏบตการดานไสยศาสตรตามทตนตองการอกดวย๕๗

ดงนนจงเหนไดวาการเกดขนของกมารทองทจดวาเปนวตถมงคลประเภทหนง กเกดมาจากความเชอในเรองผ และพฒนาการความเชอสบเนองมาถงพทธานภาพ ธรร มานภาพ และสงฆานภาพกสามารถทจะปองกนขจดผราย จงไดมผคดสรางวตถมงคลเพอใหผท มความเชอในอานาจของพทธคณ ธรรมคณและสงฆคณขนมา เปน อนวาวตถมงคลไดเกดขนจากความเชอในเรองผเปนอนดบตนๆ นอกจากนความเชอเรองผและการเซนสรวงตอบรรพบรษถอไดวาเปนลทธเกาแกเพราะเมอไดมการขดคนในเขตบานเชยง อดรธานไดพบวาในหลมฝงศพมการวางภาชนะเครองปนดนเผาไวเพอบชาเซนสรวงดวย๕๘

ในปจจบนดานคตความเชอของชาวไทยนนพบวามพระพทธศาสนาเปนรากฐานสาคญและมฐานะเปนศาสนาประจาชาตแตในสงคมแลพบวา ประชาชนซงลวนแตเปนพทธศาสนกชนนนไมคอย

๕๔ แสง จนทรงาม, ศาสนศาสตร, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๓๕) , หนา ๒๓๙.

๕๕ ทศนย สจนพงศ, การใชไสยศาสตรในเสภาเรองขนชาง ขนแผน, วทยานพนธปรญญามหาบณฑต แผนกภาษาไทย, บณฑตวทยาลย : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๑๖), หนา ๑๓ – ๑๖.

๕๖ สนท สมครการ, ความเชอและศาสนาในสงคมไทย, (กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, ๒๕๓๙), หนา ๕๕.

๕๗ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๔๕. ๕๘ ศรศกร วลลโภดม, สยามประเทศ, พมพครงท ๓, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพมตชน, ๒๕๓๙), หนา

๒๔.

๓๗

ปฏบตและยดมนศรทธาเฉพาะแตพระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆเพยงเทานน แตยงมความเชอและศรทธาในลทธศาสนาอนอก เปนตนวา ลทธผสางนางไม ลทธพราหมณ – ฮนด มความเชอตอเจาพอ เจาแมตางๆ อยผสมผสานกนทวไป ในดานการดาเนนชวตตามวถประจาวนของพทธศาสนกชนไทยนน ณรงค เสงประชา กลาววาเมอพจารณาถงวถชวตประจาวนของชาวพทธนนพบวามกจะอาศยลทธความเชอหลายลทธ/ศาสนาเปนทพง เปนแนวทางของการดาเนนชวตและบรรดาลทธ/ศาสนาเหลานกคอ

๑. ความเชอผสาง นางไมและอานาจเหนอธรรมชาตทงหลาย ๒. ลทธศาสนาฮนด นบถอพระพรหม พระอศวร พระนารายณ ๓. ลทธบชาบรรพบรษ นบถอเจาพอเจาแม ๔. นบถอผวเศษ๕๙ มลเหตของการททาใหมนษยแสวงหาทพงพงและคดสรางสรรคลทธ/ศาสนาขนมา เนองจาก

ปญหาของการดาเนนชวต บางครงไมสามารถจะเอาชนะธรรมชาตไดหรอบางทมปญหาสขภาพ ความยากจนขนแคน เศรษฐกจทบบคน เมอไมสามารถจะชวยเหลอตวเอ หรอไมอาจแกไขปญหาได จงคดแสวงหาทพง แนวความคดเรองอานาจเหนอธรรมชาต อาจทาใหเกดความไมเขาใจในเรองทพบเจอ เชนฝนตกนาทวมหนก หรอฝนแลงจนพชพนธแหงตาย จงไดพากนคาดการณเอาวามอานาจบางอยางทดลบนดาลใหเปนไป จงพากนหาหนทางขอความชวยเหลอจากอานาจลลบโดยการทาพธแหนางแมว งานบญบงไฟเพอขอฝนตกตองตามฤดกาล

ดานความเชอเกยวกบการนบถอผสางนางไม อานาจเหนอธรรมชาตตางๆ จงเปนความเชอท มมาแตดงเดมของคนไทยและแมแตในชนชาตอน เชน ชนชาตในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต คตความเชอเหลานจะเหนไดวา คตชนวทยาตางๆ ยงมปฏบตกนอย เชนการขอความชวยเหลอจากเทพดาอารกษ ขอหวยจากเจาพอเจาแม ความเชอเรองแมธรณ แมคงคา เปนตน ซงเปนสงทอาจจะชวยหมคนทเลอมใส และไดมการจดพธกรรมขอความชวยเหลอ และ/หรอเพอแสดงความขอบคณและคารวะโด ยไดนาเอาสงของ และดอกไมธปเทยนไปบชาสกการะ

จากคตความเชอทเกดขนเพราะความกลว ความไมร การแกปญหาไมตก มนษยจงไดพยายามหาทพงเพอสรางความอบอนใจ เพมพลงใจ จงไดแสวงหาวตถมงคลทมอทธพลดานความเชอของคนมาพงพง และยงกวานน มนษยเชอวาวตถมงคลตางๆ มอทธฤทธและ/หรอมปาฏหารยทจะคอยชวยเหลอ ปกปองกนภย โดยทผมเวทมนตรทาพธเสกเปาอยางถกพธ เพราะสาเหตสาคญของการททาเกดวตถมงคลประเภทพระเครอง อนเปนวตถมงคลทแพรหลายทสดและมอทธพลตอความเชอในสงคมไทยอยางยงนน เพราะวา

๑. ความเชอในอานภาพของพระพทธมนตทปรากฏในพระไตรปฎก เปนความเชอทเกยวกบความศกดสทธของพระพทธมนต ดงทปรากฏในพระไตรปฎกดงน

๕๙ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๔๖.

๓๘

ก. บทสวดรตนสตร ใชในคราวทมการประสพกบทพภกขภยขนในเมองเวสาลในตอนนนทาใหมนษย ภตผตางๆ หลกหนไปเพราอานาจพระพทธมนต ซงพระอานนทเถระไดใชสวดเพอทานาพระพทธมนตปะพรมรอบๆ เมองเวสาลเมอครงพทธกาล

ข. บทสวดพระปรตร ใชในคราวทพระพทธองครบสงใหภกษสงฆ ตงปะรากระทาพธสวดพระปรตร เพอชวยชวตของอายวฒนกมาร แมพระพทธเจากยงมารวมสวดดวยในวนท ๗ จนทาใหเดกรอดปลอดภยมาได

ค. บทสดกรณยเมตตสตร ใชในเมอตอนทพระภกษสงฆขอประทานบทสวดแผเมตตาแกภตผ และเทวดาทงหลาย และสามารถใชปองกนภตผไดเปนอยางด

นอกจากบทสวดนแลวยงปรากฏเดกผสวดคาวา นโม พทธสสะ ขณะเลนทอดสกา ยงไดชยชนะตลอด ปจจบนนกมความเชอในความขลงความศกดสทธของพระพทธมนตและการสวดพระปรตรทใชในการประกอบพธงานบญ และแมในการนาเอาพระพทธมนตไปใชเพอการปลกเสกวตถมงคลตางๆ ทงนกเพอใหเกดความศกดสทธแกบรรดาวตถมงคลเหลานนนนเอง๖๐

จากการศกษาพบวาพระพทธมนตนนมความขลง และศกดสทธถง ๗ ประการ คอ ๑. พระปรตร มอานภาพบาบดทกขโศกโรคภย และความเดอดรอนกระวนกระวายใจ ๒. ขจดภยอนตราย ลางชวราย ฝนราย ๓. ปดเปาเสนยดจญไร อบาทว บาปเคราะหภยตางๆ ๔. ปองกนโจรภย อคคภย อสรพษ สตวราย ภต ยกษ คนธรรพ ๕. คมครองรกษาจากอปทวเหตอนตราย โรคาพยาธ ๖. สงเสรมใหเจรญดวย อาย วรรณะ สขะ พละ ทาใหเปนหญงทคลอดบตรงายๆ ๗. ถาเปนสตวทถกปองราย ทาใหแคลวคลาด สวสดมชย สขกายสบายใจ มอายยนยาว๖๑ ๒. ความเชอในขอปฏบตหรอปฏปทาของเกจอาจารย ความเชอในขอปฏบตหรอปฏปทาของเกจอาจารย คอเชอวาพระสงฆทปฏบตดปฏบตชอบ ม

ศลบรสทธ ยอมจะมพลงจตททาใหสามารถคดไดวาอาจเปนผบรรลฌานสมาบตอยางใดอยางหนง จงเปนเหตใหมผสรางพระเครองบชาขนมา และถาหากไดจดพธปลกเสกหรอพทธาภเษกแลว ยอมจะทรงพลงอานาจขนในวตถมงคลนนๆ เพราะวาเกจอาจารยไดมารวมแผพลงเมตตาจต ตลอดจนพลงจตบรสทธลงมาในมวลวตถมงคลเหลานนดวย รวมทงการทมศรทธาเปนทนเดมในพระคณาจารยอย เปนทนเดม เชนสมเดจพระพฒาจารย (โต) หลวงปแหวน หลวงพอสด หลวงพอคณ เปนอาท เมอพระคณเจาเหลานนสรางหรอเปนผทาพธเองแลว ยอมเกดความเชอวาจะตองขลงและศกดสทธแนนอน๖๒

๖๐ พระมหาเชด เจรญรมย, “พระเครองกบสงคมไทย”, วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาศาสนา

เปรยบเทยบ, (บณฑตวทยาลย : ,มหาวทยาลยมหดล, ๒๕๔๑), หนา ๑๓๕ – ๑๓๗. ๖๑ ธนต อยโพธ, อานภาพพระปรตต, (กรงเทพมหานคร : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๗) , หนา

๒๖ – ๒๗. ๖๒ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๔๘.

๓๙

๓. ค าเลาลอเรองพทธานภาพ ในกรณนเมอปรากฏวามผถกยงแตไมเขา และมพระเครองตดสรอยหอยคอเปนวตถมงคลอย

ทาใหเชอวาพระเครองดงกลาวมพทธคณในดานคงกระพนชาตร แตตางเลาส กนฟงกระทงมความแพรหลาย และทาใหมความเชอกนเชนนน หรอเมอเกดอบตรถควา เครองบนตก แตไมตาย ทาใหเชอวา พระเครองมพทธคณดานแคลวคลาดปลอดภย ตงแตมพระเครองนนมากทาใหชวต หนาทการงานเจรญรงเรองยงขน จงทาใหมความเชอมนอานภาพศกดสทธจนกระท งมความเชอมนนยมชมชอบในทสด

๔. อทธพลของสอโฆษณา อทธพลของสอโฆษณาคอ การทโหมลงทนโฆษณาในสอท มอย เชน หนงสอพมพ วทย

โทรทศน หรอหนงสอทมเฉพาะในวงการของผทนยมชมชอบพระเครองเปนตนทาใหเปนการหลอหลอมใหชนชอบได ยกตวอยางเชน หนงสอพมพรายวนทมการลงโฆษณากจกรรมของบางสานกอยางตอเนองกทาใหเกดกระแสความนยมในวตถมงคลทมการประโคมขาวสารตามคาชวนเชอ เชน จตคามรามเทพททาใหผรบสอเหลานเกดความเชอมนไดไมยากเทาไร

วรพล จอยทองมล ไดสรปถงความนยมของวงการพระเครองปจจบนไววา เกดขนเพราะคานยมตามๆ กนมา กลาวคอเหนผอนเลนหรอสะสม กทาใหตองออกมาแสดงความสามารถในการสะสมดวย นอกจากนนเพราะตองการทพงทางใจซงทาใหเหนวาสอดคลองกบคาท มผกลาวไววาคนเราเมอไมมเหตราย กไมนกถงพระ และในยามเกดความไมมนคงกจะมองหาของขลง วตถมงคลมาไวปองกนภย๖๓

สนท สมครการ กลาววาสาเหตสาคญททาใหคนไทยยงยดมนในเรองไสยศาสตรกเพราะวา ก. ความรความเขาใจอยางลกซงเกยวกบหลกการ ปรชญาทางวทยาศาสตรกยงเขาไมถงคน

ไทย โดยทวไปเทาทควรจะเปน ข. คนไทยยงมลกษณะรวมกนอยประการหนงวา ความปลอดภยไวกอน นนคอมความคดชอบ

กระทาหลายๆ อยางในทางเดยวกน เพอเปนหลกประกนการตางๆ ตองไดผลสมความมงหมายทกอยาง ค. เหตผลดานจตใจ กลาวคอ คนไทยจานวนมากยงนยมชมชนในเรองไสยศาสตรอยนนเปน

เพราะวาตองการใหเกดความมนคง ปลอดภยหรอเพมความเชอมนในการดาเนนชวตประจาวนของตน๖๔ สาหรบในหมนกวชาการทางพระพทธศาสนาตางกเหนพองกนวา อทธปาฏหารยของวตถ

มงคลเปนเรองทมความเปนไปไดสง เพราะวามพลงในการแผเมตตาจตของพระสงฆสมมาปฏบตทงหลาย เมอพระผทรงเมตตาธรรมไดอธษฐานจตลงในวตถมงคลตางๆ นน กยอมจะเปนสงท มพลงอานาจลกลบแฝงอยไดเชนเดยวกน เพราะเหตนนความศกดสทธหรอปาฏหารยของวตถมงคลเหลานนจงสามารถเกดขนดวยพลานภาพดงตอไปน

๑. พทธานภาพ

๖๓ วรพล จอยทองมล, กาวยางบลลงกเซยน ๓๐ ปรมาจารยพระเครอง, (กรงเทพมหานคร : เดอะไลออน

คงสบ๏ค, ม.ป.ป.), หนา ๒๐๓. ๖๔ สนท สมครการ, ความเชอและศาสนาในสงคมไทย, (กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, ๒๕๓๙) , หนา

๗๑ – ๗๓.

๔๐

ความเชอมนในพระพทธคณททรงบรสทธปรากศจากกเลสาวะทงปวงและทรงประกอบดวยพระคณ ๓ ประการ คอบรสทธคณ มหากรณาธคณ และปญญาคณ

๒. ธรรมานภาพ พลงธรรมานภาพของพระธรรมคาสงสอนของพระพทธเจาทปรากฏอยตามบทสวดตางๆ เชน

เมตตสตร รตนสตร อยางทเรยกวา สวดพระปรตรรทอาจจะขจดปดเปาภยนตรายทงปวงได ๓. สงฆานภาพ อานภาพแหงพระอรยสงฆและพระสงฆสมมาปฏบตทงหลายจนสามารถจะแผพลงจตใหมาอย

ในสงทตองการได ๔. ปญญานภาพ อานภาพของบญกศลคณงามความดและการกระทาผลกรรมดงามของบคคลตางๆ ซงเขากบ

คาวาทวาคนดมบญ พระคมครอง ๕. เทวนภาพ อานภาพแหงเทพยดาทชาวพทธตางกลวนเชอมน พระพทธรปตางๆ จะมเทวดารกษาอยดวย บรรดาพลานภาพทงหมดเหลานสามารถจะเปนพลงท ม อานาจซงดลบนดาลหรอทาใหเกด

ปาฏหารยตางๆ ได๖๕ สวนความขลงความศกดสทธนน สงหทน คาซาว เปนผเคยมประสบการณตรง ไดใหความเหน

ถงสงมหศจรรยทเกดจากวตถมงคลดงน ๑. เกดขนเพราะพลงจต ๒. เกดขนเพราะธรรมชาต หรออานาจกายสทธ๖๖ อทธพลของวตถมงคลทางดานคตชนวทยาในสงคมไทยนนจะเหนไดวา วตถมงคลเปนสวนท

ทาใหหนาทการสบทอดอายพระพทธศาสนาและการเผยแผพระธรรมคาสอนของพระสมมาสมพทธเจาตองเบยงเบนประเดน จากการทในชวงแรกยงไมมพระพทธปฏมาแทนองคพระบรมศาสดาของชาวพทธ เมอไดมการสรางเพอใหหมพทธศาสนกชนไดกราบไหวบชาแลว นบแตนนมาทาใหวชาไสยศาสตรเรมเขามามอทธพลมากขนตอพระพทธศาสนา และเมอพระพทธปฏมาทงหลายกลายมาเปนพระบชา พระเครอง พระสงฆสาวกทเดมตองทาหนาทประกาศศาสนธรรมเพยงประกาศเดยวกไดมาเปนผใชพลงปลกเสก สรางพระบชา เหรยญ ตะกรด นาพระพทธมนตและการสกยนต ลงนะหนาทอง เปนตน๖๗

บรรดาชาวประชาแทบทกระดบชน จงมกตองมพระเครองบชา พกพาตดตวหรอกเสาะหาวธบาบดความทกขในชวต ดวยวธการทเปนไสยศาสตรไมทางใดกทางหนง จงแสดงใหเหนวาอทธพลของวตถมงคลในดานความเชอของชาวไทยนน สงผลกระทบตอการเบยงเบนแนวทางคาสอนทางพระพทธศาสนา

๖๕ พระมหาเชด เจรญรมย, พระเครองกบสงคมไทย, หนา ๑๖๕. ๖๖ สงหทน คาซาว, พระพทธศาสนากบปรชญาชวตของขาพเจา, (กรงเทพมหานคร : ม.ป.ท., ม .ป.ป.) ,

หนาพเศษ. ๖๗ สนท สมครการ, ความเชอและศาสนาในสงคมไทย, หนา ๕๒.

๔๑

ไปมาก เพราะวาหลกของพระพทธศาสนาไมไดใหพทธศาสนกชนพากนลมหลงไสยศาสตร แตวาจะมงเนนไปทการลงมอประพฤตปฏบตบชาซงสงกวาการบชาดวยอามสสงของ๖๘

สงคมโบราณของคนไทยเรานนไดมการสรางวตถมงคลขนเพอแจกจายใหกบผ เปนลกศษยลกหาแตมกมจดหมายเพอใชเปนอานาจตอรองดานศลธรรม อยางเชนเมอจะแจกพระเครอง หรอวตถมงคลใดๆ แกใครกจะไมใหโดยงายแตจะตองดวาบคคลนนเปนผ ท มความประพฤตดงามและเมอเหนวาตองเดนทางไปไหนและมการเปลยนแปลงในชวตทานจะเรยกมาพบและบอกใหทราบวา “น เธอเมอจะไปอยทหางไกล ฉนจะใหพระองคนไปคมครองรกษาตว เมอเธอไดพระไปแลว ตองประพฤตตวอยางน แลวใหประพฤตตวในทางทดงามอยางนนอยางน๖๙

เหตนนการไดวตถมงคลมาจงไมใชจบแคเพยงการครอบครอง แตจะตองประพฤตปฏบตในธรรมะ คาสงสอนททานไดสงเสยเอาไว ยอมจะไดรบประโยชนสขจากการปฏบตธรรมนนเอง แตถาหากวาไมยอมประพฤตตามหลกธรรมแลว วตถมงคลทมอยกยอมเปนเพยงวตถธาตทไมอาจคมครองรกษาตนเองได แมวาจะมพระเครองอยเตมตเตมบาน แตกลบไปประพฤตเบยดเบยนและทาใหผ อนเดอดรอนกตองเปนผทรบผลแหงการคดโทษประทษรายเหลาน ได ถงเวทนาอนกลา ถงความเสอม รางกายทรดโทรม อาพาธหนก จตฟงซาน ความขดของจากพระราชา ถกใสรายเสอจากญาต ไฟไหมเรอน คนผนนเมอตายยอมเขาสทคต๗๐

การรบเอาวตถมงคลมาแลวนนจะเพมเอาความมนใจใหแกผท มอย โดยทควรตองใชเปนสะพานทอดเขาสทางธรรมและอาศยขอกาหนดดงตอไปน

๑. ของขลงสงศกดสทธและไสยศาสตรมไวเพอปดชองความหวนใจ ๒. เปนของไมมราคา จะไดตอเมอประพฤตด เปนทไววางใจ ๓. เปนขอกาหนดการเรยกรองทางศลธรรม๗๑ เมอยอมรบนบถอในวตถมงคลเหลานนแลวกใหปฏบตตามพระพทธศาสนาเปนหลกสาคญโดย

มไสยศาสตรเปนแคสงแอบแฝง สงคมในลกษณะนจงเปนไปตามลกษณะดงตอไปน ๑. นบถอหลกการทางพระพทธศาสนา ตองเนนการสอนธรรมเปนพนฐานสาคญ สวนเครองรางของขลง สงศกดสทธ เทพ ไสยศาสตร

จะเปนแคสงแอบแฝงอยหรอใชเปนเครองปดซอนความหวาดหวนใจ เชนเดยวกบการทเอาฤทธไว ปราบฤทธ นนเอง

๖๘ มหามกฎราชวทยาลย, มงคลตถทปน ภาคท ๑, (กรงเทพมหานคร : มลน ธมหามกฎราชวทยาลย,

๒๕๓๔), หนา ๗๖. ๖๙ พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต), การเผยแพรธรรมในยคขอมลขาวสาร, ใน พทธจกร, ปท ๔๙ ฉบบท

๙ (ตลาคม ๒๕๑๘), หนา ๑๔. ๗๐ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๕๑. ๗๑ พระธรรมปฎก ( ประยทธ ปยตโต) , สถานการณพระพทธศาส นาและกระแสไส ยศาสตร ,

(กรงเทพมหานคร : สหธรรมกการพมพ, ๒๕๓๙), หนา ๔๓ – ๔๕.

๔๒

๒. การใหหรอการปฏบตในเครองรางของขลงตางๆ ตองเนนการกากบดวยขอปฏบตดานศลธรรม หรอใชเปนสอการสอนธรรมะ

๓. ของขลงเปนตน เปนของทใหเปลาไมมราคา ใชเปนสอแทนคาทางนามธรรม ๔. เปนของหายากและหาไดยาก ไมไดมกลาดเกลอน ตองเปนสงทรงคณคาในดานจตใจเปน

ตนวาโยงใยไปถงบพพการชน๗๒ เนองดวยอทธพลจากวตถมงคลทางดานคตชนวทยา ในเรองความเชอยอมเปนผลกระทบถง

การดาเนนชวตของสงคมสวนรวม ดงจะเหนชดจากสงททาใหเกดขวญและกาลงใจเมอยามตองตองอยในภาวะวกฤต เชน ทหารหาญทเขาสสงคราม ยอมจะตองการทยดเหนยวอนเปนทเคารพนบถอ ซงพอจะบรรเทาความหวาดหวนวตกไดบางและบางครงกอาจจะนาชยชนะมาให ดงกรณทมการสรางเสอยนตของหลวงปทองและนามาใหทหารไทยใชใสในการตอสกบทหารญวน จนถงกบมการเรยกขาน วาเปนทหารผ และสามารถจะพชตเอาธงชยเฉลมพลของพวกญวนมาได๗๓

กลาวโดยสรปสาเหตททาใหพระเครองหรอบรรดาวตถมงคลตางๆ ไดรบความเชอถอและมอทธพลตอสงคมไทยมากเนองจาก

๑. การทสงคมไทยเคยนบถอภตผและอานาจเหนอธรรมชาตมากอน ๒. ความในพทธานภาพ ธรรมานภาพ สงฆานภาพ รวมทงเวทมนต คาถา พลงอทธปาฏหารย

ทอาจเกดขนเพราะความขลง ความศกดสทธ ดวยอานาจพลงจตหรอจากพลงธรรมชาต อนเปนของกายสทธหรอความศกดสทธจากเกจอาจารยทงหลาย

๓. เกดจากภาวะวกฤตทางสงคม ไมวาจะเปนความเปนอย เศรษฐกจ สขภาพอนามยซงทาใหคนขาดทพง จงพยายามแสวงหาสงตางๆ มายดเหนยวทางจตใจ โดยเฉพาะคอสรางความมนใจใหตนเอง จงไดเสาะหาเครองรางของขลงตางๆ มาคอยคมครองปองกนภยเหลานน

๔. สงคมของคนทงหลายยงไมไดรบการพฒนาและแมจะมความเจรญทางเทคโนโลยบางแลวกตามท หากผคนไมมความสบายใจ เกดความรสกไมมนคงยอมจะตองคนหาเอาสงทมอานาจเหนอกวามาเปนเกราะปองกน ในบรรดาสงทมอานาจเหนอกวามาเปนเกราะปองกน ในบรรดาสงตางๆ ตองสามารถตอบสนองความพงพอใจของตน ซงกาลงโหยหาทพงอาศยของตนดวย

๕. เกดขนจากแรงของการโฆษณาประชาสมพนธ๗๔ จากภาวการณทมอยในปจจบนจะเหนไดวา กระแสสงคมทมความนยมตอวตถมงคลเปนสวน

ทกระตนใหผคนตางหนมาหาวตถมงคล โดยเฉพาะอยางยงทาใหคนไดรสกวามทพงหรอมควา มรสกวามทพงหรอมความหวงอยบาง จากพลงอานาจของวตถมงคลซงอาจดเปนการลางเลอนกตามท เพราะเหตนถาจะมอง ผทเชอมนหรอหลงเชอสงตางๆ เหลานเปนผงมงายกอาจดคอนขางรนแรง เพราะจากสถานการณของสงคมทเปนอยน ความเสยงภย หรอความไมมนคงในชวตและทรพยสนทาใหคนเราตองแสวงหาท

๗๒ เรองเดยวกน, หนา ๕๐ – ๕๑. ๗๓ ยงยทธ วรยายทธธงกร, หลวงปทอง อายโน, (นนทบร : สานกพมพสมต, ๒๕๓๖), หนา ๗๕. ๗๔ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๕๓.

๔๓

พงพงและแมนวาจะตองลงทนเสยงไปบางกยงพอจะเหนความหวงขางหนาดกวาจะมองไมพบประกายใดๆ ทามกลางความมดมดของสงคมและความมดมดทางปญญา

๒.๕.๒ ดานพธกรรม สงทเปนวธการหรอกลวธทมนษยคดคนมาตามความเชอทหลากหลายน เรยกวาพธกรรม นน

คอมนษยเชอวาเมอประกอบพธการเซนสรวง บชาสงมอานาจ ยอมสามารถทาใหมนษยบรรลความมงหมายทเชอถอหรอความตองการ ความจาเปนในการใชพธกรรมกคอสวนหนงของศาสนาไดแกพธกรรมแลว จงถอวาเปนการชกนาใหมนษยไดเขาหาแกนศาสนา ในเมอมการประกอบพธกรรมแลวทาใหมนษยรสกดขนและเปนเหตใหเกดความสงบสข โนมนาวจตใจตนเองใหใฝใจในการกระทาดและเคารพศรทธาในศาสนามากขน

เมอพธกรรมเปนหนทางหนงททาใหเกดสมฤทธผลในกจกรรมตางๆ แลว จงเทากบวาพธกรรมนคอหลกยดเหนยวใจ เพราะเมอมนษยกาหนดเอาพธกรรมไวเปนแนวทางแลว ยอมตองมงหวงผลวาการกระทาพธกรรมน จะสามารถทาใหมความสขสบายเกดขน หรออาจทาใหจตใจมความมนคง คณสมบตประการสาคญของพธกรรม จงตองมลกษณะดงตอไปน๗๕

๑. เนนเรองจตใจ พธกรรมทกระทาขนนนจะตอบสนองจตใจหรอสงตางๆ ทอางวามอานาจถงแมนจะไมมตวตน

กเปนภาวะทเหนอธรรมชาตและเหนอปกตวสย ๒. เนนในเรองสญลกษณ พธกรรมเปนตวแทนหรอเครองหมายทบอกถงจดหมาย และความเชอในการประกอบพธการ

สญลกษณองพธการจงแสดงใหใหเหนดวยอปกรณ กรยา ทาทางและถอยคา ตวอยางเชน การประกอบพธทาขวญขาว กตองมสญลกษณทบอกใหรวา เขตเหลานหวงหามดวยเฉลวทจะคอยปองกนภย มใหสตวเขามาเบยดเบยน แมแตชาวนาเองกเคารพกราบไหวและทองคาถาเพอเปนเครองแสดงวามความตงใจแนวแนในการจดกระทาสงตางๆ ใหถกตองตามวธการทาการเพาะปลก ซงตามธรรมดาแลวคนทกชาตทกศาสนาตางเชอวามสงลกลบมอานาจเหนอธรรมชาตและอาจจะใหคณใหโทษแกตนไดจงมความรสกเกรงขามตอสงเหลานน โดยมกจะมการแสดงความรสกดงกลาวออกมาทางพธรตองตางๆ ซงคาดวาจะอานวยประโยชนสขใหแกตนเอง โดยเฉพาะกความเปนสรมงคลชวยขจดปดเปาเภทภย ความอบาทวจญไร ไมใชเขามาทารายเบยดเบยนและการใชเวทมนตรคาถาเพอใหเกดผลทไมไดแกผ อนซงเปนอบายวธทางคณไสยตางๆ กลาวไดวาพธกรรมทงในสวนของศาสนาและไสยศาสตรนน เกดขนจากความเคารพศรทธาทมนษยมตอสงเหลานน ทาใหความเชอและความรสกทแสดงออกมาเปนรปแบบของพธกรรมทสนองตอบความตองการดานตางๆ และการประกอบพธนนๆ จงแสดงออกมาในเรองของความขลงความศกดสทธ อนเกยวเนองกบไสยศาสตร

สวนวตถมงคลในความหมายทรวมเอาพระพทธรป พระเครอง และเครองรางของขลงเขาไวดวยกนนน มวตถประสงคดงเดมอยวา

๗๕ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๕๕ – ๕๖.

๔๔

๑. สรางเปนทระลกในการเดนทางไปสกการะปชนยสถานทางพระพทธศาสนา ๒. สรางขนเพอการเผยแผพระพทธศาสนา ๓. สรางขนเปนอนสรณเพอราลกถงบคคลทลวงลบไปหรอสรางขนสะเดาะเคราะห ๔. สรางขนบรรจพระพทธคณไวปองกนภยในยามศกสงครามและเพอการอทศใหกบผวาย

ชนมไปในศกสงคราม ๕. สรางสาหรบเปนอนสรณสรางถาวรวตถ เชน โบสถ วหาร กฏ ศาลา และสาธารณสถาน

ของชมชน๗๖ ในเมอเกดความเชอและความนยมชมชอบในวตถมงคลแลววา อาจจะใชเปนท พง ปองกนภย

และสามารถนามาซงโชคลาภ ตลอดจนปจจบนพบวาคณะสงฆตางพยายามพฒนาเทคนควธเพอเรยกศรทธา จากพทธศาสนกชน และหาวธดงดดความสนใจและสรางศรทธาดวยวธการหลากหลาย เชน พระเครองทาใหไพรพนาศ ทาใหเปนเศรษฐ ทาใหแคลวคลาดจากอบตภยทงรถยนต เรอยนต๗๗

ตอมาเกดเปนปรากฏการณทางสงคมทสนองตอบกระแสความนยมและความเชอนโดยสรางวตถมงคลออกมาสตลาดและวงการผนยมวตถมงคลอยางเกนขอบเขตทาใหมการแขงขนในการสรางหรอผลตออกมาเรยกรองความสนใจและทาการประชาสมพนธวตถมงคลตางๆ เหลานนโดยจะเนนการดงด ดความนยม ความสนใจของคนใหมากเทาทจะมากได มการพรรณนาสรรพคณของมวลสารตางๆ ทนามาบรรจลงไวในวตถมงคล ตลอดจนจดการประกอบพธพทธาภเษกหรอวธการปลกเสก สวนจดประสงคสาคญของการสรางกมกจะทาเพอสบอายพระพทธศาสนาหรอเพอการหาทนบรณะปฏสงขรณศาส นวตถตางๆ และอาจจดสรางขนไวเปนทระลกสาหรบโอกาสมงคล ซงตางกลวนมงหวงทางความขลง ความศกดสทธและผลานภาพของพระรตนตรยดวยเหตนเอง การสรางวตถมงคลใหเปนทนยมไดนน ตองใชวตถมวลสารและประกอบพธใหถกตองตามกรรมวธของโบราณ จงจะเกดความเชอมน เหนวาศกดสทธหรอขลง เมอตองกระทาตามขนตอนทครบถวนนเองทาใหมพธการ และกาหนดระเบยบแบบแผนไวชดเจน ถาหากไมทาตามโดยครบถวนแลว พธการดงกลาวกจะคลายความขลงความศกดสทธ ไมเปนไปตามความประสงคเพอวาการปฏบตพธการ และระเบยบแบบแผนถกตอง จงตองมเจาพธการหรอพธกร ใหมาทาหนาทจดลาดบพธการตางๆ นนใหสาเรจลลวง มความขลง ศกดสทธ ดงนนเจาพธกจะมวธการทพสดารมาใชในพธ๗๘

เมอมบคคลทตองการวตถมงคลซงขลงและศกดสทธ เชนน ผทสร างจงไดตอบสนองความตองการดงกลาว โดยการจดพธกร มาดาเนนตามกรรมวธทมมาแตโบราณและปจจบนน พธกรดงกลาวกกาลงมความสาคญอยางยงเพราะวา

๗๖ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๕๖. ๗๗ ณรงค เสงประชา, วทยาศาสตรสงคม, หนา ๔๖. ๗๘ ป. รตนปญญา, สอนเดกไมใหเชอโชคลางของขลง, (กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, ๒๕๒๘), หนา

๕๓.

๔๕

๑. เปนผกาหนดวสดอปกรณ หรอมวลสารในการนามาสราง เมอตองการใหเกดความขลง ศกดสทธมากเพยงใด กตองพยายามแสวงหามวลสารทสา คญและหาไดยากเพอมาเปนสวนผสมในการสรางวตถมงคลเหลานน

สวนมวลสารทจะนามาสรางเปนวตถมงคลนนอาจพอแยกประเภทออกไปไดดงนคอ ก. วาน ถอวามสรรพคณทางดานตางๆ อยในตวอยแลว เปนตนวาความคงกระพนชาตร ม

เมตตามหานยม โชคลาภ เหตดงนน เมอมการนาวานตางๆ มาผสมสรางเปนวตถมงคลขนแลว จงเชอวามพทธคณแรงยงขน และเมอมการประกอบพธพทธาภเษกจากบรรดาเกจอาจารยตางๆ กยงเปนทนยมกนมากขน เชน หลวงปทวดเนอวานรนแรก (พ.ศ. ๒๔๙๗) ไดรบความนยมสงมาก

ข. ดน ควรเปนดนทเชอวามความศกดสทธ เชน ดนจากสงเวชนยสถาน ๔ ตาบล ไดแก ๑. ตาบลทพระพทธเจาประสต ๒. ตาบลทตรสร ๓. ตาบลทแสดงปฐมเทศนา ๔. ตาบลทเสดจปรนพพาน หรอเปนดนจากเขตโบราณสถานสาคญ ดนจากทมอาถรรพ เชน ดน ๗ ปาชา ดนโปง ดนจาก

ใจกลางของเมอง และเปนสถานทประชาชนยอมรบวามความศกดสทธ และอาถรรพขลงอย ค. ชน คอ โลหะทมสวนผสมอยหลายอยาง จากพวกแรดบก พลอย ตะกว และ สงกะส เปน

ตน เรยกชอไปตามสวนประกอบวาเปนชนเงน ชนเขยว ชนตะกว ชนปรอท ชนสงกะส ตวอยางเชน พระเครองกรวดราชบรณะ อยธยา เปนตน

ง. ผง คาวาผง คอวตถมงคลทสรางดวยดนผสมกบผงเกสรดอกไมนานาพนธ โดยมากจะผสมกบเกสร ๑๐๘ ชนด อนเปนผงเกสรทมความนยมกนวามความเปนมงคล ไดแก เกสรดอกบว ดอกมะล เปนตน โดยจะนาเกษรดอกไมเหลานนมาผสมกบดน และสรางเปนวตถมงคลขน นอกจากนนกยงจะผสมกบเนอวานทมความนยม แลวสรางขนโดยเรยกวตถมงคลประเภทนวา เปนเนอผง ตวอยางเชน พระผงสมเดจวดระฆง ซงสรางโดยสมเดจพระพฒาจารย (โต) ทไดรวมเอาผงวเศษ ๕ อยางดวยกนคอ

๑. ผงอทธเจ ๒. ผงปถมง ๓. ผงมหาราช ๔. ผงตรนสงเห ๕. ผงพทธคณ ทลวนตางพากนราลอวาขลง และศกดสทธยงนก จ. โลหะ มอยหลายชนด เชน สารด เงน ทอง เมฆพด เมฆสทธ ซงจดเปนโลหะผสม หรอ นว

โลหะ นอกจากนอาจจะประกอบดวยวสดตางๆ เชน งาชาง หน แกว หรอศลาตางๆ ดวย ในการ

สรางวตถมงคลเหลานนเจาพธจะเปนผทกาหนดวา จะตองใชวสดอยางไร มพธการหาฤกษยามอยางไร และใชสวนผสมตามทตาราไดกาหนดไว หรออาจตองมการลงเลขยนต คาถาอาคมเพมเขามาดวย

๔๖

ในการกาหนดรปแบบของวตถมงคลกควรจะมอบให กบเจาพธการ ซงถอวาเปนผร ในกระบวนการกรรมวธอยางโบราณ โดยวธกาหนดรปแบบนอกจากตองคานงถงความถกตองตามตาราแลว กจะตองคานงถงความนยมของตลาดทมอยดวย เชน ถาสรางวตถทเปนเกจอาจารยรปใดรปหนง กจะตองดวาเวลานน ตลาดมความนยมอยางไร ตวอยางกคอ สมยหนงนยมหลวงปแหวน สมยตอมาเปนหลวงปทวด เปนตน

สาหรบการบรรจพระพทธคณ ทเรยกกนตดปากวา พธพทธาภเษกนน เปนสวนซงสาคญตอความเชอวา วตถมงคลทสรางมาจะมความขลง ศกดสทธมากนอยเพยงใด โดยเฉพาะ พธบรรจพร ะพทธคณ ในเบองตนตองนามวลสาร หรอวสดทสรางขนเปนวตถมงคลมาปลกเสก ลงอกขระ เลขยนต จากทานผทรงวทยาคณเสยกอน โดยจะตองทาการปลกเสกผงนนๆ เสยกอน ตวอยาง สมเดจพระพฒาจารย (โต) ไดประกอบบรกรรมพธ ลงคาถาอาคมกากบ เสรจแลวกไดผงวเศษ ๕ ประการ ทกลาวมาแล เพราะเหตน พระผงสมเดจวดระฆง จงเชอกนวามพทธคณอยมาก แมนวตถมงคลประเภทอนตองทาการผสมดน ผสมวา โดยเชญเกจอาจารยมาบรกรรมปลกเสกไปดวย

ในสวนพธการสดทายนนคอ การประกอบพธพทธาภเษก โดยจะตองมการจดเตรยมสถานท ปะราพธ ประดบประดาธงชย เศวตรฉตร เครองบวงสรวงสงเวยตางๆ และมกจะใชพระอโบสถเปนทประกอบพธดวยเชนกน เมอพระสงฆทรงวชชา เปนเกจอาจารยทนบถอไดมารวมกนแผเมตตา – อธษฐานจตทเรยกวา นงปรกปลกเสก ซงอาจจะกาหนดเปนวนเดยว หรอหลายวนกไดสดแตจะมการนมนตใหพระเกจอาจารยทมชอเสยงมาทาการนงปรก อนจะมผลตอการประชาสมพนธ และมผลตอการบชาวตถมงคลดงกลาวดวย การประกอบพธพทธาภเษกเรมตนจากการประกอบพธบวงสรวง สงเวยเทวดาและบชาฤกษตามพธกรรมของพราหมณ สาหรบการประกอบพธพทธาภเษกทมพระมหากษตรยเสดจมาเปนประธานในการทาพธ ผทาหนาทประกอบพธพราหมณ คอพระมหาราชคร ซงเปนหวหนาคณะพราหมณในสานกพระราชวง จะเปนคนทาพธบวงสรวง สงเวยเทวดา เสรจจากนนแลวจะเปนพธของพระสงฆ โดยเรมตงแตประธานในพธจดธปเทยน บชาพระรตนตรย ประธานสงฆเจมเทยนชยและจดเทยนชย และเจมเทยนมหามงคลทอง เงน เทยน วปสส แลวจดเทยนมหามงคล เทยน วปสส และเทยนนวหรคณทฐานชกช และประธานในพธปะพรมนาพระพทธมนต โปรยดอกมะลในมณฑลราชวตร จากนนพระสงฆเจรญพระพทธมนต ตอจากนนพระเถราจารยทรบการอาราธนามาจะขนนงเหนออาสนะรอบๆ มณฑลพธ เพอทาพธนงปรกปลกเสก แผเมตตาจตตามทกาหนดเวลาไว ประธานดบเทยนชย เปนเสรจพธพทธาภเษก๗๙

ดงนนการรวบรวมมวลสารหรอวสดทจะสรางวตถมงคลและทาการพทธาภเษก ตองมผรทเรยกวาเจาพธ โดยมากกคอพระสงฆซงมความรในดานพธกรรมแลวตองมบารมธรรมเปนตวอดหนนดวยเพราะวาตองจดคาใชจายในการประกอบพธอกดวย ซงมตงแตการจดหามวลสาร คาใชจายในการผลต และจดเตรยมพธการในวนประกอบพธพทธาภเษก ซงถาหากไมมบารมธรรมเพยงพอ อาจจะไมสามารถนมนตเกจอาจารยทไดรบความนยมจากประชาชนได

๗๙ เทพย สารกบตร, พทธาภเษกพธ, (กรงเทพมหานคร : อตาหกรรมการพมพ, ๒๕๐๓) , หนา ๑๘๓ – ๒๐๓.

๔๗

ดงกลาวแลวนคออทธพลของวตถมงคลตอการประกอบพธกรรม หรอพธพทธาภเษกและอทธพลภายหลงการประกอบพธพทธาภเษกแลว กคอเมอมผรบวตถมงคลตางๆ นนไปแลวควรจะตองเกบรกษาในทซงเหมาะสม เชนการเกบไวในรางทหลอดวยนามนจนทน เพอทาใหเกดความขลง ความศกดสทธ ดวยคาถา หรออปเทหวธทกากบวตถมงคลไดแสดงไว ดงเชนพบอปเทหการใชพระในกรวดพระบรมธาต จงหวดกาแพงเพชร ซงเปนอกษรขอมจารกบนลานเงนไว วาดงน

ตาบลเมองพษณโลก เมองกาแพงเพชร เมองพชยสงคราม เมองพจตร เมองสพรรณวา ยงมฤาษ ๑๑ ตน ฤาษเปนใหญ ๓ ตน ฤาษตาไฟตนหนง ฤาษตาววตนหนง เปนประธานแกฤาษทงหลาย จงปรกษากนวาเราทงนจะเอาอนใดใหแกพระยาศรธรรมาโศกราช ฤาษทง ๓ จงวาแกฤาษทงปวงวา เราจะทาดวยฤทธ ทาดวยเครองประดษฐานเงนทองไว ฉะน ฉลองพระองคจงทาเปนเมฆพดอทมรพ เปนมฤตยพศม อายวฒนะพระฤาษ ประดษฐานไวในถา เหวใหญนอย เปนอานภาพแกมนษยทงหลาย สมณชพราหมณาจารยเจาไปถวน ๕,๐๐๐ พรรษา พระฤาษตนหนงจงวาแกฤาษทงปวงวา ทานจงเอาวานทงหลายอนมฤทธ เอามาใหได ๑,๐๐๐ เกบเอาเกสรไมอนวเศษทมกฤษณาเปนอาทใหไดสก ๑,๐๐๐ ครนเสรจแลวฤาษจงปาวรองเทวดาทงปวงใหชวยกนบดยา ทาเปนพระพมพไวสถานหนง ทาเปนเมฆพดสถานหนง ฤาษทง ๓ นนจงบงคบฤาษทงปวงใหเอาวานทาเปนผงเปนกอน ประดษฐานดวยมนตคาถาทงปวงใหประสทธทกอน จงทาใหฤาษทงนนเอาเกสรและวานมาประสมกนดเปนพระแลวไวบนเจดยอนหนง ถาผใด ใหถวายพระพรแลวจงเอาไวใชตามอานภาพเถด ใหระลกถงคณพระฤาษททาไวนนเถด

ยนตสระผม แมอนตรายสกเทาใดกดใหนมนตพระใสศรษะ อนตรายทงปวงหายสนแล ถาจะเขารณรงค

สงครามใหเอาพระใสนามนหอมเขาดวยนวหรคณ และเอาใสผม ศกดสทธตามความปรารถนา ถาผใดจะประสทธแกหอกดาบศตราวธทงปวง เอาพระสรงนามนหอมแลวเสกดวย อตปโส ภกราต เสก ๓ ท ๗ ท แลวใสขนสมฤทธพษฐานตาความปรารถนาเถด ถาผใดจะใครมาตคาม เอาพระสรงนามนหอม ใสใบพลทาประสทธแกตน ถาจะสงาเจรจาใหคนกลวเกรง เอาใสนา มนหอมหงขผงเสกดวยนวหรคณ ๗ ท ถาจะคาขายกด ไปทางเรอทางบกกดใหนมสการดวยพาหงแลวเอาสรงนามนหอม เสกดวยพระพทธพทธคณ อตปโส ภกราต เสก ๗ ท ประสทธแกคนทงหลายแล

ถาจะใหสวสดสถาพรทกอนใหเอาดอกไม ดอกบวบชาทกวน จะปรารถนาอนใดกไดทกประการแล ถาผใดพบพระเกสรกด พระวานกด พระปรอท (อาจหมายถงพระชนและตะกวดบก ซงใชเขาปรอท) กดเหมอนกนอยาไดประมาทเผลอ อานภาพดงกาแพงลอมกนภยแกผนน

ถาจะใหความศนย เอาพะระสรงนามนหอม เอาดาย ๑๑ เสนชบนา มนหอม และทาไสเทยน ตามถวายพระแลวพษฐานตามความปรารถนาเถด

ถาผใดจะสระหว ใหเขยนยนตนนใสไสเทยนเถด แลววานะโมจนจบ แลววาพาหงแลววา อตปโส กการ มหเชยยง มงคลง แลววาพระเจาทง

๑๖ พระองค เอาทงค กรมท กรมท กะระมะทะ เกเรเมเท ตามแตจะเสก ๓ ท ๗ ท วเศษนกแล๘๐

๘๐ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๕๕ – ๕๖.

๔๘

จากทกลาวมาขางตน อทธพลของวตถมงคลตอดานพธกรรม เกดขนเพราะกระแสสงคมทมความตองการตอพระเครอง พระบชา เครองรางของขลงท เรยกรวมวาเปนวตถมงคลนนเอง เพอการปองกนภย หรอบนดาลโชคลาภแกครอบครวของตน การสรางวตถมงคลจงตองอาศยเจาพธการมากาหนดรปแบบวตถมงคล และประกอบพธกรรมในการทาพธพทธาภเษก และตองนมนตเกจอาจารยมานงปลกเสกตามฤกษยามทกาหนด จงจะเปนวตถมงคลซงเชอกนวา มพทธคณขลงและเปนท ตองการของผทนยมนาไปเคารพบชา โดยอาจจะมเคลดวธเบดเตลดตางๆ ของวตถมงคลทตางแสวงหา และบชามาเปนทพงใหความมนคงดานจตใจ โดยทไมยอมทาความเขาใจตามหลกธรรมทควรจะศกษาปฏบตใหบงเกดสข จนกระทงอาจจะทาใหมองวตถมงคลตางๆ เหลานนวาเปนแกนแทของศาสนา ผดไปจากวตถประสงคท มมาแตเดม

๒.๕.๓ ดานจตใจ กลาวกนวากระบวนสาคญทผลกดนใหมนษยรทา พด คดตางๆ น นลวนแตออกมาจากจตใจ

แทบทงสน และแมแตนกปราชญทงหลายกไดบงชถงความตองการในขนมลฐานของคนเอาไวม ๔ ประการ ดงน๘๑

๑. ความตองการทางรางกายหรอชววทยา ๒. ความตองการทางสงคม ๓. ความตองการทางปญญา ๔. ความตองการทางจตวญญาณ นอกจากนกยงแบงแยกความตองการทางจตวญญาณน ออกไปไดอก ๕ ประเภทดวยกนคอ ๑. ความตองการปรชญาชวต ๒. ความตองการความด ๓. ความตองการความสขขนสง ๔. ความตองการความพรอมสมบรณ ๕. ความตองการทพงประเสรฐ เพราะวามนษยมความตองการทพงประเสรฐนเอง จงทาใหมนษยนอกจากจะตองอาศยการ

พงพาผอน ทรพยสน ความร กาลงความคด และพลงอานาจจากคนอน สงอนเปนอนมากแลว กยงตองหาทพงอะไรบางอยาง ทอาจจะเปนทพงซงพเศษ และสามารถทางานไดมากกวา กฎเกณฑของธรรมชาตและทมกจะพบเจอกนโดยปกตก ไดแก ทพงซงเปนสงศกดสทธทงหลายนนเอง๘๒

พระสมมาสมพทธเจาทรงลวงรถงจตใจของหมเวไนยสตวทงหลายไดด พระองคจงไดประทานพระโอวาทถงสภาพจตของหมสตวเอาไววา มนษยทงหลาย ถกภยคกคามแลยอมพากนยดเอาภเขา ปา อารามและแมกระทงรกขเจดยวาเปนทพง แตสงตางๆ นนกไมใชสรณะอนเกษมสงสด เพราะเมอไดยดเอาสงเหลานนมาเปนทพงแลว ยอมไมอาจพนจากทกขไปได แตเมอบคคลเขาถงพระรตนะทงหลาย คอ

๘๑ แสง จนทรงาม, ศาสนศาสตร, หนา ๑๗ – ๒๔. ๘๒ เรองเดยวกน, หนา ๒๗.

๔๙

พระพทธเจา พระธรรม พระสงฆวาเปนสรณะทพงแลว สามารถเขาใจในอรยสจ ไดแกรจกทกข สาเหตแหงทกข ความดบทกข และมรรคมองค ๘ ทเปนหนทางพนทางจากทกขดวยปญญาอนชอบสงนนนนแลเปนสรณะอนสงสด ยอมพนจากทกขทงปวงได๘๓ ใจความแหงพระพทธพจนดงกลาว สามารถทาใหเราทราบวา มมนษยอยดวยกน ๒ พวก ดงน

ก. เมอมเหตราย หรอภยนตรายเกดขนยอมหวงทจะพงพงสงภายนอก ไมวาจะเปนวตถสงของ เครองรางของขลง เพอเกดความเปนสรมงคลแกชวตและครอบครว พวกหนง

ข. เมอมเหตเภทภยเกดขน ยอมจะสบเสาะหาถงสาเหตทงหลายวาเปนมาอยางไร แลวหาทนทางแกไข ไปตามสภาพเหตการณทเกดขน พวกหนง๘๔

โดยทวไปแลว สงคมของคนไทยโดยมากอาจจะเปนพวกประเภทแรกเสยมากตอมาก อาจจะเปนดวยขาดความเขาใจเหตผล หรอวาตองการใหปญญาทเกดขน ไดรบการแกไขไปในเวลาอนรวดเรวเชนเมอยามทมศกสงครามขนในบานเมอง กลวจะถกอาวธรายแรงหรอกลวลกระเบดกพากนหาวตถมงคลไวกบตวเพอใหมความสบายใจขน และทงทอาจเหนวาไมใชวธการทเหมาะสม แตเปนเพราะวามความเชอมนในวตถมงคลทงหลายจงไดทาเชนนน การทเขายงมศรทธาทไมมนคง ไมเปนอจลศรทธาจงทาใหตองพงพาศกดสทธ อาศยปาฏหารยจากวตถมงคลตางๆ ถอวาเปนเรองธรรมดา แมนวาเมองไทยจะเปนเมองพระพทธศาสนาแลวกตามทแตวา เรากยงพบเหนวาพทธศาสนกชนทงหลายยดเอาวตถมงคลมาเปนทพงทระลกกนมาก โดยอาจแยกความยดถอของคนไดเปนประเภทดงน

๑. ถอมนเพราะวาไดรบประสบการณมาโดยตรง ตวอยางเชนในกรณของคนงานจากโรงงานเคเดอรผลตต๏กตา ทจงหวดนครปฐม ซงไดรบ

อบตเหตจากไฟไหมโรงงาน และไดโดดหนตายลงมา พรอมกบตงจตระลกถงหลวงพอคณ แลวโดดลงมา โดยหอยเหรยญรปเหมอนหลวงพอคณอยดวยกไมไดรบอนตรายถงตาย ดวยความประจกษชดจากสงทเกดกบตนเอง ตอมาภายหลงเธอเลอมใสและเดนทางไปกราบถงทวดของทาน

ในทศนะของนกวชาการผทศกษางานพระศาสนา ไดใหความเหนถงเรองเหลานไววา การทวตถมงคลมอทธพลดานจตใจตอคนไทยมากนน เปนเพราะวาสวนมากแลวคนในสงคมเราเปนชาวพทธ และเปนผทมความยดมนวาวตถมงคลเปนทพงยดเหนยวดานจตใจ แมนวาทกวนนโลกเราจะเจรญรดหนาไปเพยงใดกตามท แตวาคนกยงเสาะหาสงทหวงวาอาจจะสามารถใหความคมครอง ปกปองทรพยสนของตน และคนในครอบครวได นอกจากจะสามารถเปนเครองยดเหนยวทางใจแลวกมอทธพล ทอาจจะชกนาใหคนกลบสนใจพระพทธศาสนาได แมวาจะแคกราบบชาเพราะความตองการสรมงคลใหเกดขน และมความเจรญงอกงามแกตนเองกตาม๘๕

เมอคนมความมนอกมนใจ โดยไดรบประสบการณมาโดยตรงจงบงเกดความคดวาอานภาพจากพระรตนตรยทาใหทาตนเองอยรอดปลอดภยไดและทาใหหนมาศกษาถงคาสอนทางพระพทธศาสนา

๘๓ ข.ธ. ๒๕/๑๘๘/๕๐. ๘๔ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๖๔. ๘๕ พระมหาเชด เจรญรมย, พระเครองกบสงคมไทย, หนา ๑๖๕.

๕๐

และปฏบตตามนน แตในคนทยดมนปฏบตดมาแลวนน กอาจจะโนมนาเอาเคลดคาสอนตางๆ ทปรากฏอยมาใช เชน วตถมงคลทคาถาวา จะ ภะ กะ สะ กสามารถทใชเปนเครองตกเตอนถงความเปนพทธะทจะตองประพฤตปฏบตตามหลกสาคญของคนเราคอ ละเวนการคลกคลกบคนชว สมาคมกบนกปราชญ หมนกระทาดทงวนทงคน ระลกถงความไมแนนอนเปนนตย๘๖

จากแนวคาสอนอนเปนเคลดคาวาท จะ ภะ กะ สะ ดงกลาวนนถกกลาวไวในอรรถกถามงคลสตรวา การไมคบคนพาล สมาคมกบคนด น คออดมมงคล และถาหากไดพจารณาถงสภาวะของสงทงหลาย ทมความไมเทยงอยเปนนจแลว อาจจะสามารถถอดถอนความยดถอในสงทงปวง และอาจลวงพนจากทกขไปดวยกได

ในสวนของหลกปฏบตทพทธศาสนกชนประพฤตบางสวน กยงมลกษณะใกลเคยงกบหลกในการปฏบตตอวตถมงคลดวย เปนตนวา

เมอยามทคดวากาลงมเคราะห หรอประสบกบความทกขยากลาบากนนยอมเปนโอกาสทจะเรมบาเพญบญกศล ถวายสงฆทาน ปลอยนกปลอยปลา เพอใหจตใจเปนสข ซงเมอครงพทธกาลไดปรากฏเรองหนมมฏฐกณฑล ทแมจะไมไดลงมอกระทาบญกศลอยางใด เพยงแตวาเมอปวยใกลตาย ไดพบเหนพระพทธเจาแลวเกดความปต มจตเลอมใส ครนสนใจไปกไดเขาสสคตภพ จะกลาไปใยถงบคคลทไดลงมอประพฤตปฏบตดวยตวเอง แมนวาจะเปนเพราะวาอยากไดวตถเครองรางของขลงหรอวตถมงคลอยางใดอยางหนงกตาม

๒. ถอเพราะวามความอยากลอง ในบคคลทยงไมมความมนใจ ไมเตมรอย หรออาจจะยงหาสบ หาสบ อาจเปนดวยการมจล

ศรทธาตอรตนะทงสาม ความหวนไหวมนคงนเอง ทาใหตองหาทพงทางใจ ดวยไมแนใจวาววตถมงคลขลงจรง แตกเอาปลอดภยไวกอน คนประเภทนเอง ทเขาลกษณะพรอมจะหนไปในทางไหนกไดเพราะวามลกษณะนสยรวมกนอยางหนงวา ขอปลอดภยไวดกวา ตามท Konrad Kingshil. I. เรยกไววา Play Safe นนหมายความวา คนไทยมกชอบกระทาการหลายๆ อยางในเรองเดยวกนเพอจะประกนไดวา การนนจะไดผลสมความมงหมาย๘๗

๓. ถอเอาเรองไสยศาสตรและมนตดาโดยเฉพาะ ในบรรดาพวกนกเลงโต นกเลงหวไมนนจะตองเผชญกบภยนตรายนานปประการ จงมกตอง

พงพาวตถมงคลทงหลายเพอใหคลายความหวาดหวน ไมมนใจ พวกเขาจะพากนเสาะหาแตสงท คดวาสามารถชวยเขาใหรอดพนไปได แมจะไมใชประเภทวตถมงคลกยงนบถอ เปนตนวา ดานคาถาอาคม การสกยนตทเคยมมาชานานแลว๘๘

๘๖ พระอมรเมธ, ต าหรบคมภรเพชรรตน มหายนต, (กรงเทพมหานคร : ศลปะบรรณาคาร, ๒๕๒๕), หนา

๔๓. ๘๗ สนท สมครการ, ความเชอและศาสนาในสงคมไทย, หนา ๗๒. ๘๘ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๖๗.

๕๑

ในบรรดาความยดถอของคนทง ๓ ประเภทเหลาน อาจจะทาใหมความรสกวา คนชอบจะเชอถออยางงมงาย ในเรองวตถมงคลมาก ทเปนไปไดมากในปจจบนกเพราะกระแสของสงคมทเกดขน ดงตอไปน

๑. การโฆษณาประชาสมพนธ คอการทาประชาสมพนธวา วตถมงคลรนนนน เปนรนท ดเดน มเจตนาสรางด มพธกรรมด เชน พระปดตา รนปลดหน พระดดทรพย เปนตน

๒. สภาพสงคมทบบรด เปนเพราะวามความคบแคนในสภาพสงคมทบบเคนในทกๆ ดาน เชนปจจย ๔ ความยตธรรม การทจรตคอรปชน ความไมปลอดภยในชวต และทรพยสนตางๆ และเพราะวาไมสามารถจะพงรฐ หรอบคคลทมอานาจใดๆ ได จงตองแสวงหาวตถมงคลมาเปนเพอนกาย ใหเกดความอบอนใจ และอาจจะคมครองภยไดดวย จงเปนลกษณะเดยวกบทพระพทธเจาตรสวายามทมภยมนษยกจะเขาหาทพงอนไมใชสรณะเกษม

ในทกวนนนนจะพบวาสงคมทคนสบสนอย ไมร จะหนหนาไปพงใครได แตอาจจะพอมพระสงฆทสามารถจะเปนทพงของคนเหลานนไดบาง ดงนคอ

ก. พระสงฆซงฉลาดในอนสาสน คอสามารถในหลกธรรมคาสงสอน สามารถจะใหแนวทาง คตการดาเนนชวตแกพทธบรษททงหลายได และยงมอยจานวนไมมากนก ตวอยางเชน พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต) พระธรรมโกศาจารย (ปญญานนทะภกข) เปนตน

ข. พระสงฆไมคอยรอบรตามหลกศาสนธรรมแตวาเปนผ มศลาจารวตรงดงามและทรงคณธรรมเปนผสามารถฝกอบรมจตใจ ทาใหผทกขยากหลดพนไปดวยคณธรรมททานมอย และอาจจะเปนประเภทวตถมงคลกได

ดวยเหตนอทธพลของวตถมงคลจงยงตองดาเนนไปควบคกบวถชวตของคนไทยตราบเทาทสจธรรมชวตของคน ยงมความเปลยนแปลงเมอใดทจตใจคนยดมน ไมสนคลอนในคณพระรตนตร ย ความสาคญของวตถมงคลเหลานนจะลดนอยลงไปในทสด

๒.๕.๔ ดานศลปะและพทธพาณชย ความเกยวเนองดานศลปะและวตถมงคลเปนสงท เกยวเนองกนนบแตเมอไดมการคดสรรค

สรางวตถมงคลตางๆ ขน เมอแยกประเภทแลวจะเหนไดวาในวตถมงคลตางๆ พอจะจดแบงออกไปได ๓ ดงน

๑. กลมพระพทธรปหรอพทธปฏมา ๒. กลมพระพมพหรอพระเครอง ๓. กลมเครองรางของขลง ในสวนของพระพทธปฏมากร อนเปนเสมอนรปเปรยบของพระพทธเจาถอวาเปนงานศลปะท

สรางขนเปนผลงานทางประตมากรรม ซงจดเปนแขนงหนงในบรรดาผลงานของพทธศลปทถกรงสรรคขนดวยศรทธาตอพระพทธศาสนา และตามความเชอถอทางพทธไสยศาสตรบาง โดยเปนไปในลกษณะของคตชนวทยา ทสรางขนไวเปนทระลก หรอเปนอนสาวรยเพอการราลกถงทานผทรงคณธรรมความดงาม

๕๒

ประตมากรรมจงเปนศลปกรรมดวยการปน การแกะสลก การหลอหรอวธการอนใดทกอใหเกดงานศลปะ ซงมความกวาง ยาว และลกหรอหนา ในผลงานศลปะนนหรออกนยหนง ไดแกงานศลปะทเกยวกบงานแกะสลก หรองานปนเชน รปปนคนและสตว ๘๙ ประตมากรรม ไดแก รปปนทเกยวของกบทางดานศาสนาโดยเฉพาะเปนตนวา รปปนพระพทธรป๙๐ งานประตมากรรมในไทย สามารถจดแบงออกได ดงนคอ

๑. ประตมากรรมนนตา เปนงานทมรปทรงแบบนนจากแผนขางหลง ๒. ประตมากรรมแบบนนสง ไดแก แบบซงมฐานดานหลง ตวอยางประตมากรรมแบบน คอรป

ปนทฐานดานลางอนสาวรยประชาธปไตย ๓. ประตมากรรมแบบลอยตว เปนประตมากรรมทปนหรอหลอ หรอแ กะสลกเปนรปราง

ลอยตวและสามารถมองดไดรอบดานและไมมพนหลง๙๑ สวนพทธศลปะ หมายถง ศลปะทกชนดทเกยวของกบพระพทธศาสนา เปนงานศลปะทสราง

ขนดวยจดมงหมายทางพระพทธศาสนาทางใดทางหนงเปนตนวาพระพทธรป เปนงานศลปะทสรางขนเพอสมมตใหเปนเสมอนหนงเปนองคพระสมมาสมพทธเจา๙๒

สาหรบประตมากรรมเปนการรงสรรคพระพทธรป ถอไดวาเปนผลงานสรางสรรคเพอใหเกดศรทธาแกผทพบเหน โดยถาหากลองพนจดทองคพระ จะทาใหเกดความสงบ ไมฟงซานและอาจจะชาระจตใหหมดจดไดดวย ตอมาจงปรากฏวาคตความเชอในการรงสรรคพระพทธปฏมากรอนเปนเครองราลกถงพระสมมาสมพทธเจาไดเรมเปลยนแปลงทเกดขนเนองจากพระพทธศาสนามหายานมคตการกราบไหวพระพทธรปหรอรปเคารพของพระพทธเจาจะชวยใหสามารถเขาถงพทธภมไดโดยงาย ๙๓ ตอมากการสรางพระพทธปฏมากร จงเกดมพทธลกษณทผดแผกกนไป ดวยอทธพลของพระพทธศาสนามหายาน นกายมนตรยาน ทมความเชอดานเวทมนตรคาถา และกเปนทชนชอบของบรรดาชาวพทธรนหลงตอมา คตการสรางพระจงไดมงไปทอาถรรพ ความขลง ความศกดสทธและมการสรางพระพทธรปเคารพทแปลกๆ กนมากขน

นอกจากนยงมการสกยนต ซงการสกยนตนนไดมนกวชาการใหนยามดงน ยนต (Yantra) เปนคาทเพยนมาจากคาวา ยญญ ซงเปนภาษาบาล มความหมายวา สงท

มนษยพงเสนสรวงบชาใหมความสขความเจรญ แตมาใชในภาษาไทยเรามการเปลยนยนต ไปหมายถงรอยเสนทขดขวางไปมาสาหรบลงคาถา นอกจากนยงมกลาวไวอกวา เสนยนตนนเปรยบเสมอนสายรกของ

๘๙ วบลย ลสวรรณ, ประตมาไทย, (กรงเทพมหานคร : ครสภา, ๒๕๒๘), หนา ๓. ๙๐ จรพนธ สมประสงค, ประวตศลปะ, (กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, ๒๕๒๔), หนา ๘. ๙๑ สนต เลกสขม, ศ.ดร., “ประตมากรรมและจตรกรรมไทย”, เอกสารประกอบการสอนไทยศกษา ,

(กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๒๗), หนา ๑๘๗ – ๑๘๘. ๙๒ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๖๗. ๙๓ จตร บวบศย, ประวตยอพระพมพในประเทศไทย, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพอาพลวทยา, ๒๕๑๔) ,

หนา ๑๐๒.

๕๓

พระพทธเจา สวนอกขระทลงไวในยนตเปรยบดวยแตละอกขระคอพระพทธเจาองคหนง แสดงถงทศนคตทคนโบราณมตอยนตและอกขระวาเปนสงศกดสทธ ไมสามารถลบหลเหยยบยาได๙๔ โดยยนตจะปรากฏเปนตวเลข อกขระหรอรปภาพทเขยน สก หรอแกะสลกบนแผนผา ผวหนง ไม โลหะ แผนจาร เปนตน

คาวาสกยนต (YantraTatto) ซงมความหมายนยยะทางไสยศาสตร ในมโนทศนของแนวคดตะวนออก รากศพทภาษาสนสกฤต หมายถง “เครองมอ” หรอ “อาวธ” ซงในความเขาใจในมโนทศนของชาวตะวนตก ยนต Yantra เรยกวา Diagram ซงมความหมายวา แผนภาพโดยปรากฏเปนสญลกษณ เปนเครองมอ โดยเปนกระบวนการทเปนไปโดยอตโนมตเหมอนเครองจกร โดยทยนตราทางานสอดประสานโครงสรางและองคกร สญลกษณยนตรา หรอยนตน มการใชกนอยางแพรหลายในตะวนตก ในรปทรงเรขาคณต สวนตามธรรมเนยมนยมแนวคดทางตะวนออกทางลทธมนตรายานใชเกยวกบความเชอทางศาสนา เชน แผนผงมนดารา (Mandara)๙๕ ในทเบต โดยทเราตองสรางสมดลในจตใจใหเปนหนงเดยวตามหลกทางจตวญญาณ โดยผทสกยนตจะตองแสดงอาการตางๆ ออกมาหรอแสดงออกโดยกบทามอเปนสญลกษณทเรยกวา มทรา ซงการสกยนตกเปนศาสตรแขนงหนงทางดานจตวญาณ เชนเดยวกนกบ โหราศาสตรหรอพวกผวเศษพอมด แมมด การสกยนต จะมความเชอวา รปรอยบนผวหนงนนหรอรอยสกทสกลงบนผวหนงจะชวยใหรบความปลอดภย มอานาจในการคมครองภยนตรายตางๆ ทจะมาทาลายตน นอกเหนอจากนนรอยสกบางประเภทยงมฤทธอานาจ ชวยดลบนดาลใหไดรบสงทพงประสงค มเสนห และชวยใหบคคลนนไดรบความนยมชมชอบจากผพบเหนซงในสงคมไทย การสกของคนไทยโดยสวนใหญนน เปนการสกเพอเปนเครองรางของขลงโดยเฉพาะกลมผชาย แตในปจจบนการสกเพอความสวยงาม เสรมเสนหกเรมเขามาบทบาทควบคกบความเชอเชนกน อยางไรกตาม ในสงคมไทย การสกกยงถกมองเปนภาพประทบในเรองเครองรางของขลงโดยลวดลาย จะเปนอกขระ คาถา พระ สตว เทพเจาหรอสญลกษณทางศาสนา นอกจากนกรรมวธในการสกยงมความสลบซบซอน ทงนขนอย กบแตละสานก แตละครบาอาจารยในการถายทอดรอยสกบนผวหนง เพราะในสงคมไทยยงมองวารอยสกนนมความขลง ซงลกษณะความเชอเรองความขลงนนกมมาชานานแลว เชน ความเชอทวาการสกทาใหหนงเหนยว สามารถทนตอศาสตราวธไดทกประเภท เชอวาการสกสารกาทาใหเกดเมตตามหานยม เปนทรกใครของผใหญ หรอคนในบางสงคมเชอวาการสกทอวยวะเพศ หวหนาว จะทาใหเกดเสนหแกเพศตรงขาม๙๖

ในความเชอของชาวลานนาทนบถอพทธศาสนานกายมหายานในระหวางครสตศตวรรษท ๙ จนถงครสตศตวรรษท ๑๒ กมการนบถอศาสนาพราหมณผสมผสาน โดยเฉพาะความเชอชาวลานนาไทยทบชาศวลงค และนางแกวซงหมายถงพระนางอมาเทว ระหวางเสนทางสายเชยงใหม - เชยงรายมภเขาลก

๙๔ เทพย สารกบตร, พทธาภเษกพธ, หนา ๑. ๙๕ ภทรพล ภรดารงคกล, “ผหญงกบการสกยนต : กระแสแฟชนหรอการพยายามสราง อตลกษณ”,

วทยานพนธศลปะศาตรมหาบณฑต สาขาวชามานษยวทยา, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยศลปากร, ๒๕๕๓), หนา ๒๙.

๙๖ ภทรพล ภรดารงคกล, “ผหญงกบการสกยนต : กระแสแฟชนหรอการพยายามสรางอตลกษณ”, หนา ๔๒.

๕๔

หนง ชาวเมองเรยกกนวา “ดอยนางแกว” สมยโบราณมาถงปจจบน เวลาเดนทางผานไปถงสถานทนนมศาลเลก ๆ ตงอย เชอกนวาเปนทสถตของนางแกว โดยเอาไมมาทาเปนองคช าตขนาดตางๆ นาไปบวงสรวงขอใหเดนทางและพบความสาเรจทางดานอนๆ โดยการบชาองคชาตเปนจดเรมตนการเกด “ยนตเสนห” ในดนแดนลานนามาแตอดต โดยจากปากคาบอกเลาของผใหขอมล ยนตเสนหทางลานนามอย ๒ ประการ คอ

๑. ยนตเสนหรปคของหญงชาย ๒. ยนตเสนหรปอวยวะเพศ ยนตเสนหทงสองลกษณะนเขยนบนกระดาษสา เพอนาไปเปนไส

เทยนสาหรบจดในการทาเสนห ซงมกรรมวธและคาถาแตกตางกนออกไป ไมเหมอนกนทงหมดทคลายคลงกนคอรปรางของยนตเทานน

๑. ยนตเสนหรปคของหญงชาย เปนยนตเสนหทมลกษณะเปนรปคของหญงชายนน ปรากฏมากในพบสาหรอสมดขอยของลานนาโบราณ (ไสยศาสตรสายเชยงใหม) บางรปกเปนภาพเลกๆ บางรปกเปนภาพขนาดใหญ ภายในภาพสเหลยมเลก ๆ นนบรรจไวดวยคาถาตางๆ นยมทาเปนผายนตหรอสกในทลบ

๒. ยนตรปอวยวะเพศ ยนตทมลกษณะอวยวะเพศอยางชดเจนทงชาย -หญง นยมใชเปนผายนตมากกวาการสกยนต ในปจจบนผใหขอมลบอกวายนตชนดนแทบจะสญหายไปหมดแลวเพราะไมมผนยมเทาใดนกจงหวดนาน กเปนอกจงหวดหนงทางภาคเหนอทไดรบอทธพลการสกยนตมาจากประเทศพมา โดยการสกยนตประเภทมหาเสนหใหกบผหญงทนนน ไมปรากฏหลกฐานเอกสารชนตนคมภรโบราณ ทราบแตวามเพยงการบอกเลาแบบมขปาฐะจากปากตอปากของผ เฒาผแกในสมยนนโดยมไดมการจดบนทกเอาไว ทวดดอยทาขเหลกพบวาทนมการสกยนตใหกบผหญงมานานกวา๑๐๐ ป แลว จากขอมลของพระสงฆทวดแหงนไดบอกเลาวา สมยทตนยงเปนเดกและไมไดบวชนนคนเฒาคนแกอายประมาณ ๗๐ -๘๐ ป ทเปนผหญงเขานยมสกยนตกน เชน การสกยา สกทหนาสกทศรษะทาใหเกดแผลเปน สกตามแขนขาเพอปองกนแมลงสตวมพษ สกทตวเพอปองกนคณไสยหากมใครมาทาของ โดยผหญงทสกปองกนคณไสยนโดยสวนใหญคนภายในครอบครวจะมเครอญาตทางฝายหญงหรอฝายชายเปนหมอผ ทงน เพอปองกนผชายมาทานามนพรายใส สาหรบยนตทสกใหผหญงทวดแหงน เรยกวา “สกทาไฝ” หรอสกไฝ การสกดงกลาวพระทวดไดบอกวา การสกยนตประเภทนเดมทเปนของฆราวาสมใชของสงฆเพราะการสกดงกลาวนผสกจะเปลอยเปลาไรเสอผาปกปดรางกาย โดยการสกทาไฝ จะเปนการสกเปนจดดา ๆ เลก ๆ ทวรางกายทง ๒๑ แหง ซงพระสงฆทสกไดบอกวาหากหญงใดไดสกถอเปนเมตตาดนกแล โดยจะปลกเสกกากบพรอมทงลงทองคาเปลวบรเวณจดสกไปดวย การสกดงกลาวนเปนการสกดานเมตตามหานยมแตกถอวาเปนไสยดาทางดานวชา ซงผหญงนยมสกกนมาก โดยภายหลงการสกทาไฝน กม การนาเขามาแพรหลายภายในวด เพยงแตลดขนตอนและลายละเอยดเพอใหเกดความเหมาะสมกบพระสงฆผสก โดยขนตอนการทาหมกสกไฝ มดงตอไปน ขนตอนแรกนา หางแดง นาไปหงกบใบพล(ทไวใชเคยวกบหมาก) ๓-๕ ชวโมง เพอเปนการฆาเชอหางแดงไปในตวปรอท เพราะในหางแดงนนมสารพษ เชนแรปรอทอยหากไมนาไปตมแลวนาไปใชบรเวณผวหนง ผใชจะเกดแผลผพองตามผวหนงไดนอกจากหางแดงยงมสวนผสม

๕๕

อน ๆ เชน นานมจากถน(เตานม) ของหญงสาวและยาสรสตรซงชอยาดงกลาวเพยนมาจากชอพระนางสรสวด (เทพในศาสนาฮนด) ยาสมนไพรดงกลาวมาจากทางพมาโดยมสรรพคณในเรองสมานแผลไดรวดเรว เมอรวบรวมสวนผสมทงสามอยางครบแลว ใหนาหางแดงทผานการหงแลวไปฝนรวมกบนานมของหญงสาวและยาสรสตรกจะไดนายาสกยนตของผหญงในดานเมตตามหานยม นอกจากการสกไฝแลว ทางจงหวดนานและบางจงหวดทางภาคเหนอ ยงมการสกยนตใหกบผหญงอกรปแบบหน ง ซงเรยกวา “การสกแมลงวนคา” หรอเรยกอกอยางวา ยนตแมลงวนทองหรอยนตแมลงวน (ไชยโรจน วระคา อาย ๒๖ ป อาชพสอนหนงสอและเปดเวปไซดดานการสกยนต จงหวด นาน) โดยแตเดมยนตดงกลาวเปนของกลมชาตพนธกระเหรยงทนยมสกกน ซงโดยปกตแลวยนตประเภทนจะไมใชในการสกผวหนงมากอน ในอดตชาวกระเหรยงผทมอาชพหมอผจะใชจารยนตลงในตระกรด โดยขณะทจารยนตแมลงวนคานนจะตองบรกรรมคาถาพรอมทงดาเนนกจกรรมทางเพศกบผเปนภรรยาไปดวย โดยภายหลงยนตแมลงวนไดถกนามาเปลยนแปลงเพอใชในการสกยนตดานเมตตามหานยม มหาเสนหซงจะสกเปนแมลงวนคาสองตวทบกน โดยยนตนสวนมากผทมาสกจะเปนผหญงสาวเดกวยรน และมบางทเปนผหญงอาชพคาบรการทางเพศ ดงนนตาแหนงทสกบนผวหนงนนจงเปนนยยะในการสรางความสมพนธกบรปรอยสกทสกและมจดประสงคในการสกเพอปองกนภยนตราย เสรมสรมงคลและเพมความขลง และรอยสกหรออกขระทมความศกดสทธ ความเชอดานไสยศาสตรในสงคมไทย นยมสกกนตงแตศรษะ แผนหลง หรอหนาผาก เชน การลงนะหนาทอง จะนยมสกไวตรงกลางแสกหนาดวยนามน เปนการพรางกายมใหผ อน แตผสกเชอวากระทาแลวดเปนสรมงคลเสรมความขลง การสกลงตรงกลางกระหมอมหรอท เรยกกนวา หวใจอรยสจ ไดแก ท สะ น มะ บรเวณทายทอยหลงศรษะนยมสกหวใจอตปโส สวนแผนอกและแผนหลงนยมสกรปรอยสกหรออกขระขนาดใหญ เชน พระฤาษเดนดง หนมาน นารายณแผลงศร เปนตน รางกายในสวนทอนลางตงแตบนเอวลงไปนยมรอยสกทเกยวของกบดานไสยศาสตร แตมใชอกขระโบราณ สวนท ตนขาหรอขาออน นยมสกเปนรปศวลงค หรอ ปลดขก๙๗ ซงการสกเพอความขลงนน เปนทนยมของคนไทยตงแตอดตจนถงปจจบน ซงผทมชอเสยงและเปนทรจกมากทสดอยาง พระเจานองยาเธอกรมหลวงชมพรเขตอดมศกด เสนาบดกระทรวงกลาโหมราชนาวแหงอาณาจกรไทยในชวงรชสมยพระบาทส มเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ซงเปนทกลาวขานกนวา พระองคทรงสกรางกายจนหาทวางในรางกายอกไมได๙๘

นอกจากนประเทศไทยแลว รอยสกประเภทความขลงอยยงคงกระพน ยงปรากฏใหเหนอยในหมชนชาตไท เชน ลาว พมา รวมไปถงกลมชาตพนธอน ๆ และเปนประเพณพนบานของชาวพทธทนบถอศาสนาพทธใชลวดลายและวธการไสยศาสตร ซงครงหนงเคยเฟองฟในประเทศกมพชา ในประเทศมาเลเซยมการสกยนตประเภทความขลง คงกระพน โดยสกเปนภาษาอาหรบและประเทศฟลปปนสสกเปนรปสญลกษณทางศาสนาครสต และถอยคาตาง ๆ เปนภาษาละตนหรอท เรยกกนวา อนตง -อนตง (Anting –anting)

๙๗ ประเทน มหาขนธ, ศลปะการสกลาย, (กรงเทพมหานคร : โอ.เอส. พรนตง เฮาส, ๒๕๓๔), หนา ๖๖. ๙๘ ราช รามญ,สกยนต อทธฤทธ หรอ มนตด า, (กรงเทพมหานคร : อนเมทกร๏ป, ๒๕๔๖), หนา ๔.

๕๖

๒.๖ สรป วตถมงคลจงหมายถงสงของทงทเกดมเองโดยธรรมชาตและสงของทมนษยไดสรางขนตาม

ความเชอวาจะเปนเหตนามาซงความสขความเจรญ ความเปนสรมงคล โชคลาภหรอเปนเครองปองกนภยตางๆ ซงไดแกพระเครอง เครองรางและของขลงชนดตางๆ นนเองวตถมงคลหรอเครองรางของขลงน เปนของทเกดขนมานานคมนษยเพราะมนษยมสญชาตญาณของความกลว จงพยายามแสวงหาท พงทยดเหนยวใหกบตนเองเมอตนมความเชอตอสงใดกใหการนบถอบชาตอสงนนๆ ตอมาจงไดววฒนาการความเชอถอไปตามความเจรญของมนษยชาต จงคดดดแปลงสงเหลานนใหเปนเครองรางของขลงหรอวตถมงคลทเหมาะสมเพอการคมครองปองกนหรอนามาซงสงทดงามสาหรบตน ม ๒ ประเภทคอประเภททเกดขนเองโดยธรรมชาต ประเภททมนษยปรงแตงสรางขน ทมาของวตถมงคลวตถมงคลนนเกดมาชานานคกบมนษยชาตเพราะเมอมนษยไมเขาใจในเรองของธรรมชาตและเกดความหวาดกลวตอภยธรรมชาตและอนตรายทงหลายมนษยจงพยายามหาทพงทยดเหนยวเพอปองกนภย เดมทเดยวกอาจยดถอสงของท มอ ยตามธรรมชาตทประหลาดหรอหาไดยากมาเปนวตถมงคล ตอมาเมอมการพฒนาในดานคาสอนในทางศาสนาจงมการแตงตาราประกอบคาสอนทางศาสนาจงไดมการรวบรวมคาสอนและคาสวดในทางศาสนาขนมา แลวนามาสวดเพอทรงจารกษาคาสอนไว ตอมาเกดความเชอวาคาสวดเหลานนมความศกด สทธ เมอสาธยายแลวสามารถปองกนภยอนตรายหรอนามาซงสงทปรารถนาได จงไดมการคดคนวธเพอใหเกดความขลงศกดสทธยงขน จงไดมการรวบรวมเปนคมภรอาถรรพเวทในศาสนาพราหมณขนมากอน ตอมาภายหลงจงแพรหลายมาสพระพทธศาสนา โดยไดปรบเปลยนมนตคาถาแบบพราหมณมาเปนหลกธรรมคาสอน หรอหลกสตรทสาคญๆ ทางพระพทธศาสนา เมอเหนวาไดผลดงปรารถนาจงนบถอกนแพรหลายตอมา จงถอไดวาเรองวตถมงคลแมจะไมมในหลกคาสอนของพระพทธศาสนาโดยตรง แตในวถชวตจรงๆ ของพทธศาสนกชนโดยทวไปแลวสวนมากกยงนบถอสงเหลานอย ในขอนอาจจะมาจากสาเหต ๒ ประการคอ ความเชอในพระพทธคณ พระธรรมคณ และพระสงฆคณ วาเปนเครองตานภยพบต และกอใหเกดความสขความเจรญไดประกอบกบความเชอเดมทมมาแตบรรพบรษเรอศาสนาธรรมชาตทาใหผสมผสานกลมกลนกนมาเปนความเชอเรองวตถมงคลไปโดยปรยาย ความเชอในวตถมงคลทสบเนองจากอดตจนถงปจจบนในสงคมไทยทมพระพทธศาสนาเปนหลกเชนนถอวาเปนเรองธรรมดาของสงคมไทยพทธแบบไทยๆ เพราะปรากฏการณทางสงคมทคนไทยยงเชอถอตอวตถมงคล ทงท เปนเรองนอกพระพทธศาสนานนสอดคลองไปตามลกษณะของสงคมพทธทใหอสระเสรภาพทางความคดความเชอของบคคลทงการเชอในวตถมงคลสาหรบสงคมไทยนนถอวาเปนเรองธรรมดาไมใชเรองนาเสยหาย เพราะแมจะเปนเรองของไสยศาสตรแตคนไทยกถอกนวาพทธกบไสยเปนของคกนมาชานานกบสงคมไทยไมสามารถแยกออกจากกนได แตอยางไรกตามเมอความเชอความนยมในวตถมงคลทมววฒนาการตอเนองมายาวนานจากอดตจนถงปจจบนนยอมสงผลกระทบตอสงคมไทยในดานตางๆ อยางหลกไมพน อทธพลของวตถมงคลทมตอสงคมไทยคอความเชอทวาการถงพระรตนตรยเปนสรณะเปนการปรารภพระพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ เปนอารมณ หรอเปนเครองระลกถงเหตใหเรามโอกาสในการพฒนากายและจตของเราไปในทางบญกศลยงขน แตการถอวตถมงคลเปนสรณะนนเรายดถอในดานความขลงความศกดสทธ เปนหลกตองประพฤต

๕๗

ตามหลกเกณฑพธกรรมตามแบบไสยศาสตรอยางเครงครดเปนเหตใหเราตดหลงอยในสงนนๆ เปนการยากในการทจะพฒนากายและจตใหสงขนจงไมใชสรณะทพงท เกษมปลอดภยอยางแทจรงเพราะเรายงหวนไหวไมรอดพนจากทกขไปไดไมเหมอนการถงพระรตนตรยเปนสรณะททาใหเราถงความเกษ มปลอดภยอยางแทจรงทาใหเกดอทธพลดานความเชอคอความเชอในอานภาพของพระพทธมนตทปรากฏในพระไตรปฎก ความเชอในขอปฏบตหรอปฏปทาของเกจอาจารย อทธพลของสอโฆษณา ดานพธกรรมคออทธพลของวตถมงคลตอการประกอบพธกรรม หรอพธพทธาภเษกและอทธพลภา ยหลงการประกอบพธพทธาภเษกแลว กคอเมอมผรบวตถมงคลตางๆ นนไปแลวควรจะตองเกบรกษาในท ซงเหมาะสม ดานจตใจคอสรางความมนอกมนใจ ดานศลปะและพทธพาณชย และการลวดลายอกขระเกดขน

บทท ๓

การบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

การบชาวตถมงคลของประชาชนอาเภอนางรอง จงหวดบรรมย ผวจยไดศกษาประเดนตางๆ คอ

๓.๑ การบชาวตถมงคลของประชาชนอาเภอนางรอง จงหวดบรรมย ๓.๑.๑ วตถมงคลจากสตว ๓.๑.๒ วตถมงคลจากพชและทรพยากรอนๆ

๓.๒ วตถมงคลทเกดจากพระเกจ ฤาษ และผเรองอาคมสราง มรายละเอยดดงน

๓.๑ การบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

วตถมงคลหรอเครองรางของขลง ถอกาเนดจากความเชอของประชาชนอาเภอนางรอง จงหวดบรรมยมาชานาน จากคาบอกเลารนสรน ถงแมจะพสจนไมไดวาความเชอเหลานนจะเป๐นจรงหรอไม แตวถชวตของคนชาวอาเภอนางรองกถอวาเรองโชคลาง ของขลง หรอ สงศกดสทธทงหลาย คอ ศรทธา คอ เครองยดเหนยวจตใจทสามารถดลบนดาลใหชวตแคลวคลาดปลอดภย ประสบแตความสข ความเจรญ หากไมประสบกบตวกคงอาจไมรและหาคาตอบไมได แตถาได เจอประสบการณเหลานนความคดอาจตองเปลยนไปโดยตามไปสมผสกบเครองรางของขลงทถอกาเนดมาจากสตวโดยธรรมชาตทมฤทธเดชเหลอคณา ซงวตถมงคลนนมทงเกดขนจากธรรมชาตและพระเกจสรางเอง ซงวตถมงคลจากธรรมชาตนนมทงมาจากสตวและพช หรอทรพยากรอนๆ มรายละเอยดดงน

๓.๑.๑ วตถมงคลจากสตว ๑. เขยวเสอกลวง ปกตแลวเขยวเสอทวไปจะมลกษณะตน แตถาเขยวเสอทมลกษณะพเศษโดยดานในจะ

กลวงตงแตรากฟนไปจนเกอบถงปลายเขยว ถอเป๐นของทนสทธหายาก มฤทธอานาจ : คงกระพนและมหาอด ยงฟนไมเขา นบวาเป๐นของขลงทหายากและมฤทธเดชยงนก๑

๒. เขยวหมตน เขยวหมปาโดยปกตดานในจะมรกลวงตงแตรากฟนขนไปยางนอยครงเขยวหรอเกอบ

ถงปลายเขยว แตถาหากเขยวซนนดานในตน กถอเป๐นของทนสทธหายาก มฤทธอานาจ : ยงฟนไมเขา ใชเป๐นเครองรางปองกนศาสตราวธตางๆ๒

๓. ชองหมปา

๑ สมภาษณพระครประสทธธรรมวฒน , วดขนกอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๒ สมภาษณพระครสวรรณธรรมมาพราม, วดหนองทองลม, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๕๙

เป๐นเสนขนพเศษของหมปา ทขนอยบรเวณตวของหมปาโดยเฉพาะทบรเวณหว หรอระหวางควของมน มความยาวเป๐นพเศษ หรอบางตาราเชอวาคอขนทยาวเป๐นพเศษของหมปา โดยหมปาจะนาขนนอมไวในปากหรอพนไวทเขยวตลอดเวลา มฤทธอานาจ : ดานปองกนเภทภย มหาอด คงกระพน แคลวคลาด๓

๔. งาก าจด เป๐นงาชางทหกคาตนไม ทเกดจากชางตกมน ชางเกเร หรอ ชางทมฤทธมาก อาละวาด

แลวเอางาไปแทงตนไมทาใหงาหกคาตนไม มฤทธอานาจ : ดานคงกระพน เสรมบารม แกอาถรรพ แลวยงเชอวามเสนหอกดวย๔

๕. งาชางน า มลกษณะคลายเขยวเสอแตเลกกวา ชางนานนเป๐นสงมหศจรรยแหงตานานปาหม

พานตเฉกเชนเดยวกนกบมกกะลผล ซงอยอกมตหนงทซอนกนอยกบโลกมนษย หรอจะเรยกวาแดนสนธยา กยอมได มฤทธอานาจ : เดนทางมหาอานาจราชศกด สยบศตร เมตตามหานยม เสร มดวง กลบรายใหกลายเป๐นด แคลวคลาด ปองกนคณไสยมนตดา อสรพษ สตวรายทกชนด๕

๖. เขากวางหด เขากวางหดหรอเขากวางคด เป๐นเขาทไมไดขนตามปกตทงสองขาง แตจะขนทกลาง

หนาผาก หรอกลา งหว มลกษณะผดปกต ไมเตบโตยดยาวเป๐นกงกาน แ ตจะคดเป๐นกอนป มตะปมตะป๑๏าอยทโคนเขา มตงแตสามยอด หายอด เจดยอด เกายอดถอวาดทสด แตถาหากเป๐น "เขากวางคดสบสองยอด" ซงถอวาเป๐นกายสทธชนยอดเยยม มฤทธอานาจ : มหาอด คงกระพน เมตตา มหาอานาจ ราชศกด โชคลาภ เจรญรงเรองรมเยนเป๐นสข ปองกนภยทงหลายทงปวง๖

๗. เดอยงเหลอม เป๐นอวยวะชนดหนงทสามารถงอกออกมาไดขางๆรถายของเสย ซงจะมเฉพาะพญาง

เหลอมหรองทมอายมากเพศผเทานนมฤทธอานาจ : ดในดานเสยงโชค ดในดานทามาหากน โชคลาภ คาขายด ดในดานมหาเสนห เมตตามหานยม๗

๘. กระดกงเหลอม ไดมาจากการทปลอยใหงเหลอมเนาเป๑อยจนแหงเหลอแตกระดก แลวนาเอากระดก

สนหลง มาทาเป๐นเครองรางของคลง เชน ทรดเอว หรอ กาไลขอมอ มฤทธ อานาจ : ใชปองกนงพษทงหลาย๘

๙. กระเบนทองน า

๓ สมภาษณพระอาจารยเลอศกด วารสโภ, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๔ พระครโสภณสลานยต, วดศรทธาชมพล, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๕ สมภาษณพระปลดสรศกด โชตวโร, วดรองมนเทศ, ๒๐ เมษายน ๒๕๖๐. ๖ สมภาษณนางหนพษ จนทรสอง, ชาวบานอาเภอนางรอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๗ สมภาษณพระพรสนต จตโสภโณ, วดนคมเขต, ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๘ สมภาษณพระครสวรรณธรรมมาพราม, วดหนองทองลม, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๖๐

ไดมาจากกระดกของปลาโรนน ปลาโรนน และปลากระเบน (สวนใหญจะมาจากปลาโรนน ซงชาวบานเรยกกนวาปลากระเบนทองนา) เป๐นปลากระดกออนเชนเดยวกบฉลาม แตจะมปมหนามแขงบนหวและลาตว มฤทธอานาจ : ปองกนภยทางนา ปองกนคณไสย หรอ ปองกนใหแคลวคลาดจากพาย๙

๑๐. น าตาพะยน ไดมาจากนาตาของปลาพะยนมฤทธอานาจ : เป๐นของขลงทางเสนหอยางแรงกลา

เชนเดยวกบนามนพราย๑๐ ๓.๑.๒ วตถมงคลจากพชและทรพยากรอนๆ วตถมงคลจากพชและทรพยากรอนๆ มดงน ๑. คด คด กคอ ธาตกายสทธ ของขลงชนดหนง ทเกดขนเองตามธรรมชาต คดมมาชานานแต

โบราณแลว นยมพกตดตวเพอปองกนอนตรายโดยเฉพาะเป๐นมหาอด นกรบโบราณตางไขวควาหาคดอยางใดอยางหนงตดตว คดนนเชอกนวา เกดขนไดกเพราะมกายสทธ เขาไปอาศยอยในพชหรอสตวจนทาใหพชหรอสตวทตายแลวอยในดนเป๐นเวลานานนบรอยนบพนป ผานการทบถมของดนและมสภาพแวดลอมอณหภมพอเหมาะจนเกดเป๐นหนขนมา แตคดนนเกดไดเพราะกายสทธ เขาลงไปครองพชหรอสตวนนจนเกดเป๐นหนขนมาและไมไดเกดเฉพาะพชหรอสตวทอยใตดนตามทบางทานเขาใจ คดมอานภาพมากนอยตามแตบารมของกายสทธทลงมาครองในคดนนนนเอง

“คด”เป๐นประเภทกายสทธในตวเองมเทพสถตยรกษา เป๐นของอาถรรพท มอทธฤทธรองจากเหลกไหล เทากบเหลกไหลหรอมากกวาเหลกไหล แตกลบมอทธคณบางอยางดกวา เหลกไหล ชนดทหลายคนคาดไมถง ความวเศษเหลานเองทผรไดปกปดเอาไวเป๐นความลบ ทาใหผทนยมในธาตกายสทธเขาใจผดคดกนไปเองวา อานภาพของคดดอยกวาเหลกไหล เป๐นความจรงอยอยางหนงทวา เหลกไหลเป๐นธาตกายสทธชนสงทเกดจากการเลนแรแปรธาตของเหลาฤษผทรงอภญญาซงเมอไดละสงขารไปแลว จตวญญาณไมยอมไปสภพภมทควรจะไปยงหวงทจะเขายดครองธาตเหลกไหลแทนสงขารเดมของตน ความวเศษของเหลกไหลสวนหนงจงเกดขนจากจตตานภาพขององคฤษเป๐นผบนดาล หาไดเกดจากตวเหลกไหลเองทงหมดไม และคอนขางจะเลอกปฏบตเสยดวยซาไป เพราะจตของฤษเป๐นผทชอบบาเพญภาวนารกษาศลจงเลอกจะชวยเหลอผครอบครองทเป๐นคนดมศลธรรมมากกวาทจะปกปองคมครองผทดอยในศลธรรม จงทาใหพลงของเหลกไหลทมผครอบครองไดผลปรมาณทแตกตางกน เป๐นเรองนาแปลกพสดารทอยๆผลไม หรอไขของสตวรวมถงกระทงอวยวะของสตวบางชนดจะกลายเป๐นหนเพยงระยะเวลานดเดยว ซงคนโบราณเรยกสงนวา “คด” หรอ “แสง”๑๑

กายสทธประเภทคดบางชนดสามารถเปลงแสงยามคาคนไดจงเรยกวา ”แสง”ตามทผรและครบาอาจารยทเลนกายสทธประเภทคดโดยตรงนนบอกวาคดและแสงนนคอ กายสทธประเภท

๙ สมภาษณ.นายเชย สวสดพน, ชาวบานอาเภอนางรอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๑๐ สมภาษณพระครโสภณสลานยต, วดศรทธาชมพล, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๑๑ สมภาษณพระวชรารมย จนทโชโต, ๑ สงหาคม ๒๕๖๐.

๖๑

เดยวกนแตทเปลงแสงในยามคาคนนนเพอตองการบอกใหคนไดรวาทตรงนนมของกายสทธสถตยอยเพอรอคอยคนทมบญบารมไดมาครอบครอง

กายสทธประเภท “คด” นนมคณสมบตหรอฤทธทเดนไมเหมอนกน บางพวกชวยในการดงดดโภคทรพย บางพวกชวยใหเจาของมเสนหใหคนรก คนนยมชมชอบ และบางพวกปองกนภยอนตรายตางๆ หรอทแบบบๆ กคงกระพน มหาอด ฟนแทงไมเขากนเลยทเดยว๑๒

บางพวกถงกบเชอวา กายสทธประเภท “คด” นนเป๐นการจตลงมาเกดภพมนษยของทวยเทพในลกษณะหนงวตถประเภทนจงมสรรพคณตางๆ ทงทางดานเป๐นยารกษาโรคและมอานาจในดานตางๆ ในสมยโบราณเหลานกรบและผทตองเสยงภยตางเสาะแสวงหาคดชนดตางๆมาเพอปองกนตวตามความเชอของแตละคน๑๓

กายสทธประเภท “คด” นนมกาเนดลลบมหศจรรยทผรในอดตทานไดปกปดเป๐นความลบไดบนทกเอาไววา

คดนนมอย ๔ ชนดดวยกนคอ ๑. คดทเกดจากพช เชน ผล ดอก รากหรอฝกกลายเป๐นหน ลาตนหรอเครอกลายเป๐นหน

บางสวน เป๐นกอนหนทเกดในใจกลางของลาตนกม เป๐นตน - คดทเกดจากพช เป๐นของกายสทธกาเนดจากบญชาของสวรรคบนดาลใหเกด โดยผทรง

อทธฤทธพศดารกลายลงมาสถตยในธาตกายสทธ เพอมอบใหกบผทมวาสนาจะไดครอบครองเป๐นของคบญเฉพาะคน เชน คดขนน คดสก คดไทร คดไมจนทรหอม คดไมกาหลงรง คดไมไผ คดฝกคณ คดฝกมะรม คดมะพราว เป๐นตน๑๔

๒. คดทเกดจากสตว เชน ไขกลายเป๐นหน อวยวะของสตวกลายเป๐นหน เชน ไขกระโปกกลายเป๐นหน กระจกลายเป๐นหน เป๐นตน

- คดทเกดจากสตว มกาเนดสบเนองจากบพกรรมของสตวชนดนนๆ ซงแตเดมกคอเทพเทวา นางฟา ทไดกระทาผดกฎสวรรค บางประการแลวไดถกลงทณฑเกดเป๐นสตวชนดตางๆ ตามแตผลกรรมของตน จงบนดาลใหไปเกดเมอถงคราวจะหมดกรรม กจะ อธษฐานรางใหเป๐นของกายสทธ อนเป๐นการสรางทานบารมกอนขนจะกลบขนไปสวรรคดงเดมหรอไมกเป๐นเทพเทวาชนสงหรอองคพระโพธสตวตองการสรางบารมจงพสดารกายลงมาในธาตกายสทธเพอตองการสรางบารม เชน คดไขไก คดไขเป๐ด คดไขหาน คดไขเตา คดไขจระเข คดไขพญางทองแดง เป๐นตนสวนคดทเป๐นเขา เขยว หรอลกตานน จะเกดมาพรอมกบชวตของสตวเหลานนเป๐นของคบญบารมของสตวตวนน เพอจะไดทาการปกปองคมครองชวตและรางกายใหปลอดภยจนกวาสตวตวนนจะหมดกรรมลง เชน เขากวางคด เขากระจงคด เขยวหมตน เพชรตาแมว เป๐นตน๑๕

๓. คดทเกดจากมนษย (คน) เชน อวยวะบางสวนกลายเป๐นหน เชน ตบกลายเป๐นหน กระจกลายป๐นหน ไขกระโปกกลายเป๐นหน เป๐นตน คดทเกดจากคน จะเกดได ๒ กรณดงน

๑๒ สมภาษณพระอธการปยวฒน ฐานตตโร, ๓๐ มถนายน ๒๕๖๐. ๑๓ สมภาษณนายดสต สาบตร, ชาวบานอาเภอนางรอง, ๒ สงหาคม ๒๕๖๐. ๑๔ สมภาษณนายแกว ศรชย, ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๑๕ สมภาษณนายธเนศพล บาลา (ฤาษองคาร ญาณมน), ๑ สงหาคม ๒๕๖๐.

๖๒

๓.๑ เกดมาพรอมกบคนๆนนเป๐นของคบญบารม ๓.๒ เกดกบคนทเรยนวชาไสยศาสตรชนสงและมพลงจตทแกรงกลา ภายในรางกาย

กจะเกดคดขน “คด” ทเกดขนกบทงสองขอนคอ ตบเหลก เคราทองแดง คดกระโปกทองแดง คดกระจ

ทองแดง คดกระจเผอก เกลานางน หรอเมาลพระโพธสตว เนอคณ(หนงคนไมไหมไฟ) กระดกคนเป๐นสดา

๔. คดทเกดจากแรธาตตางๆ ทเกดผดธรรมชาตบางครงไมจาเป๐นตองเป๐นหนหรอเกดจากมหศจรรยลกลบ

- คดทเกดจากแรธาตตางๆ การเกดกายสทธชนดน แตกตางไปจากทง ๓ กลม แตมคณเชนเดยวกน เชน คดดนกากยายก หตถแมพระธรณ ขวานฟาฟาด คดขวานฟา หมอนนกกระเตน หมอนนกแตดแต คดมะมวงเหลกไหลเจาปานาหนง เป๐นตน๑๖

อานภาพของคดนนเป๐นของวเศษทมอทธคณรอบตว น อ ยกวาๆเหลกไหล เทากบเหลกไหลหรอมากกวาเหลกไหลกม แตทกลาววาดกวาเหลกไหลกคอ คดนจะแฝงพลงปราณคมครองผทเป๐นเจาของโดยไมเลอกทรกมกทชง เรยกวาจะดจะชวอยางไรฉนกจะคมครองชวยเหลอจนกวาจะตายจากกนไปเลยทเดยวกายสทธประเภท “คด” นนผรหรอครบาอาจารยท มความรทางดาน กายสทธประเภท “คด” โดยเฉพาะไดแยก “คด” ออกมาเป๐น ๓ สายคอ๑๗

๑. สายพระอนทร เนองจากหลงกงพทธกาลธาตธรรมเบองบนอธษฐานจตลงมาสรางบารมปกปองรกษาพทธศาสนากนมากมายเพอใหอยครบ๕๐๐๐ป ตามพทธทานาย เทพเทวาทอยในการปกครองขององคอนทรนนสวนหนงไดรบคาบญชาใหลงมาสถตยอยในธาตกายสทธ ( โดยการพศดารกาย “ แยกรางหรอแบงภาค ”ลงมา) หรอเทพเทวาบางองคกลงมาเองดวยความสมครใจเพอสรางสมบารมของตวเอง และเทพเทวาบางองคไดทาผดกฎทางเบองบนกถกทา โทษลงมาสถตยอยในธาตกายสทธจนกวาจะหมดกรรม เทพเทวาทกองคทลงมาในลกษณะใดกแลวแตมาเพอปกปองรกษาพทธศาสนาใหครบ ๕๐๐๐ ปและกลงมาเพอสรางบารมดวยเพราะมแตในโลกมนษยเทานนทจะสามารถสรางบารมใหขนสงไปสนพพานได เมอเทพเทวาลงมาสถตยใน สงใดกแลวแต ในเวลาไมกวนาทสงนนจะกลายเป๐นหน (คด) ในทนทและจะมพลงปราณทเขมขนอดแนนอยขางใน จนของสงนนกลายเป๐นกายสทธในตวเองทนท และยงมจตครองรกษาอยดวยหมายความวานอกจากเป๐นกายสทธในตวเองแลวยงมจตของเทพเทวา ดแลเฝารกษาอยขางในอกดวย เชน คดตะเคยน (นอกจากเป๐นกายสทธแลวยงมจตนางตะเคยนเฝาอยดวย) คดนางพญางวดา คดโพธ คดกลวยตาน คดไขจระเข เป๐นตน

๒. สายพระโพธสตว เกดจากองคพระโพธสตวตองการสรางและสงสมบารมเพอท ตองการจะสาเรจเป๐นองคสมมาสมพทธเจาในภายภาคหนาและลงมาชวยปกปองพระพทธศาสนาใหครบ ๕๐๐๐ ป ทานจงพสดารกาย ลงมาในธาตกายสทธชนดตางๆหรอธาตกายสทธประเภทคด คดประเภทนจะเกดกบสตวหรอพชบางชนดเทานน นอกจากคดประเภทนจะเป๐นกายสทธในตวแลวยงม

๑๖ สมภาษณนายแกว ศรชย, ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๑๗ สมภาษณ.นายเชย สวสดพน, ชาวบานอาเภอนางรอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๖๓

จตของพระโพธสตวสถตยอยภายในดวย คดประเภทนถอวาเป๐นคดทหายากมากๆ และมพลงปราณสงมาก เชน คดกระจสงหโตเผอก คดกระจหมาปา คดกระโปกทองแดง คดขนนเหลกไหล ๓ ส คดขนนเหลกไหลเจาปานาหนง คดเขากวางคดเหลกไหลเพลง คดหมอนนกกระเตนทองดา คดไขพญาครฑทองแดง คดลกแกวพญานาค คดกระจพญาราชสทองดาเหลกไหลเจาปานาหนง คดกระจ เผอก (คน) เป๐นตน เราจะรหรอสงเกตไดอยางไรวาคดชนนนเป๐นสายพระโพธสตว สวนมากถาดดวยตาเปลานนเราจะดจากเนอของคดวาแกรงมากนอยแคไหน ความสวยความใส แคนยงไมพอเราตองเชคดวยฌานวาหนทเราเลอกมานมพลงหรอเปลาและมพลงระดบไหน แตถาพสจนทางวทยาศาสตรไมสามารถพสจนได และยงมกลมคดอกชนดหนงทเกดจากแรธาตตางๆหรอเกดจากมหศจรรยลกลบคดประเภทนสวนมากจะเป๐นสายพระโพธสตว เชน คดหนาพญาครฑ คดพญาเขากวางคด คดสะเกดดาว คดอณาโลม คดดนกากยายก คดหมอนนกแตดแต เป๐นตน และถาคดชนดใดกแลวแตท มสใสเหมอนแกวมากเทาไรกจะเป๐นสดยอดของคดชนสงทองคพระโพธสตวชนสงจะพศดารกายหรอแบงภาคลงมาสรางบารมในธาตกายสทธชนนนและทาใหธาตกายสทธชนนนมพลงสงมาก

๓. สายนพพาน คดประเภทนโอกาสทจะไดลงมาจตนนหายากมากๆ แทบจะไมมเลยกวาได เพราะสงนจะตองเป๐นสงทเกยวของกบพระพทธเจาหรอเป๐นสญลกษณของพระพทธเจา กลาววาในชนนพพานนนมพระพทธเจาอยมากมายหลายพระองค แลวแตบารมของทานองคไหนจะลงมาถาลงมากจะสถตยอยในธาตกายสทธ แตธาตกายสทธนนจะตองเป๐นสญลกษณอยางใดอยางหนงขององคสมมาสมพทธเจาและจะมพระโพธสตวสายพญานาค ๙ เศยรสทองจะอาสาลงมาดแลคดในสายนพพานน คดในสายนพพานนทเหนปรากฏอยนาจะมเพยง “ คดรอยพระบาท ” เทานนแตกหายากสดๆเหมอนกน อทธบารมไมตองพดถงแลวแตอธษฐานเอา๑๘

ครบาอาจารยทมความรในเรองคดโดยตรงกลาวไววาในบรรดาคดประเภทตางๆนนท เป๐นสดยอดของคดนนกยงมอยแตแยกมาเป๐น ๒ ประเภทคอ

- สดยอดของคดประเภทพชกคอ คดศรมหาโพธโพธ ถอวาตนศรมหาโพธนนเกดมาคกบศาสนาพทธเพราะเป๐นตนไมทองคพระสมมาสมพทธเจาเราไดนงตรสร นอกจากเป๐นกายสทธในตวเองแลวยงมองคพระโพธสตวชนสงสถตยอยภายในอกดวย ถาตรวจเชคทางรงสออราสทออกมาจะมถง ๑๑ สเลยทเดยว

- สดยอดของคดประเภทสตว คอ เพชรตาแมว (ตาแมวกลายเป๐นหน) ครบาอาจารยสมยกอนทานไดบอกวาเพชรตาแมวนน ถาจะใหสดยอดตองเป๐นเพชรตาแมวของแมวสสวาท พลงของเพชรตาแมว (สดยอดของสายคด) นนถานามาเปรยบเทยบกบเหลกไหลนาหนงสเขยวปกแมลงทบ พลงของทงสองจะใกลเคยงกนแตจะเดนไปคนละดานคอ เพชรตาแมวนนจะเดนทางโภคทรพยมากแตพลงดานอนจะรองลงมาตางกนไมมากนกแตกใชไดครอบจกรวาล สวนเหลกไหลนนจะเดนดานมหาอด คงกระพน ปองกนอาถรรพ ตางๆ สวนพลงดาน อนจะรองลงมาแตก มอานภา พครอบจกรวาลเหมอนกน บางคนอาจเขาใจวา คดตนศรมหาโพธและเพชรตาแมวและเหลกไหลสปกแมลงทบเป๐นสดยอดของคดประเภทพชและคดประเภทสตว เกดจากครบาอาจารยสมยกอนไดพบ

๑๘ สมภาษณนายธเนศพล บาลา (ฤาษองคาร ญาณมน), ๑ สงหาคม ๒๕๖๐.

๖๔

และไดสมผสกบพลงของกายสทธทงสองนและยงไมพบคดชนดใดทเทาหรอแรงกวาคดสองชนดนเทานน๑๙

สดยอดของคดประเภทแรธาตหรอมหศจรรยลกลบ คดประเภทนหายากมาก บางครงการเกดคดประเภทนประหลาดและกพศดารมาก เหลอเชอแตพลงและอานภาพนนแรงสดยอดจรงๆ ทปรากฏใหเหนและพบเจอไดแก คดทมธาตกายสทธประเภทเหลกไหลชนดตางๆเขาไปรวมหรอไปฝง เชน คดขนนเหลกไหลเจาปานาหนง, คดมะมวงเหลกไหลเจาปานาหนง ,คดขนนเหลกไหล ๓ ส , คดนอแรดตวผ-ตวเมยเหลกไหลเจาปานาหนง , คดเขากวางคดเหลกไหลเพลง , หนธาตกายสทธเหลกไหลเพลงนาหนง ธรรมชาตของเหลกไหลทานชอบความเงยบสงบ ผมบญวาสนาเคยไดรวมบญกนมากอนในอดตชาต มศลมธรรม มกจะไดครอบครอง ชอบกนนาผง จงออกหานาผงกนตามถา ปา เขาเสมอๆขณะทธาตกายสทธเหลกไหลออกหานาผงซงไดผานไปในทมหนธาตกายสทธประเภทคดเขา (ทฝงตวอยในดนเป๐นเวลานานเป๐น๑๐๐-๑๐๐๐ป เพอรอคอยคนมบญวาสนามาเจอะเจอ ) และเกดเหตอศจรรยขนมาเมอธาตกายสทธทงสองเขาใกลกนกเกดเหตการณดดเขาหากนอยางรนแรง ทาใหธาตกายสทธประเภทเหลกไหลไดเขาไปรวมตวกบหนธาตกายสทธประเภทคดเขาโดยอศจรรย และรวมตวกนไดอยางปาฎหารย ทาใหเกดพลงเหนอธรรมชาตในฉบพลน เป๐นทมาของคดหนธาตกายสทธเหลกไหลนาหนง ตามปกตนนเหลกไหลชนดตางๆทจะเขามารวมกบธาตกายสทธประเภทคดไดนนจะตองเป๐นของเหลวขน สวนมากจะเป๐นนาหนงเทานน จะเขามารวมกบธาตกายสทธประเภทคดไดนนม ๓ แบบเทานนคอ ๑. เขามาเคลอบผวดานนอกของคดสวนมากจะเข ามาเคลอบไดตงแต ๑๐-๑๐๐ % ๒.เขามารวมเป๐นเนอเดยวกนกบคดขนอยกบสของคดและสของเหลกไหลดวยและเมอรวมสกนแลวอาจเปลยนเป๐นสอนกได ๓.เขามาฝงสวนใดสวนหนงของคดใหเหนไดเดนชด ( เหลกไหลทจะเขามารวมกบคดไดตองเป๐นเหลกไหลเสดจเทานน ในขอท ๑และ ๒ นน เมอเขาไปรวมกบคดจะมกายสทธเดยวแตมพลง ๒ เดงแรงสดๆ คอพลงของคดธาตกายสทธและพลงของเหลกไหล สวนในขอ ๓ นน เขามาฝงไมไดรวมกนจะมกายสทธ ๒ กายสทธจะแรงกวา ขอ๑ และ ๒ จะมพลง๓ เดง ๑.พลงของธาตกายสทธประเภทคด ๒.ธาตกายสทธ เหลกไหล ๓.กายสทธ๒องค แตจะหายากมาก ) อานภาพไมตองพดถงแรงสดๆ)๒๐

มาปจจบนไดมคดเกดขนมามากมายและมคดบางชนดมพลงเทยบเทา คดศรมหาโพธและเพชรตาแมวเกดขนมาอกคอ คดหนาพญาครฑ คดเขากวางคด ๕ ยอด คดไขพญามงกร คดลกแกวพญานาค ๙ เศยร คดมะมวงเหลกไหลนาหนงเจาปา คดเขากวางคดเหลกไหลเพลง คดหนพระธาต คดขนนขนนางจน คดศวลงก(กระจคน)เผอก คดกระจพญาราชสเหลกไหลนาหนงเจาปา คดแตละชนดนนพลงเขาจะเดนไปคนละดาน แตทกคดกสามารถนาไปใชไดครอบจกรวาลเหมอนกน แตทสดยอดในยคปจจบนนกคงไมมคดชนดไหนเทยบไดกบ “ คดรอยพระบาท “ ถอวาเป๐นของมงคลทสงทสดทไมสามารถหาสงใดมาเทยบไดอกแลว เพราะเป๐นคดสายนพพาน๒๑

๑๙ สมภาษณนายดสต สาบตร, ชาวบานอาเภอนางรอง, ๒ สงหาคม ๒๕๖๐. ๒๐ สมภาษณนายธเนศพล บาลา (ฤาษองคาร ญาณมน), ๑ สงหาคม ๒๕๖๐. ๒๑ สมภาษณพระอธการปยวฒน ฐานตตโร, ๓๐ มถนายน ๒๕๖๐.

๖๕

เครองรางประเภทคดนนไมสามารถดแบบพระกรหรอพระเครองทวๆไปได เพราะธาตกายสทธประเภทคดนนสวนมากจะเป๐นหนแตไมใชฟอสซล ถาเป๐นฟอสซลจะเป๐นพลงธรรมชาตทยงไมสามารถมพลงทคมครองเราไดจาเป๐นตองนามาปลกเสก สวนคดนนตองสมผสดวยพลงจตของครบาอาจารยหรอคนทอยในสายปฏบตทสามารถสมผสถงพลงแหงธาตกายสทธได ระดบพนๆสามารถรถงพลงธาตกายสทธแหงคดแตละชนวาแรงระดบไหน ระดบกลางกจะสามารถรวา เป๐นคดอะไร เทพเทวาระดบไหนสถตยอย ระดบสงกจะรวาในธาตกายสทธแหงคดนนมเรอนทพยและกายทพยของเทพ เทวาอยขางในและสามารถสอสารและพดคยกบเทพเทวานนได๒๒

๒. ธาตกายสทธ ธาตกายสทธ ทมอยในพนผวโลกทกชนดยอมทจะมเทวดา เทพ -พรหมทมฤทธ มอานาจ

เป๐นผดแลรกษาอย ถาไดนาไปใชเพอความถกตองกจะมฤทธมอานาจในการชวยเหลอเกอกล คมครอง แคลวคลาด ปองกน ตอผทมจตศรทธา เคารพบชาใหเดนอยในเสนทางของศลธรรม ผทเป๐นเจาของในการครอบครองธาตกายสทธจะตองมศลมสตยอยประจาจตใจของตน ธาตกายสทธจงบงเกดผลสทธอานาจนนๆ ไดสดแทแต ธาตกายสทธในแตละชนดจะมฤทธ อานาจไปในแนวทางใด เพราะธาตกายสทธนนมอยมากมายหลายชนด เชน อรยธาต วชระธาต เพชรนล จนดา เหลกไหล วานไพลดา ไพรดาผงธาตกายสทธ (ไพรดาทไมมหว ตน ใบ ราก แตใชการอธษฐานจตลงมาทพนดนบรเวณนนจะเป๐นสดาทนทเป๐นไพรดาชนสงมพลงสงกวาเหลกไหลนาหนง) ธาตกายสทธประเภทคด (หน) ปรอท วานยา แรธาต ฯลฯ ซงธาตกายสทธในแตละชนดจะมฤทธอานาจทไมเหมอนกน บางชนดกเมตตา บางชนดกแคลวคลาด บางชนดกคงกระพน บางชนดกใชในการรกษาโรค บางชนดกเดนในทางมโชค ลาภ ซงยอมขนอยกบเหลาเทพเทวาวาจะมบารมประจอยในธาตวตถชนดนน เนนหนกไปในแนวทางใด เพราะจตวญญาณทไดเคยอธฐานจตแผญาณของตนเอาไวกลายเป๐นอนภาคไฟฟาซงมอยในทกๆมวลธาต จนกลายเป๐นฤทธอานาจทมอยเหนอความถของภพชาตปจจบน ซงทกคนกาลงใฝฝนหาอยากจะไดมาครอบครองแสดงตนเป๐นเจาของ ๒๓

ผปฎบตสวนใหญทผานการศกษาเรยนรในธาตกายสทธมาเป๐นอยางด จะเกดความสนใจเสาะแสวงหาอยากจะไดมาเพอเอาไวบชา เป๐นสรมงคลแกตวเอง จะไดอาศยองคความรของจตวญญาณอนศกดสทธทดแลรกษาธาตกายสทธมาเป๐นบรพาจารย กลายเป๐นครทางวญญาณมาชแนะแนวทางการฝกฝนปฏบตขดเกลาอบรมจตให จะไดเดนไปถกแนวทางของมรรคา จงทาใหธาตกายสทธแทบจะทกชนด เป๐นทตองตาตองใจในหมของนกปฏบต เพอจะนาไปใชในการโทรจต ตดตอ สมผสสอบถามในสงเกนองคความรของมนษย เชน โลกทพย เมองบาดาล เมองลบแล เมองบงบด วาเป๐นอยางไร สามารถทาใหเกดสงแปลกใหมขนในชวตและทรพยสนโดยทเราไมคาดฝน สามารถทจะเกดขนมาไดดวยฤทธอานาจและฌานสมาบตของเทพ - เทวาท ดแลและรกษาวตถธาตนนๆ ใหเป๐นธรรมชาตแหงความสมดลย ในการปรบปรงสภาพแวดลอมของธรรมชาตใหเป๐นไปตามปรมตถสจจะ จงทาใหธาตกายสทธในยคปจจบนน กลายเป๐นทยอมรบของผทมญาณสมาธ วาประจไฟฟา พลงงาน หรอฤทธอานาจทแทรกซมอยในวตถธาต สามารถทจะนาไปใชใหเกดประโยชนได สวนวตถธาตอน

๒๒ สมภาษณนายธเนศพล บาลา (ฤาษองคาร ญาณมน), ๑ สงหาคม ๒๕๖๐. ๒๓ สมภาษณนายธเนศพล บาลา (ฤาษองคาร ญาณมน), ๑ สงหาคม ๒๕๖๐.

๖๖

ศกดสทธซงมฤทธอานาจหลงเหลออยในตวเองสง ยงไมคอยผดขนมาใหมนษยพบหากนไดงายๆเพราะเหลาเทพ-เทวาทดแลรกษาจะทาการคดสรรกลนกรอง รอจงหวะ รอโอกาส รอจตของผ มฤทธ ซงเคยเป๐นเจาของครอบครองวตถธาตอนศกดสทธเหลามานบจากอดตยงไมเปดบารมให ถาบคคลนนไมใช “สายณะธรรม” ซงเคยสรางกรรมรวมเวรมาแตภพภมกอน๒๔

การเปดตวของธาตกายสทธ เมอกาลนนๆ มาถงธาตกายสทธเหลานนกจะผดขนมา ๑. โดยการบวงสรวง อญเชญจากผร ซงในอดตเคยผานการศกษาเรยนรวตถธาตอนทรง

ฤทธเหลานน จนเขาใจดแลว เพราะเคยเป๐น สา ยณะธรรม รวมกรรม รวมเวรกบจตวญญาณอนศกดสทธภายในวตถธาตนนมากอน

๒. จะตองเป๐นเจาของ และเคยครอบครองธาตกายสทธเหลานนมาตงแตอดต ๓. เทพ-เทวาทดแลรกษา เกดความเบอหนายในการดแลรกษาวตถธาต และกาลเวลาท

จะตองไปจตเกดในภพภมใหมจงตองออกแสวงหา(นมตฝน) ผทมบญบารมมารบวตถนไปครอบครอง กอนทจะละธาตขนธไปจากวตถธาตอนทรงฤทธได แผบญบารมของตนไวในวตถธาต

เพอใหผทมารบชวงสามารถนาบารม เหลานนไปอธษฐานจต ใชตามแน วทางถกตอง มเชนนนจะกลายเป๐นดาบ ๒ คม

๔. เทพ-เทวา อดรนทนตอไมไหว เพราะเหนความทกขความยากของสรรพสตวมาเป๐นระยะเวลาอนยาวนาน จงนรมต ดลบนดาลใหธาตกายสทธผดขนมาตามสถานทตางๆ๒๕

การรจกพงพาบารมของธาตกายสทธ โดยปกตแลวการเลอกใชวตถมงคลอยางถกตอง กรณตวอยางงายๆ หากเลอกใชเครองรางของขลงจากครบาอาจารยท เป๐นจอมขมงเวทยสายดาแลว ยอมทาใหถกครอบงาดวยอานาจเวทมนตของผทปลกเสกเครองรางชนดนนๆ ดวยบอยๆ ครงททาใหคนทบชาวตถมงคลเหลานนหลายคนตองตกทนงลาบากทงๆ ทมเครองรางของขลงอยเตมตว สาเหตทเป๐นเชนนน เพราะวาเครองรางทมอยเสอมเรว และหากคนทใชเครองรางนนอยในชวงหมดบญหรอบารมดวยแลว ทาใหดวงตกชนดทเจากรรมนายเวรรมสะกรมทเดยว ดงนนการเลอกวตถมงคล เป๐นพงพานนกตองเลอกใหถกตองดวยเชนเดยวกน เพราะหากเลอกวตถมงคลผดพลาดกเหมอนกบเดนทางหลงนนเอง๒๖

ประเภทธาตกายสทธสวนใหญ ไดแก แรเหลกไหลหลากหลายประเภท ธาตกายสทธไพรดาชนสงทใชการอธษฐานจตลงมาทดนทาใหดนบรเวณนนดาสนท (วานไพลดาท มหว ราก ใบ สดา อทธฤทธยงสไพรดาทใชการอธษฐานจตลงมาไมได) และยงมหนธาตกายสทธประเภทคด ( คดนนมเป๐น ๑๐๐ เป๐น ๑๐๐๐ ชนด มอานภาพสงมากพลงเทยบเคยงเหลกไหลนาหนงไดเลยทเดยว บางชนอานภาพสงกวาเหลกไหลกมเยอะ แตคนรนอยมาก ) เหตผลท ตองเลอกธาตกายสทธนนเพราะวา วตถมงคลประเภทนเป๐นวตถมงคลทมพลงฤทธานภาพครบถวน ไมวาจะเป๐นดานเมตตา แคลวคลาด โชคลาภ คงกระพน มหาอด ปองกนอาถรรพคณไสยตางๆ คณสมบตทสา คญอกประการคอธาตกายสทธมพลงในตวเองโดยธรรมชาต จงไมจาเป๐นตองใชคาถาอาคมใดๆ ปลกเสก เพราะพลงแหง

๒๔ สมภาษณนายแกว ศรชย, ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๒๕ สมภาษณนายธเนศพล บาลา (ฤาษองคาร ญาณมน), ๑ สงหาคม ๒๕๖๐. ๒๖ สมภาษณนายแกว ศรชย, ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๖๗

คาถาอาคมอยแ คชวครชวยามเทานน นนหมายความวา ธา ตกายสทธสวน ใหญนนลวนเป๐ นแหลงกาเนดพลงดวยตวเอง นอกจากนแลวเขายงแผรศมพลงจากตวเขาเองไปสบคคลอนๆ ท เชอศรทธาดวย แสดงไดวาธาตกายสทธชนดตางๆ นนสามารถสอสารกบบคคลทมความเชอศรทธา ไดดดวย ประการสาคญทสด ทกวตถธาตกายสทธนนลวนมองคเทพและเทวดาดแลประจาอยทงแบบโดยตรงและโดยออม บางธาตกายสทธยงมเทวดา รกขเทวดา ยกษ ฤาษ คนธรรพ ชปะขาว พญ านาค พญาครฑ องคเทพตางๆ พระโพธสตว ฯลฯ โดยบางชนอาจมองคเทพอยดแลนบสบองค กมประการสาคญ หากมงมนปฏบตสมาธแลวธาตกายสทธหลากหลายชนดสามารถชวยเสรมสมาธจตใหเราไดดยงขน จงจาเป๐นอยางยงทเราตองมธาตกายสทธไวในครอบครองทงตดตวและไวในหองพระทบานดวย เพราะจะสามารถชวยใหทกคนในบานอยอยางรมเยนเป๐นสข

๓.๑๓ วตถมงคลทเกดจากพระเกจ ฤาษ และผเรองอาคมสราง วตถมงคลทเกดจากพระเกจ ฤาษ และผเรองอาคมสรางในอาเภอนางรองมมากมาย

หลากหลายทเหนไดชดในอาเภอนางรอง จงหวดบรรมยคอ ๑. วตถมงคลทเกดจากความเชอในเทพเจา ในอาเภอนางรองมการความเชอระหวาง

ศาสนาพทธผสมกบความเชอทางพราหมณดงทปรากฏในปราสาทพนมรงคอปราสาทพนมรงเป๐นศาสนสถานเขมรโบราณใน ศาสนาฮนด สรางขนเพออทศถวายแดพระศวะ ตวปราสาทตงอยบนปากปลองภเขาไฟทดบสนทแลวในจงหวดบรรมย ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศ ชาวอาเภอนางรอง ทาเลทตงซงอยสงกวาบรเวณโดยรอบทาใหสามารถแลเหนพนราบเบองลาง ไดกวางไกล เฉกเชนเดยวกบทอาจสงเกตการณปรากฏการณบนฟากฟาไดชดเจน เป๐นชอเทวสถาน ท มขอบเขตกวางขวาง มทดน หมบาน เมอง สรางขนเพอเป๐นเทวาลยทประทบของพระศวะพระองคทประทบอยบนยอดเขาไกรลาส...” ซงกกคอภาพสะทอนของฮนดในไศวนกายดงนนในการนบถอพระศวะนน มกมการทารปสมมตของพระองคดวยการทาเป๐นศวะลงค หรอสญลกษณแหงเพศชาย ดวยเชอวา พระศวะ คอเทพเจาแหงการรงสรรคการกาเนด (คตของไศวะนกายนน การสรางโลกของพระพรหมเป๐นคาบญชาของพระศวะ) ดงนน สญลกษณสากลทเป๐นตวแทนของพระองคท เหมาะสมทสดจงเป๐น แทงศวลงค นนเอง ดงจะพบศวลงคนตามเทวสถานทงในยคโบราณและยคปจจบน และเชอถอกนวาศวลงคนเป๐นตวแทนพระองค เป๐นสงศกดสทธสามารถบนดาลปาฏหารยอานวยอวยพรใหแกผศรทธา คตการนบถอศวลงค หรอ ลงคม หรอ ลงคะ นถาเป๐นชาวฮนดโดยแท จะมหวใจในการนบถอมงเนนไปทพระศวะมากกวาอยางอน แตอยางในอาเภอนางรองเรานนแมจะมการนบถอปลดขก ซงมรากฐานมาจากศวลงคอนเป๐นตวแทนของพระศวะ แตการนบถอปลดขกนนกมไดมงความใสใจไปทองคพระศวะ กลบมงเนนไปทตวพระเกจอาจารยผปลกเสกมากกวา๒๗

การบชาศวลงคทปราสาทพนมรงกเพอหวงในอานาจของศวลงคคอมอานาจในการพทกษรกษาชวต มใหตองดวยสรรพาวธทงหลายและปราศจากอนตรายทงปวง

นอกจากนชาวอาเภอนางรองยงมการบชาเทพเจาไดแก

๒๗ สมภาษณพระครประสทธธรรมวฒน , วดขนกอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๖๘

๑. พระอนทร ทาวองคอมรนทราธราชซง นบไดวาเป๐นผดแลทกขสขของมนษยโลก มพระเนตรพนดวงทรงเป๐นทเคารพในฐานะพระผดแลทกขสขของมนษยโลก ดอกไมทใชสกการะ คอดอกบวขาว ดอกบวแดง กหลาบขาว๒๘

๒. ทาวมหาพรหม ม อานาจในการประสาทพรแกผสกการะ โดยมความเชอวาทาวมหาพรหมจะประทานโชคลาภ ความสาเรจ มนคงในธรกจการงาน ทรงเป๑ยมดวยความเมตตาเนองจากพระองคมอารมณเยน เชอวาทรงรบฟงคาขอและสวดภาวนาของทกคน และทาใหสมความปรารถนา สกการะดวยดอกบวขาว ดอกไมสขาวตางๆ ของโมกขาว ดอกมะลขาว ดอกแกวขาว สาหรบธปใหใช ๑๒ ดอก เพอปกกระถาง ๔ ดาน ตามพระพกตรของพระพรหม๒๙

๓. พระตรมรต ไดชอวาเป๐นเทพแหงความรก บชาเพอขอใหสมหวงในรก สกการะดวยดอกไมสแดง ๙ ดอก ธปแดง ๙ ดอก เทยนแดง ๑ ค ตองถอเคลดวาใหประกบตดกน ซงจะหมายถงมชวตรกทแนบแนน หรอมความหมายวาไมโดดเดยว นยมไหวในวนพฤหสบด เวลา ๒๑.๓๐ น. โดยเชอกนวาเป๐นเวลาทเทพจะลงมาประทบ๓๐

๔. พระพฆเนศถอ เป๐นเทพแหงปราชญสตปญญาและความสาเรจ มฤทธมาก มความเฉลยวฉลาด มคณธรรม คอยชวยเหลอปกปองปราบปรามสงชวราย ทาใหเกดโชคและมทรพยสกการะดวยขนมตมแดงตมขาว นมสด นมเปรยว ดอกบวแดง ดอกดาวเรอง กลวย ออย มะมวงสก เมลดงา มะขวด ทบทม หญาแพรก ดอกมะล ใบมะตม ใบมะเขอพวง ใบพทรา ใบราเพย๓๑

๕. พระลกษม เทวผประทานความรารวย บชาเพอขอความรารวย มงคงอดมสมบรณและโชคดมลาภ นยมสกการะดวย ดอกบวหลวงสขาว ดอกบวหลวงสชมพ ดอกบานไมรโรย กหลาบสชมพ การสกการะควรมอางใบใหญใสนาสะอาดเตมขอบอาง วางไวหนารปเคารพ เวลาจะถวายดอกไมตองคลใหบานกอนแลวนาลอยนา๓๒

๖. พระนารายณ พระ ผ คมครองรกษา ไดรบสมญาวาเป๐นเทพทปกปองรกษาใหเจรญรงเรอง เปรยบประดจเทพแหงความเมตตา สามารถขจดปดเปาความชวรายและสงไมดสกการะดวยกระทงใบตองใสขาวตอก อาหารคาว ๒ - ๓ อยาง ขนมหวาน ๕ อยาง ผลไม ๓ อยาง (กลวย มะพราวออน ออย) นมสด เนย ใบกระเพรา เมลดขาว เมลดถวเขยวถวแดง เครองหอม ดอกบวขาว ดาวเรอง กลวยไมขาว มะลขาว๓๓

๗. พระแมธรณ เป๐นเทพมารดาแหงโลก เพราะเป๐นผท มคณตอสรรพชวตบนโลกการบชาพระแมธรณ กจะม บทสวดพระแมธรณ และ คาถาพระแมธรณ มากมายอาจจะแตกตางกนบา งแตการบชานยมบชาดวยธป ๙ ดอก เทยน ๒ เลม ดอกไมบชา๓๔

๒๘ สมภาษณ.นายเชย สวสดพน, ชาวบานอาเภอนางรอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๒๙ สมภาษณนายแกว ศรชย, ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๓๐ สมภาษณ.นายเชย สวสดพน, ชาวบานอาเภอนางรอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๓๑ สมภาษณนายธเนศพล บาลา (ฤาษองคาร ญาณมน), ๑ สงหาคม ๒๕๖๐. ๓๒ สมภาษณนายดสต สาบตร, ชาวบานอาเภอนางรอง, ๒ สงหาคม ๒๕๖๐. ๓๓ สมภาษณนายธเนศพล บาลา (ฤาษองคาร ญาณมน), ๑ สงหาคม ๒๕๖๐. ๓๔ สมภาษณนายแกว ศรชย, ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๖๙

๘. นางกวก การบชานางกวกมจดประสงคหลากหลายทแตกตางกนออกไป เชนเพอใหมโชคลาภ ประสบแตความโชคด การบชาแมนางกวกนนอยบนพนฐานความเชอทวา ใหแมนางกวกนนชวยกวกเงน กวกทอง กวกลกคา กวกการกวกงานเขามาใหภายในบาน ดงนนการบชาท ด ยอมสงผลใหแมนางกวกทเราหาเชามาบชา มแรงมกาลงชวยเหลอในการกวกเงนกวกทอง กวกลกคามาใหมายงขน การบชานยมบชาดวยนาเขยว นาแดง พวงมาลยสด ขนหงทกวนพระ (นา เปลาอยาใหขาด)๓๕

๙. พระแมโพสพ เป๐นเทพเกยวกบความอดมสมบรณคอขาว ซงการบชาประกอบดวย กลวยนาหวา สม ไขตม และนา อยางละ ๑ คา ใสตะกราสาน และหมาก พลจบ ๑ คา มาไหวพระแมโพสพ๓๖

๑๐. กมารทอง เป๐นเครองรางทมความเชอวาใหมโชคลาภ ประสบแตความโชคด การเลยงกมารทองบชาดวยนาแดง ขนมหวาน นม และของเลน๓๗ นอกจากนชาวอาเภอนางรอง จงหวดบรรมยยงนยมบชาวตถมงคลจากเกจทอยในอาเภอนางรองไดแก

๑. หลวงปเอยม ฐานวโร (พระครประภศรธรรมมาราม) เจาอาวาส วดเมองยาง ต.หนองปอง อ.นางรอง จ.บรรมย เกดเมอวนพธท ๑๐ มถนายน ๒๔๖๗ ทบาน อ.พมาย จ.นครราชสมา เมออายครบ ๒๔ ป ไดบรรพชาเป๐นสามเณร ณ วดใหมประตชย อปสมบทเป๐นพระภกษ เมอวนท ๒๙ เมษายน ๒๔๙๑ ตอมาไดขอยายสานกจากพระอธการเกด เจาคณะอาเภอพมาย มาอยทวดเมองยาง ต.หนองปอง อ.นางรอง จ.บรรมย เพออปถมภโยมพอโยมแม และศกษาพระปรยตธรรม โดยหลวงปเป๐นผชอบอานหนงสอหลกธรรมคาสอน และแสวงหาความรตางๆ ตลอดเวลา อาท การเรยนรภาษาเขมร ตามตาราเรยนขอมโบราณ และภาษาลาว หลงจากนนอก ๗ ป ไดรบตาแหนงเป๐นเจาอาวาสวดเมองยาง จนถงปจจบน วตถมงคลของหลวงปเอยมประกอบเหรยญ คาหมาก ตะกรด พระผง สมเดจ และรปหลอของหลวงปเอยม เป๐นตน๓๘

๒. หลวงพอเพยร สลวสทโธ หลวงพอเพยรเมอตอนททานยงมชวตอยนน ทานมชอเสยงโดงดงมากในเรองวทยาคม คาถาอาคมขลง ทานจะทาใหเฉพาะผทไปขอจากทานเทานน ไมวาจะเป๐นตะกรด ผายนต หรอปลกเสกสงของทเป๐นวตถมงคลอน เมอตอนหลวงพอเพยรยงมชวตอยนน มญาตโยมไดนานกยง บางกนาลง ชะมด หมปา มาถวายทา น ทานกเลยงเอาไวทานปลอยเลย แตสตวเหลานกไมหนไปไหน สาหรบหมปานน ทานเอาเหลกจารลงเลบใหมน ชะมดทานเอาผาเหลองขวนเป๐นเชอกผกคอใหมน ทงหมปาและชะมดชอบออกไปลกของชาวบานกนเรอย ๆ บางครงกกนไกบาง กนเป๐ดบาง ชาวบานเขากยงเอาแตยงไมออก ในตอนสงครามอนโดจนทไทยรบกบฝรงเศสในป พ.ศ.๒๔๘๓ เรอยมาจนถงสงครามมหาเอเชยบรพา ผคนกตางหลงไหลมารขอของดจากทานเอาไวปองกนตว รวมทงทหารทจะไปรบดวย ตางกแหกนมาใหทานรดนามนต บางกมาใหทานลงเหลกจารตามตวแลวทาตวดวยนามนงา เพอใหคงกระพนชาตร พระอาจารยของหลวงพอเพยร คอพระอาจารยอนทร

๓๕ สมภาษณนายธเนศพล บาลา (ฤาษองคาร ญาณมน), ๑ สงหาคม ๒๕๖๐. ๓๖ สมภาษณ.นายเชย สวสดพน, ชาวบานอาเภอนางรอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๓๗ สมภาษณนายดสต สาบตร, ชาวบานอาเภอนางรอง, ๒ สงหาคม ๒๕๖๐. ๓๘ สมภาษณพระครประสทธธรรมวฒน , วดขนกอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๗๐

พระธดงคชาวเขมร เดมอยเมองศรโสภณ อพยพเขามาอยประเทศไทยเมอครงไทยเราเสยแผนดนในการปกครองใหแก ฝรงเศส พระสงฆทเดนทางเขามาในครงนน หลายทานเป๐นผท มวตรปฏบตเป๐ นทศรทธาแกสาธชนทวไปเป๐นอยางสง เชน หลวงพอคง วดซาปา งาม แปดรว , หลวงพอบคโล วดบานแซรออ ต.ชองกม อ.วฒนานคร จ.สระแกว สวน พระอาจารยอนทร ไดมาสราง วดหนองตม อยในเขต อ.ตาพระยา จ.สระแกว พระสหมกธรรมของหลวงพอเพยร ในระหวางทไดศกษาพระเวทยวทยาคมกบพระอาจารยอนทรอยนนม หลวงพอเอ ประโคนชย, หลวงปสอน วดเสงสาง , หลวงพอมน วดตาจง อ.ประคา, อาจารยทอง วดแขหมาก อ.ประโคนชย, หลวงพอเป๐น วดยายคา โดยนอกจากสาเรจอภญญาแลว ทานยงมพทธคมทางดานคงกระพน วชา การยนระยะทาง และวชาตางๆเชนเดยวกบหลวงปสข วดโพธทรายทอง หลวงพอเพยร วดถนนหก ไดรบนมนตเขารวมพธมหาพทธาภเษก ทวดสทศนเทพวราราม กรงเทพมหานคร ในป พ.ศ. ๒๔๘๕ มารวมปลกเสกเหรยญหลวงพอมงคลบพตรและแหวนยนตมงคล เป๐นหนงในเกาองคสาคญทนงปรกปลกเสกในพระอโบสถ ไดแสดงความอศจรรยใหปรกกฎในพธดงกลาว กลาวคอ ในพธพทธาภเษก พระภกษ ท มพทธาคม และพลงจตสง ๙ รปจะนงปรกอยในพระอโบสถ ปดลนประต หนาตางเป๐นมหาอตม ขางนอกจะมพระภกษท มพทธาคมและพลงจตสงนงลอมรอบพระอโบสถอกชน หนงจานวนหลายรป เป๐นทนา อศจรรยเมอหลวงพอเพยร ทานนงปรกปลกเสกเสรจทานกออกจากอโบสถได ทงทประตโบสถไดลนกญแจปดอย พระภกษดานนอกไดถามหลวงพอทานออกมาไดอยางไร หลวงพอทานไดแต หวเราะ ฮ ฮ ...แลวตอบวา กฉนเสกใหเสรจแลวจะ หลวงพอเพยรทานกไดรบอาราธนานมนตจากหลวงธารงนาวาสวสด ใหทานมารวมปลกเสกเหรยญหลวงพอมงคลบพตรและแหวนยนตมงคล โดยอาราธนานมนตพระคณาจารยทมชอเสยงโดงดงทวประเทศในดานวชาอาคมขลง หลวงพอเพยรทานไดรบนมนตมารวมปลกเสกในครงนรวมกบพระคณาจารย รนเกาองคอน ๆ อาทเชน หลวงพอจาด วดบางกระเบา หลวงพอเหลอ วดสาวชะโงก หลวงพอคง วดบางกะพอม หลวงพอเปลยน วดใต หลวงพออ วดสตหบ หลวงพอพม วดบางโคล หลวงพอจนทร วดนางหน หลวงพอแชม วดตากอง เป๐นตน ในเขตภาคอสานนไดรบอาราธนานมนตมาเพยง ๒ องคเทานน คอ ๑. หลวงพอเสยง จนทสโร วดเสมาใหญ อ.บวใหญ จ.นครราชสมา และ ๒. หลวงพอเพยร สลวสตโต วดถนนหก อ.นางรอง จ.บรรมย หลวงพอเพยรทานม สหธรรมก คอ เพอนรก อย ๒ องค คอ หลวงพอเทง วดตาเปก อ.เฉลมพระเกยรต (อ.นางรองเกา) และหลวงพอสข วดโพธทรายทอง อ.ละหานทราย จ.บรรมย ทงสององคนทานรกใครสน ทสนมกนมาก ไปมาหาสกนอยเสมอ๓๙

จากการสมภาษณพบวาความเชอในเรองของวตถมงคลของประชาชนอาเภอนางรองไดรบอทธพลมาจากศาสนาพราหมณทเชอในพลงอานาจของเวทมนตรคาถาตางๆ ทใชสวดสรรเสรญและออนวอนพระผเป๐นเจา โดยเวทมนตรคาถาตางๆ นนมทมาจากคมภรพระเวททเกาแกของพราหมณ ๔ คมภร คอ

๑. ฤคเวท เป๐นคาฉนท ซงรอยกรองคาออนวอนและบทสวดสรรเสรญพระเจา ๒. สามเวท เป๐นคาฉนททรอยกรองขนเพอสวดในพธบชาถวายนาโสมแดพระอนทรและ

ขบกลอมเทพเจา

๓๙ สมภาษณพระครโสภณสลานยต, วดศรทธาชมพล, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๗๑

๓. ยชรเวท เป๐นคารอยแกว ซงกลาวถงพธพลกรรมและบวงสรวงเทพเจา ๔. อาถรรพเวท เป๐นคาถาอาคม มนตรขลงสาหรบเปาเสกแกเสนยดจญไร นาความสวสด

มงคลมาใหแกตน หรอนาผลรายมาใหแกศตร๔๐ กลาวกนวาทจรงพระเวทของพราหมณนมอยเลมเดยวฤคเวท ซงไดรวบรวมคาออนวอน

สรรเสรญพระเจา คาสวดขบกลอมถวายนาโสมแดพระอนทร คารอยแกวซงวาดวยพธกรรมและบวงสรวงเทพเจา ครงตอมาพวกพราหมณไดแยกแบงออกเป๐น ๔ เพอความสะดวกแกการสงวธยายในการกระทาพธตามความประสงค๔๑ พวกพราหมณเชอวาฤคเวทเป๐นบทสวดทเป๐นของขลงศกดสทธเป๐นคาของเทพเจาทพวกฤาษมพระวสษฐ และพระวศวามตร เป๐นตน ไดสดบมาจากเทพเจาโดยตรงแลวนามาบอกแกมนษย

ในคมภรทง ๔ นน เมอตรวจดในเนอหาของคมภรแลวจะเหนไดชดเจนวาคมภรอาถรร พเวทมอทธพลตอความเชอในดานวตถมงคลมากกวาคมภรใดๆ เพราะจากเนอหาของพระเวทนจะเหนวามบทอาคมเพออานวยใหเกดความสขสวสด มบทคาถาสาหรบใหรายผ อนอกเป๐นจานวนมาก โดยนยนพระเวทนจงเป๐นสงทมขนเพอใชในแงของการประสาทผลและการประทษราย๔๒

เมอพจารณาถงเนอหาทงหมดของอาถรรพเวทน สามารถจะแยกเป๐นหมวดหมไดดงน ๑. คาถา มบทสวดเป๐นจานวนมาก ซงอาจนามาใชเป๐นคาถาเสกสาหรบรกษาโรคได

นอกจากนยงมคาถาสาหรบกนผดกปองราย แกโรคขดเบา โรคทองมาน โรคหลอดลมอกเสบ แกเลอดกาเดาไหล และสมานแผล เป๐นตน

๒. อานวยผล บทสวดบางบทนนอาจใชเพอทาใหอายยน หรอมสขภาพด ทงน มการแนะนาดวยวาผทประดบกายดวยไขมกและทองคาจะมอายยนได

๓. การสาปแชง บทสวดบางบทอาจนามาใชสวดเพอสาปแชงปศาจ พอมด หมอผ หรอศตรได คาถาปองผ เป๐นตน

๔. คาถาเสนห ความบางตอนในพระเวทนประกอบขนในแงของการตดตอกบผ อนโดยเฉพาะสาหรบสตร ทงนจะเหนไดวาในแงมมในใชกวางขวางอยางยง เพราะมตงแตการทาใหไดสาม เป๐นทสบอธยาศยแกคนทวไป สาหรบเจาสาวมดใจเจาบาว ทาเสนหและเพอปราบเมยนอยให อยในอานาจ

๕. คาถาสาหรบกษตรย โดยระบวากษตรยพงมหนาทจะตองปฏบตเชนเพอใหเป๐นท เกรงขาม หลงจากไดรบเลอกใหครองบลลงก เพอทาความสาคญทางดานการเมอง เพอความมอานาจและชอเสยง นอกจากนยงมคาถาสาหรบประทษรายผอนดวย เชน ทาใหศตรรวนเร และสาหรบกษตรยผถกขบไลทปรารถนาจะครองอานาจอกเป๐นตน

๔๐ พระอดรคณาธการ (ชวนทร สระคา), ประวตศาสตรพทธศาสนาในอนเดย , พมพครง ท ๒ ,

(กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๕), หนา ๑๙. ๔๑ เรองเดยวกน, หนา ๒๐. ๔๒ อดม รงเรองศร, “เทวดาพระเวท”, วทยานพนธสาขา พทธศาสตรดษฎบณฑต, (มหาวทยาลยน

วนาลนทา, ๒๕๒๐), หนา ๑๓.

๗๒

๖. คาถาเพมบคลกและอนๆ อกหลายบทจะกลาวถงการสวดเพอความสามคคและมตรภาพเพอจะยงถงผสวดใหไดรบความนบถอยกยองในประชาคม

๗. คาถาใหลาภ บทสวดทเกยวเนองกบความเพมของทรพยสน กมปรากฎใหเหนในพระเวทนรวมถงจะพดถงการฝงศลาฤกษ และการเพาะปลก นอกจากนยงมคาถาปองกนแมล งศตรพช เพอความเพมพนของปศสตว คาขายคลองและเพอโชคลาภในการพนนกมอย ดวย

๘. ปดรงควาน บทสวดบางบทมสาหรบสวดเพอปดรงควาน หรอกาจดความ อปมงคล เชน กรณทนองชายแตงงานกอนพ และยงมพธกนเสนยด ขบไลบคคลอนไมพงปรารถนาเป๐นตน๔๓

ในเรองนเทพย สารกบตร ใหความเหนสอดคลองกนวา อาถรรพเวทเป๐นพระเวททตองประกอบดวยคาถาอาคมมนตร และเลขยนตทศกดสทธตางๆ ซงมอทธปาฏหารยสามารถทจะบนดาลใหเป๐นไปไดตามทปรารถนา คมภรอาถรรพเวทนนบวาเป๐นบอเกดของคาถาอาคมตางๆ ททรงจาเลาเรยนกนสบตอกนมา ครงเมอลทธไสยศาสตรของพราหมณทแพรหลายเขามาระคนกบลทธพทธศาสตร บรรดาคณาจารยผรจงไดพากนดดแปลงคาถาและมนตรตางๆ ทมในลทธไสยศาสตรใหเขากบลทธทางพทธศาสตร โดยนาเอาพระพทธมนตรและเถรมนตเขาไปแซกแซงแกไขใหเหมาะสมเทาทจะใชกบลทธทางพระพทธศาสตรได และเป๐นสงทเชอถอกนสบตอมาตราบเทาทกวนน ๔๔ ถอไดวาอาถรรพเวทนเป๐นคมภรใหมทเกดหลงคมภรท ง ๓ คอหลงฤคเวท ยชรเวทและสามเวท เป๐นคมภรทรวบรวมมนตขลงตางๆ ทงในสวนของการใหผลตามปรารถนาและในสวนของการทารายผ อนจงเป๐นทนบถอของผคนจานวนมาก ตอมาจงกลายเป๐นแหลงกาเนดของคาถาอาคมทงท เป๐นพราหมณและพระพทธศาสนา ซงคาถาอาคมนเองทเป๐นตนกาเนดของการเชอถอในวตถมงคล เพราะถอกนวตถใดๆ กตาม ถาไดรบการเสกปาโดยคาถาอาคมทศกดสทธแลวจะเกดความขลงความศกดสทธขนมา ดงทนายหรด เรองฤทธ ไดกลาวเรองมนตรและของขลงในอาถรรพเวทไววามนตรตางๆ เชน มนตรสาหรบกนภตผปศาจกนเทพอปสรลงมาทาลายพธตปะ กนโรคภยไขเจบตางๆ และกนอปสรรคอนตรายตางๆ กนศาสตราวธตางๆ และมนตรสาหรบจาแลงรปเดยวใหเป๐นหลายรป มนตรสาหรบลองหนหายตว มนตรสาหรบเสกเปา หรอเสกนารดใหผอนหายจากโรคภยไขเจบหรอใหประสบโชคลาภด มนตรสาหรบเสกเนอหนง เป๐นตน ใชไปเขาตวศตร มนตรสาหรบบงฟนศตรใหตาย มนตสาหรบเสกรปทฝง (ฝงรปผงรอย) ใหคนทชงเป๐นอนตราย หรอใหคนทรกรกตน มนตรสาหรบบงคบภตผใหไปทารายผ อน และมนตรสาหรบสะกดดวงจตใหผอนเคลม หรอใหหลบเหลานเป๐นตน เรยกวามนตอาถรรพ รวมอยในอาถรรพเวท๔๕ ของขลงตางๆ เชน หญาแพรก หญาคา เป๐นตน ของเหลานใชในการมงคลและเลขยนตตางๆ นามนผตายทงกลม (ออกลกคาทองตายทงแมและลก) ดนเจดปาชา และดนโปง ลกกรอก

๔๓ อดม รงเรองศร, เทวดาพระเวท, หนา ๑๓ – ๑๔. ๔๔ เทพย สารกบตร, พระคมภรพระเวท ฉบบปญจมบรรพ , (พระนคร : อตสาหกรรมการพมพ,

๒๕๐๑, หนา ๑. ๔๕ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๒๙.

๗๓

เป๐นตน ของเหลานเอามาปลกเสกถอวามฤทธจงเรยกวาของขลง คอของอาถรรพรวมอยในอาถรรพเวท๔๖

สาหรบคนทมความเชอวาคาถาอาคมและเครองรางของขลงมอานาจลกลบและผท มความรคาถาอาคม มเครองรางของขลง อาจนาอานาจลกลบนนมาใชประโยชนแกตนตามตองการได เชน ใชคาถาแปลงกาย ทาลายขาศก ทาใหผอนหลงรก หรอใชคาถาอาคมปองกนอนตรายตางๆ ไดดวย ความเชอดงกลาวนเป๐นเหตใหผทเชอใชคาถาอาคม เครองรางของขลงทาพธตางๆ ซงเรยกวากฤตยาตอไป๔๗ การทากฤตยา กคอการทาของขลงหรอการปลกเสกเพอใหมความขลงและความศกดสทธซงจะทาใหเราไดของขลงในรปตางๆ เชน พระเครอง ผายนต ลกสะกด ตะกรด หรอลกปรอท เป๐นตน๔๘

ดงนนจงกลาวไดวาความเชอในวตถมงคลของสงคมไทยเกดจากความเชอตามหลกศาสนาพราหมณเพราะเชอกนวาเวทมนตคาถาทมอยในคมภรอาถรรพเวทซงเชอกนวาดวยอานาจของพลงเวทมนตคาถาทสวดไปนน สามารถปองกนอนตรายตางๆ และกอใหเกดความสข ความเจรญแกผใชเวทมนตรคาถานน หรอจะใชไปในทางสาปแชงทารายผอนกได ดวยการทากฤตยาหรอการปลกเชนนเองจงกอใหเกดรปแบบของวตถมงคลตางๆ จนถงปจจบนน

สรปไดวา วตถมงคลนนเกดมาชานานคกบมนษยชาตเพราะเมอมนษยไมเขาใจในเรองของธรรมชาตและเกดความหวาดกลวตอภยธรรมชาตและอนตรายทงหลายมนษยจงพยายามหาท พงทยดเหนยวเพอปองกนภย เดมทเดยวกอาจยดถอสงของทมอยตามธรรมชาตทประหลาดหรอหาไดยากมาเป๐นวตถมงคล ตอมาเมอมการพฒนาในดานคาสอนในทางศาสนาจงมการแตงตาราประกอบคาสอนทางศาสนาจงไดมการรวบรวมคาสอนและคาสวดในทางศาสนาขนมา แลวนามาสวดเพอทรงจารกษาคาสอนไว ตอมาเกดความเชอวาคาสวดเหลานนมความศกดสทธ เมอสาธยายแลวสามารถปองกนภยอนตรายหรอนามาซงสงทปรารถนาได จงไดมการคดคนวธเพอใหเกดความขลงศกดสทธยงขน จงไดมการรวบรวมเป๐นคมภรอาถรรพเวทในศาสนาพราหมณขนมากอน ตอมาภายหลงจงแพรหลายมาสพระพทธศาสนา โดยไดปรบเปลยนมนตคาถาแบบพราหมณมาเป๐นหลกธรรมคาสอน หรอหลกสตรทสาคญๆ ทางพระพทธศาสนา เมอเหนวาไดผลดงปรารถนาจงนบถอกนแพรหลายตอมา จงถอไดวาเรองวตถมงคลแมจะไมมในหลกคาสอนของพระพทธศาสนาโดยตรง แตในวถชวตจรงๆ ของพทธศาสนกชนโดยทวไปแลวสวนมากกยงนบถอสงเหลานอย ในขอนอาจจะมาจากสาเหต ๒ ประการคอ ความเชอในพระพทธคณ พระธรรมคณ และพระสงฆคณ วาเป๐นเครองตานภยพบต และกอใหเกดความสขความเจรญไดประกอบกบความเชอเดมท มมาแตบรรพบรษเรอศาสนาธรรมชาตทาใหผสมผสานกลมกลนกนมาเป๐นความเชอเรองวตถมงคลไปโดยปรยาย

๔๖ หรด เรองฤทธ, วรรณคดไทย เลม ๙, พมพครงท ๒, (พระนคร : โรงพมพวฒนาพานช, ๒๔๙๕) ,

หนา ๑๗๒. ๔๗ ทศนย สจนพงษ, “การใ ชไสยศาสตรในเสภาเ รอง ชนชาง ชนแผน”, วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต แผนกภาษาไทย, (บณฑตวทยาลย : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๑๖), หนา ๑๖. ๔๘ เรองเดยวกน, หนา ๑๘.

๗๔

๒. ความเชอในพทธมนตคอพระปรตรหรอบทสวดตางๆ ซงใชในพธพทธาภเษกวามผลทาใหสงของทสรางขนโดยผานการปลกแลวนนมผลเป๐นความศกดสทธจรง ขอนจะเหนไดวาแมไมมวตถมงคลยดเหนยว เมอตกอยในภยนตรายผคนกสวดมนตภาวนาปองกนภยอยแลว

ความเชอในเรองวตถมงคลมพฒนาการมาจากการนบถอพระพทธศาสนาเป๐นสวนสาคญ ซงจากประวตศาสตรของพระพทธศาสนาจะเหนไดวาพระพทธศาสนาเกดขนมาในทามกลางของศาสนาพราหมณโดยไดเสนอแนวคดทแปลกใหมหรอบางครงคลายเป๐นการขดแยงกบศาสนาพราหมณเชน ในเรองวรรณะซงพราหมณถอวาพราหมณเทานนเป๐นผประเสรฐทสดเพราะเกดแตปากของพระพรหม แตทางพระพทธศาสนากลบใหคาสอนทมองไดงายๆ วา พราหมณไมไดประเสรฐกวาผ อนเลย ถาหากวาไมประพฤตในความดเพราะพราหมณกไมไดมกาเนดผดแผกจากมนษยทวๆ ไป คงเกดจากชองคลอดของพราหมณเหมอนผ อนเชนกน ๔๙ ดงนนในยคแรกๆ ของพระพทธศาสนาจงมงทหลกธรรมคาสอนอนเป๐นแกนแทของพระพทธศาสนาซงเนนความเป๐นศาสนาแหงการกระทา (กรรมวาทะและกรยาวาท) เป๐นศาสนาแหงความเพยรพยายาม (วรยวาท) ไมใชศาสนาแหงการออนวอน ปรารถนาหรอศาสนาแหงความหวงหวงกงวล การสงสอนธรรมของพระพทธเจาทรงมงผลในทางปฏบตใหทกคนจดการกบชวตทเป๐นอยจรงๆ ในโลกน และเรมแตบดน ความรในหลกท เรยกวาความจรงสายกลางทด การประพฤตปฏบตตามทางสายกลางกดเป๐นสงททกคนไมวาจะอยในสภาพและระดบชวตนนๆ ถาความหวงใยในเรองชวตหลงจากโลกนมอยตองทาชวตดงามอยางท ตองการนนใหเกดมเป๐นจรงขนมาดวยการประพฤตปฏบตแตบดน จนมนใจตนเองวาจะตองไปดโดยไมตองกงวลหรอหวาดหวนตอโลกหนา ทกคนมสทธเทาเทยมกนโดยธรรมชาตทจะเขาถงผลสาเรจเหลาน๕๐

หากยกผลงานและพระจรยาของพระพทธเจาขนมาเป๐นหลกพจารณาจะมองเหนแนวทางการบาเพญพทธกจทสา คญหลายอยางเชน ทรงพยายามลมลางความเชอถองมงายในเรองพธกรรมอนเหลวไหลตางๆ โดยเฉพาะการบชายญดวยการสอนยาถงผลเสยหายและความไรผลของพธกรรมเหลานน ทงนเพราะพธเหลานนทาใหคนมวแตคดถงเหตปจจยภายนอกอยางหนง ทาใหคนกระหายทะยานและคดหมกมนในผลประโยชนทางวตถเพมพนความเหนแกตว ไมคานงถงความทกขยากเดอดรอนของเพอนมนษยและสตวอยางหนง ทาใหคนคดหวงแตเรองอนาคต จ นไมคดปรบปรงปจจบนอยางหนง แลวทรงสอนยาหลกการใหทานใหเสยสละแบงปนและสงเคราะหกนในสงคม๕๑

นอกจากนยงเรองททรงพยายามสอนหกลางคอระบบความเชอถอเรองวรรณะทนาเอาชาตกาเนดมาเป๐นขดขนจากดสทธและโอกาสในทางสงคมและจตใจของมนษย ทรงใหส ทธแกสตรทจะไดรบประโยชนจากพทธธรรม เขาถงจดหมายสงสดทพทธธรรมจะใหเขาถงไดเชนเดยวกบบรษ ทรงสงสอนดวยภาษาสามญทประชาชนใชเพอใหทกคนทกชนชน ทกระดบการศกษา ไดรบประโยชนจากธรรมนทวถง ตรงขามกบศาสนาพราหมณทยดความศกดสทธของคมภรพระเวทและจากดความรชนสงไวในวงแคบของตนดวยวธการตางๆ เชนใชภาษาสนสกฤตถายทอดและรกษาคมภร ทรงปฏเสธโดยสนเชงในการทจะเสยสละเวลาไปในการถกเถยงปญหาทเกยวกบการเกงความจรงทางปรชญาซง

๔๙ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๓๑. ๕๐ พระราชวรมน, พทธธรรม, (กรงเทพมหานคร : คณะระดมธรรม, ๒๕๒๕), หนา ๖. ๕๑ พระราชวรมน, พทธธรรม, หนา ๗.

๗๕

ไมอาจนามาพสจนใหเหนไดดวยวธแสดงเหตผลทางคาพด แตกลบดงเขาเขามาสปญหาเกยวกบเรองทเขาจะตองเกยวของและปฏบตไดในชวตจรงโดยทนท๕๒

ครนเมอสนยคขององคพระศาสดาแลว เวลาลวงไปและคาสอนแผไปในถนตางๆ ความเขาใจในพทธธรรมกแปรไปจากเดมและแตกตางกนไดหลายอยางเพราะผถายทอดสบตอมพนความรความเชอถอเดมจากลทธศาสนาอนเขามาผสมแทรกแซงบาง อทธพลศาสนาและวฒนธรรมในทองถนเขามาผสมผสานบาง คาสอนบางแงเดนขน บางแงเลอนรางลงเพราะยาและเลยงความสนใจตามความโนมเอยงและความถนดของผรกษาคาสอนบาง ทาใหเกดความแตกแยกออกเป๐นนกายตางๆ เชนทแยกเป๐นมหายานกบเถรวาท ตลอดจนนกายยอยๆ ในสองนกายใหญนน สาหรบเถรวาทนนแมจะไดชอวาเป๐นนกายทรกษาแบบแผนและคาสอนดงเดมไวไดแมนยา กมใชพนไป จากความแปรเปลยนไดโดยสนเชง คาสอนบางสวนแมทมอยในคมภรเอง กยงเป๐นปญหาทคนรนใหมปจจบนตองนามาถกเถยงคดคนหาหลกฐานยนยนหรอปฏเสธความเป๐นของแทมาแตดงเดมยงความรความเขาใจทประชาชนเชอถอและปฏบตอยดวยแลวความคลาดเคลอนกยงมไดมากและชดเจนยงขน๕๓

จะเหนไดวาความเปลยนแปรของพทธธรรมในพระพทธศาสนาน หลงจากสนองคพระสมมาสมพทธเจาแลว เรมมการเปลยนแปลงมาโดยตลอดตามความรความเขาใจของผรบตอพระพทธศาสนา เมอกลาวในสวนของประเทศไทยนน พระพทธศาสนาในดนแดนไทยกอนสมยสโขทยไดเรมตงมนแตพทธศตวรรษท ๓ ในสวรรณภมทางตอนใต พระพทธศาสนาทประดษฐานเป๐นครงแรกเป๐นพระพทธศาสนาเถรวาททอาศยธรรมคาสอนพระไตรปฎกบาลเป๐นหลก มการเผยแผดวยกระบวนการปญญานาศรทธา สรางสมมาทฎฐเป๐นฐานรองรบการปฏบตซงเนนความรและการปฏบตเพอประโยชนสขของการอยรวมในชมชนเป๐นสาคญ ในชวงสมยสวรรณภมนพระพทธศาสนาเถรวาทไดเผยแผในดนแดนตอนใต เนองดวยอานาจทางการเมองของราชวงศไศเลนทรแหงอาณาจกรศรวชย ในชวงนนพระพทธศาสนาเถรวาทไดประดษฐานมนคงรงเรองในดนแดนทวารวด บรเวณภาคกลางแถบทราบลมแมนาเจาพระยาตลอดชวงพทธศตวรรษท ๑๒ – ๑๔ ตอมาตงแตปลายพทธศตวรรษท ๑๔ ขอมแหงอาณาจกรกมพชาไดขยายอานาจทางการเมองเขามาปกครองดนแดนภาคกลาง ภาคตะวนออก และภาคตะวนออกเฉยงเหนอของไทยตลอดพทธศตวรรษท ๑๕ – ๑๘ เป๐นเหตใหคตความเชอและวธกรรมสอธรรมดวยวธการศรทธานาในพระพทธศาสนามหายานและศาสนาพราหมณตามแบบทขอมนบถออย ไดเขามาปะปนกบความรความเชอในพระพทธศาสนาเถรวาททนบถออยเดม ในชวงพทธศาสนาเถรวาทจากทวารวดไดขยายตวขนส ดนแดน ตอนเหนอและไดประดษฐานมนคงในอาณาจกรหรภญชยอนมเมองสาพนเป๐นศนยกลาง พทธธรรมในอาณาจกรห รภญชยยงคงความสบตอสารธรรมตามพระไตรปฎกบาล และยกยองสงเสรมการปฏบตธรรมทลกซงของพระภกษสงฆ ขณะเดยวกนกมการขยายตวในเรองความคดความเชอตามคตพระพทธศาสนาสมยหลง เชน คตการสวดพระปรตร คตการบชาตนพระศรมหาโพธ เป๐นตน สวนดนแดนตอนเหนอแถบลมแมกก ไดรบอทธพลพระพทธศาสนามหายานทผานมาทางพมาและจนเนนคตความเชอ เชน เรองพระธาต เป๐นตน สวนดนแดนตอนใตในชวงตนพทธศตวรรษท ๑๘ พระยาศรธรรมาโศกราชไดตงตนเป๐นอสระจาก

๕๒ เรองเดยวกน, หนา ๘. ๕๓ เรองเดยวกน, หนา ๘ – ๙.

๗๖

อาณาจกรศรวชย ตงราชวงศ ศรธรรมาโศกราชขนมเมองนครศรธรรมราชเป๐นศนยกลางรบนบถอพระพทธศาสนาเถรวาททสาคญไดมการตดตอทางดานพระพทธศาสนากบประเทศลงกา๕๔

จากลาดบเหตการณทางพระพทธศาสนาตงแตกอกาเนดมาโดยพระสมมาสมพทธเจาจนกระทงถงปจจบนนจะเหนวามอย ๒ ชวงทอทธพลของความเชอเวทมนตคาถาทางดานไสยศาสตรเขามามอทธพลตอความเชอทางดานพระพทธศาสนาของชาวพทธอยางเดนชดคอ

๑. ยคพทธตนตระเป๐นยคทพระพทธศาสนาในนกายมนตรยาย วชรยานหรอรหสยาน เขามามอทธพลตอความคดของชาวพทธ โดยพทธตนตระนไดรบความคดจากลทธฮนดในยคตนตระเขามามาก จะเนนการประพฤตปฏบตสาคญ คอการทองบนเวทมนตและลงเลขยนตนบถอในเทพเจาเทว นบถอพระฌานพทธ พระโพธสตวมาก มการเซนสรวงผสางควบคกนไปดวย ๕๕ ยคนอยในราวพทธศกราช ๑๕๐๐ สวนประเทศไทยไดรบพระพทธศาสนามหายานแบบตนตระนโดยผานกษตรยกมพชาททรงนบถอพระพทธศาสนาฝายมหายานทปนเปผสมกบศาสนาพราหมณมาก๕๖

๒. ยคปลายของกรงศรอยธยา ประมาณ พ.ศ. ๒๑๙๙ ถง ๒๓๑๐ เรมตงแตสมยสมเดจพระนารายณมหาราชจนถงเสยกรงศรอยธยา กลาวกนวา ยคนการบาเพญจตภาวนากเนนไปขางความศกดสทธอทธปาฏหารย มเรองไสยศาสตรอาถรรพเขามาปะปนอยางมากจนเป๐นลกษณะเดนของสมยน๕๗ ซงลกษณะความเชอเชนนเป๐นไปในชนทกระดบ ไมวาทงฝายพระภกษหรอคนโดยทวๆ ไป ดงจะเหนไดจากขอความในคาใหการของขนหลวงหาวดทกลาววาพระนารายณไดศกษาวทยาคมในสานกพระอาจารยพรหม พระอาจารยพรหมนอายมากเป๐นผเฒาใบหทงสองขางยานถงบา เป๐นผชานาญในทางเวทมนต มอานภาพในทางเหาะเหนเดนอากาศได๕๘

ทจรงแลวความเชอเรองเวทมนตคาถาไสยศาสตรนเรมมผเชอถอมากมาตงแตสมยพระเจาทรงธรรมและพระเจาปราสาททอง โดยเฉพาะพระมหากษตรยทง ๒ พระองคน เป๐นผทถอเวทมนตจดและเหนกนวาไดราชสมบตเพราะเวทมนต๕๙ เชนครงหนงในสมยพระเจาปราสาททองไดเสดจไปพระราชทานเพลงศพพระเจาลกเธอฝายใน ณ วดชยวฒนาราม ไดเนอในทองเผาไมไหม สงสยวาตอง

๕๔ สภาพรรณ ณ บางชาง, พทธธรรมทเปนรากฐานสงคมไทยกอนสมยสโขทยถงกอนเปลยนแปลง

การปกครอง, (กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๖), หนา ๒๘ – ๒๙. ๕๕ พระอดรคณาธการ (ธวนทร สระคา), ประวตศาสตรพทธศาสนาในอนเดย , พมพครง ท ๒ ,

(กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๔) หนา ๕๗ – ๕๘. ๕๖ พระเทพเวท (ประยทธ ปยตโต), พระพทธศาสนาในอาเซย, พมพครงท ๔ , (กรง เทพมหานคร :

โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๑), หนา ๑๑๒. ๕๗ เรองเดยวกน, หนา ๑๑๖. ๕๘ ค าใหการชาวกรงเกา ค าใหการขนหลวงหาวด พระราชพงศาวดารกรงเกาฉบบหลวงประเสรฐ

อกษรนต, (พระนคร : สานกพมพคลงวทยา, ๒๕๑๕), หนา ๑๒๗. ๕๙ องคการคาครสภา, ประชมพงศาวดาร, เลม ๓๖, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภา, ๒๕๑๒) ,

หนา ๒๙๘.

๗๗

คณ ครงนนประชาราษฎรลอกนวาจะใหคนตารบตาราทหมอ ผเฒา ผแก ตางคนกลวความผด บรรดามตารบความรวชาการกทงนาเสยสน๖๐

กลาวไดวาในยคสมยกรงศรอยธยาตอนปลายนความเช อของชาวไทยจะเป๐นความเชอทรวมคตทงของพระพทธศาสนา พราหมณและผสางเทวดาผ มฤทธ เขา ดวยกน เมอจะทาการใหญทสาคญๆ กมกจะยดแนวทางทง ๓ นเป๐นทพง ดงจะเหนไดจากการชงราชสมบตของพระนารายณมหาราชจากพระศรสธรรมราชาธราชทตรสใหกระทามงคลแดงไซรรพลทงปวงเป๐นสาคญ แลวใหเอาใบสะเดาเป๐นประเจยดสาหรบเมอจะยทธนน เพราะเหตวาสมเดจพระศรสธรรมราชาธราชไซรพระชนมวารวนศกร และใบสะเดานนเป๐นนามพธ แลศกรไซรสนกาลงในพธนามเพอจะประหารนามแหงอธราช ครงแลวสมเดจบรมบพตรพระเป๐นเจากให สกการบชาพระศรรตนตรยและพระอศวร พระนารายณเป๐นเจาและเทพยดาผมฤทธสทธศกดทงปวง๖๑ เมอเป๐นเชนนจงเป๐นเรองทนาพจารณาวาการทชาวไทยซงถอวานบถอพระพทธศาสนาซงเป๐นศาสนาแหงปญญา แตยงมการประพฤตปฏบตในลกษณะทยงตองพงพาสงศกดสทธเครองรางของขลงทเรยกกนวาววตถมงคลนเป๐นเพราะหลกธรรมในพระพทธศาสนาเปดชองทางใหหรออยางไร๖๒

ในเรองการพงพาสงศกดสทธหรอวตถทงหลายเป๐นทพงน พระพทธศาสนามทาทยอมรบในเรองสตปญญาของมนษยทมความแตกตางกน ดงจะเหนไดจากการแบงประเภทบคคลผพงแนะนาสงสอนใหบรรลธรรมไดและไมไดนนเป๐น ๔ ประเภท คอ

๑. อคฆภตญ ผมสตปญญา ตรสรธรรมททานยกหวขอขนแสดง ๒. วปจตญ ผรเขาใจไดตอเมอทานอธบายความพสดารออกไป ๓. เนยยะ ผทพอจะคอยชแนะใหเขาใจไดดวยวธการฝกอบรมตอไป ๔. ปทปรมะ ผอบปญญา สอนใหรไวแตเพยงตวบทคอพยญชนะ หรอถอยคาไมอาจเขาใจ

อรรถคอความหมาย๖๓ เมอมนษยมระดบสตปญญาและความเชอทแตกตางกน ดงนนการยดถอสงตางๆ เป๐นท พง

ยอมมความแตกตางกนไป ในสวนนพระพทธศาสนากมไดปฏเสธในสงทคนบชานบถอกนอยทวๆ ไป เชนในการยอมรบนบถอภเขา ปา อาราม หรอตนไมใหญเป๐นทพง แตพระพทธศาสนาจะไดเสนอสงทดกวาใหเขาไดพจารณาดวยปญญาของตนเอง สวนเขาจะเชอหรอไมกแลวแตสตปญญาของเขา ดงทพระพทธองคทรงทราบความออนแอของปถชน จงทรงตรสไวในเขมาสรณวา มนษยเป๐นอนมาก ถกคกคามแลวยอมถงภเขา ปา อารามและรกขเจดย วาเป๐นทพง สรณะนนแลไมเกษมสรณะนนไมอดม เพราะบคคลอาศยสรณะนนยอมไมพนจากทกขทงปวงได สวนบคคลในถงพระพทธ พระธ รรมและพระสงฆวาเป๐นทพง ยอมเหนอรยสจ ๔ คอ ทกข เหตใหเกดทกข ความกาวลวงทกข และมรรค มองค

๖๐ องคการคาครสภา, ประชมพงศาวดาร, เลม ๓๙, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภา, ๒๕๑๒) ,

หนา ๑๒๑. ๖๑ เรองเดยวกน, หนา ๑๓๘. ๖๒ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๓๖. ๖๓ อง.จตกก ๒๑/๑๓๓/๑๕๓.

๗๘

๘ อนประเสรฐ ซงยงสตวใหถงความสงบแหงทกข ดวยปญญาชอบ สรณะนนแลของบคคลอนเกษมสรณะนนอดม เพราะบคคลอาศยสรณะนน ยอมพนจากทกขทงปวงได๖๔

จากทาทเชนนจะเหนไดวาแมพระพทธศาสนาจะไดชอวาเป๐นศาสนาของทานผ ตน ผร หรอผมปญญากตาม แตกยงมหลายๆ สงทดเหมอนวาจะไมเป๐นไปในทางทชวยสงเสรมปญญาแหงการตรสร แตพระพทธองคกยงยอมรบไวในพระพทธศาสนา ซงนอกจากจะเป๐นเรองของระดบสตปญญาของบคคลทวๆ ไปแลว อาจเป๐นเพราะวาพระพทธศาสนาเป๐นศาสนาของสงคม เป๐นศาสนาท ตองการชวยเหลอมนษยจากความทกขตางๆ ดงนน จงมหลกการทผอนปรนเพอประสงคในการจะชวยพฒนามนษยทตดอยกบอทธปาฏหารยอานาจศกดสทธตางๆ ใหไดรบการพฒนาใหมากทสดเทาทจะมากไดดงทพระราชวรมนไดกลาวถงหลกการของการพฒนาในอรยธรรม ๓ ขน คอ

๑. ขนหวงพงรอคอยอานาจภายนอกดลบนดาล ทาใหหมกมนฝกใฝ ปลอยทงเวลาความเพยรและการคดเหตผลของตน

๒. ขนเสรมกาลง คอทาอทธปาฏหารยไดเองแลว และใชอทธปาฏหารยนนเพอเสรมกาลงในการทาความดอยางอน เชน ชวยเหลอผอนจากภยอนตรายและเป๐นเครองประกอบของอนสาสนปาฏหารย

๓. ขนการมชวตจตใจเป๐นอสระ ดาเนนชวตทโปรงเบาแท โดยไมตองอาศยอทธปาฏหารยหรอสงอนภายนอกมาเสรมกาลงใจของตนเอง เพราะมจตใจเขมแขงเพยงพอสามารถบงคบควบคมจตใจของตนไดเองปราศจากความหวาดหวนกลวภย๖๕

เมอพระพทธศาสนามทาทในการทจะชวยใหมนษยพนจากสงท เขาคดอย เพอพฒนาตอไปจงไดมการปรบเปลยนวธการในการทจะชกนาเขาออกมาจากสงทเขาตดอย จากวธการสอนดวยอนศาสนมาเป๐นเหตเรมตนทมเรองเกยวกบวตถมงคลเขามาในพระพทธศาสนาเพราะ หลกการของการผอนปรนนคอการใชสงทเขายดถออยเดมนนเองเป๐นจดเรมตน วธเรมอาจทาโดยแกะสงท เขายดหรอเกาะตดอยนนออกจากฐานเดม แลวหนเหบายหนามาสทศทางทถกตองพรอมทงใชสงท เขายดเกาะอยนนเป๐นเครองจงเขาออกมาพนจากทนน วธการนเหนไดจากพทธบญญตเกยวกบการเหยยบผา เรองมอยวา คราวหนงเจาชายโพธราชกมารสรางวงแหงหนงเสรจใหมจงนมนตพระสงฆท มพระพทธเจาเป๐นประมขไปฉนทวงนน เจาชายไดใหปผาขาวทวหมดถงบนไดขนท ๑ เมอพระพทธเจาเสดจถงวงกไมทรงเหยยบผาจนเจาชายโปรดใหมวนเกบผนผาแลวจงเสดจขนวง และไดทรงบญญตสกขาบทไวหามภกษเหยยบผนผา ตอมามหญงผหนงซงแทงบตรใหมๆ ไดนมนตพระมาบานของตนแลวปผาผนหนงลงขอรองใหพระภกษทงหลายเหยยบเพอเป๐นมงคล ภกษเหลานนไมยอมเหยยบ หญงนนเสยใจและตเตยนโพนทะนาวาภกษทงหลาย ความทราบถงพระพทธองค จงทรงวางอนบญญต อนญาตใหภกษทงหลายเหยยบผาไดในเมอชาวบานทานขอรอง เพอเป๐นมงคลแกพวกเขา พทธบญญตนจะเป๐นสาเหตอยางหนงททาใหพระสงฆไดโอนออนตรมความประสงคของชาวบานเกยวกบ

๖๔ พระพทธโฆษาจารย, ธมมปทฏฐกถา เลมท ๖, พมพครงท ๑๗, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลย

มหามกฎราชวทยาลย, ๒๕๒๖), หนา ๑๐๙. ๖๕ พระราชวรมน, พทธธรรม, หนา ๔๗๓.

๗๙

พธกรรมและสงทเรยกวาวตถมงคลตางๆ ขยายออกไป เปดรบเครองรางของขลงและสงศกดสทธ อนๆ เขามามากมายจนบางสมยรสกวาเกนขอบเขตอนสมควร๖๖

จะเหนไดวาวตถมงคลหรอเครองรางของขลงหรอสงศกดสทธ ตางๆ เรมเขามาในพระพทธศาสนาไดนาจะเป๐นเพราะพทธศาสนาเป๐นศาสนาแหงการใชปญญา ไมมการบงคบกฎเกณฑโดยเดดขาดวาจะตองปฏบตตามหลกคาสอนโดยเครงครดอยางเดยว แตพระพทธศาสน ายอมรบในดานความออนแอของจตใจปถชนและความแตกตางในดานระดบสตปญญาของปถชน ดงนนการวางทาทตอการประกาศศาสนาจงเป๐นรปแบบการนาเสนอทางเลอกโดยอมรบในสงท เขาประพฤตปฏบตอยแตไดชใหเหนสงทดกวาหรอทางทดกวาใหเขาพจารณาดดวยปญญาของเขาเอง ทงบางครงดวยความปรารถนาจะอนเคราะหตอเวไนยสตวทงหลายถงกบยอมลงเขาไปคลกคลเขาถงตวเขาเพอดงเขาใหไดรบการพฒนาในทางทสงขนตอไป

ดงนนจากเขมาเขมสรณ ทมคาถาทพระพทธองคทรงแสดงแกอคคทตตะฤาษ เป๐นเครองแสดงใหเหนวาสงคมชาวบานทวไป ยงตกอยในความหวาดกลว ความไมรยอมแสวงหาสรณะหรอท พงมปาไม ภเขา เป๐นตนเพอแสดงความปลอดภยในชวตของเขาแตพระพทธศาสนากแสดงหลกการวาสรณะนนยอมไมเป๐นไปเพอความเกษม ความปลอดภย เพราะไมสามารถนาใหพนจากทกขไดอยางแทจรง ตอเมอนบถอพระรตนตรยจงจะถอไดวาพบสรณะอนเกษม อนปลอดภยอยางแทจรง นแสดงใหเหนวาพระพทธศาสนากยอมรบวาคนเราตองมทพงทยดเหนยวเพอนาไปสความเกษมอนปลอดภยโดยสรณะนนอาจมระดบตางๆ กนคอ พระพทธศาสนามสงสาคญสงสด ๓ ประการ คอ พระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆโดยทานเรยกเปรยบความไววารตนะ แปลวาดวงแกว คอของวเศษหรอของมคามากหรอของประเสรฐทสด เรยกรวมทง ๓ วา ตรรตนะ หรอไตรรตนหรอรตนตรย แปลวา แกว ๓ ดวง หรอแกว ๓ ประการ บางทเรยกพระพทธเจา พระธรรมและพระสงฆวา วตถหรอส งวเศษและเรยกรวมวา วตถตตยะ คอ วตถ ๓ รตนะ ๓ หรอวตถ ๓ ดงกลาวน เป๐นสรณะหรอเรยกรวมวาสรณตรย หรอไตรสรณะ แปลวา ๓ ทพงหรอ ๓ สรณะ๖๗

คาวาสรณะในพระพทธศาสนา มความหมายเป๐น ๒ นย คอ ทพง ทยดเหนยว ทยน และกาจดเขน ฆา ทาลาย ซงภยคอความกลว ตลอดจนกาจด ทาลายทกข ทคตภพ และกเลสเศราหมอง๖๘

เหตทพระรตนตรยไดชอวาเป๐นสรณะ ทานอธบายวา พระพทธเจาเป๐นสรณะเพราะกาจดทาลายภยของสตวทงหลายดวยการชกนาสรรพสตว

ใหหนเหเขาไปในสงซงเป๐นประโยชนและชกนาใหพนออกมาเสยจากสงซงไมเป๐นประโยชน พระธรรมชอวาเป๐นสรณะเพราะชกจงสรรพสตวใหหลดพนขนมาจากความกนดารในสง

สารภพและดวยการใหความอบอนใจคลายทกข

๖๖ พระพทธโฆษาจารย, ธมมปทฏฐกถา เลมท ๖, หนา ๑๐๙. ๖๗ ธนต อยโพธ, อานสงสไตรสรณคมณ, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร : หางหนสวนจากดศวพร,

๒๕๒๙), หนา ๔ – ๕. ๖๘ เรองเดยวกน, หนา ๖๒ – ๖๓.

๘๐

พระสงฆชอวาสรณะเพราทาใหสกการะ เชนการถวายทานและการกราบไหวบชาเป๐นตน ทาเพยงเลกนอยกใหไดผลไพบลยโดยเฉพาะ๖๙

การถงพระรตนตรยเป๐นสรณะนน ทานแสดงไววายอมถงดวยอาการ ๕ คอ ๑. อตตสนนยาตนะ ถงดวยมอบกายถวายชวต ๒. ตปปรายนตา ถงดวยราลกถงพระคณของพระรตนตรยเนองๆ ๓. สสภาวปคมนะ ถงดวยยอมเป๐นศษยปฏบตตามคณธรรมของทาน ๔. ปานปาตะ ถงดวยแสดงความเคารพนบนอมเป๐นอยางยง ๕. สมาทาน ถงดวยสมาทาน๗๐ สงสาคญในการถงพระรตนตรย นอกจากอาการทางกายและวาจาอยางใดอยางหนงใน

อาการ ๕ แลว ทานกลาววา การถงนนตองประกอบดวยจตใจเลอมใสศรทธาในคณพระรตนตรยอยางแทจรง โดยปราศจากความเคลอบแคลงสงสยและยดเหนยวราลกถงเป๐นสรณะ๗๑

การเขาถงสรณะดงกลาวนเป๐นการขจดภยใหความคมครองกาจดกเลสหมนหมองใจและบนดาลใหเกดประโยชนคออานวยผลใหถงแกผถอสรณะนนๆ ซงผลและอานสงสนนทานกลาววาสรณนเป๐นโลกยใหอารกขาคมครองไมตองหวาดกลวตอภยอนตรายบาง อานวยผลเป๐นโภคสมปทาคอถงพรอมดวยโภคทรพยบาง เป๐นภวสมปทาคอชกพาใหเกดในสคตภพบาง สวนสรณคมณทเป๐นโลกตตรกอานวยผลเป๐นวมตตายตนะใหบรรลอรยผล ๔ จนถงบรรลพระอรหตตผล๗๒

อนงในบทสวดอาฏานาฏยสตรกไดกลาวถงสรณะในพระพทธศาสนา คอพระพทธ พระธรรม และพระสงฆวาเป๐นทพงอนสงสด ฉะนนจะเหนวาการถงสรณะในพระพทธศาสนาคอการมจตใจเลอมใสและประพฤตตอพระรตนตรยดวยความศรทธาเลอมใสทงกายและวาจา และจตใจโดยปรารภคณพระรตนตรยทง ๓ ประการเป๐นหลก มจตใจระลกถงอย เสมอ การระลกถงพระรตนตรยเป๐นสรณะยอมเชนนยอมปกปองคมครองตอภยอนตรายทงหลายได ทงยงใหไดรบสงทปรารถนาไมวาจะเป๐นมนษยสมบต สวรรคสมบตและนพพานสมบตทกประการ จะเหนวาการถงพระรตนตรยเป๐นสรณะดงกลาวนไมมเรองการถอของขลงศกดสทธ เชนวตถมงคลเลย เป๐นการถ อในลกษณะเป๐นอนสสตคอระลกถงในความดงาม หรอคณธรรมตางๆ แลวไดอานสงส คอการปกปองจากภยอนตราย หายสะดงกลวตอภย ดงทปรากฏในบทสวดมนตหลายๆ บท เชน ในธชคคสตร กรณยเมตตสตร เป๐นตน

๖๙ เรองเดยวกน, หนา ๖๓. ๗๐ เรองเดยวกน, ๘๑ – ๘๒. ๗๑ เรองเดยวกน, หนา ๙๕. ๗๒ เรองเดยวกน, หนา ๑๐๘.

๘๑

๓.๒ สรป วตถมงคลหรอเครองรางของขลง ถอกาเนดจากความเชอของประชาชนอาเภอนางรอง

จงหวดบรรมยมาชานาน จากคาบอกเลารนสรน ถงแมจะพสจนไมไดวาความเชอเหลานนจะเป๐นจรงหรอไม แตวถชวตของคนชาวอาเภอนางรองกถอวาเรองโชคลาง ของขลง หรอ สงศกดสทธทงหลาย คอ ศรทธา คอ เครองยดเหนยวจตใจทสามารถดลบนดาลใหชวตแคลวคลาดปลอดภย ประสบแตความสข ความเจรญ หากไมประสบกบตวกคงอาจไมรและหาคาตอบไมได แตถาไดเจอประสบการณเหลานนความคดอาจตองเปลยนไปโดยตามไปสมผสกบเครองรางของขลงทถอกาเนดมาจากสตวโดยธรรมชาตทมฤทธเดชเหลอคณา ซงวตถมงคลนนมทงเกดขนจากธรรมชาตและพระเกจสรางเอง ซงวตถมงคลจากธรรมชาตนนมทงมาจากสตวและพช หรอทรพยากรอนๆ ไดแกเขยวเสอกลวง เขยวหมตน ชองหมปา งากาจด งาชางนา เขากวางหด เดอยงเหลอม กระดกงเหลอม กระเบนทองนา นาตาพะยน คดตางๆ ไดแก คดขนน คดสก คดไทร คดไมจนทรหอม คดไมกาหลงรง คดไมไผ คดฝกคณ คดฝกมะรม คดมะพราว ไขกระโปกกลายเป๐นหน กระจกลายเป๐นหน เขากวางคด เขากระจงคด เขยวหมตน เพชรตาแมว คดดนกากยายก หตถแมพระธรณ ขวานฟาฟาด คดขวานฟา หมอนนกกระเตน หมอนนกแตดแต คดมะมวงเหลกไหลเจาปานาหนง ธาตกายสทธ ไดแก เหลกไหล อรยธาต วชระธาต เพชรนล จนดา เหลกไหล วานไพลดา มความเชอวาวตถมงคลเหลานจะชวยใหเกดสรมงคลและบนดาลใหไดตามตองการ

วตถมงคลทเกดจากความเชอในเทพเจาไดแก ศวลงคหรอปลดขก เทวรปตางๆ เชนพระศวะ พระนารายณ พระพรหม พระอนทร พระตรมรต พระพฆเนศ พระแมธรณ นางกวกและกมารทองเป๐นตอน การบชาเทพเจาเหลานเพราะชาวนางรองเชอเทพเจาเหลานนจะชวยคมครองและบนดาลความสขแกตนและครอบครว

นอกจากนชาวนางรองยงมเกจทอยในอาเภอนางรองคอหลวงป เอยม ฐานวโร (พระครประภศรธรรมมาราม) เจาอาวาส วดเมองยาง ต.หนองปอง อ.นางรอง จ.บรรมยวตถมงคลของหลวงปเอยมประกอบเหรยญ คาหมาก ตะกรด พระผง สมเดจ และรปหลอของหลวงป เอยม เป๐นตน และหลวงพอเพยร สลวสตโตทานมชอเสยงโดงดงมากในเรองวทยาคม คาถาอาคมขลง ทานจะทาใหเฉพาะผทไปขอจากทานเทานน ไมวาจะเป๐นตะกรด ผายนต หรอปลกเสกสงของทเป๐นวตถมงคลอน เมอตอนหลวงพอเพยรยงมชวตอยนน มญาตโยมไดนานกยง บางกนาลง ชะมด หมปา มาถวายทาน ทานกเลยงเอาไวทานปลอยเลย แตสตวเหลานกไมหนไปไหน สาหรบหมปานน ทานเอาเหลกจารลงเลบใหมน ชะมดทานเอาผาเหลองขวนเป๐นเชอกผกคอใหมน ทงหมปาและชะมดชอบออกไปลกของชาวบานกนเรอย ๆ บางครงกกนไกบาง กนเป๐ดบาง ชาวบ านเขากยงเอาแตยงไมออกทาใหชาวนางรองมความศรทธาตอหลวงปเอยม ฐานวโรและหลวงพอเพยร สลวสทโธเป๐นอยางมาก

บทท ๔

การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

การวเคราะหการใชวตถมงคลเพอการสงเสรมศลธรรมในทางพระพทธศาสนาของประชาชนอาเภอ

นางรองจงหวดบรรมย ผวจยไดศกษาประเดนตางๆ ดงน ๔.๑ ศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาดานละความชว ๔.๒ ศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาดานทาความด ๔.๓ ศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาดานมจตใจผองใส

๔.๑ การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาดานละความชว

การบชาวตถมงคล ธน ศรหรญ ไดกลาววาวตถมงคลเปนศพททบญญตขนใหมในชวงหลงป พ.ศ. ๒๕๐๐ ลงมาเพราะ

ตรวจดตามหนงสอพมพกอนป พ.ศ. ๒๕๐๐ จะไมพบคาวาวตถมงคลเลย จะมแตคาวาเครองรางของขลง สงศกดสทธ พระพมพ หรอคาวามงคลเฉยๆ จะพบคาวาวตถมงคลในสงพมพ ระหวางชวงป พ.ศ. ๒๕๑๙ จนถงปปจจบนเปนจานวนมาก โดยจะใหความหมายทงเปนคาเรยกแทนพระเครองอยางเดยว และในความหมายรวมถงเครองรางของขลงทกชนดทมอย๑

ศรศกร วลลโภคม ไดใหความหมายคาวา วตถมงคลทใชในปจจบน สวนหนง หมายถงพระเครอง๒ เสร เสรฐสนท ไดถอวาการเกดพระเครองเปนการนาเอาสงทเปนพทธคณเขาผสมผสานกบความเชอท

เปนไสยขาว ทาใหกลายเปนวตถสาเรจรปทรวมของบรรดาของขลงทงมวลใหอยในวตถเดยวกน๓ ราชบณฑตยสถาน กลาววาเครองราง หมายถงของนบถอทปองกนอนตราย๔ เปนของทมนษยสรางขน

และเชอวามฤทธปาฏหารย สามารถดลบนดาลใหเกดสงทตองได เชน ความอยยงคงกระพน มเสนห มโชคลาภ แคลวคลาด เปนตนโดยบางครงจะหมายถงของศกดสทธทหอแลวนาไปวางตรงปากทอยามสรงนาพระสงฆ แตบางทานหมายรวมเอาวตถตางๆ ทหายาก นยมกนวาเปนของกายสทธ เชน เหลกไหล ไขทองแดง เปนตนวาเปนเครองรางดวย

๑สธน ศรหรญ, อางใน พระมหามนตร วลลโภ(ปอมสข), “อทธพลของวตถมงคลทมตอสงคมไทยในปจจบน ”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๒), หนา ๖.

๒ศรศกร วลลโภคม, พระเครองในเมองสยาม, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร: สานกพมพมตชน, ๒๕๒๗) , หนา ๔๙.

๓ เสร เสรฐสนท, “การศกษาพระพมพดนเผากรนาดน จงหวดมหาสารคาม”, วทยานพนธศลปะศาสตรมหาบณฑต สาขาไทยคดศกษา, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาสารคาม, ๒๕๔๐), หนา ๓๘.

๔ ราชบณฑตยสถาน, พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , (กรง เทพมหานคร : สานกพมพอกษรเจรญทศน, ๒๕๒๕), หนา ๑๙๓.

๗๓

ศกด สรยนกลาวาของขลง หมายถง ของทมอานาจศกดสทธทเชอกนวาอาจดลบนดาลใหสาเรจไดดงประสงค เปนวตถประสงค เปนวตถทมความศกดสทธอยในตวแลว ไมตองปลกเสกอก เชน ไพรดา วาน แร เปนตน๕

คาวาเครองรางของขลง ตรงกบภาษาองกฤษวา Amulet หนงสอ Oxford Advanced Learner’s Dictionary ไดใหความหมาย Amulet ไววา Amulet หมายถง เครองประดบทสวมใสเปนเครองราง (Piece of Jewellyetc. worn as a charm)ปองกนความชวราย (Against evil)๖

ในหนงสอ Longman Dictionary of Contemporary English กใหความหมายของ Amulet ไวในลกษณะเดยวกนวา เครองสวมใสดวยความศรทธาวาจะชวยปกปองตนจากอนตราย ความเลวรายและอบโชค (An object warn in the belief that it will protect one against evil, disease, bad luck )๗

พระราชวรมนใหความหมายของวตถมงคลไววา (Mangalavatihu) amulet, talisman : fetish; luck piece : charm ; good charm) วตถมงคล ไดแก เครองราง และหรอยนต สงทคนนบถอโดยปราศจากเหตผล, เหรยญนาโชค, เครองรางของขลงและสงทนาโชคดมาใช๘ ดงนนวตถในความหมายของพระราชวรมน จงมความหมายทครอบคลมทงพระเครอง และเครองรางของขลงทกชนด

พระมหามนตร วลลโภกลาววาวงการพระเครอง ซงประกอบดวยศนยพระเครองตางๆ และบคคลผนยมสะสมพระเครองตางเขาใจตรงกนวา วตถมงคลหมายรวมถงพระเครองรางของขลงทกชนด ทงท เปนองเกดขนเอง มเองโดยธรรมชาตของโบราณเกาแกทมผสรางบรรจไวความกรตางๆ และของทสรางปลกเสกขนใหมเพอเปนของชารวยสมนาคณแลกเปลยน ซอขายตามทปรากฏทางสอมวลชนและศนยพระเครองทวไป ในความหมายทแทจรงของสงคมพระเครองปจจบนจะเรยกพระเครองเฉพาะปฏมากรรมรปเปรยบขนาดจวของบคคล เชน พระพทธเจา พระสงฆ เทพเจาองคใดองคหนงเทานนสวนรปแบบอยางอนจะเรยกวาของขลงทงสน ๙

ดงนน คาวาวตถวตถจงหมายถงสงของทงทเกดมเองโดยธรรมชาตและสงของทมนษยไดสรางขนตามความเชอวาจะเปนเหตนามาซงความสขความเจรญ ความเปนสรมงคล โชคลาภหรอเปนเครองปองกนภยตางๆ ซงไดแกพระเครอง เครองรางและของขลงชนดตางๆ นนเอง

แมในสงคมไทยจะมมมมองตอสถานะและบทบาทของวตถมงคลในหลายรปแบบ ไมวาจะเปนในฐานะเครองรางของขลง ในฐานะปชนยวตถทางศาสนา หรอในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรม แตในสวนของกลมผสรางวตถมงคลคอ พระเกจอาจารยตางๆ ทไดสมภาษณนน ทกรปลวนมความเหนสอดคลองตรงกนวา วตถมงคลนนไมไดมจดประสงคสาคญอยทการเปนเพยงเครองรางของขลงทใชในเชงอทธปาฏหารยทสามารถปองกนอนตราย เปนแคลวคลาดคงกระพน เปนเมตตามหานยม บนดาลโชคลาภ เทานน แตวตถมงคลนน เปนสงทถก

๕ ศกด สรยน, พระกรง พระปดตาทส าคญและเครองรางของขลง, (กรง เทพมหานคร : โรงพมพบารงนกลกจ, ๒๕๑๕), หนา ๕๗ – ๕๘.

๖ AP Cowie, Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English, Fourth Edition, (London :Oxford University Press, ๑๙๘๐), p. ๓๖.

๗ Paul Procter, Long man Dictionary of Contemporary English, (London :Longman Group Ltd, ๑๙๗๘), p. ๒๙.

๘ พระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต), พจนาพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๒๘), หนา ๔๐๒.

๙ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๙.

๗๔

สรางขนเพอสงเสรมใหบคคลเปนคนดมคณธรรม เปนอบายทจะโนมนาวทงผสรางวตถมงคลรวมทงผใชวตถมงคลเองใหหนมาสการปฏบตธรรม เนองจากมนษยนนมหลายประเภท หลายทฐความเหน หลายจรตนส ย หลายระดบสตปญญา เหมอนดอกบวทมหลายเหลา ดงนนคงเปนไปไดยากทจะสามารถเผยแผพระธรรมคาสอน ใหเขาไปสจตใจของทกคนดวยการเทศนาสอนหลกธรรมะลวนๆ เพยงอยางเดยว แมแตในสมยพทธกาลเอง พระพทธองคกไมไดทรงเผยแผพระธรรมคาสอนของพระองคดวยการเทศนาธรรมอยางเดยว แตทรงตองใชอบายสารพดวธทจะคอยๆ โนมนาวใหคนเหลานนหนมาสนใจ คอยๆ สอดแทรกธรรมะใสเขาไปทละนอยๆ ตามแตจรตนสยสตปญญาของแตละคนจะรบได จนเขาเหลานนสามารถ เขาใจธรรมะไดโดยแจมแจงในทสด การใชอทธปาฏหารยตางๆ กถอวาเปนเครองมอหรอเปนกศโลบายอนแยบยลอยางหนง ทจะโนมนาวใหคนหนมาสนใจ หนมาศกษาธรรมะคาสอนตางๆ ในพระพทธศาสนาไดเปนอยางด เพราะเรองของอทธปาฏหารยตางๆ นนเปนเรองดนาตนตาตนใจ เปนเรองทโนมนาวใจใหคนสนใจ ไดงายกวาการสอนธรรมะลวนๆเพยงอยางเดยวแมแตพระพทธองคเองกยงทรงเคยแสดง

อทธปาฏหารยตางๆอยบอยครง โดยทรงใชอทธฤทธปาฏหารยตางๆเหลานนในฐานะเปนเครองมอเปนกศโลบายในการโนมนาวคนทงหลายทพระองคทรงโปรดใหละจากมจฉาทฐกลบมาสสมมาทฐ ใหหนกลบมาปฏบตธรรมตามคาสอนทถกตองตรงตอความเปนจรงเชนครงทพระพทธองคทรงแสดงฤทธเพอปรบทฐของชฏล ๓ พนอง ครงททรงแสดงยมกปาฏหารยเพอปรามเหลาเดยรถย ทงหลาย ครงททรงแสดงปาฏหารยเปดโลกทงสามใหเหนโดยทวกน เพอใหคนทงหลายไดเหนจรง ถงผลของบาปบญคณโทษ หรอครงททรงแสดงปาฏหารยหยดองคลมาลไมใหกระทาอนนตรยกรรม เปนตนการสรางวตถมงคลเอง กมจดประสงคในลกษณะเดยวกบทพระพทธองคทรงแสดง อทธปาฏหารยตางๆเชนกนนนคอใชเรองอทธปาฏหารยตางๆของวตถมงคล เพอเปนกศโลบายในการโนมนาวใหคนทงหลายหนเขามาปฏบตธรรม ดงคาสมภาษณพระครประสทธธรรมวฒน วดขนกองนอก วาททาวตถมงคลขนมานเพอจะดงคนใหเขาวด เขาวดมาเนย หนงไดไหวพระ ไหวพระพทธบาง พระสงฆบาง หรออะไรกแลวแตนน แลวมา บชาวตถมงคลเนยวตถมงคลเอาไปเพอเปนสงฆานสสตเปนทระลก แลวกปจจยทงหลายทไดบชาไปนน กไดมโอกาสสรางถาวรวตถเอาไวในพระพทธศาสนา เคากไดทาบญไปดวยเคาเรยกวาไดหลายตอนะ๑๐

เนองจากเรองของวตถมงคลนนเปนเรองเกยวกบอทธปาฏหารยซงนาตนตาตนใจสามารถชวยใหแคลวคลาดคงกระพน ชวยใหเปนเมตตามหานยม ชวยใหรา รวยคาขายดซงลวนเปน ความตองการหลกในชวตของมนษยทงหลาย ดงนนโบราณาจารยทงหลายจงอาศยความตองการตรง จดนของมนษยมาเปนกศโลบายโนมนาวใหคนหนหนาเขาวดผลกดนใหคนหนมาปฏบตธรรมกนเหมอนการกลอมใหเดกกนยา ถายาขม เดกกยอมไม ยอมกน แตถายามรสหวาน ยามสสนสวยงาม เดกกอยากกนยา ไมดอรนขดขนหากสอนธรรมะเทศนาธรรมะตางๆ ใหคนโดยทวไปไดฟงโดยตรง คนทวไปอาจจะรสกเบอ รสกราคาญ ไมอยากฟง แตถานาธรรมะคาสอนตางๆสอดแทรกเขาไวในวตถมงคลซงเปนเรองทคนทวไปชนชอบแลวกยอมสามารถนามาใชเปน กศโลบายทจะโนมนาวใหคน ทงหลายหนหนามาสการปฏบตธรรมไดเปนอยางด๑๑ในปจจบนมคนจานวนไมนอยทไมเขาใจถงกศโลบายอนแยบยลและลกซงทแอบแฝงไวในการสรางวตถมงคล อบายทแอบแฝงไวเพอโนมหาวใหคนหนหนาเขาวด ผลกดนให คนหนมาปฏบตธรรม รวมทงยงมขอธรรมทลกขงตางๆอกมากมายทแฝงไวในกระบวนการในการสรางและการใชวตถมงคล จงทาใหคนในยคปจจบน มองวตถมงคลเปนเพยงเรองของความเชองมงาย เปนสงท เปนสวนเกนของพระศาสนา หรอแมกระทงเอาไปขายกนจนเปนพทธพานชยไป กตาม ดงคาสมภาษณสมภาษณพระอาจารย

๑๐ สมภาษณพระครประสทธธรรมวฒน, วดขนกอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๑๑ สมภาษณพระครสวรรณธรรมมาพราม, วดหนองทองลม, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๗๕

เลอศกด วารสโภวดปาอาพวลทานทาพระแตละรนทานใหมาทากรรมฐาน ใหมา ฝกใชภาวนา ใชปองกนตว เพราะฉะนน การทนาวตถมงคลมาใชทากรรมฐานไดเพราะมนเหมอนเปนเครองผานกระแส เพราะฉะนนเรากสามารถถามจากกระแสนนไดเวลาปฏบตคอวตถมงคลจรงๆแลวโบราณทานกทาถกแตคนรนหลงเนยมนเปลยนไปหมดเปนพทธพาณชยไป แทนทจะมาดกระแสของพระ กไปดหนงเหนยวคงกระพนอะไรอยางนนไป มนไมใชจดหมายจรงๆ จดหมายท อาจารยรนกอนๆทานสรางพระไวทานใหเตอนสต เวลาจะไปไหนนกถงพระ และกใหอาราธนาพระ ใหจตตดอยกบพระเสมอ พวกอทธฤทธเปนของเสรมเทานน๑๒ การทบอกวาวตถมงคลเปนเรองงมงายเพราะเขาเอาไปใชไมถกวธคนเอาไปใชเขาใชไมเปนไมมวธใชคณาจารยทออกมากไมบอกวธใชเสกแลวกเอาไป อะไรกไมไดบอกกน เอามาสรางวดอะไรเขากลายเปนการทาทานธรรมดา๑๓ ปญหาทเกดขนกบการสรางวตถมงคล จงไมใชอยทตววตถมงคลเอง แตอยทคนโดยสวนใหญซงยงไมมความเขาใจในวตถมงคลอยางถกตอง ยงไมมความรในกศโลบายในการปฏบตธรรมทแฝงอยในวตถมงคลอยางแทจรง ดวยเหตนหากสามารถศกษาวเคราะห พจารณาให เหนถงกศโลบายตางๆในการปฏบตธรรมทแฝงไวในการสรางวตถมงคลไดอยางละเอยดลกซงชดเจนแลว กยอมจะสามารถชวยแกความเชอ ความงมงาย หรอความเขาใจผดในเรองตางๆ เกยวกบ วตถมงคลใหหมดไป รวมทงยงจะชวยสงเสรมการเผยแผคาสอนของพระพทธศาสนาใหเปนไปได อยางกวางขวางยงขนอกทางหนงดวย เพราะเรองของวตถมงคลและอทธปาฏหารยตางๆนน เปนเรองทโนมนาวความสนใจของคนโดยทวไปไดดอยแลว และยงสามารถเขาถงคนทวไปไดงายกวาการเทศนาสอนธรรมะตางๆโดยตรงซงจะมสวนชวยในการเผยแผพระธรรมคาสอนในพระพทธศาสนา ไดเปนอยางดยง๑๔

เมอวเคราะหการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาดานละความชวพบวาผทสรางวตถมงคลไมวาจะเปนชางแกะพระ ชางหลอพระ ผทาพธบวงสรวงหรอพระสงฆ เกจอาจารยผปลกเสกสรางวตถมงคลนน ในทกกระบวนการขนตอนของการสรางหากเปน ฆราวาสกตองนงขาวหมขาว สมาทานศล ๕ หรอ ศล ๘ หากเปนพระสงฆกตองปลงอาบต สารวมในศลใหบรสทธจงจะสามารถดาเนนการสรางวตถมงคลอยางสมบรณบรสทธถกตองตามแบบแผน ของการสรางวตถมงคลของโบราณาจารย๑๕ ซงเทากบวาผสรางวตถมงคลทกคนนนยอมมโอกาสไดปฏบตธรรมดวยการรกษาศลใหบรสทธอยเสมอ อยางนอยกในขณะทดาเนนการสรางวตถมงคลซงแสดงใหเหนไดถงกศโลบายของการสรางวตถมงคลทสามารถโนมนาวใหผสรางวตถมงคลมโอกาสปฏบตธรรมดวยการรกษาศล เพราะหากไมรกษาศลใหบรสทธแลว จะไมสามารถดาเนนการสรางวตถมงคลใดๆใหเสรจสนออกมาเปนวตถมงคลทบรสทธสมบรณตามรปแบบกระบวนการในการสรางวตถมงคลตางๆไดเลย๑๖ในอดตนนจดประสงคหลกในการสรางวตถมงคลอยางหนงกคอ การสรางไวเพอสบอายพระศาสนาตามคตความเชอในพระพทธศาสนาทวาเมอนบจากพทธกาลลวงเลยไป ๕,๐๐๐ปแลวศาสนาพทธจะเสอมลงและสญหายไปจากโลก จงทาใหมการสรางวตถมงคลขนมาเปนจานวน มากบางครงกสรางถง ๘๔,๐๐๐ องค ตามจานวนพระธรรมขนธ แลวนาไปบรรจไวในเจดยหรอสถานทสาคญทางศาสนาตางๆ เผอวาเมอเวลาใดทพระพทธศาสนาเสอมลง ไปไมมผใดรจก หากคนรนหลงมาพบวตถมงคลหรอวตถมงคลเหลานจะไดนาพระไปกราบไหวบชาเพอเปนบญแกผสราง

๑๒ สมภาษณพระอาจารยเลอศกด วารสโภ, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๑๓พระครโสภณสลานยต, วดศรทธาชมพล, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๑๔ สมภาษณพระปลดสรศกด โชตวโร, วดรองมนเทศ, ๒๐ เมษายน ๒๕๖๐. ๑๕สมภาษณนางหนพษ จนทรสอง, ชาวบานอาเภอนางรอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๑๖สมภาษณพระพรสนต จตโสภโณ, วดนคมเขต, ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๗๖

และนาไปศกษาคนควาอนจะเปนการชวยเผยแผพระพทธศาสนาขนใหมไดอกครง ไมไดถกสรางขนมาเพอจาหนายในเชงพทธพาณชยดงทปรากฏอยในปจจบน๑๗

การสรางวตถมงคลในสมยโบราณดงเดมนนผสรางได สรางขนโดยนามวลสารตางๆทตนมและหามาไดเชน วานตางๆ แรธาตตางๆ มาผสมรวมกนแลวพมพขนเปนวตถมงคลตางๆจานวนมาก นาไปปลกเสกแลวบรรจกรเอาไวเพอเปนการสบทอดอาย พระศาสนา เพอใหคนรนหลงตอไป เมอมาขดคนพบเหน ไดนาไปกราบไหวบชา ใชปองกนอนตราย ทงปวง ซงถอเปนจดประสงคหลกอนหนงในการสรางวตถมงคลแบบดงเดมนอกจากสรางขนเปนจานวนมากไวเพอสบทอดอายพระศาสนาแลว ในการ สรางแตละครงนนกยงมการแจกจาย วตถมงคลใหแกเหลาพทธบรษททงหลายอกดวย ดงเชนการสรางพระรอดลาพนนน ตามตานานกลาววา สกกทนตฤาษ และวาสเทพฤาษ ไดประชมฤาบ ๑๐๘ ตน ทาพธสรางวตถมงคลสกลลาพนขน โดยเอาดนบรสทธใจกลางทวปทงส ยาพนอยาง วานพนอยาง เกสรดอกไมนานาชนด มาบดผสมกนจนละเอยด แลวกดพมพปลกเสกโดยพระเวทยอนศกดสทธของฤาษทง ๑๐๘ ตน โดยการสรางครงนนกเพอแจกจายใหแลทหารและประชาชนทวไป ๑๘พระสมเดจวดระฆงท มราคาเชาบชาหลายลานบาทในปจจบนเอง ในครงทสมเดจพระพฒาจารย (โต) ทานเรมสรางพระสมเดจขนมานน ทานกสรางไปแจกไปใหแกเหลาพทธบรษท ทงหลายอยตลอดเวลา สวนทเหลอจากการแจก ทานกจะบรรจกรไวเชน กรวดระฆง วดอนทรวหาร วดใหมอมตรส วดไชโย เปนตน ๑๙ แมแตในยคปจจบนเอง กยงมการสรางวตถมงคลตามจดประสงคเดมในสมยโบราณคอสรางไวเพอแจกจายใหแกพทธบรษททศรทธา และบรรจเอาไวในกรเพอสบทอดอายพระศาสนา๒๐

จะเหนไดวาในการสรางวตถมงคลนนโดยจดประสงคดงเดมของโบราณาจารยแลวไมไดสรางขนเพอจาหนายในเชงพทธพาณชยเชนในปจจบนแตสรางขนโดยมจดประสงคเพอแจกใหเปลาแกเหลาพทธบรษทผศรทธา เพอนาไปกราบไหวบชา นาไปคมครองปองกนอนตราย และสวนทเหลออกสวนหนงกนาไปบรรจกรเอาไว เพอเปนการสบทอดอายพระศาสนา หากในอนาคตมใครมาขดคนพบจะไดนาวตถมงคลนนไปกราบไหวบชาเพอเปนบญแกผสราง โดยคนรนใหมจะไดนาไปศกษาคนควาเพอชวยเผยแพรพระพทธศาสนาขนใหมอกครงดงนน การสราง วตถมงคลตามจดประสงคดงเดมของโบราณาจารยทงหลายเปนการสงเสรมดานพฤตกรรมในการทาความดและบญดวยการใหทานไปในตว คอใหทานดวยการ แจกวตถมงคลเหลานนแกพทธบรษททงหลาย ใหทานโดยการสรางวตถมงคลตางๆขนเพอมอบไวในพระพทธศาสนา โดยการบรรจในกรตางๆเพอสบทอดอาย พระศาสนาใหดารงยงยนและเผยแผขยายกวางไกลออกไป ซงการทาทานดวยการสรางวตถมงคลนคอไดวาเปนทานอนมบญใหญมาก เพราะเปนทานททาใหไวในพระศาสนา ใหแกพทธบรษทในพระพทธศาสนา ใหไวเพอสบอายพระศาสนา

อยางไรกดในยคปจจบนนนเนองจากคนมจานวนมากขน วสดอปกรณตางๆมราคาแพง มากขน ดงนนอาจจะคอนขางลาบากทจะทาวตถมงคลจานวนมากเพอแจกใหแกเหลาพทธบรษทจานวนมากทตองการ หรอเพอบรรจในกรเพอสบอายพระศาสนาไตดงเชนโบราณาจารยทงหลายไ ดเคยทาสบทอดกนมาในสมย กอนแตในการสรางวตถมงคลใหเชาบชานนกสรางขนเพอหาปจจยในการทานบารงพระศาสนาในดานตางๆ หรอทาทานบรจาคเพอการกศลตางๆ เชน สรางโบสถซอมกฏ สรางโรงเรยน สรางโรงพยาบาล เปนตน โดยผสรางวตถมงคลไดลงแรง

๑๗ สมภาษณพระครโสภณสลานยต, วดศรทธาชมพล, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๑๘ สมภาษณพระครสวรรณธรรมมาพราม, วดหนองทองลม, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๑๙ สมภาษณ.นายเชย สวสดพน, ชาวบานอาเภอนางรอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๒๐ สมภาษณพระวชรารมย จนทโชโต, ๑ สงหาคม ๒๕๖๐.

๗๗

ในการสรางและปลกเสก วตถมงคลตางๆขนดวยตนเอง รวมทงไดมอบมวลสารตางๆทสรางและเกบสะสมไวเพอใชในการสรางวตถมงคลเหลานนซงเทากบเปนการใหทานในสวนหนง๒๑

นอกจากนผสรางวตถมงคลเพอใหผอนเชาบชาเพอหาปจจยมาทานบารงพระศาสนา และทาทานเพอการกศลตางๆนน ยงเทากบเปนผนาใหเกดการทาบญใหทานเพอการเหลานนขนเปนผชกชวนชนาใหเหลาพทธบรษทตางๆไดเขาวดมาทาบญใหทาน หากไมมการสรางวตถมงคลขนกจะไมสามารถโนมนาวใหคนเขามาทาบญใหทานจนงานบญตางๆเชน การสรางวด การสราง โรงพยาบาล เปนตน สาเรจลงไดจงเทากบผสราง วตถมงคลเพอโนมนาวใหคนเขามาทาบญใหทาน ในการตางๆนน ยอมมสวนในบญของการใหทานของผ เชาบชา วตถมงคลตางๆเหลานนไปดวยในตวในฐานะผนาใหเกดการทาบญใหทานเหลานนขนดงนนจงเหนไดวา การสรางวตถมงคลนน ไมวาจะเปนการสรางเพอแจกใหเปลาหรอบรรจกรไวเพอสบอายพระศาสนา หรอสรางขนใหเชาบชาเพอนาปจจยไปทานบารงพระศาสนางาน การกศลตางๆนน ลวนเปนกศโลบายทจะทาให ผสรางวตถมงคลเหลานน ไดมโอกาสทาบญดวยการ ใหทาน และคอเปนทานทมผลบญมากเพราะเปนทานทใหไวเพอทานบารงพระศาสนา เพอสบอายพระศาสนา๒๒ นอกจากนในกระบวนการสรางวตถมงคลนนเปนการสงเสรมใหเกดอยมากมายทแฝงเอาไวเพอทจะโนมนาวใหผสรางวตถมงคลไดมโอกาสปฏบตธรรมตามหลกบญกรยาวตถดวยการประพฤตออนนอม ดงจะเหนไดนบตงแตขนตอนเรมแรกของการสรางวตถมงคลคอการไหวคร ซงในการสรางวตถมงคลทกครงนน การบวงสรวงกราบไหวพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ครบาอาจารยผประสทธประสาทวชาความรตางๆ ในการสรางวตถมงคลให รวมทงเทวดาทกเหลาชนนน เปนขนตอนทขาดไมไดเลยในการสรางวตถมงคลทกครงผสรางจะตองนาดอกไมธปเทยน ขนคร บายศร อาหารคาว อาหารหวาน ตางๆ เปนตนมาจดวางใหเปนระเบยบเรยบรอยสวยงาม และกลาวคาถาสรรเสรญพระพทธคณ พระธรรมคณ พระสงฆคณ ชมนมเทวดา ถวายเครองสกการะบชา กลาวโองการบชาคร สรรเสรญคร บชาครตางๆ ดวยใจนอบนอมเคารพในคณแหงพระรตนตรย และพอแมครบาอาจารยทงหลาย เสรจแลวจงจะสามารถเรมการสรางวตถมงคลในขนตอนตางๆ ตอไปได๒๓ ซงผสรางวตถมงคลทกคนจงตองเปนผ มความเคารพนอบนอมตอพระรตนตรย ตอพอแม ครบาอาจารยตางๆ ผสอนวชาการสรางพระให รวมทงตอเทวดาทกเหลาขนอยตลอดเวลา เพราะในแทบทกขนตอนของการสรางวตถมงคลนน ไมวาจะเปนการแกะพระ การหลอพระ การปลกเสกพระ เปนตน กลวนตองมการไหวคร แสดงความเคารพนอบนอมตอพระรตนตรย ตอครบาอาจารยอยกอนเสมอ แมแตในเวลาทมลกศษยลกหาจะนาพระทเชาบชามาแลวนน ไปใหทานปลกเสกอกครงกอนจะนากลบไปบชา พระเกจอาจารยทงหลายยงตองหนไปนอบนอมกราบไหว พระพทธ พระธรรม พระสงฆ พระพทธรป รปพระเกจอาจารยตางๆ ผเปนอาจารยของตนกอนเสมอ กอนทจะทาพธประสทธเปาปลกเสกพระใหญาตโยมนากลบไปบชา แมหากไปนอกสถานท กยงตองยกมอไหวขนเพอกราบไหวบชานอบนอมขอบารมพระรตนตรยและครบาอาจารยกอนทกครง๒๔ ดงนนเทากบวาในกระบวนการสรางวตถมงคลนน เปนการสงเสรมใหสรางวตถมงคลไดมโอกาสปฏบตธรรมตามหลกบญกรยาวตถ ดวยการประพฤตออนนอมอยเสมอ เพราะในแทบทกขนตอนของการสรางวตถมงคล หรอแมแตในชวตประจาวนของผสรางวตถมงคลนน การไหวคร ดารงจตนอบนอมตอพระรตนตรย และพอแมครบาอาจารยของตนนนเปนหลกบงคบสาคญของผสรางวตถมงคลทกคนทจะละเลยไม

๒๑ สมภาษณพระอธการปยวฒนฐานตตโร, ๓๐ มถนายน ๒๕๖๐. ๒๒ สมภาษณนายดสต สาบตร, ชาวบานอาเภอนางรอง, ๒ สงหาคม ๒๕๖๐. ๒๓ สมภาษณนายแกว ศรชย, ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๒๔ สมภาษณนายธเนศพล บาลา (ฤาษองคาร ญาณมน), ๑ สงหาคม ๒๕๖๐.

๗๘

ปฏบตไมไดเลยในกระบวนการสรางวตถมงคลนน เปนการสงเสรมใหเกดโอกาสปฏบตธรรมตามหลกบญกรยาวตถ ดวยการชวยขวนขวายรบใชอยอยางลกซง โดยผทจะสามารถสรางวตถมงคลไดนน มกจะตองไปรา เรยนวธการตางๆในการปลกเสกสรางพระเครองกบพระเกจอาจารย ครบาอาจารยตางๆ ซงในการศกษาวธการสรางวตถมงคลในสมยโบราณนนกวาทพระเกจอาจารย ครบาอาจารยตางๆจะยอมถายทอดวชาความรใหนน แทบทกทาน จะใช เวลาในการทดสอบกาลงใจลกศษยอยนานมาก ลกศษยจะตองเขาไปอยในวดหรอสานกของพระ เกจอาจารยครบาอาจารยเหลานน คอยขวนขวายรบใชงานใหกบเหลาพระเกจอาจารย รวมทงงานตางๆในวดหรอสานกนนๆ ไมวาจะเปนการปดกวาดเชดถ กฏ อาคาร พระพทธรปตางๆ การลางหองนา กวาดลานวด ตดฟน หงหาอาหารถวาย ชวยบดยา บดมวลสาร ตกนาทาเกบไวใชอาบกน คอย บบนวด คอยจดแจงเครองมอตางๆ คอยปรนนบตวฏฐากรบใชครบาอาจารยทกประการจนกวาครบาอาจารยเหลานนจะเหนถงความมงมนจรงใจในความตองการศก ษาเลาเรยน บางคนกใชเวลาทดสอบหลายเดอน บางคนกใชเวลาหลายปกวาทครบาอาจารยจะพอใจ และยอมรบเปนศษยเพอสงสอนวชา ในการปลกเสกสรางวตถมงคลใหเมอไดรบการยอมรบเปนลกศษย และถายทอดวชาตางๆ ใหแลว ลกศษยลกหาเหลานนกยงตองอยใกลชดครบาอาจารยของตนมากยงขน เพอคอยสงเกต ศกษา วธการสรางวตถมงคลจากครบาอาจารยของตน เปนลกมอคอยขวนขวายรบใชครบาอาจารยในกจการตางๆ ในการสรางวตถมงคล บางกไปหามวลสารตางๆในปาเขาใหอาจารย บางกชวยแกะพระ หลอพระ ชวยจารอกขระยนต ชวยโขลกตาผสมมวลสาร เปนตน เพอเปนการแสดงความกตญรคณครบาอาจารยดวยการขวนขวาย ชวยงานตางๆ และไดศกษาดวยการปฏบตดวยตนเองใหเกดความชานาญไปดวย ๒๕ นอกจากนการผท เชอในวตถมงคลยงเปนการทาบญดวยการเฉลยสวนแหงความดใหแกผอน ใหผสรางวตถมงคลไดมโอกาสปฏบตธรรมตามหลกบญกรยาวตถ ดวยการเฉลยสวนแหงความด ใหแกผ อน โดยในการทาพธปลกเสกสรางวตถมงคลทกครงนน จะตองมการบวงสรวงไหวคร ทา การอญเชญบารมแหงพระพทธ พระธรรม พระสงฆเหลาเทวดาทงหลาย รวมทงครบาอาจารยทงปวง มารวมในการแผบารมปลกเสกสรางวตถมงคลเหลานนดวยทกครง และเมอทาพธปลกเสกสรางพระ เครองตางๆจนสาเรจเรยบรอยแลว ผสรางเองกจะตองแสดงความนอบนอมกตญร คณในพระ รตนตรย เหลาเทวดา และครบาอาจารยทงหลายทไดอญเชญมารวมในพธกรรมปลกเสกสรางพระเครอง โดยการทาบญอทศสวนกศลไปใหแกเหลาครบาอาจารยและเทวดาทงหลายทตนไดอญเชญ มารวมในพธปลกเสกสรางวตถมงคลเหลานนเชน ในการสรางพระโพธปางหามสมทรนน จะตองม การจดบายศร เครองสงเวยบชาเทวดาและครบาอาจารย เพอเป นเครองแสดงความขอบคณทครบาอาจารยและเหลาเทวดาทงหลายมาชวยอานวยในการสรางปลกเสกพระ และยงตองมการเลยงพระเพอใหผสรางไดทาบญและกรวดนาอทศสวนกศลไปใหแกครบาอาจารยและเหลาเทวดาทมาชวย อานวยในการสรางปลกเสกพระในพธดวย รวมทงอทศสวนกศลใหแกเจ าท เจาทาง และสตวใน ภพภมทงหลายทอยรวมในบรเวณพธ หรอมความเกยวเนองกบพธปลกเสกสรางพระนน เพอใหการปลกเสกสรางวตถมงคลสามารถดาเนนไปไดโดยสะดวก ไม'มอะไรตดขดเปนอปสรรค๒๖

ดวยเหตนการสรางวตถมงคลนน ผสรางวตถมงคลจงตองมการทาบญอทศสวนกศล ใหแกครบาอาจารย เหลาเทวดา และสรรพสตวทงหลายอยทกครงอยางขาดไมได เมอสรางวตถมงคลขนมากจะเปนการดงเหลาพทธบรษทผตองการไดวตถมงคลเหลานนไวกราบไหวบชาใหเขามาในวด เมอเขาเหลานนไดเขามาในวด เขากจะไดทาบญหลายประการไมวาจะเปนการกราบไหวพระพทธพระธรรมพระสงฆ ไดวตถมงคลไประลกเปน พทธา

๒๕ สมภาษณพระอธการปยวฒนฐานตตโร, ๓๐ มถนายน ๒๕๖๐. ๒๖ สมภาษณพระวชรารมย จนทโชโต, ๑ สงหาคม ๒๕๖๐.

๗๙

นสสต ธมมานสต สงฆานสต และยงไดรวมทาบญสรางถาวรวตถเอาไวในพระพทธศาสนาอกดวยแทนทผสรางวตถมงคลจะชวยทาบญสรางวดแตเพยงแคคนเดยว หรอกลมเดยวกสามารถใชวตถมงคลในการโนมนาวคนจานวนมากเขามารวมกนเฉลยทาบญในการสรางวด ในงานสาธารณกศลตางๆ ซงเปนการชวยเฉลยสวนแหงความด สวนแหงบญกศลเหลานนใหแผขยาย ออกไปโดยกวางขวางมากยงขนอกดวยวตถมงคลยงเปนการทาบญดวยการยนดในความดของผอน ซงในการสรางวตถมงคลนน ผสรางมโอกาสไดทาบญดวยการอนโมทนาสวนบญของผ อนอย เสมอ เชนการอนโมทนากบบญกศลของพระเกจอาจารยทสอนวธปลกเสกสรางวตถมงคลใหตน เพราะ เหลาพระเกจอาจารยทงหลายทสรางวตถมงคลขนมานน มกจะไดรบการนมนตไปชวยในงานสรางวด งานสาธารณกศลตางๆอยเสมอเพราะทานเหลานนสามารถปลกเสกสรางวตถมงคลใหผคนศรทธา และนาเงนมาชวยบรจาคทาบญไดเปนจานวนมากเชน หลวงพอเดมวดหนองโพ หลวงพอ ปานวดบางนมโค ทไดรบการนมนตไปชวยสรางวดหลายสบวด หรอแมแตหลวงพอคณวดบานไรทไดไปชวยงานสรางวดและชวยงานสาธารณกศลตางๆนบไมถวน ดงนนลกศษยผอยใกลชดพระเกจอาจารยผสรางวตถมงคลเหลานน จงยอมมโอกาสทจะไดตามรวมอนโมทนา กบบญกศลตางๆทครบาอาจารยของตนไดทาอยอยางสมาเสมอเพราะลกศษยทศกษาวธการปลกเสกสรางวตถมงคล ตางๆนนจะตองคอยตดตามศกษาและรบใชใกลชดกบครบาอาจารยของตนแทบตลอดเวลา เวลาท ทานไปงานบญทไหนมกจะตองตดสอยหอยตามไปดวยเพอไปชวยตามรบใชครบาอาจารยของตน จงเทาลบผ ศกษาการสรางวตถมงคลยอมมโอกาสไดมโอกาสปฏบตธรรมตามหลกพทธธรรมดวย การยนดในความดของผ อน อนโมทนาในบญกศลทครบ าอาจารยของตนไดทาอยอยางสมาเสมอ๒๗นอกจากจะไดรวมอนโมทนาสวนกศลของครบาอาจารยแลว ชาวบานผใชวตถมงคลเองยงมโอกาสไดรวมอนโมทนาสวนกศลของผทมารวมบญในการสรางวตถมงคล และผทมาเชาบชา วตถมงคลเหลานนดวย โดยในการสรางวตถมงคลนนบอยครงทจะมเหลาญาตโยมพทธบรษทผศรทธาตาง ๆ ไดมารวมบรจาคปจจยเพอชวยสบทบทนเปนคาใชจายในการสรางวตถมงคล หรอบรจาคมวลสารตางๆเชน ทองคา เงน นาค ชนวนวตถมงคลพระบชาเกาๆทตนมอย วานยาตางๆ เปนดน เพอรวมบญในการบรจาคมวลสารในการสรางพระ หรอบางคนกชวยบรจาคแรงงานโดยการมาชวยหลอพระ ตาผสมมวลสารพระ พมพพระเปนตน โดยไมคดคาแรงซงผสรางวตถมงคลนน เมอไดรบบรจาค ปจจย มวลสาร หรอความชวยเหลอตางๆจากผ มจตศรทธาเหลานนแลว กยอมจะตองรวมแสดงการอนโมทนาในบญกศลทเหลาพทธบรษททงหลายไดมาชวยในงานสรางวตถมงคลนอยตลอดเวลาเมอวตถมงคลเหลานนสรางเสรจแลว วตถมงคลบางองคกจะลกแจกออกไปบาง ฝงไวในกร เพอสบอายพระศาสนาบาง และบางสวนกจะถกตงราคาขนเพอใหพทธบรษทผศรทธาทวไปไดเชาบชาเพอนาเงนเหลานนมาสรางถาวรวตถในพระศาสนา หรองานสาธารณกศลตางๆ ตามทไดบอกกลาวเอาไว ซงเมอมผมารวมบรจาคปจจยเพอรวมการสรางวด รวมงานสาธารณกศล และเชาบชาวตถมงคลเหลานนไป ผทมาเชาบชาวตถมงคลเองทวด กมกจะนาวตถมงคลเขาไปใหผสรางวตถมงคลชวยจารอกขระ เปาปลกเสกเพอมอบใหผ เชาบชาอกครง ผสรางวตถมงคลเองกจะไดมโอกาสอนโมทนากบบญกศลของผทมารวมบรจาคปจจยเพอเชาบชาวตถมงคลเพอนาเงนนนไปใช ในงานบญตางๆตอไป ไปดวยในตว๒๘การฟงธรรม ศกษาหาความรตางๆอยตลอดเวลา โดยเฉพาะจากธรรมะทพระเกจอาจารยผเปนครบาอาจารยสอนการปลกเสกสรางวตถมงคลใหแกเรานนเองโดยอาจจะเปนธรรมะทแสดงใหฟงโดยตรง หรอธรรมะทแสดงใหไดรบรผานการลศโลบายในการสอนการสราง วตถมงคล ตามแตความเหมาะสมทครบาอาจารยเหลานนจะเหนสมควรเชนขอธรรมะตางๆทแฝงอยในวตถมงคลเองเชน หลวงป ด วดสะแก จะไมมอบ

๒๗ สมภาษณพระปลดสรศกด โชตวโร, วดรองมนเทศ, ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐ ๒๘ สมภาษณพระครโสภณสลานยต, วดศรทธาชมพล, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๘๐

พระเครองของทาน (วตถมงคลปางพระพทธเจาโปรดพกาพรหม)ใหใครงายๆ และไมมจาหนายใครทอยากไดจะตองมานงปฏบตสมาธภาวนากบทาน จนกวาทานจะพอใจในผลขอการปฏบต ทานจงจะ มอบใหนอกจากน หลวงปดทานจะสรางวตถมงคลตางๆไวแจกจายใหเหลาพทธบรษทผ ศรทธาไดบชามากมาย แตทกครงททานมอบวตถมงคลใหใคร ทานมกจะสอนธรรมะตางๆประกอบตามไปดวยเสมอเชนเมอหลายปกอน ไดเกดไฟไหมทวดสะแกบรเวณกฏตรงขามกฏหลวงพอ แตไฟไมไหมกฏหลวงพอ เปนทนาอศจรรยใจแกศษยและผทพบเหนเปนอยางยง ถงขนาดมฆราวาสทานหนงคดวาหลวงพอทานมพระด มของด ไฟจงไมไหมกฏทาน ผใหญทานนนไดมาทวดและกรา บเร ยนหลวง พอว า"หลวง พอครบ ผมขอพระดท กนไฟไดหนอยคร บ"หลวง พอย มกอนตอบวา "พทธงธมมงสงฆง ไตรสรณคมนนแหละพระด"ผใหญทานนนกรบบอกวา"ไมใชครบ ผมขอพระเปนองคๆ อยางพระสมเดจนะครบ"หลวงพอกกลาวยนยนหนกแนนอกวา"กพทธงธมมงสงฆง นแหละมแคนละ ภาวนาใหด"แลวหลวงพอกมไดใหอะไร จนผใหญทานนนกลบไป หลวงพอจงไดปรารภ ธรรมอบรมศษยทยงอยวา"คนเราน กแปลก ขาใหของจรงกลบไมเอา จะเอาของปลอม"“หรอเมอมผไปขอของดจาพวกวตถมงคลจากหลวงพอไวหอยคอหรอพกตดตว หลวงพอจะ สอนวา"จะเอาไปทาไม ของดภายนอก ทาไมไมเอาของดภายใน พทธงธม มงสงฆง นแหละของวเศษ"๒๙

จะเหนไดวาในการสรางวตถมงคลนน ผสรางวตถมงคลไมไดมหนาทแคการปลกเสก สรางวตถมงคล หรอจาหนายจายแจกวตถมงคลเหลานนใหแกเหลาพทธบรษทผทศรทธาเทานน แตผสรางวตถมงคลเองยงตองทาหนาทในการสงสอนธรรมะตางๆแฝงไปกบการมอบวตถมงคลใหเหลาผศรทธาทงหลายดวย ไดวตถมงคลไปแลวกตองสอนใหใจเขาอยกบพระ ใหเขารจกสวดมนตไหวพระ สอนใหรจกปฏบตสมาธภาวนา หรอแมแตการสอนไมใหยดมนถอมนงมงายอยกบอทธฤทธปาฏหารยของวตถมงคล ไมมอะไรเหนอกฎแหงกรรม ตองรจกปฏบตธรรมดวย จงจะไดของดทแทจรงคอ พระพทธ พระธรรม พระสงฆ เปนตนดงนนจงเทากบวาการสรา งวตถมงคลนน เปนกศโลบายทจะโนมนาวใหผสรางวตถมงคลและผทศรทธาในวตถมงคลไดมโอกาสปฏบตธรรมตามหลกพทธธรรม ดวยการสงสอนธรรมใหความร เพราะในการ จาหนายจายแจกวตถมงคลทตนสรางขนใหกบเหลาพทธบรษทผศรทธาทงหลายนน ผสรางพระเครองจะตองเทศนาสงสอนธรรมะและขอปฏบตตางๆกอนทจะมอบใหผศรทธาทงหลายนาไปกราบ ไหวบชาเสมอจากการพจารณาศกษากระบวนการในการสรางวตถมงคลลวนเปนการสงเสรมใหเกดในการโนมนาวใหผสรางวตถมงคลไดมโอกาสปฏบตธรรมอยางครบถวนสมบรณ เพอสรางปญญาใหเกดขน กบตนปญญาทจะเขาใจในพระธรรมคาสงสอนตางๆของ พระพทธศาสนาอยางแจมแจง ปญญาทจะแทงตลอดจนถงการดบทกขในวฏฏสงสารจนเขาถงมรรคผลนพพานได ซงในกระบวนการสรางวตถมงคลนน ไดเปนการสงเสรมใหเกดทแฝงไวเพอบมเพาะปญญาความรแจงในหลกธรรมคาสอนแหงพระพทธศาสนาอยมากมายทงในระดบโลกยะและโลกตตระ อยกบพระพทธ พระธรรม พระสงฆ อยกบกระแสแหงบญกศลอยตลอดเวลา ซงเทากบครบถวนทงศล สมาธ ปญญา เมอจตอยกบพระกมศลไปโดยอตโนมต เพราะไมกลาทาชวผดศลผดธรรมตอหนาพระ เมอจตอยกบพระอยางสมาเสมอ จตกสงบเปนสมาธ เพราะไดปฏบตกรรมฐานอย เสมอเชน พทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต และเมอจตอยกบพระพนจพจารณากระแสจตทอยกบวตถมงคลนนๆอยอยางสมา เสมอ พจารณาจนเหนความเกดดบ เหนความไมเทยงของกระแสจตทวงไปมาจากการเผาสงเกตจตขณะปลกเสกพระอย เสมอ“ปญญาหยงรทางพนทกข คอพระนพพานกจะเกดขน นเองจงจะเรยกวา “การสรางพระเปน การใชพระเปน”

๒๙ สมภาษณพระครสวรรณธรรมมาพราม, วดหนองทองลม, ๒๑ เมษายน ๒๕๖๐.

๘๑

อยางแทจรง เพราะของดตองใชใหเปน๓๐ผทใชวตถมงคลมขอปฏบตสาหรบฝกอบรมในทางความ ประพฤตอยางสง เพอชาแรกกเลสจนถงซงพระนพพานเปนทสด ซงจากการพจารณาศกษาการสราง วตถมงคลเทยบเคยงขอของ สลมยจะเหนไดวา การ สรางวตถมงคลนน เปนกศโลบายทจะโนมนาวใหผสรางวตถมงคลไดมโอกาสปฏบตธรรมในเรอง ของการรกษาศลอยางยงยวด เพราะในทกขนตอนของการสรางวตถมงคลนน ไมวาจะเปนการเกบ หรอทามวลสาร การจารแผนยนต การไหวคร การหลอพระ แกะพระ ปมพระ ปลกเสกพระ เปนตน นน ผสรางวตถมงคลจะตองสมาทานศล ๕ หรอ ศล ๘ อยตลอดเวลา ถาเปนพระสงฆกตองแสดง อาบต ปลงอาบตใหบรสทธ เสยกอนจงจะทาไดจงเทากบวาในตลอดเวลาของการสรางวตถมงคลนน ผสรางวตถมงคลยอมไดมโอกาสปฏบตธรรมโดยการรกษาศลอยเสมออยางขาดไมได เพราะถาผสรางวตถมงคลศลขาดเมอใด การสรางวตถมงคลนนจะถอวาไมสาเรจอยางบรสทธสมบรณทนท ดงนนผสรางวตถมงคลจงตองหมนปฏบตธรรมโดยรกษาศลอยางเขมงวดอย เสมอ เพราะการสรางวตถมงคลแตละครงนน บางครงใชเวลาหลายอาทตย หลายเดอน หรอบางทกเปนป การรกษาศลกยอมตองรกษาไปดวยตลอดในการสรางวตถมงคลเปนอาทตยเปนเดอนเปนป อนถอไดวาเปนกศโลบายชวยโนมนาวใหผสรางวตถมงคลเปนผรจกระวงสารวมรกษาศลตางๆไดอยางครบถวนสมบรณอย เสมอ อยางนอยทสดในระดบสลสกขา ซงเปนพนฐานสาคญทจะชวยใหผสรางวตถมงคลนนสามารถกาวขนสการปฏบตธรรมในระดบอธสลสกขาตอไปไดเมอจตของผสรางวตถมงคลตองอยกบการสารวมระวงรกษาศลใหครบลวนสมบรณอย เสมอจากกศโลบายในการรกษาศลทแฝงอยในวตถมงคล ซงผศรทธาและผสรางวตถมงคลตองระมดระวงบงคบจตใจไมใหละเมดศลตางๆ จตกจะเรมเกดความเคยชนในการรกษาศล เคยชนกบความเบาสบายของจตท มศลธรรมประจาใจอยเสมอ จตจะคอยๆโนมเขามาอยในศลในธรรมอยางเปนธรรมชาต ไมอยากผดศลผดธรรมไปเองโดยธรรมชาต ไมมความอยากฆาใคร ไมมความอยากขโมยของผใด ไมตองระมดระวงตงใจระวงรกษาศลอกตอไป ศลจะกลายเปนนสยประจาตว จนเปนผมธรรมชาตของความบรสทธสารวมในศลอยเสมอเปนนสย จนกลายเปนการปฏบตธรรมตามหลกของศลอนยงในระดบอธสลสกขาไปโดยปรยายในทสด๓๑ศลหรอขอหามของผถอวตถมงคลศลของผปฏบตธรรมกบศลของผถอวตถมงคลนนคลายกนผลทไดจากการถอศลคอเกดสตสมปชญญะทสงตอไปถงความมนใจศล ๕ ถาถอได ทานรบรองวาเมอตายไปไมตกอบายภม ๔นรก,เปรต,อสรกายและสตวเดรจฉานผถอศล ๕ ไดครบถวนบรบรณจะเกดสตสมปชญญะระหวางการรกษาศลเกดความมนใจเมอถงเวลาจะสนใจตายและยงจะมอะไรๆเกดขนอกมากมายนอกไปจากนซงเปนผลจากการรกษาศลศลของผถอวตถมงคลกเชนกนเกดสตสมปชญญะและความมนใจจะไปไหนมาไหนมนใจวาวตถมงคลจะมอานภาพรกษาตนไดไมกลวมด ไมกลวปนไมพรนพรงตออนตรายใดๆทกาลงเกดขนกบตนแตเหตของการลวงศลนนโดยมากมกเกดเพราะขาดสตสมปชญญะทงนน เรยกวาเผอเรอ เหตทเผอเรอกเพราะขาดสตเมอขาดสตจนลวงศลไปแลวกเกดความลงเลไมมนใจในวตถมงคลของตนวาจะเสอมหรอไมจะไปไหนมาไหนกใจไมดเพราะไมมนใจในวตถมงคลของตนเองแลวทานผ มปญญาโปรดพจารณาดหากมความมนใจในศลทไมเคยลวงละเมดไมเคยผดพลาดความมนอกมนใจของทานจะมมากเปนอนนตขนาดไหนจะวาไปแลว ไมวาจะเปนศลอะไรลวนมขอกาหนดสาหรบการลวงศลไวเปนบางกรณการลวงศล ถาไมไดเกดดวยเจตนาจะละเมด กไมเปนไร เปนโทษเบาผละเมดโดยไมเจตนาจะปลกเตอนสตตนใหเกดยงๆขนในคราวตอไปกระทงสตแกกลาถงขนไมละเมดอกเลยศลของการถอวตถมงคลกมขอกาหนดในการลวงละเมดและยงมขอกาหนดทจะปลกความมนใจใหกลบคนมาเชนกนบางสานกใหตงขนธขอขมาบางสานกใหทาการบวชวตถมงคล เชนเอาใสบาตรพระท กาลงจะบวช

๓๐ สมภาษณพระครสวรรณธรรมมาพราม, วดหนองทองลม, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๓๑ สมภาษณพระปลดสรศกด โชตวโร, วดรองมนเทศ, ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๘๒

ใหมถาทาแลวความมนใจกกลบคนมาอยางไรกตามหากรกษาศล ไมลวงละเมด ผลดยอมเกดกบตนเองจะเปนคนทมสตสมปชญญะในทกโอกาสทกสถานทจะเปนคนไมประมาทในทกโอกาสทกสถานทผลพลอยไดจากการถอศลจะปรากฏขนอกจนประมาณไมไดผรกษาศล ผถอปฏบตศล จะทราบชดไดดวยตนเองขอหามวตถมงคลทวไปหามไวไมกอยางเปรยบเหมอนผครองโลกเปนโยมหวดา กเอาแคศล ๕ พอหามกนไมกนชะอม,ฟก,มะเฟอง,ปลกลวย เปนตนซงกคลายกบขอหามทวๆไปทกสานกจะผดแผกกแตเรองชะอมเทานนผถอปฏบตจนเชยวชาญชานาญแลว กรจกวธเลยงบาล เหมอนพระพรรษาอายมาก กมวธละเมดศลเชนวามโจรขโมยควายจงควายผานหนาไปตอมาตารวจตามจบขโมยถามวาเหนโจรขโมยควายไปทางไหนถาบอกความจรง โจรจะถกตามจบ เกดเปนกรรมถาโกหกตารวจกผดศลมสาลกขนเดนออกจากทตรงนนไปยนอกตาแหนงหนง“อาตมาอยตรงนไมเหนโจรลกควาย”อบายในละเมดขอหามในการถอวตถมงคลกมเชนกนถาเจอแกงใสปลกลวย เขาจะพดวาดอกกลวย กกนไดเจอเปดตนมะนาวดองของชอบใสฟก เขากจะพดวาไมใชฟกผททาไดเชนนตองมกาลงจตแกกลาจรงๆสามารถสะกดจตตนใหเชอวาไมใชฟก ไมใชปลผทยงไมแกกลาแมพดอยางเขา ใจกยงนกรวานนเปนฟกเปนปลอย ดหามลอดราวตากผา ,นงรานกอสราง,ไมคาตนกลวย เปนตนวธปฏบตเมอถงคราวจาเปนตองลอดหาอะไรบงศรษะไว ถาไมมอะไรเลย กใชฝามอเราเองบงศรษะไว แลวลอดไป ไมเปนไรขอหามนเปนความฉลาดของครบาอาจารย เชนกรณกาลงวงหนอนตรายทไลจหลงอยาวาแตนงรานหรอราวตากผาเลยครบ กาลงหนตายอยางนนมอนลอดไดหมดสนทกสงทกสงทกอยางทานกใหวธปฏบตไว เพอไมใหเสยความมนใจสวนของขลงทพสดารกวานเชนฝงตะกรด สกยนต ลงนา มน ลงทอง เปนตนขอหามจะมากขน เปรยบเหมอนผบวช กตองมศลมากกวา ๕ ขอ กลายเปน ๒๒๗ ขอใหถอปฏบต๓ วนแรกหลงจากลงของเขาของแลว กมขอหามแค ๒อยางหามอาบนา ๓ วน ถาทนเหนยวเนอตวไมได อนญาตใหเชดตวหามเดนเหยยบพนดนดวยเทาเปลา ๓ วนพน ๓วนแลวไมเปนไรนเปนขอหามสาหรบฝกหามตนเอง ฝกใหเปนคนมสตเบองตนเปรยบเหมอนขอปฏบตของผาขาวกอนบวชเปนพระหมเหลองหลงจากนนแลวกมขอหามสาคญจรงจงมากขนหามกนกหามเพมอกหนอยคอไมกนดมในงานศพ ออกมานอกชายคาตงศพกนดมไดหามจบอวยวะเพศหญง รวมประเวณได แตหามจบหามสมผสหามชะโงกดบอนาหามดมนาจากมอของตนเอง คอเอามอรองนากวกนาใสปากหามดาพอลอแมใครตอใครหามผดลกผดเมยใครจะมอะไรอกกจาไมไดอะไรทเหนวาไมดหามหมดคลายๆกนกบขอหามสานกอนๆแหละครบเฉพาะขอหามของหลวงปพรหมา หามไวเพยง ๓ ปพน ๓ ปแลว ไมหามอะไรเลย ทาไดทกอยางเปรยบเหมอนพระถาพรรษาไมถง ๖ หามออกธดงคไมงนจะเอาตวไมรอดหรอรอดยากขอหามทงหลายเปนกศโลบายของครบาอาจารยเปนขอแลกเปลยนเพอเอาความศกดอทธฤทธไปเปนของตวเปนอบายใหเปนคนด มสตสมปชญญะ และมวนยคนทไมเคยมวนย หากไปคดเลอกจนตดทหาร จะถกฝกใหเปนผ มวนยทกคนคนมวนยสวนใหญแลวเปนคนดทงสนกลายเปนผใหญ มวฒภาวะนานบถอ ไมเปนบคคลอนตรายตอสงคมผทยงคงเหนแกตว เหนแกประโยชนตน เหนแกไดถายเดยว โดยไมยอมเสยอะไรเลย ควรพจารณาตนเองขอหามของแตละสานกถงจะมขอแตกตางกนบาง กลวนแตออกแนวทางเดยวกน เปาหมายเดยวกนเชนหลวงปหงษ สสานทงมน หามกนเหลาเคยถามทานวา ถาเอาพระไวทหงแลวออกไปกนเหลาจะเปนไรไหมทานวา “เปนเสอมคาหงเลยเหลาหามขาด”คนเราถาไมกนเหลาแลว สตกไมเผลอ ยากทจะเผลอ ศลขออนๆกพลอยขาดยากไปดวย หลวงปจนทร วดศรเทพใหมเบญจศล เบญจธรรมนอกจากรกษาศลแลวยง ตองปฏบตธรรมอกดวย ธรรม๕ ประการทคกบศลนนแหละครบสายกรรมฐานโดยมากไมหามอะไรถาคาดคนจะเอาขอหามใหได ทานกบอกใหรกษาศล ๕ทงหมดนเปนขอคดใหลองไตรตรองด๓๒

๓๒ สมภาษณพระครประสทธธรรมวฒน, วดขนกอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๘๓

ในมมมองของผวจยนนการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาขอ ง ประชาชนอาเภอนางรอง จงหวดบรรมยปฏบตตามขอหามในการบชาวตถมงคลเปนการแสดงความเคารพสกการะครบาอาจารย เกอบจะเทยบไดเทากบเคารพบดามารดาเชนกน ดงจะเหนไดจากคากลาวจนตดปากวา บดามารดาครบาอาจารย ดงนนในคราวทตนตองออกไปสทคบขน ขนอาสาออกรบออกศกสงคราม กอนอนกตองไปลาลาเคารพสกการะแดทานผมพระคณดงกลาว เพอขอพรความสวสดมชยในชวตจากทานเหลานน พระเถรานเถระผ มพระคณทรงไวซงเมตตาคณตามสมณะวสยอยแลว ทานจงไดมอบของทระลกเพอใหเปนทหมายทางใจแกศษยของทาน สงของเหลานนกคอวตถธรรมชาตททานไดประสบพบเหนและเกบมาแตในปาจากการธดงควตรดงกลาวแลวนนเอง และเพอความมนใจแกผรบทจะตองออกไปทาการสรบดวยเลอดเนอและชวต พระคณเจาจงกระทาสมาธจตนาพทธานภาพ พระธรรมานภาพ พระสงฆานภาพบรรจลงในวตถธรรมชาตนน แลวอธษฐานจตใหสงนนมคณานภาพทางคงกระพนชาตรดวยวถแหงฌานสมาบตเพอชวยใหผรบมชยชนะเหนออรราชศตร นาความวฒนาการมาสมาตภมสบไป เครองรางของขลงวตถธรรมชาตอาถรรพกบงเกดขนดวยประการฉะน

ครนกาลเวลาลวงเลยมาสงทงหลายกวฒนาการขนตามสภาพความเจรญของโลกวตถเครองรางของขลงทเดมเปนอยของพชพนธแปลกๆ กแปรเปลยนมาเปนสงประดษฐ อาท เสอยนต ผาประเจยด ตระกรด รปประตมากรรม แลวแตพระคณาจารยเจาทานจะสรางขนตามอปเทหวธของทานเปนดานๆ ไป ซง เครองรางของขลง เชนนกจกใหผลคมครองปองกนภยนตราย หรอเปนเสนหแกผทใชประพฤตตามทานองคลองธรรม ละเสยซงการเบยดเบยนไมกอทกขภยใหแกสงคมและศลธรรมดงามของมนษยเทานน๓๓

สรปไดวาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาดานการละความชวแมในสงคมไทยจะมมมมองตอสถานะและบทบาทของวตถมงคลในหลายรปแบบ ไมวาจะเปนในฐานะเครองรางของขลง ในฐานะปชนยวตถทางศาสนา หรอในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรม แตในสวนของกลมผสรางวตถมงคลคอ พระเกจอาจารยตางๆ ทไดสมภาษณนน ทกรปลวนมความเหนสอดคลองตรงกนวา วตถมงคลนนไมไดมจดประสงคสาคญอยทการเปนเพยงเครองรางของขลงทใชในเชงอทธปาฏหารยทสามารถปองกนอนตราย เปนแคลวคลาดคงกระพน เปนเมตตามหานยม บนดาลโชคลาภ เทานน แตวตถมงคลนน เปนสงทถกสรางขนเพอสงเสรมใหบคคลเปนคนดมคณธรรม เปนอบายทจะโนมนาวทงผสรางวตถมงคลรวมทงผใชวตถมงคลเองใหหนมาสการปฏบตธรรม ดงนนการใชวตถมงคลเพอการสงเสรมศลธรรมในทางพระพทธศาสนาของประชาชนอาเภอนางรองจงหวดบรรมยดานพฤตกรรมพบวาผทสรางวตถมงคลไมวาจะเปนชางแกะพระ ชางหลอพระ ผทาพธบวงสรวงหรอพระสงฆ เกจอาจารยผปลกเสกสรางวตถมงคลนน ในทกกระบวนการขนตอนของการสรางหากเปน ฆราวาสกตองนงขาวหมขาว สมาทานศล ๕ หรอ ศล ๘ หากเปนพระสงฆกตองปลงอาบต สารวมในศลใหบรสทธจงจะสามารถดาเนนการสรางวตถมงคลอยางสมบรณบรสทธถกตองตามแบบแผน ของการสรางวตถมงคลของโบราณาจารยซงเทากบวาผสรางวตถมงคลทกคนนนยอมมโอกาสไดปฏบตธรรมดวยการรกษาศลใหบรสทธอย เสมอ อยางนอยกในขณะทดาเนนการสรางวตถมงคลซงสรางขนเพอหาปจจยในการทานบารงพระศาสนาในดานตางๆ หรอทาทานบรจาคเพอการกศลตางๆ เชน สรางโบสถ ซอมกฏ สรางโรงเรยน สรางโรงพยาบาล เปนตน โดยผสรางวตถมงคลไดลงแรงในการสรางและปลกเสก วตถมงคลตางๆ ขนดวยตนเอง รวมทงไดมอบมวลสารตางๆ ทสรางและเกบสะสมไวเพอใชในการสรางวตถมงคลเหลานนซงเทากบเปนการใหทานในสวนหนง ซงผใชวตถมงคลตองม

๓๓ ฉนนะ วารมน, ต ารบพระเครองรางของขลง, (พระนคร : สานกพมพเขษมบรรณกจ, ม.ป.ป.), หนา ๒ – ๕.

๘๔

เบญจศล เบญจธรรมนอกจากรกษาศลแลวยงตองปฏบตธรรมอกดวย ธรรม๕ ประกอบในการถอวตถมงคลเหลานน

๔.๒การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาดานท าความด

การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอาเภอนางรอง จงหวดบรรมยดานทาความด ผสรางพระเครองควรจะตองหมนปฏบตธรรมฝกหดอบรมจตเพอใหเกดคณธรรมเชนสมาธอยางสงอยเสมอ ซงหากไดพจารณาตามหลกอธจตตสกขาเหนไดวาในกระบวนการสรางพระเครองใหสาเรจสมบรณตามแบบแผนของโบราณาจารยอยางแทจรงนนผสรางและผศรทธาวตถมงคลจะตองฝกสมาธภาวนาอยางยงยวด อยางหอยกมจตอยในพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต ไปจนถง กสณทง ๑๐ กอง จนไดสมาธในระดบฌาน ๔ เปนตน๓๔เพราะผสรางพระเครองจะตองสามารถปลกเสกเขยนผงใหทะลกระดานลงไปได ปลกเสกใหพระ เครองขยบลกขนนงได ซงการสรางอทธปาฏหารยเชนนตองอาศยกาลงสมาธในระดบฌาน ๔ เปนอยางนอยเขาชวยทงสน จงจะสามารถปลกเสกไดสาเรจตามแบบแผนทโบราณาจารยวางเอาไว นอกจากนในการสรางพระเครองบางประเภทเชน พระเครองของหลวงพอปาน วดบางนมโคนน ผสรางพระเครอง จะตองปฏบตสมาธภาวนาไดจนถงในระดบของสมาบต ๘ จงจะสามารถสรางได ถกตองสมบรณตามทหลวงพอปานวางแบบแผนเอาไวดงนน การสรางพระเครองใหสาเรจสมบรณตามแบบแผนของโบราณาจารยอยางแทจรง เชน เขยนผงใหทะลกระดานได ปลกเสกพระเครองใหขยบลกขนนงได ปลกเสกผาขาวใหเปนสตวมชวตขนมาไดเปนตนนนเพราะวตถมงคลไดแฝงคาสอนในการฝกหดอบรมจตของผสรางพระเครองใหเกด คณธรรมเชนสมาธอยางสงอยในตว เพราะหากไมฝกหดอบรมจตใหเกดสมาธระดบสงในระดบฌาน ๔ เปนอยางนอย จนถง สมาบต ๘ แลว ยอมไมสามารถสรางพระเครองตามรปแบบทโบราณาจารย ไดกาหนดไวนนไดอยางสาเรจสมบรณเลย๓๕

สวนผใชวตถมงคลนนดวยเหตนการใชพระเครองใหไดอยางสมบรณแทจรงนน ผใชพระเครองจงตองพยายามทาใจใหเปนเครองรบกระแสพระทดคอทาใจใหอยกบพระอยเสมอและปฏบตภาวนาอยใน พทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสตอยเสมอทาใจใหใสสะอาดไมขน มวอย เสมอ จงจะสามารถใช วตถมงคลไดเตมท ดงทสมภาษณพระพรสนต จตโสภโณ, วดนคมเขตกลาวไววาทานบอกวาถาของดๆนะ ของทเปนพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ แลวกอยทคนทใชบชาดวย ถาคนเอาไปนน ไมไดไปปฏบตอะไร กระแสทานกไมไดลงมา กเหมอนเราหอยพระเนย พระทานมพลงงาน แตจตเราขนมว ผดศล ผดอะไรเนย เรากรบกระแสไปใชไมได กระแสพระคอกระแสพระ กระแสจตเราคอเรา ชวยอะไรไมไดเพราะฉะนนการปฏบตสาหรบใชพระเนย ตองปฏบตตวใหเปนฐานรบท ด ตองนกถงพระใหได พอนกปบจะเกดปต เพราะกระแสพระลบจตบนจะเปนกระแสเดยว กน คนใชพระคอจนกระแสตวเองใหเขากบพระใหได ไมใชสกแตหอยไวเฉยๆ๓๖จะเหนไดวาการใชวตถมงคลทแทจรงนน ไมใชเพยงแคการหาเชาบชาวตถมงคลของพระหรอเกจอาจารยเกงๆ ดงๆ พระกรท มประสบการณเยอะๆ มาพกพาหอยคอตดตวเฉยๆกจะใชไดแตผใชพระเครองนนจะตองทาใจตนเองใหสะอาดผองใส ไมขนมว หมนกาหนดพระอยในใจอย เสมอ ดวยจงจะสามารถรบกระแสของวตถมงคลทพกพาอยนนมาใชไดอยางเตมประสทธภาพ ซงการทจะทาใจใหใสสะอาดไมขนมวไดอยางแทจรงนน ยอมจะตองเกดจากการหมนฝกอบรมจตฝกปฏบต สมาธภาวนาอย เสมอ จาก

๓๔ สมภาษณพระครสวรรณธรรมมาพราม, วดหนองทองลม, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๓๕ สมภาษณนายธเนศพล บาลา (ฤาษองคาร ญาณมน), ๑ สงหาคม ๒๕๖๐. ๓๖ สมภาษณพระครปรยตภทรคณ,วนท ๖ กนยายน ๒๕๖๐.

๘๕

การเจรญพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต จากการหมนนกถงพระ หมนภาวนาบท พทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ ตางๆในการอาราธนาการกราบไหวบชา การขอพรพระเครองเหลานนอยเสมอ ซงเทา กบวาการใชพระเครองนน สงเสรมใหฝกสมาธภาวนาตางๆนนเอง เพราะถาไปบอกใหคนทวไปมาปฏบตสมาธ ภาวนาคงยากทจะมคนสนใจเขามาปฏบต แตถาบอกผใชพระเครองวา หากนาพระเครองมาพกตดตว หมนนกถงพระเครองทหอ ยอยนนเสมอๆ หมนภาวนาคาถาบทพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ ตางๆอย เสมอแลว พระเครองเหลานนจะเกดความศกดสทธเตมประสทธภาพ ผใชพระเครองเหลานนยอมเตมใจทจะปฏบตสมาธภาวนาโดยไมร ตวเลยวาตนเองกาลงปฏบตกรรมฐานในสวนของพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต อยแทบตลอดเวลา๓๗

ในบางสานกทสรางพระเครองนนกมการนาพระเครองเหลานน มาใชเปนเครองมอสาหรบการ ฝกปฏบตสมาธภาวนาโดยตรงเลยกมเชนการใชพระเครองในแนวทางของหลวงปด วด สะแก ซงหลวงป ดทานจะใหกาพระไวในมอเสมอขณะปฏบตสมาธภาวนา โดยมวธการปฏบตสมาธ ภาวนาดวยการใชพระเครองมอคอ

หลกในการนงสมาธใหขาขวาทบขาซาย มอขวากาพระวางบนมอซาย ใหนวหวแมมอทง สองจรดกน วางบนตกพอสบายๆ ปรบกายใหตรง ผอนคลายกลามเนอทกสวน สดลมหายใจ ยาวๆ ลกๆ สก ๓ ครง ครงท ๑ ใหภาวนาวา พทธงสรณงคจฉาม ครงท ๒ ภาวนาวา ธมมงสรณงคจฉาม และครงท ๓ ภาวนาวา สงฆงสรณงคจฉามจากนน จงผอนลมหายใจใหเปนไปตามธรรมชาต ยงไมตองนกคดสงใด ทาใจใหวางๆ วางอารมณทงท เปนอดตและอนาคต เมอลมหายใจเรมละเอยด และจตใจเรมโปรงเบาขนบางแลวจงคอยเรมบรกรรมภาวนา โดยกาหนดจตไวทหนาผาก (เอาสตมาแตะรเบาๆ) แลวตงใจ ภาวนาคาถาไตรสรณคมนดงน

พทธงสรณงคจฉาม ธมมงสรณงคจฉาม สงฆงสรณงคจฉาม เมอบรกรรมภาวนาจบแลว กใหวกกลบมาเรมตนใหมเชนน เรอยไป มสงทควรทราบเพมเตมกคอ

ขณะทบรกรรมภาวนาอยนน ใหมสตระลกอยกบคาภาวนาโดยไมตองสนใจกบลมหายใจ คงปลอยใหลมหายใจเขาออกเปนไปตามธรรมชาต ปราศจากการควบคมบงคบ ภาวนาดวยใจทสบายๆ และใหยนดกบองคพระพทธ พระธรรม พระสงฆท เกดขนในจต เมอจตมความสงบสวาง กนอมแผเมตตาออกไป โดยวาพทธงอนนตง ธมมง จกรวาลง สงฆงนพพานะ ปจจะโย โหตแลวตงใจภาวนาตอไปเมอจตถอนขนจากความสงบ ใหยกเอากายหรอเรองหน งเรองใดขนพจารณา โดยนอมไปส พระไตรลกษณ คอ อนจจง (ความไมเทยง) ทกขง (ความทนไดยาก) และอนตตา (ความไมใช ตวตนอนเทยงแท)เมอรสกวาจตเรมซดสาย หรอขาดกาลงในการพจารณา กใหวกกลบมาภาวนาคาถาไตรสรณคมนอก เพอดงจตใหเขาสความสงบอกครง ทาสลบเชนนเรอยไปจนกวา จะเลก กอนจะเลกใหอาราธนาพระเขาตวโดยวาสพเพ พทธา สพเพ ธมมา สพเพ สงฆาพะลปปตตาปจเจกานญจะยงพะลง อะระหนตานญจะ เตเชนะ รกขง พนธาม สพพะโสพทธงอธษฐาม ธมมงอธษฐาม สงฆงอธษฐามแลวจงแผเมตตาอกคร งโดยวาเชนเดยวกบทกลาวแลวในตอนตนอนง การภาวนานนทานใหทาไดทกอรยาบถ คอ ยน เดน นง นอน การปฏบตจงจะกาวหนาและชอวาตงอยในความไมประมาท๓๘จะเหนไดวาจากแนวทางการปฏบตสมาธภาวนาของหลวงป ด วดสะแก นน การใชพระเครอ งไมไดเปนแคกา รนาเอา พระเคร องมากร าบไหวบ ชาพกพา ตดตว เ พอหวงในอทธปาฏหารยความศกดสทธตางๆของพระเครองเทานน แตพระเครองไดถกใชในฐานะเปนเครองมอสาหรบการปฏบตสมาธภาวนาโดยตรง โดยหลวงปดใหเหตผลถงการนาพระเครองมากาไวในมอขณะปฏบตสมาธ ภาวนาไววา เพอเปนเครองชวยในดานกาลงใจ โดยเฉพาะพวกผหญงทมกตกใจงาย และชอบกลว เพราะในบางคนทไมเคย ฝก

๓๗ สมภาษณพระครวสทธพฒนาภรมย, วดตาไกพลวง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๓๘ สมภาษณพระอาจารยเลอศกด วารสโภ, วดปาอาพวล, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๘๖

สมาธภาวนามากอนนน เมอนงหลบตาอยในทเงยบๆ อาจเกดความกลวสงตางๆขนเชนกลวผ กลวสตวกลวเสยงตางๆ เปนตน รวมทงบางคนเมอนงสมาธไประยะหนงแลว อาจเกดนมตนากลวตางๆ เหนวญญาณคนทตายไปแลว เหนซากศพ เปนตนซงยอมทาใหเกดความตกใจและหวาดกลวไดงาย แตถานาพระเครองทไดทาการปลกเสกมาแลว มากาไวในมอใจของผปฏบตสมาธภาวนากจะอยกบพระทกาไว เมอเหน ไดยน สมผสอะไรทจะทาใหตกใจกลวขนมา ใจซงอยกบพระทกาไวในมอกจะมความอนใจ สบายใจ ไมตกใจหวาดกลวมาก เพราะมพระเครองทหลวงปปลกเสกมาอยางดแลวอยในมอ การปฏบตสมาธภาวนากจะเปนไปไดโดยราบรน ไมมอาการ ฟงซาน ตกใจกลว หวงหนาพะวงหลง อนจะเปนเครองขดขวางไมใหการปฏบตสมาธภาวนาเปนไปไดอยางเตมท นอกจากน ยงเชอกนวาพระเครองทผานการอธษฐานจตจากหลวงปนน ยอมมกระแสพลงงานคณพระตางๆอย ดวย เมอจตของผปฏบตเกดความศรทธาเลอมใส นาพระเครองนนมากาภาวนาจนเกดสมาธแลว ยอมทาใหเกดอาการปตไดรวดเรว อนจะทาใหเกดสมาธไปจนถงฌานตางๆ ไดงายยงขน๓๙

จากหลกการใชพระเครองในการปฏบตสมาธภาวนาของหลวงป ด วดสะแกขางตนนนจะพบวาพระเครองลกใชเพอเปนเครองมออยางหนงในการฝกปฏบตสมาธภาวนา ซงสามารถใชในการปฏบตภาวนาไดทงในสวนของสมถกรรมฐาน และวปสสนากรรมฐานสามารถใชในการปฏบต ไดตลอดเวลาไมวาจะ ยน เดน นง นอน ยนกกาหนดถงพระทพกพาอยเดนกกาหนดถงพระทหอยคออยนงกกาพระภาวนา นอนกกาพระภาวนาไปเรอยจนหลบไป เปนการใชพระเครองในฐานะเครองมอในการเสรมกาลงใจในการปฏบต และยงเปนเครองมอใหผปฏบตไดศกษาถงกระแสของพระกระแสของพทธคณตางๆทบรรจอยในองคพระเครองนนอนจะชวยปรบใหกระแสจตของผปฏบตภาวนาเกดความละเอยด โปรง เบา ผองใส ไมขนมว เชนเดยวกบกระแสของพระและพทธคณตางๆทบรรจอยในองคพระนนจนทาใหเกดกระแสความปตขนในจตไดรวดเรว เกดสมาธไปจนถงฌานตางๆไดโดยงาย ๔๐

นอกจากนในหลกการใชพระเครองในระดบสงตามแนวทางการปฏบตของหลวงป ด วดสะแกนนสดทายแลว ผสรางพระเครองไมจาเปนตองไปแสวงหาพระเครองจากพระเกจอาจารยตางๆ อกตอไป แตผใชพระเครองนนจะกลบกลายเปนผสรางพระเครองเอง หลงจากไดปฏบตสมาธภาวนา โดยการกาพระจนชานาญจนมความเขาใจในกระแสพลงงานของพระ พลงงานของพทธคณตางๆทบรรจอยในองคพระอยางแจมแจงแลว ผใชพระเครองสามารถแกะพระเครองขนมาเอง นามาเลยมหอยคอ และสวดภาวนาบทพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ ตางๆอย ทกวนทกเวลา เพอโนมนากระแสพลงงานพทธคณตางๆทตนไดศกษาเขาใจจากการปฏบตสมาธภาวนาจนแจมแจงแลวไดดวยตนเอง๔๑การทจะสามารถใชพระเครองในการปฏบตสมาธภาวนา จนสามารถเขาใจในกระแสพลงงานของพระและพทธคณตางๆทบรรจอยในองคพระอยางแจมแจงนน ผใชพระเครองจะตองสามารถเดนจตไดในระดบฌานขนตางๆอยางนอยกในระดบใกลเคยงกบของพระเกจอาจารยผปลกเสกสรางพระเครองเหลาน น จตจงจะมความละเอยดปราณตเพยงพอทจะสามารถศกษาเขาใจถงกระแสพลงงานตางๆทพระเกจอาจารยผทรงภมธรรมตางๆไดบรรจเอาไวไดอยางแทจรง ซงเทากบวาการใชพระเครองในระดบสงคอเปลยนจากผใชพระเครองมาเปนผสรางพระเครองเองนน ถอไดวาเปนกศโลบายอนละเอยดลกขงทจะโนมนาวใหผใชพระเครองไดมโอกาสฝกปฏบตสมาธภาวนาจน อาจมโอกาสปรบระดบจตขนสระดบฌานขนสงตางๆ ไดตอไป๔๒

๓๙ สมภาษณพระครโสภณสลานยต, วดศรทธาชมพล, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๔๐ สมภาษณพระปลดสรศกด โชตวโร, วดรองมนเทศ, ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๔๑ สมภาษณพระครวสทธพฒนาภรมย, วดตาไกพลวง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๔๒ สมภาษณพระอาจารยเลอศกด วารสโภ, วดปาอาพวล, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๘๗

ดงนนการใชพระเครองจงไมใชเพยงการนาพระเครองมาใชพกพาตดตว แลวสวดมนต ออนวอนขอพรความศกดสทธใหพระเครองเหลานนชวยเหลอใหเกดอทธปาฏหารย แคลวคลาด คงกระพน เมตตามหานยมโชคลาภคาขายด ดงทคนทวไปเขาใจ แตการนาพระเครองมาพกพาตดตวอนลกซงทโบราณาจารยวางแบบแผน เอาไว เพอโนมนาวใหผใชพระเครองไดมโอกาสปฏบตสมาธภาวนาอยเสมอโดยแทบไมร ตวไดปฏบต พทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต กรรมฐานอยตลอดเวลาทงกาย วาจา ใจ กายกนอมพระ ตามองเหนพระ วาจากภาวนาบท พทธคณ ธรรมคณ สงฆคณตางๆ ใจกนกถงพระอยเสมอ และพระเครองเหลานน ยงสามารถนามาใชเปนเครองมอในการปฏบตสมาธภาวนาไดโดยตรงเพอชวยใหกาลงใจในการปฏบต เพอแกความกลวในการปฏบตตางๆ นอกจากนกระแสอนสงบเยนผองใสของพระเครองตางๆเหลานนยงสามารถชวยใหผปฏบตเกดความปตในการปฏบต และเปนสมาธจนมโอกาสเขาถงฌานตางๆไดงายขนซงถอไดวาเปน กศโลบายเบองตนทจะโนมนาวใหผใชพระเครองหรอวตถมงคลไดมโอกาสฝกฝนปฏบตธรรมตามหลกพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต กรรมฐานอยเสมอ ซงยอมสงผลใหจตเกดความสงบ ไดตงแตในระดบขนตน ขณกสมาธ อปจารสมาธ จนถงในระดบฌาน ขนตางๆได๔๓

นอกจากนหากผใชพระเครองตองการจะใชพระเครองของชาวบานทงหลายยงตดของอยในโลกธรรม โลกยสมบต ยดคอตวตนบคคลเราเขา ยงเวยนวายตายเกด ไมมโอกาสจะเปนนกบวชกระทาจตตดกเลส หาทางหลดพนไดสะดวกจาเปนอยเองทชาวบานจะตองยดถอพระเครองเปนทพงอยางนอยพระเครองกเปนจดใหชาวบาน เขาถงความดระลกถงพระคณของพระพทธเจา จงไมใชเรองเสยหายทชาวบานจะมพระเครองไวตดตว เปนการสงเสรมใหชาวบานทงหลายไดเรมปฏบตธรรมโดยไมรตว โดยใหผใชพระเครองไดมใจอย กบพระอย เสมอ มโอกาสไดภาวนาบทพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ เปนพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต อย เสมอนนเองเปนการทาใหคนตดพระ คนโบราณเวลาเคาจะไปไหนเคาจะเอา พระมาหอย จะอาราธนาพระทกครงเลย เวลาออกจากบาน สมยโบราณนะทกครงเลย คอคนโบราณเคาตองการทาใหคนตดพระ เลยทาวตถมงคลรปลกษณของพระมาใหคนไดหอย เพอใหตด ทานสรางพระไวเตอนสต เวลาจะไปไหนนกถงพระ ใหอาราธนาพระใหจตตดอย กบพระเสมอ หอยพระเวลาโดนตวกพระอยกบเรา แตมาในยคหลงๆน เอาไปทาคาขายอะไรกนซะ โดยสวนมากเจตนาของการทาพระของคนโบราณ มนเปนพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต เปนอนสสตไตรสรณคมนวาอยางนน มนกเปนกรรมฐานกองหนงของสมถะ ๓ กอง ใน ๔๐ กอง๔๔

ดวยเหตนการใชพระเครองในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรมอยางแทจรงนนผใชพระเครองจ งควรจะเลอกใชพระเครองทมรปลกษณอยในแนวทางคาสอนของพระพทธศาสนา เชน รปพระพทธเจา อกขระยนตพระธรรมคาสอนตางๆ รปพระสงฆ หรอหากเปนรปเทวดากควรเลอกใชรปเทวดาตางๆในพระพทธศาสนา จงจะถอไดวาเปนการฝกใจใหอยกบพระ เปนการฝกสมาธ ภาวนาพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต เทวตานสสต กรรมฐานอนเปนการปฏบตธรรมตามดวยการทาความเหนใหตรงอยางแทจรงในพระพทธศาสนาอยางไรกดหากไดสงเกตจะเหนวาผใชพระเครองไดมโอกาสไปวด ทาบญเชาบชาพระเครองดวยตวเองทวด ตามทโบราณาจารยทงหลายไดวางกศโลบายในการสรางพระเครองไวเพอดงคนเขาวดแลว ผใชพระเครองคนนนยอมมโอกาสสงมากทจะสามารถใชพระเครองเพอการปฏบตธรรม เมอเขาวดแลว ยอมมโอกาสไดทาบญกบทางวดดวยการใหทาน ไดมโอกาสรกษาศล ไดมโอกาสฝกปฏบตภาวนากบพระเกจอาจารยตางๆ ไดมโอกาสปฏบตตนออนนอมตอพระ

๔๓ สมภาษณพระครวสทธพฒนาภรมย, วดตาไกพลวง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๔๔ สมภาษณพระอธการปยวฒนฐานตตโร, ๓๐ มถนายน ๒๕๖๐.

๘๘

เกจอาจารยตางๆ ไดมโอกาสชวยขวนขวายรบใชงานของวดและพระเกจอาจารยตางๆ ไดมโอกาสทาบญอทศสวนกศลใหแกผลวงลบไปแลว ไดมโอกาสอนโมทนาในบญกศลตางๆทมผสรางขนในวด ไดมโอกาสพงธรรมศกษาหาความรจากพระเกจอาจารยตางๆ ไดมโอกาสนาพระธรรมคาสอนและความรตางๆทไดจากวดมาสงสอนเผยแผเลาสกนฟงใหญาตพหองเพอนฝงไดฟง ไดมโอกาสเขาวดศกษาธรรมปฏบตธรรมทาความเหนใหตรงตามหลกธรรมทางพระพทธศาสนากบพระเกจอาจารย ผทรงภมธรรมทงหลายโดยตรง ดงนน สงท งายทชดทผ ใชพระเครองควรจะปฏบต เพอใหวธการใชพระเครองของตน สอดคลองเหมาะสมลบแนวทางการใชพระเครองเพอใชเปนกศโลบายในการปฏบตธรรมคอการหาโอกาสไปกราบทาบญเชาบชาพระเครองตางๆ ดวยตนเองทวดอยเสมอ เพราะกา รเขาวดไปหาพระเกจอาจารยผทรงภมธรรมความรทงหลายนนยอมทาใหบญทงปวง เกดขน กบเรา เพราะเมอคนเขาวดแลว พระเกจอาจารยผสรางพระเครองเหลานน ยอมจะดาเนนการสงสอนธรรมะตางๆใหกบผ เขาวดนนตามกศโลบายทวางไวตอไป จนคนผนนไดมโอกาสปฏบตธรรมโดยเรมตนดวยการนยมวตถมงคลนนเอง

ในมมมองของผวจยการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตดในทางพระพทธศาสนาดานทาความด เปนการนาเอาขอหามของวตถมงคล และการยดวตถมงคลเปนสรระซง เมอกลาวถงสรณะในพระพทธศาสนา กอนทจะกลาวถงวตถมงคลควรจะไดกลาวถงมงคลในพระพทธศาสนาดวย เนองจากมงคลหมายถง เหตนามาซงความเจรญ ในมงคลสตรมไดเพงเลงทตววตถแตเนนไปทหลกปฏบตตามหวหนาโดยตรงวา ถาปฏบตตามแลวจะมแตความสขความเจรญ ดงนนการทบคคลจะไดรบสงอนเปนมงคลคอความสขความเจรญนน มไดองอาศยวตถมงคลคอสงของอยางใดอยางหนงเลย แตใหยดหลกธรรมมาประพฤตปฏบตโดยตรง แมหากจะยดถอสงหนงสงใดเปนสรณะกมเพยงพระรตนตรยเพอเปนอนสสตเปนแรงจงใจใหเขามาประพฤตปฏบตธรรมเทานน

สวนวตถมงคลนนเกดขนมาจากความไมรและความกลวตอภยอนตรายของมนษย มนษยจงแสวงหาสงยดเหนยวใหกบตน เพอทจะขจดความกลวนน โดยวธการแบบไสยศาสตรซงมงไปในทางฤทธเดช เวทมนตรคาถา ดงนน การมวตถมงคลจงไดมงยดถอเพอใหเกดความขลงความศกดสทธตามตองการซงอป เทหหรอวธการใชวตถมงคลใหเกดความขลงความศกดสทธตามตองการ โดยทอปเทหหรอวธการนนแสดงออกในรปแบบตางๆ ดงน

๑. มคาถากากบวตถมงคลนน เชน การบชาพระประจาวนเกดเพอใหเกดความขลงความศกดสทธ กมคาถากากบประจาพระปางวนเกดนนๆ เชน คนเกดวนอาทตยใหบชาพระปางถวายเนตร พรอมทงสวดโมรปรตร วนละ ๖ จบ คนเกดวนองคารใหบชาพระปางหามญาตและใหสวดคาถาโพชฌงคปรตร วนละ ๑๕ จบ เปนตน๔๕ หรอพระเครองตางๆ ถาจะใหขลงใหศกดสทธยงขนกใหใชคาถาปลกเสกประจาพระเครองนนๆ เชน พระเครองของสมเดจพระสงฆราชไกเถอนใหใชคาถาไกเถอนวา เวทาสาก กสาทาเว สาสาทก กทสาสา ทายะสาตะ ตะสายะทา กตะกภ ภกตะก พระหลวงพอปาน พมพขนกใหใชคาถา สาลกา กงกรณง คาวงคาวา เขยวเสอหลวงพอปาน วดบางเหย ใหปลกดวยคาถา มทธะเสฎโฐ มหานาถง วณณะโก สงหะนาทกง พทธะสระสา เตเชนะ มาระเสนา ปะราเชยยง ชยยะ ภะวนต เม๔๖ เปนตน

๔๕ ว. จนประดษฐ, พธการสะเดาะเคราะหตอชะตาดวยตนเอง, (กรงเทพมหานคร : สานกงานหอสมดกลาง, ม.ป.ป.)

หนา ๒๙. ๔๖ ดวงธรรม โชนเชดประทป, พระเครองของขลง, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพบรรณาการ, ๒๕๑๖), หนา ๓๒,

๖๓, ๑๐๗.

๘๙

๒. มยนตกากบในการทจะนาไปใชในดานใด เชน ถาหากตองการจะใหม ตบะเดชะ กนยมลงยนตราชสห และเสอสาหรบเปนเครองยดเหนยว ถาจะใหทามาหากนคลองกทาเปนรปยนตนางกวก ยนตปลาตะเพยน หรอยนตพระฉมพล๔๗ ดงนเปนตน

ในสวนรปแบบวตถมงคลนน เมอกลาวโดยรวมแลวจะเปนรปแบบพระเครองและพระพทธรป คอรปเปรยบพระพทธ และพระสงฆ ตลอดจนรปเทพเจาตางๆ ประมาณ ๙๐ เปอรเซน ทเหลอนอกนน ๑๐ เปอรเซนจะเปนรปแบบอนๆ ทอยในลกษณะเครองรางของขลง เชน ตะกรด แหวน รปสตวตางๆ เปนตน แตถงจะเปนรปแบบอนๆ กมหวใจหรอหลกธรรมสาคญๆ ของพระพทธศาสนาคอยกากบเปนคาถาหรออปเทห คอวธใชอยเสมอ๔๘

ดงนนการจะกลาววาคนทเชอถอในวตถมงคลเปนผงมงาย โดยสวนตวนนยอมไมถกตองนกเพราะเขากยงมจตใจระลกปรารภถงพระรตนตรยเปนหลกของจตใจดวยเชนกน สวนการนบถอวตถมงคลในรปแบบแปลกๆ เชน ปลดขก อเปอ เปนตนนนอาจเปนเพราะความผสมผสานระหวางพระพทธศาสนากบศาสนาพราหมณรวมทงความเชอดงเดมของทองถนในเรองผสางเทวดา นอกจากนอาจเปนเพราะมการนาเอาความเชอในดานคตชนวทยาของไทยเราเขามาผสมผสานจงไดวตถมงคลทแปลกออกไป เชน ความเชอโชคลางวาจงจกทกกอนออกจากบานอาจบอกใหทราบถงลางดลางรายไดจะไดเตรยมตวรบหรอระมดระวงไว กมผรนาคตลกษณะดงกลาวนมาสรางเปนรปจงจกหรอตกแกเฝาบานบาง บางครงความเชอกนวาเตาเปนสตวมอายยนกมการสรางวตถมงคลเปนรปเตาโดยถอเคลดวาจะไดแคลวคลาดปลอดภยจากอนตราย มอายยน มโชคลาภ๔๙

สรปไดวาการถงพระรตนตรยเปนสรณะเปนการปรารภพระพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ เปนอารมณ หรอเปนเครองระลกถงเหตใหเรามโอกาสในการพฒนากายและจตของเราไปในทางบญกศลยงขน แตการถอวตถมงคลเปนสรณะนนเรายดถอในดานความขลงความศกดสทธ เปนหลกตองประพฤตตามหลกเกณฑพธกรรมตามแบบไสยศาสตรอยางเครงครดเปนเหตใหเราตดหลงอยในสงนนๆ เปนการยากในการทจะพฒนากายและจตใหสงขนจงไมใชสรณะทพงทเกษมปลอดภยอยางแทจรงเพราะเรายงหวนไหวไมรอดพนจากทกขไปไดไมเหมอนการถงพระรตนตรยเปนสรณะททาใหเราถงความเกษมปลอดภยอยางแทจรง ดงนนเมอกลาวในแงของพทธบรษทในเมองไทยแลว ความเชอในเรองของวตถมงคลกไดตางๆ นานา ตามความคดเหนของเขาคอมทงเชอในวตถมงคล มทงคดดานปฏเสธไมเหนดวย มทงผทสะสมวตถมงคลเพอผลทางศลปะและการศกษา และมทงผทหวงเพอเปนการคา ซงเมอมองยอนไปในอดตแลวจะเหนวาในสมยสโขทยเราอาจจะไมพบวตถมงคลในรปเครองรางของขลงแตจะพบวตถมงคลในรปพระบชา และพระเครองเปนจานวนมากซงพระเครองหรอพระพมพในสมยสโขทยน เปนไปในรปของความเชอทพทธศาสตรทบรสทธเพราะเปนการสรางเพอบญกศลสบตออายพระพทธศาสนาหรอเปนทระลกถงพระรตนตรยไมใชวตถมงคลทองอาศยไสยศาสตรเพอความขลงความศกดสทธ สวนในสมยอยธยานน อทธพลความเชอในดานเวทมนตรคาถาและเครองรางของขลงมปรากฏชดเจนในยคกรงศรอยธยาตอนปลาย เชนมการกลาวถงคณไสยในสมยพระเจาปราสาททองจนถงกบมการทาลายตาราคณไสยมการกลาวถงการจดทพวามการทายนต ทาการขมนามในสมยพระนารายณและตอนใกลกรงศรอยธยาแตกกมการปลกปลอบกา ลงใจทหารดวยเครองรางของขลงดงเรองของพระอาจารยธรรมโชต อาจารยของชาวบานบางระจนหรอการใหนายฤกษซงเชอวามความขลงคมทพเรอไปรบกบพมาเปน

๔๗เทพย สารกบตร, พระคมภรพระเวทฉบบพเศษ, (กรงเทพมหานคร : เกษมบรรณกจ, ๒๕๑๒), หนา ๑๒๐. ๔๘ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๔๑. ๔๙ เรองเดยวกน, หนา ๔๒.

๙๐

ในสมยรตนโกสนทรความเชอในเครองรางของขลงกยงคงมคงมสบตอมาจากกรงศรอยธยาเพราะปรากฏหลกฐานในวรรณคดเรองขนชางขนแผนวามการใชวตถมงคลและเวทมนตรคาถากนมากซงนกปราชญในปจจบนสนนษฐานวาวรรณคดเรองขนชางขนแผนนเกดขนในยคสมยรชกาลท ๒ และ ๓ ตอมาเมอเกดสงครามโลกครงท ๑ ครงท ๒ และสงครามอนโดจนขนในคราวนนผทไดรบแจกว ตถมงคลตดตวไปในสนามรบตางไดรบประสบการณจงยงทาใหความเชอในเรองวตถมงคลมสงขนจนนามาสการแลกเปลยนซอขายเปนพทธพาณชยเชนในปจจบน

ความเชอในวตถมงคลทสบเนองจากอดตจนถงปจจบนในสงคมไทยทมพระพทธศาสนาเปนหลกเชนนถอวาเปนเรองธรรมดาของสงคมไทยพทธแบบไทยๆ เพราะปรากฏการณทางสงคมทคนไทยยงเชอถอตอวตถมงคล ทงทเปนเรองนอกพระพทธศาสนานนสอดคลองไปตามลกษณะของสงคมพทธทใหอสระเสรภาพทางความคดความเชอของบคคลทงการเชอในวตถมงคลสาหรบสงคมไทยนนถอวาเปนเรองธรรมดาไมใชเรองนาเสยหาย เพราะแมจะเปนเรองของไสยศาสตรแตคนไทยกถอกนวาพทธกบไสยเปนของคกนมาชานานกบสงคมไทยไมสามารถแยกออกจากกนได แตอยางไรกตามเมอความเชอความนยมในวตถมงคลทมววฒนาการตอเนองมายาวนานจากอดตจนถงปจจบนนยอมสงผลกระทบตอสงคมไทยในดานตางๆ อยางหลกไมพน

สรปไดวาการใชวตถมงคลเพอการสงเสรมศลธรรมในทางพระพทธศาสนาของประชาชนอาเภอนางรองจงหวดบรรมยดานอารมณในการปฏบตธรรมอยางแทจรงนน ผสรางพระเครองควรจะตองหมนปฏบตธรรมฝกหดอบรมจตเพอใหเกดคณธรรมเชนสมาธอยางสงอย เสมอ ซงหากไดพจารณาตามหลกอธจตตสกขาเหนไดวาในกระบวนการสรางพระเครองใหสาเรจสมบรณตามแบบแผนของโบราณาจารยอยางแทจรงนนผสรางและผศรทธาวตถมงคลจะตองฝกสมาธภาวนาอยางยงยวด อยางหอยกมจตอยในพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต ไปจนถง กสณทง ๑๐ กอง จนไดสมาธในระดบฌาน ๔ เปนตนสวนผใชวตถมงคลนนดวยเหตนการใชพระเครองใหไดอยางสมบรณแทจรงนน ผใชพระเครองจงตองพยายามทาใจใหเปนเครองรบกระแสพระทดคอทาใจใหอย กบพระอยเสมอและปฏบตภาวนาอยในพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสตอยเสมอทาใจใหใสสะอาดไมขนมวอย เสมอ จงจะสามารถใชวตถมงคลไดเตมท

๔.๓การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาดานมจตใจผองใส ศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอาเภอนางรอง

จงหวดบรรมยดานมจตใจผองใสโดยพระเครองในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรมรกษาศล เจรญภาวนา อบรมปญญาใหเกดความรแจงอยางสงอยแทบทกขนตอน ไมวาจะเปนการลบผง ใหผลบ ผงไดเหนถงความเกดดบของรปนาม คาถาลบผงทแฝงแนวคดธรรมะเรองไตรลกษณ และนพพานให พจารณาอยางชดเจน หรอแมแตในการปลกเสกสรางพระเครอง ทผสรางพระเครองจะตองทาจตให เขาถงความวางเปลาจากตวตนเปนอนตตา ตองศกษากระแสจตในการปลกเสกทมความเกดดบอย ตลอดเวลาศกษากระแสภพชาตการเกดแ กเจบตายของครบาอาจารยตางๆทมาชวยในการปลกเสกอยเสมอเปนตน ซงจะเหนไดวา แทบทกขนตอนในการสรางพระเครอง นน ลวนมกระบวนการของการปฏบตวปสสนา การเจรญปญญาพจารณาใหเขาถงความรแจงอยางยงทงสนจะเหนไดวา ผทสามารถปลกเสกสรางพระเครองไดอยางงายดายทสด รวดเรวทสด ศกดสทธทโบราณาจารยกลาวสอนไวนนกคอพระอรหนตนนเอง เพราะพระอรหนตนน แมทานจะเปนเพยงสกขวปสสโกทไมมอทธปาฏหารยอะไร แตเพยง

๙๑

ทานอธษฐานจตขอใหวตถมงคลเหลานนจงศกดสทธใหผนาไปใชจงมความสาเรจเชนเดยวกบขาพเจา เพยงเทานน กเปนการสรางวตถมงคลทมความศกดสทธมากกวา และปลกเสกสรางไดเรวกวา ผไดฌานสมาบตตางๆเปนผปลก เสกสรางเปนอยางมาก ซงคากลาวของหลวงปดเทากบเปนการโนมนาวใหผสรางพระเครองทงหลาย ตองหมนเจรญวปสสนา ใชปญญาพจารณาหาความรแจงเหนจรง และดบทกขไดโดยสนเชงใหเกดกบจตของตนอยางไมทอถอย เพราะผทเจรญปญญาจนดบทกขไดโดยสนเชงแลวยอมเปนผมอทธปาฏหารยแหงความร ตนเบกบานอยใน กาย วาจา ใจ ของตนอย เสมอ เมอไปทาอะไร ปลกเสก สราง วตถมงคลอะไรสงตางๆททาเหลานนกยอมมความสาเรจสงสด มอทธปาฏหารยสงสด เชนเดยวกบจตของผทสาเรจเขาถงนพพาน ซงคอเปนความสาเรจสงสดยงกวาความสาเรจใดเขาถงปาฏหารยแหงการร ตน เบกบาน อนดบทกขในสงสารวฏไดโดยสนเชง ซงถอเปนปาฏหารยสงสดกวาปาฏหารยใดๆ ซงการปฏบตตามแนวทางการสรางพระเครองของโบราณาจารยเชนน นนยอมถอไดวา เปนการฝกการอบรมปญญาของผสรางพระเครองใหเกดความรแจงอยางสง๕๐

กลมทมความเกยวของกบวตถมงคลเปนอยางมาก และควรศกษาวเคราะหเปนอยางยงกคอ กลมของผใชพระเครอง ซงไดแกเหลาพทธบรษท บคคลทวไปทงหลาย ไมวาจะเปน นกเรยน นกศกษา ครบาอาจารย พอคาแมคา ทหารตารวจ เปนตน ซงลวนเปนผแสวงหาทาบญ เชาบชาพระเครองตางๆมาไวใชกราบไหวบชาพกพาตดตวกน บางคนกเชาบชาพระเครองเพราะอยากใหชวยคมครองใหแคลวคลาดจากอนตราย บางคนกอยากใหชวยใหเกดเมตตามหานยม บางคนก อยากใหชวยใหขายของด เปนตน ซงกลมผใชพระเครองนถอไดวาเปนกลมคนทมจานวนในสงคม มากกวาผสรางพระเครองเปนอยางมาก๕๑คนบางกลมมกมองวาผใชพระเครองผกราบไหวบชาพกพาพระเครองตดตวนนเปนผทหลงงมงายในอทธปาฏหารย เปนผทไม เขาใจในหลกธรรมทแทจรงในพระพทธศาสนา แตกลบไมไดมองในอกแงหนงวาแมแตพระพทธองคเองนนในบางครงกยงทรงใชอทธปาฏหารยตางๆ เพอโนมนาวใหคนเลกจากมจฉาทฎฐ ใหคนหนมาศรทธาเลอมใสในพระรตนตรยหนมาสนใจในการปฏบต ธรรมเพอนาสการพนทกขเชนในครงทพระองคทรงใชอทธปาฏหารยเพอโปรดชฏล ๓ พนอง องคลมาลหรอแมแตตอนทพระองคทรงแสดงยมกปาฏหารยเพอการาบเหลาเดยรถยทงหลายเปนตน๕๒การใชพระเครองเองกเปนไปในลกษณะเชนนนคอการใชพระเครองอยางถกตองแทจรงนน ไมไดใชเพอหวงในอทธปาฏหารยของพระเครองทจะทาใหผใชเกดความเปน คงกระพนหนงเหนยว เกดเมตตามหานยม โชคลาภรา รวยดงทคนทวไปเขาใจ แตการใชพระเครองทแทจรงนนเปนการใชอทธปาฏหารยเหลานนเปนเหมอนกศโลบายทจะโนมนาวใหคนทงหลายไดหนมาปฏบตธรรมตางๆเชน การใหทาน รกษาศล เจรญภาวนา เปนตน เพยงแตคนโดยทวไปไมรถงวธการใชพระเครอง เพอนามาปฏบตธรรมอยางแทจรงเทานนจงมองการใชพระเครองเปนเรองงมงายไป แตทเขาวาพระเครองเปนเรองงมงายเพราะเขาเอาไปใชไมถกวธคนเอาไปใช เขาใชไมเปน ไมมวธใช คณาจารยทออกมากไมบอกวธใช เสกแลวกเอาไปอะไรกไมไดบอกกน เอามาสรางวดอะไรเขากลายเปนการทาทานธรรมดา ๕๓หากศกษาพจารณา ใหเหนไดอยางชดเจนยงขนได จากการพจารณาวเคราะหเทยบเคยงกระบวนการใชพระเครองกบ หลกการปฏบตธรรมตางๆในพระพทธศาสนาเช น หล กบญ กรยา วตถ หลก ไตรส กขา ซงถ อไดว าเป นหลกปฏบต ธรรมทสา คญในพระพทธศาสนา เพอใหไดเขาใจถงหลกการใชพระเครองทถกตองแ ทจรงการทาบญดวยการเจรญภาวนาคอ

๕๐ สมภาษณพระครประสทธธรรมวฒน, วดขนกอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๕๑ สมภาษณพระครสวรรณธรรมมาพราม, วดหนองทองลม, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๕๒ สมภาษณพระอาจารยเลอศกด วารสโภ, วดปาอาพวล, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๕๓ สมภาษณพระปลดสรศกด โชตวโร, วดรองมนเทศ, ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๙๒

ฝกอบรมจตใจ ซงแบงออกเปน ๒ ประเภทคอ สมถภาวนาคอ การฝกอบรมจตใหเกดความสงบ และวปสสนาภาวนาคอ การฝกอบรมปญญาใหเกดความรแจงตามเปนจรงการเจรญจตภาวนาอยเสมอ ไมวาจะเปนสมถภาวนาหรอวปสสนาภาวนาเพราะในการนาพระเครองมาใชกราบไหวบชา นามาหอยตดตวนน ผใชพระเครองจะตองสวดมนตอาราธนาพระเครองเหลานนกอนทกครง ซงสวนใหญบทอาราธนาพระเครองเหลานนกคอ บทพระพทธมนตตางๆในพระพทธศาสนานนเองเชน พทธงอาราธนานงธมมงอาราธนานงสงฆงอาราธนานง หรอ บทไตรสรณคมน พทธงสรณงคจฉาม ธมมงสรณงคจฉาม สงฆงสรณงคจฉาม เปนตน และเมอหอยพระเครองเหลานนตดตวไปดวยแลว ผทหอยกตองคอยอาราธนา ตองนกถงพระเครอง นกถงภาพพระพทธรป ภาพพระสงฆทปรากฏอยบนพระเครองเหลานน นกถงพระเกจอาจารยผปลกเสกสรางพระเครองเหลานนอยเสมอ กมมองลงทคอครงใดพระเครองทหอยอยโดนตวครงใด กนกถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆอย เ สมอ ซงการใชพระเครองโดยการสวดมนตอาราธนาพระ นกถงพระอยเสมอเชนนนนกคอการทาจตใหอยในพทธานสสตกรรมฐาน ธมมานสสตกรรมฐาน สงฆานสสตกรรมฐาน อนเปนกรรมฐาน ๓ ใน ๔๐ กองนนเอง ซงโบราณกาลมาการทาพระน เปนการทาใหคนตดพระ คนโบราณเวลาเคาจะไปไหนเคาจะเอาพระมาหอยจะอาราธนาพระทกครงเลย เวลาออกจากบาน ซงผใชพระเครองตองการจะนาพระเครององคใดมาหอยคอบชาสวนใหญแลว ยกพระเครองขนกราบไหวบชา สวดมนตภาวนา โนมจตนอบนอมกราบไหวบชาตอพระพทธ พระ ธรรม พระสงฆ ครบาอาจารย ผสรางพระเครองเหลานนพกครงไป ตนเชาขนมากกราบไหวบชาดวย ความนอบนอม กอนนอนกกราบไหวบชาดวยความนอบนอม เวลาจะขอพรอะไรจากพระเครองเหลานน กกราบไหวบชาดวยความนอบนอม เวลานาเรองพระเครองของตนไปเลาใหใครฟง กกลาวถง กราบไหวบชาดวยความนอบนอม๕๔

ดงนน ในกระบวนการใชพระเครอง ทผ ใชพระเครองจะตองเขาไปกราบไหวนอบนอมบชาพระเกจอาจารยตางๆทวดเพอขอหรอเชาบชาพระเครองมาบชา เมอไดมาแลว นามาบชากกราบ ไหวนอบนอมทงตนและกอนนอน เวลาหอยตดตวไปไหน กนามาจบเหนอหวกราบไหวบชา สวด มนตอาราธนาดวยความนอบนอมอยเสมอ๕๕ซงผใชพระเครองไดมโอกาสปฏบตอบรมปญญา ยกจตขนสวปสสนาใหเกดความรแจง กบตนอยางลกซง โดยการสวดมนตภาวนาบทพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณตางๆในการอาราธนาพระเครองอนเปนพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต ซงเปนการฝกสมาธในการใชพระเครองทเปนพนฐานทจะชวยผลกดนจตของผใชพระเครอง ใหยกขนสการปฏบตวปสสนา อบรมปญญาความร แจงใหเกดแกตน ทผใชพระเครองจะตองมใจอย กบพระเสมอสวดมนต ภาวนาบทพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ อยเสมอนนทาใหกระแสจตของผใชพระเครองมพนฐานท สงบนงเปนสมาธ เยน เบา สบาย อยเสมอ ดงนนเมอมกระแสอะไรมากระทบเชนความทกขทางกาย ปวดหว ปวดทอง ความทางทกขใจ ความไมสบายใจ ความฟงซานราคาญใจตางๆ กเลส ความโลภ โกรธ หลง เปนตนนน ผทมใจเบาสบายอยกบพระสงบนงเยนใจอยกบการภาวนาพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสตอย เสมอ ยอมสามารถรบกระทบกระแสสมผสตางๆเหลานนไดเรวกวาปกต ชดเจนปกต เหมอนบอนาทตกตะกอนจนใจสะอาดแลว อะไรทอย กนบอนาอะไรทวายผานเขามาในบอนาเรากจะเหนได รไดในทนท๕๖

เมอกระแสแหงทกขเหลานนไหลผานปรากฏเขามาในกระแสใจทอยกบพระอยางเบา สบาย ผใชพระเครองยอมรบรถงกระแสทกข กระแสกเลส ความโลภ โกรธ หลง ทเปนกระแสอนขน มวไดอยางรวดเรว รบรถง

๕๔ สมภาษณพระครโสภณสลานยต, วดศรทธาชมพล, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๕๕ สมภาษณพระอธการปยวฒนฐานตตโร, ๓๐ มถนายน ๒๕๖๐. ๕๖ สมภาษณพระครปรยตภทรคณ, ๖ กนยายน ๒๕๖๐.

๙๓

ความขนมวไมสบายกายไมสบายใจอนเกดจากกระแสเหลานนไดในทนท เมอรบรกระแสความทกขและกเลสเหลานน ดวยใจทรเทาทน ดวยใจทเบาสบายอยกบพระอยเสมอ ความร ตน เบกบาน ยอมเกดขน ผใชพระเค รองยอมมโอกาสยกจตขนสวปสสนาญาณใหเกดปญญา ความรแจงเหนจรงขนในจตไดนนคอ

๑. อทยพพยานปสสนาญาณ (ญาณอนเหนความเกดและความดบ) ผใชพระเครองท มใจเบาสบายอยกบพระเสมอ เมอมกระแสทกขและกเลสทขนมวมากระทบ กยอมพจารณาเหนถงการกระทบ เหนการเกดและดบของกระแสทกขและกเลสทมากระทบกบใจนนไดอยางชดเจนเหมอนเหนทกอยางทวายเขามาในบอนาทใสสะอาด

๒. ภงคานปสสนาญาณ (ญาณอนตามเหนความสลาย) เมอเหนการกระทบ และความเกดดบของกระแสทกขและกเลส ผใชพระเครองยอมพจารณาเหนถงความสลายไปของกระแสทกข และกเลสท มากระทบกบใจทเบาสบายอยกบพระเสมอนนอยางชดแจง

๓. ภยตปฎฐานญาณ (ญาณอนมองเหนสงขารปรากฏเปนของนากลว) เมอเหนกระแสทกขและกเลสดวยใจทมความเบาสบายอยกบพระเชนนน ใจของผใชพระเครองยอมพจารณาเหนถงกระแสทกขและกเลสวาเปนของนากลวเพราะทาใหใจมดมนขนมว

๔. อาทนวานปสสนาญาณ (ญาณอนคานงเหนโทษ) เมอใจทเบาสบายอย กบพระนนเหนกระแสทกขและกเลสนนเปนของนากลวแลว ยอมพจารณาเหนวากระแสทกขและกเลสนนเปนโทษทาใหใจไมเบาสบาย ทาใหใจขนมวไมเหมอนตอนทใจเบาสบายอยกบพระ

๕. นพพทานปสสนาญาณ (ญาณอนคานงเหนดวยความหนาย) เมอเหนวากระแสทกข และกเลสนนเปนโทษ ผใชพระเครองยอมพจารณาเหนความนาเ บอหนายกระแสทกขและกเลสเหลานน เพราะเมอเขามากระทบจตทไร จตกจะเกดความขนมว ไมเบาสบายเหมอนเวลาจตอยกบพระ

๖. มญจตกามยตาญาณ (ญาณอนคานงดวยใครจะพนไปเสย) เมอผใชพระเครองเกดความเบอหนายในกระแสทกขและกเลสเหลานน กยอมพจารณาใครจะหนใหพนจากกระแสทกขและกเลสอนขนมว ไมสบายกายสบายใจเหลานน

๗. ปฏสงขานปสสนาญาณ (ญาณอนคานงพจารณาหาทาง) เมอผใชพระเครองตองการ จะหนใหพนจากกระแสทขนมวของทกขและกเลสเหลานน กยอมนากระแสทกขและกเลสทมากระทบใหใจขนมวนนขนมากาหนดพจารณาเพอมองหาทางทจะปลดเปลองกระแสขนมวเหลานนใหหมดไปจากใจ

๘. สงขารเปกขาญาณ (ญาณอนเปนไปโดยความเปนกลางตอสงขาร) เมอผใชพระเครองนากระแสทกขและกเลสทมากระทบใหใจขนมวนนขนมากาหนดพจารณาดวยใจทเบาสบายอยกบพระอย เสมอ กยอมเกดความรเหนสภาวะตามความเปนจรงวากระแสทกขและกเลสเหลานนมความเกดขน ตงอย ดบไป เปนไปตามธรรมดาของมนอยางนน จงวางใจเปนกลางได ไมยนดยนรายใน กระแสทกขและกเลสทงหลายเหลานนอกตอไป เลกละความเกยวเกาะกบกระแสทกขและกเลสเหลานนลงไดมแตใจทอย กบพระอยางเบาสบายอยางแ ทจรง มงตอกระแสนพพานอนเบาสบายอยาง แทจรงทปรากฏอยในพระทอยในใจเสมอนนเปนทตง

๙. สจจานโลมกญาณ (ญาณอนเปนไปโดยอนโลมแก'การหยงรอรยสจจ) เมอผใชพระเครองวางใจเปนกลางตอกระแสทกขและกเลสทงหลายไดมใจมงตรงไปยงกระแสความเบาสบายท แทจรงคอกระแสแหงนพพานทปรากฏอยในพระนนอยางเบาสบายไมทอถอย ญาณอนคลอยตอการรในอรยสจจอยางแทจรงยอมเกดขนในลาดบถดไป จนเกดเปนมรรคญาณใหสาเรจความเปนอรยบคคล เกดปญญาความรแจงเหนจรงไดในทสด๕๗

๕๗ สมภาษณพระครวสทธพฒนาภรมย, วดตาไกพลวง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐.

๙๔

จะเหนไดวาการใชพระเครองทแทจรงกคอกศโลบายทจะคอยโนมหาวใหใจของผใช พระเครองอย กบพระอยกบพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต อยเสมอเมอใจอยกบพระอยเสมอ ยอมเปนพนฐานใหจตของผใชพระเครองเกดความเบาสบายอยกบพระ กระแสจตแนบแนนอยกบกระแสของพระพทธ พระธรรม พระสงฆ อนเปนพนฐานทจะทาใหจตมความวองไวในการรบกระทบของกระแสตางๆทผานเขามาเมอใจเบาสบายมาก แมเพยงกระแสทกขและกเลสเลกนอยท ผานเขามาใจนนกยอมรบรไดชดเจนทนท เหมอนบอนาทใสสะอาดทแมปลาตวเลกๆวายเขามากมองเหนไดชดเจนทนท เมอจตรบรกระแสแหงกเลสและทกขไดไว กระแสเหลานนกยงไมทนไดเขา ไปปรงแตงฝงรากลกแหงความทกขและกเลสตางๆลงในใจเราของผใชพระเครองนนได อกทงใจท เบาสบายอยกบพระนน ยอมมองเหนความนากลว ความนาเบอหนาย ความนาหลกหนไปใหพนของ กระแสทกขและกเลสเหลานนไดงาย เหมอนหมกดาเพยงหยดเดยวทหยดในนาใสยอมมองเหนไดชด ยอมรสกถงความสกปรก ความนารงเกยจของหมกดานนไดทนท กวาการหยดหมกดาลงไปในนาขนๆ และเมอใจมความเบาสบายกบพระอย เสมอ มความรงเกยจเมอหนาย อยากหลกหนกระแสแหงทกขและกเลสอนเปนเหตใหใจขนมวนนมากๆเขา จตนนยอมหมนพจารณาถงกระแสแหงทกขและ กเลสทเขามากระทบเหลานนอยา งสมาเสมอดวยหวงจะเขาใจถงกระแสเหลานนใหไดอยางถองแทเพอจะไดหลกหนใหพนเสยจากความขนมวของกระแสเหลานน เมอพจารณา ไปเรอยดวยใจเบาสบายอยกบพระอยเสมอปญญาความรแจงอยางสงยอมมโอกาสเกดขนในจตของผใชพระเครองนนไดใน ทสดนนคอการใชพระเครองทแทจรงเมอใจของผใชพระเครองอยกบพระดวยความเบาสบายอย เสมอแลว สดทายใจของผใชพระเครองนนกจะกลายเปนพระทแทจรงคอเปนใจของผทหมดสนซงกเลสเหตแหงทกขโดยสนเชง ไปในทสด เมอใจผใชพระเครองกลายเปนใจพระอยางแทจรง๕๘

ในมมมองผวจยการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาดานมจตใจผองใสเหนวาการนาวตถมงคลมาเปนเครองหลอเลยงหวใจเพราเชอในขอปฏบตหรอปฏปทาของเกจอาจารย คอเชอวาพระสงฆทปฏบตดปฏบตชอบ มศลบรสทธ ยอมจะมพลงจตททาใหสามารถคดไดวาอาจเปนผบรรลฌานสมาบตอยางใดอยางหนง จงเปนเหตใหมผสรางพระเครองบชาขนมา และถา หากไดจดพธปลกเสกหรอพทธาภเษกแลวยอมจะทรงพลงอานาจขนในวตถมงคลนนๆ เพราะวาเกจอาจารยไดมารวมแผพลงเมตตาจต ตลอดจนพลงจตบรสทธลงมาในมวลวตถมงคลเหลานนดวย รวมทงการทมศรทธาเปนทนเดมในพระคณาจารยอย เปนทนเดม เชนสมเดจพระพฒาจารย (โต) หลวงปแหวน หลวงพอสด หลวงพอคณ เปนอาท เมอพระคณเจาเหลานนสรางหรอเปนผทาพธเองแลว ยอมเกดความเชอวาจะตองขลงและศกดสทธแนนอน๕๙ในกรณน เมอปรากฏวามผถกยงแตไมเขา และมพระเครองตดสรอยหอยคอเปนวตถมงคลอยทาใหเชอวาพระเครองดงกลาวมพทธคณในดานคงกระพนชาตร แตตางเลาสกนฟงกระทงมความแพรหลาย และทาใหมความเชอกนเชนนน หรอเมอเกดอบตรถควา เครองบนตก แตไมตาย ทาใหเชอวา พระเครองมพทธคณดานแคลวคลาดปลอดภย ตงแตมพระเครองนนมากทาใหชวต หนาทการงานเจรญรงเรองยงขน จงทาใหมความเชอมนอานภาพศกดสทธจนกระทงมความเชอมนนยมชมชอบในทสดการวตถมงคลมาจงไมใชจบแคเพยงการครอบครอง แตจะตองประพฤตปฏบตในธรร มะ คาสงสอนททานไดสงเสยเอาไว ยอมจะไดรบประโยชนสขจากการปฏบตธรรมนนเอง แตถาหากวาไมยอมประพฤตตามหลกธรรมแลว วตถมงคลทมอยกยอมเปนเพยงวตถธาตทไมอาจคมครองรกษาตนเองได แมวาจะมพระเครองอยเตมตเตมบาน แตกลบไปประพฤตเบยดเบยนและทาใหผ อนเดอดรอนกตองเปนผทรบผลแหงการคดโทษ

๕๘ สมภาษณพระครประสทธธรรมวฒน, วดขนกอง, ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๖๐. ๕๙ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๔๘.

๙๕

ประทษรายเหลาน ได ถงเวทนาอนกลา ถงความเสอม รางกายทรดโทรม อาพาธหนก จตฟงซาน ความขดของจากพระราชา ถกใสรายเสอจากญาต ไฟไหมเรอน คนผนนเมอตายยอมเขาสทคต๖๐

การรบเอาวตถมงคลมาแลวนนจะเพมเอาความมนใจใหแกผทมอย โดยทควรตองใชเปนสะพานทอดเขาสทางธรรมและอาศยขอกาหนดดงตอไปน

๑. ของขลงสงศกดสทธและไสยศาสตรมไวเพอปดชองความหวนใจ ๒. เปนของไมมราคา จะไดตอเมอประพฤตด เปนทไววางใจ ๓. เปนขอกาหนดการเรยกรองทางศลธรรม๖๑ เมอยอมรบนบถอในวตถมงคลเหลานนแลวกใหปฏบตตามพระพทธศาสนาเปนหลกสาคญโดยมไสย

ศาสตรเปนแคสงแอบแฝง สงคมในลกษณะนจงเปนไปตามลกษณะดงตอไปน ๑. นบถอหลกการทางพระพทธศาสนา ตองเนนการสอนธรรมเปนพนฐานสาคญ สวนเครองรางของขลง สงศกดสทธ เทพ ไสยศาสตรจะเปน

แคสงแอบแฝงอยหรอใชเปนเครองปดซอนความหวาดหวนใจ เชนเดยวกบการทเอาฤทธไวปราบฤทธ นนเอง ๒. การใหหรอการปฏบตในเครองรางของขลงตางๆ ตองเนนการกากบดวยขอปฏบตดานศลธรรม หรอ

ใชเปนสอการสอนธรรมะ ๓. ของขลงเปนตน เปนของทใหเปลาไมมราคา ใชเปนสอแทนคาทางนามธรรม ๔. เปนของหายากและหาไดยาก ไมไดมกลาดเกลอน ตองเปนสงทรงคณคาในดานจตใจเปนตนวาโยง

ใยไปถงบพพการชน๖๒ เนองดวยอทธพลจากวตถมงคลทางดานคตชนวทยา ในเรองความเชอยอมเปนผลกระทบถงการดาเนน

ชวตของสงคมสวนรวม ดงจะเหนชดจากสงททาใหเกดขวญและกาลงใจเมอยามตองตองอยในภาวะวกฤต เชน ทหารหาญทเขาสสงคราม ยอมจะตองการทยดเหนยวอนเปนทเคารพนบถอ ซงพอจะบรรเทาความหวาดหวนวตกไดบางและบางครงกอาจจะนาชยชนะมาให ดงกรณทมการสรางเสอยนตของหลวงปทองและนามาใหทหารไทยใชใสในการตอสกบทหารญวน จนถงกบมการเรยกขานวาเปนทหารผ และสามารถจะพชตเอาธงชยเฉลมพลของพวกญวนมาได๖๓

กลาวโดยสรปสาเหตททาใหพระเครองหรอบรรดาวตถมงคลตางๆ ไดรบความเชอถอและมอทธพลตอสงคมไทยมากเนองจาก

๑. การทสงคมไทยเคยนบถอภตผและอานาจเหนอธรรมชาตมากอน ๒. ความในพทธานภาพ ธรรมานภาพ สงฆานภาพ รวมทงเวทมนต คาถา พลงอทธปาฏหารยทอาจ

เกดขนเพราะความขลง ความศกดสทธ ดวยอานาจพลงจตหรอจากพลงธรรมชาต อนเปนของกายสทธหรอความศกดสทธจากเกจอาจารยทงหลาย

๖๐ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๕๑. ๖๑ พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต), สถานการณพระพทธศาสนาและกระแสไสยศาสตร , (กรง เทพมหานคร :

สหธรรมกการพมพ, ๒๕๓๙), หนา ๔๓ – ๔๕. ๖๒ เรองเดยวกน, หนา ๕๐ – ๕๑. ๖๓ ยงยทธ วรยายทธธงกร, หลวงปทอง อายโน, (นนทบร : สานกพมพสมต, ๒๕๓๖), หนา ๗๕.

๙๖

๓. เกดจากภาวะวกฤตทางสงคม ไมวาจะเปนความเปนอย เศรษฐกจ สขภาพอนามยซงทาใหคนขาดทพง จงพยายามแสวงหาสงตางๆ มายดเหนยวทางจตใจ โดยเฉพาะคอสรางความมนใจใหตนเอง จงไดเสาะหาเครองรางของขลงตางๆ มาคอยคมครองปองกนภยเหลานน

๔. สงคมของคนทงหลายยงไมไดรบการพฒนาและแมจะมความเจรญทางเทคโนโลยบางแลวกตามท หากผคนไมมความสบายใจ เกดความรสกไมมนคงยอมจะตองคนหาเอาสงท มอานาจเหนอกวามาเปนเกราะปองกน ในบรรดาสงทมอานาจเหนอกวามาเปนเกราะปองกน ในบรรดาสงตางๆ ตองสามารถตอบสนองความพงพอใจของตน ซงกาลงโหยหาทพงอาศยของตนดวย

๕. เกดขนจากแรงของการโฆษณาประชาสมพนธ๖๔ และทสาคญวตถมงคลเปนแรงผลกดนใหมนษยรทา พด คดตางๆ นนลวนแตออกมาจากจตใจแทบ

ทงสน และแมแตนกปราชญทงหลายกไดบงชถงความตองการในขนมลฐานของคนเอาไวม ๔ ประการ ดงน๖๕ ๑. ความตองการทางรางกายหรอชววทยา ๒. ความตองการทางสงคม ๓. ความตองการทางปญญา ๔. ความตองการทางจตวญญาณ นอกจากนกยงแบงแยกความตองการทางจตวญญาณน ออกไปไดอก ๕ ประเภทดวยกนคอ ๑. ความตองการปรชญาชวต ๒. ความตองการความด ๓. ความตองการความสขขนสง ๔. ความตองการความพรอมสมบรณ ๕. ความตองการทพงประเสรฐ เพราะวามนษยมความตองการทพงประเสรฐนเอง จงทาใหมนษยนอกจากจะตองอาศยการพงพาผ อน

ทรพยสน ความร กาลงความคด และพลงอานาจจากคนอน สงอนเปนอนมากแลว กยงตองหาท พงอะไรบางอยาง ทอาจจะเปนทพงซงพเศษ และสามารถทางานไดมากกวา กฎเกณฑของธรรมชาตและทมกจะพบเจอกนโดยปกตก ไดแก ทพงซงเปนสงศกดสทธทงหลายนนเอง๖๖

พระสมมาสมพทธเจาทรงลวงรถงจตใจของหมเวไนยสตวทงหลายไดด พระองคจงไดประทานพระโอวาทถงสภาพจตของหมสตวเอาไววา มนษยทงหลาย ถกภยคกคามแลยอมพากนยดเอาภเขา ปา อารามและแมกระทงรกขเจดยวาเปนทพง แตสงตางๆ นนกไมใชสรณะอนเกษมสงสด เพราะเมอไดยดเอาสงเหลานนมาเปนทพงแลว ยอมไมอาจพนจากทกขไปได แตเมอบคคลเขาถงพระรตนะทงหลาย คอ พระพทธเจา พระธรรม พระสงฆวาเปนสรณะทพงแลว สามารถเขาใจในอรยสจ ไดแกรจกทกข สาเหตแหงทกข ความดบทกข และมรรคมองค ๘ ทเปนหนทางพนทางจากทกขดวยปญญาอนชอบสงนนนนแลเปนสรณะอนสงสด ยอมพนจากทกขทงปวงได๖๗ ใจความแหงพระพทธพจนดงกลาว สามารถทาใหเราทราบวา มมนษยอยดวยกน ๒ พวก ดงน

๖๔ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๕๓. ๖๕ แสง จนทรงาม, ศาสนศาสตร, หนา ๑๗ – ๒๔. ๖๖ เรองเดยวกน, หนา ๒๗. ๖๗ข.ธ. ๒๕/๑๘๘/๕๐.

๙๗

ก. เมอมเหตราย หรอภยนตรายเกดขนยอมหวงทจะพงพงสงภายนอก ไมวาจะเปนวตถสงของ เครองรางของขลง เพอเกดความเปนสรมงคลแกชวตและครอบครว พวกหนง

ข. เมอมเหตเภทภยเกดขน ยอมจะสบเสาะหาถงสาเหตทงหลายวาเปนมาอยางไร แลวหาทนทางแกไข ไปตามสภาพเหตการณทเกดขน พวกหนง๖๘

โดยทวไปแลว สงคมของคนไทยโดยมากอาจจะเปนพวกประเภทแรกเสยมากตอมาก อาจจะเปนดวยขาดความเขาใจเหตผล หรอวาตองการใหปญญาทเกดขน ไดรบการแกไขไปในเวลาอนรวดเรวเช นเมอยามทมศกสงครามขนในบานเมอง กลวจะถกอาวธรายแรงหรอกลวลกระเบดกพากนหาวตถมงคลไวกบตวเพอใหมความสบายใจขน และทงทอาจเหนวาไมใชวธการทเหมาะสม แตเปนเพราะวามความเชอมนในวตถมงคลทงหลายจงไดทาเชนนน การทเขายงมศรทธาทไมมนคง ไมเปนอจลศรทธาจงทาใหตองพงพาศกดสทธ อาศยปาฏหารยจากวตถมงคลตางๆ ถอวาเปนเรองธรรมดา แมนวาเมองไทยจะเปนเมองพระพทธศาสนาแลวกตามทแตวา เรากยงพบเหนวาพทธศาสนกชนทงหลายยดเอาวตถมงคลมาเปนท พงทระลกกนมาก โดยอาจแยกความยดถอของคนไดเปนประเภทดงน

๑. ถอมนเพราะวาไดรบประสบการณมาโดยตรง ตวอยางเชนในกรณของคนงานจากโรงงานเคเดอรผลตตกตา ทจงหวดนครปฐม ซงไดรบอบตเหตจาก

ไฟไหมโรงงาน และไดโดดหนตายลงมา พรอมกบตงจตระลกถงหลวงพอคณ แลวโดดลงมา โดยหอยเหรยญรปเหมอนหลวงพอคณอยดวยกไมไดรบอนตรายถงตาย ดวยความประจกษชดจากสงท เกดกบตนเอง ตอมาภายหลงเธอเลอมใสและเดนทางไปกราบถงทวดของทาน

ในทศนะของนกวชาการผทศกษางานพระศาสนา ไดใหความเหนถงเรองเหลานไววา การทวตถมงคลมอทธพลดานจตใจตอคนไทยมากนน เปนเพราะวาสวนมากแลวคนในสงคมเราเปนชาวพทธ และเปนผท มความยดมนวาวตถมงคลเปนทพงยดเหนยวดานจตใจ แมนวาทกวนนโลกเราจะเจรญรดหนาไปเพยงใดกตามท แตวาคนกยงเสาะหาสงทหวงวาอาจจะสามารถใหความคมครอง ปกปองทรพยสนของตน และคนในครอบครวได นอกจากจะสามารถเปนเครองยดเหนยวทางใจแลวกมอทธพล ทอาจจะชกนาใหคนกลบสนใจพระพทธศาสนาได แมวาจะแคกราบบชาเพราะความตองการสรมงคลใหเกดขน และมความเจรญงอกงามแกตนเองกตาม๖๙

เมอคนมความมนอกมนใจ โดยไดรบประสบการณมาโดยตรงจงบงเกดความคดวาอานภาพจากพระรตนตรยทาใหทาตนเองอยรอดปลอดภยไดและทาใหหนมาศกษาถงคาสอนทางพระพทธศาสนาและปฏบตตามนน แตในคนทยดมนปฏบตดมาแลวนน กอาจจะโนมนาเอาเคลดคาสอนตางๆ ทปรากฏอยมาใช เชน วตถมงคลทคาถาวา จะ ภะ กะ สะ กสามารถทใชเปนเครองตกเตอนถงความเปนพทธะทจะตองประพฤตปฏบตตามหลกสาคญของคนเราคอ ละเวนการคลกคลกบคนชว สมาคมกบนกปราชญ หมนกระทาดทงวนทงคน ระลกถงความไมแนนอนเปนนตย๗๐

จากแนวคาสอนอนเปนเคลดคาวาท จะ ภะ กะ สะ ดงกลาวนนถกกลาวไวในอรรถกถามงคลสตรวา การไมคบคนพาล สมาคมกบคนด นคออดมมงคล และถาหากไดพจารณาถงสภาวะของสงทงหลาย ท มความไมเทยงอยเปนนจแลว อาจจะสามารถถอดถอนความยดถอในสงทงปวง และอาจลวงพนจากทกข ไปดวยกได

๖๘ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๖๔. ๖๙ พระมหาเชด เจรญรมย, พระเครองกบสงคมไทย, หนา ๑๖๕. ๗๐ พระอมรเมธ, ต าหรบคมภรเพชรรตน มหายนต, (กรงเทพมหานคร : ศลปะบรรณาคาร, ๒๕๒๕), หนา ๔๓.

๙๘

ในสวนของหลกปฏบตทพทธศาสนกชนประพฤตบางสวน กยงมลกษณะใกลเคยงกบหลกในการปฏบตตอวตถมงคลดวย เปนตนวา

เมอยามทคดวากาลงมเคราะห หรอประสบกบความทกขยากลาบากนนยอมเปนโอกาสทจะเรมบาเพญบญกศล ถวายสงฆทาน ปลอยนกปลอยปลา เพอใหจตใจเปนสข ซงเมอครงพทธกาลไดปรากฏเรองหนมมฏฐกณฑล ทแมจะไมไดลงมอกระทาบญกศลอยางใด เพยงแตวาเมอปวยใกลตาย ไดพบเหนพระพทธเจาแลวเกดความปต มจตเลอมใส ครนสนใจไปกไดเขาสสคตภพ จะกลาไปใยถงบคคลทไดลงมอประพฤตปฏบตดวยตวเอง แมนวาจะเปนเพราะวาอยากไดวตถเครองรางของขลงหรอวตถมงคลอยางใดอยางหนงกตาม

๒. ถอเพราะวามความอยากลอง ในบคคลทยงไมมความมนใจ ไมเตมรอย หรออาจจะยงหาสบ หาสบ อาจเปนดวยการมจลศรทธาตอ

รตนะทงสาม ความหวนไหวมนคงนเอง ทาใหตองหาท พงทางใจ ดวยไมแนใจวาววตถมงคลขลงจรง แตกเอาปลอดภยไวกอน คนประเภทนเอง ทเขาลกษณะพรอมจะหนไปในทางไหนกไดเพราะวามลกษณะนสยรวมกนอยางหนงวา ขอปลอดภยไวดกวา ตามท Konrad Kingshil. I. เรยกไววา Play Safe นนหมายความวา คนไทยมกชอบกระทาการหลายๆ อยางในเรองเดยวกนเพอจะประกนไดวา การนนจะไดผลสมความมงหมาย๗๑

๓. ถอเอาเรองไสยศาสตรและมนตดาโดยเฉพาะ ในบรรดาพวกนกเลงโต นกเลงหวไมนนจะตองเผชญกบภยนตรายนานปประการ จงมกตองพงพาวตถ

มงคลทงหลายเพอใหคลายความหวาดหวน ไมมนใจ พวกเขาจะพากนเสาะหาแตสงทคดวาสามารถชวยเขาใหรอดพนไปได แมจะไมใชประเภทวตถมงคลกยงนบถอ เปนตนวา ดานคาถาอาคม การสกยนตทเคยมมาชานานแลว๗๒

ในบรรดาความยดถอของคนทง ๓ ประเภทเหลาน อาจจะทาใหมความรสกวา คนชอบจะเชอถออยางงมงาย ในเรองวตถมงคลมาก ทเปนไปไดมากในปจจบนกเพราะกระแสของสงคมทเกดขน ดงตอไปน

๑. การโฆษณาประชาสมพนธ คอการทาประชาสมพนธวา วตถมงคลรนนนน เปนรนท ดเดน มเจตนาสรางด มพธกรรมด เชน พระปดตา รนปลดหน พระดดทรพย เปนตน

๒. สภาพสงคมทบบรด เปนเพราะวามความคบแคนในสภาพสงคมทบบเคนในทกๆ ดาน เชนปจจย ๔ ความยตธรรม การทจรตคอรปชน ความไมปลอดภยในชวต และทรพยสนตางๆ และเพราะวาไมสามารถจะพงรฐ หรอบคคลทมอานาจใดๆ ได จงตองแสวงหาวตถมงคลมาเปนเพอนกาย ใหเกดความอบอนใจ และอาจจะคมครองภยไดดวย จงเปนลกษณะเดยวกบทพระพทธเจาตรสวายามทมภยมนษยกจะเขาหาทพงอนไมใชสรณะเกษม

ในทกวนนนนจะพบวาสงคมทคนสบสนอย ไมรจะหนหนาไปพงใครได แตอา จจะพอมพระสงฆทสามารถจะเปนทพงของคนเหลานนไดบาง ดงนคอ

ก. พระสงฆซงฉลาดในอนสาสน คอสามารถในหลกธรรมคาสงสอน สามารถจะใหแนวทาง คตการดาเนนชวตแกพทธบรษททงหลายได และยงมอยจานวนไมมากนก ตวอยางเชน พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต) พระธรรมโกศาจารย (ปญญานนทะภกข) เปนตน

ข. พระสงฆไมคอยรอบรตามหลกศาสนธรรมแตวาเปนผมศลาจารวตรงดงามและทรงคณธรรมเปนผสามารถฝกอบรมจตใจ ทาใหผทกขยากหลดพนไปดวยคณธรรมททานมอย และอาจจะเปนประเภทวตถมงคลกได

๗๑ สนท สมครการ, ความเชอและศาสนาในสงคมไทย, หนา ๗๒. ๗๒ พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข), “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”, หนา ๖๗.

๙๙

ดวยเหตนอทธพลของวตถมงคลจงยงตองดาเนนไปควบคกบวถชวตของคนไทยตราบเทาทสจธรรมชวตของคน ยงมความเปลยนแปลงเมอใดทจตใจคนยดมน ไมสนคลอนในคณพระรตนตรย ความสาคญของวตถมงคลเหลานนจะลดนอยลงไปในทสดจากภาวการณทมอยในปจจบนจะเหนไดวา กระแสสง คมทมความนยมตอวตถมงคลเปนสวนทกระตนใหผคนตางหนมาหาวตถมงคล โดยเฉพาะอยางยงทาใหคนไดรสกวามท พงหรอมความรสกวามทพงหรอมความหวงอยบาง จากพลงอานาจของวตถมงคลซงอาจดเปนการลางเลอนกตามท เพราะเหตนถาจะมอง ผทเชอมนหรอหลงเชอสงตางๆ เหลานเปนผงมงายกอาจดคอนขางรนแรง เพราะจากสถานการณของสงคมทเปนอยน ความเสยงภย หรอความไมมนคงในชวตและทรพยสนทาใหคนเราตองแสวงหาท พงพงและแมนวาจะตองลงทนเสยงไปบางกยงพอจะเหนความหวงขางหนาดกวาจะมองไมพบประกายใดๆ ทามกลางความมดมดของสงคมและความมดมดทางปญญา

สรปไดวาวเคราะหการใชวตถมงคลเพอการสงเสรมศลธรรมในทางพระพทธศาสนาของประชาชนอาเภอนางรองจงหวดบรรมยดานปญญาโดยพระเครองในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรมรกษาศล เจรญภาวนา อบรมปญญาใหเกดความรแจงอยางสงคอการทาจตใหอยในพทธานสสตกรรมฐาน ธมมา นสสตกรรมฐาน สงฆานสสตกรรมฐาน อนเปนกรรมฐาน ๓ ใน ๔๐ กองนนเอง ดงนน ในกระบวนการใชพระเครอง ทผ ใชพระเครองจะตองเขาไปกราบไหวนอบนอมบชาพระเกจอาจารยตางๆ ทวดเพอขอหรอเชาบชาพระเครองมาบชา เมอไดมาแลว นามาบชากกราบ ไหวนอบนอมทงตนและกอนนอน เวลาหอยตดตวไปไหน กนามาจบเหนอหวกราบไหวบชา สวดมนตอาราธนาดวยความนอบนอมอยเสมอ ซงผใชพระเครองไดมโอกาสปฏบตอบรมปญญา ยกจตขนสวปสสนาใหเกดความรแจงกบตนอยางลกซง โดยการสวดมนตภาวนาบทพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณตางๆ ในการอาราธนาพระเครองอนเปนพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต ซงเปนการฝกสมาธในการใชพระเครองท เปนพนฐานทจะชวยผลกดนจตของผใชพระเครองใหยกขนสการปฏบตวปสสนา อบรมปญญาความร แจงใหเกดแกตน สดทายใจของผใชพระเครองนนกจะกลายเปนพระทแทจรงคอเปนใจของผทหมดสนซงกเลสเหตแหงทกขโดยสนเชง ไปในทสด เมอใจผใชพระเครองกลายเปนใจพระอยางแทจรง

๔.๔ สรป

ศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ดานละความชวแมในสงคมไทยจะมมมมองตอสถานะและบทบาทของวตถมงคลในหลายรปแบบ ไมวาจะเปนในฐานะเครองรางของขลง ในฐานะปชนยวตถทางศาสนา หรอในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรม แตในสวนของกลมผสรางวตถมงคลคอ พระเกจอาจารยตางๆ ทไดสมภาษณนน ทกรปลวนมความเหนสอดคลองตรงกนวา วตถม งคลนนไมไดมจดประสงคสาคญอยทการเปนเพยงเครองรางของขลงทใชในเชงอทธปาฏหารยทสามารถปองกนอนตราย เปนแคลวคลาดคงกระพน เปนเมตตามหานยม บนดาลโชคลาภ เทานน แตวตถมงคลนน เปนสงทถกสรางขนเพอสงเสรมใหบคคลเปนคนดมคณธรรม เปนอบายทจะโนมนาวทงผสรางวตถมงคลรวมทงผใชวตถมงคลเองใหหนมาสการปฏบตธรรม ดงนนการใชวตถมงคลเพอการสงเสรมศลธรรมในทางพระพทธศาสนาของประชาชนอาเภอนางรองจงหวดบรรมยดานพฤตกรรมพบวาผทสรางวตถมงคลไมวาจะเปนชางแกะพระ ช างหลอพระ ผทาพธบวงสรวงหรอพระสงฆ เกจอาจารยผปลกเสกสรางวตถมงคลนน ในทกกระบวนการขนตอนของการสรางหากเปน ฆราวาสกตองนงขาวหมขาว สมาทานศล ๕ หรอ ศล ๘ หากเปนพระสงฆกตองปลงอาบต สารวมในศลใหบรสทธจงจะสามารถดาเนนการสรางวตถมงคลอยางสมบรณบรสทธถกตองตามแบบแผน ของการสรางวตถมงคลของโบ

๑๐๐

ราณาจารยซงเทากบวาผสรางวตถมงคลทกคนนนยอมมโอกาสไดปฏบตธรรมดวยการรกษาศลใหบรสทธอย เสมอ อยางนอยกในขณะทดาเนนการสรางวตถมงคลซงสรางขนเพอหาปจจยในการทานบารงพระศ าสนาในดานตางๆ หรอทาทานบรจาคเพอการกศลตางๆ เชน สรางโบสถ ซอมกฏ สรางโรงเรยน สรางโรงพยาบาล เปนตน โดยผสรางวตถมงคลไดลงแรงในการสรางและปลกเสก วตถมงคลตางๆ ขนดวยตนเอง รวมทงไดมอบมวลสารตางๆ ทสรางและเกบสะสมไวเพอใชในการสรางวตถมงคลเหลานนซงเทากบเปนการใหทานในสวนหนง ซงผใชวตถมงคลตองมเบญจศล เบญจธรรมนอกจากรกษาศลแลวยงตองปฏบตธรรมอกดวย ธรรม๕ ประกอบในการถอวตถมงคลเหลานน

ศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ดานทาความดในการปฏบตธรรมอยางแทจรงนน ผสรางพระเครองควรจะตองหมนปฏบตธรรมฝกหดอบรมจตเพอใหเกดคณธรรมเชนสมาธอยางสงอยเสมอ ซงหากไดพจารณาตามหลกอธจตตสกขาเหนไดวาในกระบวนการสรางพระเครองใหสาเรจสมบรณตามแบบแผนของโบราณาจารยอยางแทจรงนนผสรางและผศรทธาวตถมงคลจะตองฝกสมาธภาวนาอยางยงยวด อยางหอยกมจตอยในพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต ไปจนถง กสณทง ๑๐ กอง จนไดสมาธในระดบฌาน ๔ เปนตน สวนผใชวตถมงคลนนดวยเหตนการใชพระเครองใหไดอยางสมบรณแทจรงนน ผใ ชพระเครองจงตองพยายามทาใจใหเปนเครองรบกระแสพระทดคอทาใจใหอย กบพระอย เสมอและปฏบตภาวนาอยในพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสตอยเสมอทาใจใหใสสะอาดไมขนมวอย เสมอ จงจะสามารถใชวตถมงคลไดเตมท

ศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ดานมจตใจผองใสโดยพระเครองในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรมรกษาศล เจรญภาวนา อบรมปญญาใหเกดความรแจงอยางสงคอการทาจตใหอยในพทธานสสตกรรมฐาน ธมมานสสตกรรมฐาน สงฆานสสตกรรมฐาน อนเปนกรรมฐาน ๓ ใน ๔๐ กองนนเอง ดงนน ในกระบวนการใชพระเครอง ทผ ใชพระเครองจะตองเขาไปกราบไหวนอบนอมบชาพระเกจอาจารยตางๆ ทวดเพอขอหรอเชาบชาพระเครองมาบชา เมอไดมาแลว นามาบชากกราบ ไหวนอบนอมทงตนและกอนนอน เวลาหอยตดตวไปไหน กนามาจบเหนอหวกราบไหวบชา สวดมนตอาราธนาดวยความนอบนอมอยเสมอ ซงผใชพระเครองไดมโอกาสปฏบตอบรมปญญา ยกจตขนสวปสสนาใหเกดความรแจงกบตนอยางลกซง โดยการสวดมนตภาวนาบทพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณตางๆ ในการอาราธนาพระเครองอนเปนพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต ซงเปนการฝกสมาธในการใชพระเครองทเปนพนฐานทจะชวยผลกดนจตของผใชพระเครองใหยกขนสการปฏบตวปสสนา อบรมปญญาความร แจงใหเกดแกตน สดทายใจของผใชพระเครองนนกจะกลายเปนพระทแทจรงคอเปนใจของผทหมดสนซงกเลสเหตแหงทกขโดยสนเชง ไปในทสด เมอใจผใชพระเครองกลายเปนใจพระอยางแทจรง

บทท ๕

สรปผลการวจย อภปรายผลและขอเสนอแนะ

ศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย สรปผลดงน ๕.๑ สรปผลการวจย

สรปผลจากศกษาการบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมยสรปผลเพอใหสอดคลองกบวตถประสงค ไดดงน

๑. วตถมงคลในสงคมไทย วตถมงคลจงหมายถงสงของทงทเกดมเองโดยธรรมชาตและสงของทมนษยไดสรางขนตาม

ความเชอวาจะเปนเหตน ามาซงความสขความเจรญ ความเปนสรมงคล โชคลาภหรอเปนเครองปองกนภยตางๆ ซงไดแกพระเครอง เครองรางและของขลงชนดตางๆ นนเองวตถมงคลหรอเครองรางของขลงนเปนของทเกดขนมานานคมนษยเพราะมนษยมสญชาตญาณของความกลว จงพยายามแสวงหาทพงทยดเหนยวใหกบตนเองเมอตนมความเชอตอสงใดกใหการนบถอบชาตอสงนนๆ ตอมาจงไดววฒนาการความเชอถอไปตามความเจรญของมนษยชาต จง คดดดแปลงสงเหลานนใหเปนเครองรางของขลงหรอวตถมงคลทเหมาะสมเพอการคมครองปองกนหรอน ามาซงสงท ดงามส าหรบตนม ๒ ประเภทคอประเภททเกดขนเองโดยธรรมชาต ประเภททมนษยปรงแตงสรางขน ทมาของวตถมงคลวตถมงคลนนเกดมาชานานคกบมนษยชาตเพราะเมอมนษยไมเขาใจในเรองของธรรมชาตและเกดความหวาดกลวตอภยธรรมชาตและอนตรายทงหลายมนษยจงพยายามหาท พงทยดเหนยวเพอปองกนภย เดมทเดยวกอาจยดถอสงของทมอยตามธรรมชาตทประหลาดหรอหาไดยากมาเปนวตถมงคล ตอมาเมอมการพฒนาในดานค าสอนในทางศาสนาจงมการแตงต าราประกอบค าสอนทางศาสนาจงไดมการรวบรวมค าสอนและค าสวดในทางศาสนาขนมา แลวน ามาสวดเพอทรงจ ารกษาค าสอนไว ตอมาเกดความเชอวาค าสวดเหลานนมความศกดสทธ เมอสาธยายแลวสามารถปองกนภยอนตรายหรอน ามาซงสงทปรารถนาได จงไดมการคดคนวธเพอใหเกดความขลงศกดสทธยงขน จงไดมการรวบรวมเปนคมภรอาถรรพเวทในศาสนาพราหมณขนมากอน ตอมาภายหลงจงแพรหลายมาสพระพทธศาสนา โดยไดปรบเปลยนมนตคาถาแบบพราหมณมาเปนหลกธรรมค าสอน หรอหลกสตรทส าคญๆ ทางพระพทธศาสนา เมอเหนวาไดผลดงปรารถนาจงนบถอกนแพรหลายตอมา จงถอไดวาเรองวตถมงคลแมจะไมมในหลกค าสอนของพระพทธศาสนาโดยตรง แตในวถชวตจรงๆ ของพทธศาสนกชนโดยทวไปแลวสวนมากกยงนบถอสงเหลานอย ในขอนอาจจะมาจากสาเหต ๒ ประการคอ ความเชอในพระพทธคณ พระธรรมคณ และพระสงฆคณ วาเปนเครองตานภยพบต และกอใหเกดความสขความเจรญไดประกอบกบความเชอเดมท มมาแตบรรพบรษเรอศาสนาธรรมชาตท าใหผสมผสานกลมกลนกนมาเปนความเชอเรองวตถมงคลไปโดยปรยาย ความเชอในวตถมงคลทสบเน อง

๙๔

จากอดตจนถงปจจบนในสงคมไทยทมพระพทธศาสนาเปนหลกเชนนถอวาเปนเรองธรรมดาของสงคมไทยพทธแบบไทยๆ เพราะปรากฏการณทางสงคมทคนไทยยงเชอถอตอวตถมงคล ทงท เปนเรองนอกพระพทธศาสนานนสอดคลองไปตามลกษณะของสงคมพทธทใหอสระเสรภาพทางควา มคดความเชอของบคคลทงการเชอในวตถมงคลส าหรบสงคมไทยนนถอวาเปนเรองธรรมดาไมใชเรองนาเสยหาย เพราะแมจะเปนเรองของไสยศาสตรแตคนไทยกถอกนวาพทธกบไสยเปนของคกนมาชานานกบสงคมไทยไมสามารถแยกออกจากกนได แตอยางไรกตามเมอความเชอคว ามนยมในวตถมงคลทมววฒนาการตอเนองมายาวนานจากอดตจนถงปจจบนนยอมสงผลกระทบตอสงคมไทยในดานตางๆ อยางหลกไมพน อทธพลของวตถมงคลทมตอสงคมไทยคอความเชอทวาการถงพระรตนตรยเปนสรณะเปนการปรารภพระพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ เปนอารมณ หรอเปนเครองระลกถงเหตใหเรามโอกาสในการพฒนากายและจตของเราไปในทางบญกศลยงขน แตการถอวตถมงคลเปนสรณะนนเรายดถอในดานความขลงความศกดสทธเปนหลกตองประพฤตตามหลกเกณฑพธกรรมตามแบบไสยศาสตรอยางเครงครดเปนเหตใหเราตดหลงอยในสงนนๆ เปนการยากในการทจะพฒนากายและจตใหสงขนจงไมใชสรณะทพงทเกษมปลอดภยอยางแทจรงเพราะเรายงหวนไหวไมรอดพนจากทกขไปไดไมเหมอนการถงพระรตนตรยเปนสรณะทท าใหเราถงความเกษมปลอดภยอยางแทจรงท าใหเกดอทธพลดานความเชอคอความเชอในอานภาพของพระพทธมนตทปรากฏในพระไตรปฎก ความเชอในขอปฏบตหรอปฏปทาของเกจอาจารย อทธพลของสอโฆษณา ดานพธกรรมคออทธพลของวตถมงคลตอการประกอบพธกรรม หรอพธพทธาภเษกและอทธพลภายหลงการประกอบพธพทธาภเษกแลว กคอเมอมผรบวตถมงคลตางๆ นนไปแลวควรจะตองเกบรกษาในท ซงเหมาะสม ดานจตใจคอสรางความมนอกมนใจ ดานศลปะและพทธพาณชย และการลวดลายอกขระเกดขน

๒. การบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย วตถมงคลหรอเครองรางของขลง ถอก าเนดจากความเชอของประชาชนอ าเภอนางรอง

จงหวดบรรมยมาชานาน จากค าบอกเลารนสรน ถงแมจะพสจนไมไดวาความเชอเหลานนจะเปนจรงหรอไม แตวถชวตของคนชาวอ าเภอนางรองกถอวาเรองโชคลาง ของขลง หรอ สงศกดสทธทงหลาย คอ ศรทธา คอ เครองยดเหนยวจตใจทสามารถดลบนดาลใหชวตแคลวคลาดปลอดภย ประสบแตความสข ความเจรญ หากไมประสบกบตวกคงอาจไมรและหาค าตอบไมได แตถาไดเจอประสบการณเหลานนความคดอาจตองเปลยนไปโดยตามไปสมผสกบเครองรางของขลงทถอก าเนดมาจากสตวโดยธรรมชาตทมฤทธเดชเหลอคณา ซงวตถมงคลนนมทงเกดขนจากธรรมชาตและพระเกจสรางเอง ซงวตถมงคลจากธรรมชาตนนมทงมาจากสตวและพช หรอทรพยากรอนๆ ไดแกเขยวเสอกลวง เขยวหมตน ชองหมปา งาก าจด งาชางน า เขากวางหด เดอยงเหลอม กระดกงเหลอม กระเบนทองน า น าตาพะยน คดตางๆ ไดแก คดขนน คดสก คดไทร คดไมจนทรหอม คดไมกาหลงรง คดไมไผ คดฝกคณ คดฝกมะรม คดมะพราว ไขกระโปกกลายเปนหน กระจกลายเปนหน เขากวางคด เขากระจงคด เขยวหมตน เพชรตาแมว คดดนกากยายก หตถแมพระธรณ ขวานฟาฟาด คดขวานฟา หมอนนกกระเตน หมอนนกแตดแต คดมะมวงเหลกไหลเจาปาน าหนง ธาตกายสทธ ไดแก เหลกไหล อรยธาต วชระธาต เพชรนล จนดา เหลกไหล วานไพลด า มความเชอวาวตถมงคลเหลานจะชวยใหเกดสรมงคลและบนดาลใหไดตามตองการ

๙๕

วตถมงคลทเกดจากความเชอในเทพเจาไดแก ศวลงคหรอปลดขก เทวรปตางๆ เชนพระศวะ พระนารายณ พระพรหม พระอนทร พระตรมรต พระพฆเนศ พระแมธรณ นางกวกและกมารทองเปนตอน การบชาเทพเจาเหลานเพราะชาวนางรองเชอเทพเจาเหลานนจะชวยคมครองและบนดาลความสขแกตนและครอบครว

นอกจากนชาวนางรองยงมเกจทอยในอ าเภอนางรองคอหลวงป เอยม ฐานวโร (พระครประภศรธรรมมาราม) เจาอาวาส วดเมองยาง ต.หนองปอง อ.นางรอง จ.บรรมยวตถมงคลของหลวงปเอยมประกอบเหรยญ ค าหมาก ตะกรด พระผง สมเดจ และรปหลอของหลวงป เอยม เปนตน และหลวงพอเพยร สลวสตโตทานมชอเสยงโดงดงมากในเรองวทยาคม คาถาอาคมขลง ทานจะท าใหเฉพาะผทไปขอจากทานเทานน ไมวาจะเปนตะกรด ผายนต หรอปลกเสกสงของทเปนวตถมงคลอน เมอตอนหลวงพอเพยรยงมชวตอยนน มญาตโยมไดน านกยง บางกน าลง ชะมด หมปา มาถวายทาน ทานกเลยงเอาไวทานปลอยเลย แตสตวเหลานกไมหนไปไหน ส าหรบหมปานน ทานเอาเหลกจารลงเลบใหมน ชะมดทานเอาผาเหลองขวนเปนเชอกผกคอใหมน ทงหมปาและชะมดชอบออกไปลกของชาวบานกนเรอย ๆ บางครงกกนไกบาง กนเปดบาง ชาวบ านเขากยงเอาแตยงไมออกท าใหชาวนางรองมความศรทธาตอหลวงปเอยม ฐานวโรและหลวงพอเพยร สลวสตโตเปนอยางมาก

๓. การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ดานละความชวแมในสงคมไทยจะมมมมองตอสถานะและบทบาทของวตถมงคลในหลายรปแบบ ไมวาจะเปนในฐานะเครองรางของขลง ในฐานะปชนยวตถทางศาสนา หรอในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรม แตในสวนของกลมผสรางวตถมงคลคอ พระเกจอาจารยตางๆ ทไดสมภาษณนน ทกรปลวนมความเหนสอดคลองตรงกนวา วตถมงคลนนไมไดมจดประสงคส าคญอยทการเปนเพยงเครองรางของขลงทใชในเชงอทธปาฏหารยทสามารถปองกนอนตราย เปนแคลวคลาดคงกระพน เปนเมตตามหานยม บนดาลโชคลาภ เทานน แตวตถมงคลนน เปนสงทถกสรางขนเพอสงเสรมใหบคคลเปนคนดมคณธรรม เปนอบายทจะโนมนาวทงผสรางวตถมงคลรวมทงผใชวตถมงคลเองใหหนมาสการปฏบตธรรม ดงนนการใชวตถมงคลเพอการสงเสรมศลธรรมในทางพระพทธศาสนาของประชาชนอ าเภอนางรองจงหวดบรรมยดานพฤตกรรมพบวาผทสรางวตถมงคลไมวาจะเปนชางแกะพระ ชางหลอพระ ผท าพธบวงสรวงหรอพระสงฆ เกจอาจารยผปลกเสกสรางวตถมงคลนน ในทกกระบวนการขนตอนของการสรางหากเปน ฆราวาสกตองนงขาวหมขาว สมาทานศล ๕ หรอ ศล ๘ หากเปนพระสงฆกตองปลงอาบต ส ารวมในศลใหบรสทธจงจะสามารถด าเนนการสรางวตถมงคลอยางสมบรณบรสทธถกตองตามแบบแผน ของการสรางวตถมงคลของโบราณาจารย ซงเทากบวาผสรางวตถมงคลทกคนนนยอมมโอกาสไดปฏบตธรรมดวยการรกษาศลใหบรสทธอยเสมอ อยางนอยกในขณะทด าเนนการสรางวตถมงคลซงสรางขนเพอหาปจจยในการท านบ ารงพระศาสนาในดานตางๆ หรอท าทานบรจาคเพอการกศลตางๆ เชน สรางโบสถ ซอมกฏ สรางโรงเรยน สรางโรงพยาบาล เปนตน โดยผสรางวตถมงคลไดลงแรงในการสรางและปลกเสก วตถมงคลตางๆ ขนดวยตนเอง รวมทงไดมอบมวลสารตางๆ ทสรางและเกบสะสมไวเพอใชในการสรางวตถมงคลเหลานนซงเทากบเปนการใหทานในสวนหนง ซงผใชวตถ

๙๖

มงคลตองมเบญจศล เบญจธรรมนอกจากรกษาศลแลวยงตองปฏบตธรรมอกดวย ธรรม๕ ประกอบในการถอวตถมงคลเหลานน

การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ดานท าความดในการปฏบตธรรมอยางแทจรงนน ผสรางพระเครองควรจะตองหมนปฏบตธรรมฝกหดอบรมจตเพอใหเกดคณธรรมเชนสมาธอยางสงอยเสมอ ซงหากไดพจารณาตามหลกอธจตตสกขาเหนไดวาในกระบวนการสรางพระเครองใหส าเรจสมบรณตามแบบแผนของโบราณาจารยอยางแทจรงนนผสรางและผศรทธาวตถมงคลจะตองฝกสมาธภาวนาอยางยงยวด อยางหอยกมจตอยในพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต ไปจนถง กสณทง ๑๐ กอง จนไดสมาธในระดบฌาน ๔ เปนตน สวนผใชวตถมงคลนนดวยเหตนการใชพระเครองใหไดอยางสมบรณแทจรงนน ผใชพระเครองจงตองพยายามท าใจใหเปนเครองรบกระแสพระทดคอท าใจใหอยกบพระอยเสมอและปฏบตภาวนาอยในพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสตอยเสมอท าใจใหใสสะอาดไมขนมวอย เสมอ จงจะสามารถใชวตถมงคลไดเตมท

การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ดานมจตใจผองใสโดยพระเครองในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรมรกษาศล เจรญภาวนา อบรมปญญาใหเกดความรแจงอยางสงคอการท าจตใหอยในพทธานสสตกรรมฐาน ธมมานสสตกรรมฐาน สงฆานสสตกรรมฐาน อนเปนกรรมฐาน ๓ ใน ๔๐ กองนนเอง ดงนน ในกระบวนการใชพระเครอง ทผ ใชพระเครองจะตองเขาไปกราบไหวนอบนอมบชาพระเกจอาจารยตางๆ ทวดเพอขอหรอเชาบชาพระเครองมาบชา เมอไดมาแลว น ามาบชากกราบ ไหวนอบนอมทงตนและกอนนอน เวลาหอยตดตวไปไหน กน ามาจบเหนอหวกราบไหวบชา สวดมนตอาราธนาดวยความนอบนอมอยเสมอ ซงผใชพระเครองไดมโอกาสปฏบตอบรมปญญา ยกจตขนสวปสสนาใหเกดความรแจงกบตนอยางลกซง โดยการสวดมนตภาวนาบทพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณตางๆ ในการอาราธนาพระเครองอนเปนพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต ซงเปนการฝกสมาธในการใชพระเครองท เปนพนฐานทจะชวยผลกดนจตของผใชพระเครองใหยกขนสการปฏบตวปสสนา อบรมปญญาความร แจงใหเกดแกตน สดทายใจของผใช พระเครองนนกจะกลายเปนพระทแทจรงคอเปนใจของผทหมดสนซงกเลสเหตแหงทกขโดยสนเชง ไปในทสด เมอใจผใชพระเครองกลายเปนใจพระอยางแทจรง ๕.๒ อภปรายผล

วตถมงคลหมายถงสงของทงทเกดมเองโดยธรรมชาตและสงของทมนษยไดสรางข นตามความเชอวาจะเปนเหตน ามาซงความสขความเจรญ ความเปนสรมงคล โชคลาภหรอเปนเครองปองกนภยตางๆ ซงไดแกพระเครอง เครองรางและของขลงชนดตางๆ นนเองวตถมงคลหรอเครองรางของขลงนเปนของทเกดขนมานานคมนษยเพราะมนษยมสญชาตญาณของควา มกลว จงพยายามแสวงหาทพงทยดเหนยวใหกบตนเองเมอตนมความเชอตอสงใดกใหการนบถอบชาตอสงนนๆ ตอมาจงไดววฒนาการความเชอถอไปตามความเจรญของมนษยชาต จงคดดดแปลงสงเหลานนใหเปนเครองรางของขลงหรอวตถมงคลทเหมาะสมเพอการคมครองปองกนหรอน ามาซงสงท ดงามส าหรบตนม ๒ ประเภทคอประเภททเกดขนเองโดยธรรมชาต ประเภททมนษยปรงแตงสรางขน ทมาของวตถมงคลวตถมงคลนนเกดมาชานานคกบมนษยชาตเพราะเมอมนษยไมเขาใจในเรองของธรรมชาตและเกดความหวาดกลวตอภยธรรมชาตและอนตรายทงหลายมนษยจงพยายามหาท พงทยดเหนยวเพอ

๙๗

ปองกนภยอทธพลของวตถมงคลทมตอสงคมไทยคอความเชอทวาการถงพระรตนตรยเปนสรณะเปนการปรารภพระพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ เปนอารมณ หรอเปนเครองระลกถงเหตใหเรามโอกาสในการพฒนากายและจตของเราไปในทางบญกศลยงขน แตการถอวตถมงคลเปนสรณะนนเรายดถอในดานความขลงความศกดสทธเปนหลกตองประพฤตตามหลกเกณฑพธกรรมตามแบบไสยศาสตรอยางเครงครดเปนเหตใหเราตดหลงอยในสงนนๆ เปนการยากในการทจะพฒนากายและจตใหสงขนจงไมใชสรณะทพงทเกษมปลอดภยอยางแทจรงเพราะเรายงหวนไหวไมรอดพนจากทกขไปไดไมเหมอนการถงพระรตนตรยเปนสรณะทท าใหเราถงความเกษมปลอดภยอยางแทจรงท าใหเกดอทธพลดานความเชอคอความเชอในอานภาพของพระพทธมนตทปรากฏในพระไตรปฎก ความเชอในขอปฏบ ตหรอปฏปทาของเกจอาจารย อทธพลของสอโฆษณา ดานพธกรรมคออทธพลของวตถมงคลตอการประกอบพธกรรม หรอพธพทธาภเษกและอทธพลภายหลงการประกอบพธพทธาภเษกแลว กคอเมอมผรบวตถมงคลตางๆ นนไปแลวควรจะตองเกบรกษาในทซงเหมาะสม ดานจตใจคอส รางความมนอกมนใจ ดานศลปะและพทธพาณชย และการลวดลายอกขระเกดขนสอดคลองกบนางชนาภทร วงศโรจนภรณ ไดเขยนวทยานพนธเรอง “การศกษาวเคราะหอทธพลของ ค าสอนเรองพรหมในคมภรพระพทธศาสนาทมตอสงคมไทย” ไดสรปวา พรหมในพระพทธศาสนา เปนบคลา ธษฐานพรหม คอ เปนเทวดาชนสง และเปนบคคลทมคณธรรมสงยง รวมทงเปนธรรมาธษฐานพรหม คอ การยกเอาธรรมมา แสดงเป นพรหมหรอเปนปฏปทาไปสคว ามเปนพรหม ทงน พรหมมบทบาทและมความสมพนธใกลชดกบพระพทธศาสนามาแตครงพทธกาล โดยพรหมไดท าหนาททลอาราธ นาพระพทธเจาใหแสดงธรรมทตรสร ซงบทบาทตางๆ ของพรหมนนไดแสดงใหเหนถงคณธรรมของพรหม และยงมบทบาทส าคญ คอ ชวยสงเสรมใหพระโพธสตว ตงสจจอธษฐานปรารถนา เปนพระพทธเจาเปนครงแรก นอกจากนพรหมมความสมพนธเกยวของโดยตรงกบพระพทธเจาในฐาน ะทพระพทธองคเคยเกดเปนพรหมหลายครง และสมพนธเกยวของโดยออม คอ ทรงมเพอนหรอบรวารทเกดเปนพรหม ในสงคมไทยไดรบอทธพลของค าสอนเรองพรหมจากทงสองศาสนานบแตม การเผยแผศาสนาพราหมณและพระพทธศาสนาเขามาสดนแดนไทยโดยชาวอนเดยและพระสงฆ ในช วงพทธศตวรรษท ๑๐ - ๑๑ เกดการผสมผสานของค าสอนเรองพรหมของทงสองศาสนา เปนผลใหเกดค าสอนเรองพรหมในลกษณะผสมขน กลาวคอ ค าสอนเรองหลกพรหมวหารมปรากฏในทางสงคม สถานภาพและลกษณะทางกายภาพของพรหมปรากฏในดานความเชอ ประเพณพธกรรม วรรณกรรม และงานศลปกรรม นางศระนนท รตนาสมจตร ไดเขยนวทยานพนธเรอง “เชงเมง : ความหมาย พธกรรม และความเปลยนแปลง ไดสรปวา พธกรรมเชงเมง เปนพธกรรมทส า คญพธกรรมหนงของชาวจนทถอปฏบตกนมายาวนานกวา ๓,๘๐๐ ป เพอเปนการแสดงความกตญตอบรรพบรษ อนเปนไปตามลทธ ขงจอ ทเนนเรองความกตญเปนส าคญ และความเชอในอ านาจของผทตาย โดยในแงทจะเปนการสบตอและใหความส าคญแกสถาบนครอบครวดวยคตทวาเมอบดามารดายงมชวตอย กเลยงดทาน เมอทานตายไปแลวกใหท าพธกรรมฝงศพตามประเพณ จากนนกเซนไหวบรรพบรษในโอกาสและ เทศกาลตางๆ การสบเนองในการปฏบตการเซนไหวบชาเปนหวใจหลกท เนนและเปนสงส าคญมากส าหรบ “เชงเมง” โดยจะท าการเซนไหวบรรพบรษทงทบานเหมอนเชนวนส าคญอนๆ อยางวน ตรษจน วนสารทจน และทสสานในชวงเดอน ๒ ของจนตามจนทรคต ซงก าหนดใน ๑๕ วนแรกของ เดอน ซงเปนหนาทของบตรหลานทจะตองยกครอบครวเดนทางไปยง ฮวงจย ทไดบรรจศพ

๙๘

บรรพบรษเพอท าความเคารพเซนไหว และถอเปนโอกาสอนดทบรรดาสมาชกในครอบครวทแยกยายกนอยไดมาพบปะกน นบเปนพธกรรมในระดบครอบครวและเครอญาตทนบถอกนเทานนเพราะเปนการรวมพนองทงหมดเพอแสดงความกตญตอบรรพบรษ ซงการบชาจะแบงเปน ๒ ประเภทดวยกนคอ การบชาบรรพบรษทใกลชดภายในครอบครวอนไดแก บดา มารดา ป ยา ทวด และมกจะนบถอบชาไม เกน 4 ชวอายคนทนบถดจากรนชวอายของตน และการบชาบรรพบรษซงเปนญาตหางๆ ภายในแซ หรอสายวงศตระกลของตน อกทงในขนตอนการไหวยงมการถอระบบอาวโสในการเรมตนวาใครจะเปนประธาน และล าดบในการไหวเปนส าคญเชนกน

๒. เพอศกษาการบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย วตถมงคลหรอเครองรางของขลง ถอก าเนดจากความเชอของประชาชนอ าเภอนางรอง

จงหวดบรรมยมาชานาน จากค าบอกเลารนสรน ถงแมจะพสจนไมไดวาความเชอเหลานนจะเปนจรงหรอไม แตวถชวตของคนชาวอ าเภอนางรองกถอวาเรองโชคลาง ของขลง หรอ สงศกดสทธทงหลาย คอ ศรทธา คอ เครองยดเหนยวจตใจทสามารถดลบนดาลใหชวตแคลวคลาดปลอดภย ประสบแตความสข ความเจรญ หากไมประสบกบตวกคงอาจไมรและหาค าตอบไมได แตถาไดเจอประสบการณเหลานนความคดอาจตองเปลยนไปโดยตามไปสมผสกบเครองรางของขลงทถอก าเนดมาจากสตวโดยธรรมชาตทมฤทธเดชเหลอคณา ซงวตถมงคลนนมทงเกดขนจากธรรมชาตและพระเกจสรางเอง ซงวตถมงคลจากธรรมชาตนนมทงมาจากสตวและพช หรอทรพยากรอนๆ ไดแกเขยวเสอกลวง เขยวหมตน ชองหมปา งาก าจด งาชางน า เขากวางหด เดอยงเหลอม กระดกงเหลอม กระเบนทองน า น าตาพะยน คดตางๆ ไดแก คดขนน คดสก คดไทร คดไมจนทรหอม คดไมกาหลงรง คดไมไผ คดฝกคณ คดฝกมะรม คดมะพราว ไขกระโปกกลายเปนหน กระจกลายเปนหน เขากวางคด เขากระจงคด เขยวหมตน เพชรตาแมว คดดนกากยายก หตถแมพระธรณ ขวานฟาฟาด คดขวานฟา หมอนนกกระเตน หมอนนกแตดแต คดมะมวงเหลกไหลเจาปาน าหนง ธาตกายสทธ ไดแก เหลกไหล อรยธาต วชระธาต เพชรนล จนดา เหลกไหล วานไพลด า มความเชอวาวตถมงคลเหลานจะชวยใหเกดสรมงคลและบนดาลใหไดตามตองการ

วตถมงคลทเกดจากความเชอในเทพเจาไดแก ศวลงคหรอปลดขก เทวรปตางๆ เชนพระศวะ พระนารายณ พระพรหม พระอนทร พระตรมรต พระพฆเนศ พระแมธรณ นางกวกและกมารทองเปนตอน การบชาเทพเจาเหลานเพราะชาวนางรองเชอเทพเจาเหลานน จะชวยคมครองและบนดาลความสขแกตนและครอบครว

นอกจากนชาวนางรองยงมเกจทอยในอ าเภอนางรองคอหลวงป เอยม ฐานวโร (พระครประภศรธรรมมาราม) เจาอาวาส วดเมองยาง ต.หนองปอง อ.นางรอง จ.บรรมยวตถมงคลของหลวงปเอยมประกอบเหรยญ ค าหมาก ตะกรด พระผง สมเดจ และรปหลอของหลวงป เอยม เปนตน และหลวงพอเพยร สลวสตโตทานมชอเสยงโดงดงมากในเรองวทยาคม คาถาอาคมขลง ทานจะท าใหเฉพาะผทไปขอจากทานเทานน ไมวาจะเปนตะกรด ผายนต หรอปลกเสกสงของทเปนวตถมงคลอน เมอตอนหลวงพอเพยรยงมชวตอยนน มญาตโยมไดน านกยง บางกน าลง ชะมด หมปา มาถวายทาน ทานกเลยงเอาไวทานปลอยเลย แตสตวเหลานกไมหนไปไหน ส าหรบหมปานน ทานเอาเหลกจารลงเลบใหมน ชะมดทานเอาผาเหลองขวนเปนเชอกผกคอใหมน ทงหมปาและชะมดชอบออกไปลกของชาวบานกนเรอย ๆ บางครงกกนไกบาง กนเปดบาง ชาวบานเขากยงเอาแตยงไมออกท าใหชาว

๙๙

นางรองมความศรทธาตอหลวงปเอยม ฐานวโรและหลวงพอเพยร สลวสตโตเปนอยางมาก สอดคลองกบนางสาวกตยา อทว ไดเขยนวทยานพนธเรอง “ความเชอและคณคาของการสรางพระพทธปฏมาส ารดในลานนา” ไดสรปวา เมอพระพทธศาสนาเขามาประดษฐานในผนแผนดนลานนาก ไดน าพาความเชอความศรทธาและหลกธรรมค าสอนในพระพทธศาสนามาผสมผสานกบความเชอและ ภมปญญาแบบดงเดมของทองถน กอเกดวถชวต ศลปวฒนธรรม ตลอดจนจารตประเพณทคงความงดงามและเปนเอกลกษณของลานนาจนเปนทยอมรบของมหาชน การสรางพระพทธปฏมาในลานนา เปนผลของการยอมรบนบถอในพระพทธศาสนาและหลกความเชอความศรทธาทมตอพระพทธองค เปนส าคญยงผลใหเกดพธกรรม ทเปนวถปฏบตทงพทธพธ ผสมผสานกบพราหมณพธและความเชอ อนเปนพนฐานดงเดม กอเกดรปแบบของพธกรรมเฉพาะถนขนเพอยงประโยชนในการสรางอบายให พทธศาสนกชนมนคงในพระพทธศาสนา ศกษาและปฏบตตามพระธรรมค าสอน และตอบสนอง ศรทธาความเชอในอานสงสแหงทานบารม เพอเปนทพงทางใจ และเปนเกาะก าบงทางแหงอกศลมลทงหลาย ยงผลใหสงคมสงบสข รมเยน พทธศาสนกชนเหนธรรมจนสามารถรงสรรคงานพทธศลปท วจตรพสดาร จนเปนทยอมรบของสากลสงอทธพลตองานศลปะในสาขาอน ๆ อนประกอบดวยงานจตรกรรม ประตมากรรม สถาปตยกรรม นาฏกรรม และวรรณกรรม ศรชย ทรวงแสวง ไดเขยนวทยานพนธเรอง “ความเชอในเรองโหราศาสตรกบพฤตกรรม การด าเนนธรกจ : กรณศกษากลมนกธรกจของหอการคาจงหวดเชยงใหม” พบวา นกธรกจหอการคา จงหวดเชยงใหมสวนใหญ มความเช อในโหราศาสตรในระดบปานกลาง คาเฉลย ๒.๓๕และมพฤตกรรมการใชโหราศาสตรในการด าเนนธรกจในระดบปานกลาง คาเฉลย ๑.๙๑ ความสมพนธ ระหวางคณลกษณะสวนบคคลกบความเชอทางโหราศาสตร พบวา ปจจยดานเพศ อายสถานภาพ สมรส ระดบการศกษา ความเชอทางศาสนา และลกษณะธรกจไมมความสมพนธกบลกษณะระดบความเชอเรองโหราศาสตร อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ ๐.๐๕ เชนเดยวกบความสมพนธระหวาง คณลกษณะสวนบคคลกบลกษณะพฤตกรรมการใชโหราศาสตรเพอด าเนนธรกจ ซงพบวา ปจจยดาน เพศ อาย สถานภาพสมรสระดบการศ กษา ความเชอทางศาสนา และลกษณะธรกจไมมความสมพนธ กบลกษณะทางพฤตกรรมในการด าเนนธรกจอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ ๐.๐๕ ในขณะทความสมพนธระหวางความเชอกบลกษณะพฤตกรรมการใชโหราศาสตรในการด าเนนธรกจมความสมพนธอยางมนยส าคญทระดบ ๐.๐๕ โดยมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ ๐.๐๕ แสดงวาม ความสมพนธระดบสงและอยในทศทางบวก ซงหมายความวา ผทมระดบความเชอในเรองโหราศาสตรสงมากเทาใดยอมท าใหเขามลกษณะพฤตกรรมการใชโหราศาสตรเพอการด าเนนธรกจมากตามล าดบ เรยงตามล าดบความส มพนธนอยไปหามากไดดงน การก าหนดนโยบาย การบรหารการตลาด การ บรหารงานบคคล การตดสนใจในการลงทน การวางแผนในการด าเนนธรกจ และการจดหาทรพยากร

๓. การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ดานละความชวแมในสงคมไทยจะมมมมองตอสถานะและบทบาทของวตถมงคลในหลายรปแบบ ไมวาจะเปนในฐานะเครองรางของขลง ในฐานะปชนยวตถทางศาสนา หรอในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรม แตในสวนของกลมผสรางวตถมงคลคอ พระเกจอาจารยตางๆ ทไดสมภาษณนน ทกรปลวนมความเหน

๑๐๐

สอดคลองตรงกนวา วตถมงคลนนไมไดมจดประสงคส าคญอยทการเปนเพยงเครองรางของขลงทใชในเชงอทธปาฏหารยทสามารถปองกนอนตราย เปนแคลวคลาดคงกระพน เปนเมตตามหานยม บนดาลโชคลาภ เทานน แตวตถมงคลนน เปนสงทถกสรางขนเพอสงเสรมใหบคคลเปนคนดมคณธรรม เปนอบายทจะโนมนาวทงผสรางวตถมงคลรวมทงผใชวตถมงคลเองใหหนมาสการปฏบตธรรม ดงนนการใชวตถมงคลเพอการสงเสรมศลธรรมในทางพระพทธศาสนาของประชา ชนอ าเภอนางรองจงหวดบรรมยดานพฤตกรรมพบวาผทสรางวตถมงคลไมวาจะเปนชางแกะพระ ชางหลอพระ ผท าพธบวงสรวงหรอพระสงฆ เกจอาจารยผปลกเสกสรางวตถมงคลนน ในทกกระบวนการขนตอนของการสรางหากเปน ฆราวาสกตองนงขาวหมขาว สมาทานศล ๕ หรอ ศล ๘ หากเปนพระสงฆกตองปลงอาบต ส ารวมในศลใหบรสทธจงจะสามารถด าเนนการสรางวตถมงคลอยางสมบรณบรสทธถกตองตามแบบแผน ของการสรางวตถมงคลของโบราณาจารย ซงเทากบวาผสรางวตถมงคลทกคนนนยอมมโอกาสไดปฏบตธรรมดวยการรกษาศลใหบรสทธอยเสมอ อยางนอยกในขณะทด าเนนการสรางวตถมงคลซงสรางขนเพอหาปจจยในการท านบ ารงพระศาสนาในดานตางๆ หรอท าทานบรจาคเพอการกศลตางๆ เชน สรางโบสถ ซอมกฏ สรางโรงเรยน สรางโรงพยาบาล เปนตน โดยผสรางวตถมงคลไดลงแรงในการสรางและปลกเสก วตถมงคลตางๆ ขนดวยตนเอง รวมทงไดมอบมวลสารตางๆ ทสรางและเกบสะสมไวเพอใชในการสรางวตถมงคลเหลานนซงเทากบเปนการใหทานในสวนหนง ซงผใชวตถมงคลตองมเบญจศล เบญจธรรมนอกจากรกษาศลแลวยงตองปฏบตธรรมอกดวย ธรรม๕ ประกอบในการถอวตถมงคลเหลานน

การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ดานท าความดในการปฏบตธรรมอยางแทจรงนน ผสรางพระเครองควรจะตองหมนปฏบตธรรมฝกหดอบรมจตเพอใหเกดคณธรรมเชนสมาธอยางสงอยเสมอ ซงหากไดพจารณาตามหลกอธจตตสกขาเหนไดวาในกระบวนการสรางพระเครองใหส าเรจสมบรณตามแบบแผนของโบราณาจารยอยางแทจรงนนผสรางและผศรทธาวตถมงคลจะตองฝกสมาธภาวนาอยางยงยวด อยางหอยกมจตอยในพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต ไปจนถง กสณทง ๑๐ กอง จนไดสมาธในระดบฌาน ๔ เปนตน สวนผใชวตถมงคลนนดวยเหตนการใชพระเครองใหไดอยางสมบรณแทจรงนน ผใชพระเครองจงตองพยายามท าใจใหเปนเครองรบกระแสพระทดคอท าใจใหอยกบพระอยเสมอและปฏบตภาวนาอยในพทธานสสต ธมมาน สสต สงฆานสสตอยเสมอท าใจใหใสสะอาดไมขนมวอย เสมอ จงจะสามารถใชวตถมงคลไดเตมท

การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ดานมจตใจผองใสโดยพระเครองในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรมรกษาศล เจรญภาวนา อบรมปญญาใหเกดความรแจงอยางสงคอการท าจตใหอยในพทธานสสตกรรมฐาน ธมมานสสตกรรมฐาน สงฆานสสตกรรมฐาน อนเปนกรรมฐาน ๓ ใน ๔๐ กองนนเอง ดงนน ในกระบวนการใชพระเครอง ทผ ใชพระเครองจะตองเขาไปกราบไหวนอบนอมบชาพระเกจอาจารยตางๆ ทวดเพอขอหรอเชาบชาพระเคร องมาบชา เมอไดมาแลว น ามาบชากกราบ ไหวนอบนอมทงตนและกอนนอน เวลาหอยตดตวไปไหน กน ามาจบเหนอหวกราบไหวบชา สวดมนตอาราธนาดวยความนอบนอมอยเสมอ ซงผใชพระเครองไดมโอกาสปฏบตอบรมปญญา ยกจตขนสวปสสนาใหเกดความรแจงกบตนอยางลกซง โดยการสวดมนตภาวนาบทพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณตางๆ ในการอาราธนาพระเครองอนเปนพทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต ซงเปนการฝกสมาธในการใชพระเครองท เปนพนฐานทจะชวยผลกดนจตของผใชพระ

๑๐๑

เครองใหยกขนสการปฏบตวปสสนา อบรมปญญาความร แจงใหเกดแกตน สดทายใจของผใชพระเครองนนกจะกลายเปนพระทแทจรงคอเปนใจของผทหมดสนซงกเลสเหตแหงทกขโดยสนเชง ไปในทสด เมอใจผใชพระเครองกลายเปนใจพระอยางแทจรง ผทหมดสนซงกเลสเหตแหงทกขโดยสนเชง ไปในทสด เมอใจผใชพระเครองกลายเปนใจพระอยางแทจรงสอดคลองกบรอบทศ ไวยสศร ไดท าการวจยเรอง “การศกษาวเคราะหพระเครองในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรม” ผลการวจยพบวา แนวคดความเชอในเรองของลทธวญญาณนยม ลทธบรรพ บรษ ซงเปนความเชอดงเดมในประเทศไทย รวมทงแนวคดความเชอจากพระพทธศาสนาแบบธเบต จะมอทธพลส าคญตอการเปลยนแปลงแนวคดความเชอของพระพทธศาสนาในประเทศไทย ใหมความ เชอในเรองเกยวกบเวทมนตคาถาสงศกดสทธตาง ๆ การปลกเสก สรางพระเครองเครองรางของขลง ตาง ๆ แลวอกแ นวคดความเชอหนงซงมอทธพลเปนอยางมาก กอใหเกดความเชอในเรองเวทมนตคาถา การปลกเสกสรางพระเครองตาง ๆ ขนในพระพทธศาสนาในประเทศไทยกคอ แนวคดความเชอทางไสยศาสตรของศาสนาพราหมณ ศรพร เจนวทยาอมรเวช ไดท าการวจยเรอง “พฤตกรรมการเชา ความเชอและความ ศรทธาในพระเครองและวตถมงคลของเภสช” ผลการวจยพบวา พฤตกรรมการเชาบชาพระเครอง และวตถมงคลของเภสชกร เกดขนจากความเชอความศรทธาและความนยมของแตบคคล โดยปจจย ดานสวนประสบการตลาดทมผลตอการเชาบชาเปนอยางมาก คอ คณสมบตของ พทธศลปและ พทธคณ การก าหนดราคาพระเครองและวตถมงคลของผประกอบการพระเครองใหเหมาะสมกบ ความสมบรณของพระเครองและวตถมงคลรวมถงตงราคาไมแพงเพอใหเภสชกรเกดการตดสนใจเชา บชาไดงายขน สถาพร เจรญกกมลเกยรต ไดเขยนวทยานพนธเรอง “ความเชอทางศาสนาของคนไทย เชอสายจน: กรณศกษาวดมงกรกมาลาวาส” พบวา ความเชอทางศาสนาของคนไทยเชอสายจนเปนความเชอทางพระพทธศาสนา รวมทงความเชอเกยวกบสงศกดสทธ วาสามารถใหคณและโทษได และการกราบไหวบชาสงศกดสทธของคนไทยเชอสายจนสวนใหญกเพอใหเกดสรมงคลแกชวตทงของตนเองและครอบครวเปนหลก สมนก ใจกลา ไดท าการศกษาเรอง “การนบถอพระพทธศาสนาของคนไทยในปจจบน : เปรยบเทยบระหวางนกวทยาศาสตรกบนกสงคมศาสตร ” ผลการวจยพบวาการแสดงผลกรรมในพระสตรเปนการแสดงถงผลทประสบในชวตขางหนาแตกเนนทการกระท าในปจจบนโดยเฉพาะการ กระท าทมลกษณะเปนความประพฤตปฏบตเปนนจ เปนสวนแหงการด าเนนชวตทจะปรงแตงลกษณะ นสยและบคลกภาพและเปนเหตปจจยโดยตรงแกผลจ า เพาะแตละอยาง มใชอานสงสชนดทวา ท ากรรมดอะไรครงเดยวเชนใหทานครงหนงมผลมากไมมขอบเขต จะหวงเปนอะไร ปรารถนาไดอะไร ก ไดเปนอยางนนหมด บคคลทเกดมามความแตกตางกน เปนเพราะเหตแหงกรรมทใหผลเปนเครองก าหนดสถานะและชวต เพราะบคคลมเสรภาพในการทจะท ากรรมทเปนกศลหรออกศล ดงนนบคคล จงตองรบผดชอบตอสงทเลอกกระท าผลของกรรมยอมเปนไปตามเงอนไขแหงเหตไมมผลใดทเกดขนโดยปราศจากเหต บคคลผท ากรรมใดยอมไดรบผลอยางนนแนนอนตามกาลตามหนาทและตามความหนกเบา”และสขชย กาญจนถม ไดเขยนวทยานพนธเรอง “ความเชอกบการบรณปฎสงขรณพระธาตขามแกน จงหวดขอนแกน” พบวา ความเชอและพธกรรมทเกยวกบพระธาตขามแกน เปนความเชอทางพระพทธศาสนา ผสมผสานกบความเชอในลทธพราหมณ และฮตสบสอง และมความเชอของคน อสาน เชน ความเชอเรองผสางเทวดา ความเชอตางๆ เหลาน มความเกยวของสมพนธกนอยางแยกไมออก เชน งานบญฮตสบสอง เปนงานบญทเกยวของกบพระพทธศาสนา แตม

๑๐๒

พราหมณพนบานเปนผประกอบพธกรรมรวมดวย มเครองสกการะแดองคพระธาต ซงเชอวามดวงวญญาณศกดสทธสงสถตอย บคคลสามารถบนบานไดและตองมการแกบน โดยการถวายสงของทไดบนบานไว รวมทงขน ๘ ขน ๙ เพอบชาครบาทสงสถตอยในองคพระธาต แมชาวบานจะเชอวามองคพระบรมสารรกธาตบรรจอย แตกยงใชค าวาครบาหรอหลวงปเหมอนทเคยเรยกขานกนมา ๕.๓ ขอเสนอแนะ

๕.๓.๑ ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปปฏบต ๑. วตถมงคลจงหมายถงสงของทงทเกดมเองโดยธรรมชาตและสงของทมนษยไดสรางขน

ตามความเชอวาจะเปนเหตน ามาซงความสขความเจรญ ความเปนสรมงคล โชคลาภหรอเปนเครองปองกนภยตางๆ ซงไดแกพระเครอง เครองรางและของขลงชนดตางๆ เปนสงเครองน าใหเกดก าลงใจและน าไปสการประพฤตปฏบตทด

๒. การบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมยมทงการบชาวตถมงคลจากธรรมชาตคอวตถมงคลทไดจากสตว จากพชและทรพยากรจากธรรมชาตอนๆ ไดแกเขยวเสอกลวง เขยวหมตน ชองหมปา งาก าจด งาชางน า เขากวางหด เดอยงเหลอม กระดกงเหลอม กระเบนทอง น าน าตาพะยน คดตางๆ และธาตกายสทธชนดตางๆ และวตถมงคลทพระเกจ ฤาษและผ เรองอาคมสรางขนมา ดงทปรากฏในการบชาเทพเจาตางๆ ไดแกการบชาศวลงค การบชาเทพเจาตางๆ ดงทปรากฎทปราสาทพนมรง รวมทงวตถมงคลทพระเกจทนางรองไดแกหลวงพอเอยม ฐานวโร หลวงพอเพยร ศลวสทโต ไดสรางใหผมศรทธาน าไปบชา นอกจากนยงมการสกยนต จากฤาษและผเรองอาคมตางๆ แลวแตส านกนน ควรใชเครองรางหรอวตถมงคลเหลานนเพอทระลกถงความดตางๆ ไดแกทาน ศล และภาวนาในทางพระพทธศาสนา

๓. การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมยคอการใชวตถมงคลเพอใหเกดพฤตกรรมการละความชว ท าแตความด และมจตใจผองใส

๕.๓.๒ ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป ๑. การศกษาการการใชวตถมงคลกบการพฒนาคณภาพชวต ๒. รปแบบการใชวตถมงคลเพอการเสรมสรางความผาสกทางจตวญญาณตามหลกพทธ

ธรรม ๓. การบรณาการการใชวตถมงคลเพอการอนรกษศลปวตถเชงพทธสการพฒนาศนยการ

เรยนรพทธศลปในอสานใต

บรรณานกรม ๑. ภาษาบาล - ไทย

ก.ขอมลปฐมภม มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, พระไตรปฎกภาษาบาล ฉบบมหาจฬาเตปฏก ๒๕๐๐.

กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๕. _________. พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร : โรง

พมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙. มหามกฏราชวทยาลย. พระไตรปฎกพรอมอรรถกถา ๙๑ เลม. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหามกฏ

ราชวทยาลย, ๒๕๒๕. ข. ขอมลทตยภม

( ๑ ) หนงสอ : กฎหมายตรา ๓ ดวง ฉบบ มหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองแกไขปรบปรงใหม เลม ๓.

กรงเทพมหานคร : สถาบนปรด พนมยงค, ๒๕๔๘. คาใหการชาวกรงเกา คาใหการขนหลวงหาวด พระราชพงศาวดารกรงเกาฉบบหลวงประเสรฐ

อกษรนต. พระนคร : สานกพมพคลงวทยา, ๒๕๑๕. จอมพล ป. พบลสงคราม ครบรอบศตวรรษ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๕๐. กรงเทพมหานคร :

อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง, ๒๕๔๐. จตร บวบศย. ประวตยอพระพมพในประเทศไทย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพอาพลวทยา, ๒๕๑๔. จรพนธ สมประสงค. ประวตศลปะ. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, ๒๕๒๔. เจาพระยาทพากรวงศ. พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร รชกาลท ๑. พระนคร :

องคการคาครสภา, ๒๕๑๒. เจาพระยาทพากรวงศ. พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร รชกาลท ๒. กรงเทพมหานคร :

องคการคาของครสภา, ๒๕๐๔. _________. พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร รชกาลท ๓ เลม ๒ (กรงเทพมหานคร : องคการ

คาของครสภา, ๒๕๐๔), หนา ๑๔๖-๑๔๗. ฉนทชย กระแสสนธ. พระเครอง. กรงเทพมหานคร : กองการพมพสานกสลากกนแบงรฐบาล,

๒๕๑๔. ฉนนะ วารมน. ตารบพระเครองรางของขลง. พระนคร : สานกพมพเขษมบรรณกจ, ม.ป.ป.. ซมอง เดอ ล ลาแบร. จดหมายเหตลาลแบรฉบบสมบรณ : ราชอาณาจกรสยาม. แปลโดย สนต ท.

โกมลบตร. พระนคร : กาวหนา, ๒๕๑๐. ดวงธรรม โชนเชดประทป. พระเครองของขลง. กรงเทพมหานคร : สานกพมพบรรณาการ, ๒๕๑๖. แถมสข นมนนท. เมองไทยสมยสงครามโลกครงทสอง. พมพครงท ๒.กรงเทพมหานคร : สายธาร,

๒๕๔๔. ทศพล จงพานชยกล. พระกรงคแผนดน วดสทศนเทพวรารามราชวรมหาวหาร. กรงเทพมหานคร :

คอมมาดไซนแอนดพรนท, ๒๕๔๕.

๑๐๔

เทพย สารกบตร. พระคมภรพระเวท ฉบบปญจมบรรพ. พระนคร : อตสาหกรรมการพมพ, ๒๕๐๑. _________. พระคมภรพระเวทฉบบพเศษ. กรงเทพมหานคร : เกษมบรรณกจ, ๒๕๑๒. _________. พทธาภเษกพธ. กรงเทพมหานคร : อตาหกรรมการพมพ, ๒๕๐๓. ธนต อยโพธ. อานสงสไตรสรณคมณ. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : หางหนสวนจากดศวพร,

๒๕๒๙. _________. อานภาพพระปรตต. กรงเทพมหานคร : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๗. นโกลาส แชรแวส. ประวตศาสตร ธรรมชาต และการเมองแหงราชอาณาจกรสยาม. แปลโดย

สนต ท.โกมลบตร,พมพครงท ๒. นนทบร : ศรปญญา, ๒๕๕๐. นธ เอยวศรวงศ. “วฒนธรรมกระฎมพในวรรณกรรมตนรตนโกสนทร”. ใน ปากไกและใบเรอ. พมพ

ครงท ๓. กรงเทพมหานคร : แพรวสานกพมพ, ๒๕๔๓. ป. รตนปญญา. สอนเดกไมใหเชอโชคลางของขลง. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, ๒๕๒๘. ประชม กาญจนวฒน. ภาพพระเครอง เลม ๑ – ๒. กรงเทพมหานคร : ประยรวงศ, ๒๕๓๖. ประชมประกาศรชกาลท ๔. กรงเทพมหานคร : มลนธโตโยตาประเทศไทย, ๒๕๔๗. พมพเปนท

ระลกในโอกาสวนพระบรมราชสมภพครบ ๒๐๐ ป. ประชมศลาจารก ภาคท ๖ ตอนท ๑. กรงเทพมหานคร : สานกนายกรฐมนตร, ๒๕๑๗. ประเทน มหาขนธ. ศลปะการสกลาย. กรงเทพมหานคร : โอ.เอส. พรนตง เฮาส, ๒๕๓๔. ประมวลกฏหมายรชกาลท ๑ จลศกราช ๑๑๖๖ พมพตามฉะบบหลวง ตรา ๓ ดวง เลม ๓.

กรงเทพมหานคร : เรอนแกวการพมพ, ๒๕๒๙. ปน มทกนต. มงคลชวต. พมพครงท ๕. กรงเทพมหานคร : สานกพมพคลงพทยา , ๒๕๓๗. พระเทพดลก (ระแบบ ฐตญาโณ). อธบายหลกธรรมตามหมวดจากนวโกวาท . กรงเทพมหานคร :

ธรรมสภา, ๒๕๓๕. พระเทพเวท (ประยทธ ปยตโต). พระพทธศาสนาในอาเซย. พมพครงท ๔. กรงเทพมหานคร :

โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๑. พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). พทธธรรมฉบบปรบปรงและขยายความ. พมพครงท ๑๑.

กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖. _________. สถานการณพระพทธศาสนาและกระแสไสยศาสตร . กรงเทพมหานคร :

สหธรรมกการพมพ, ๒๕๓๙. พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต). พทธธรรมฉบบปรบปรงและขยายความ . กรงเทพมหานคร :

บรษทสหธรรมก จากด, ๒๕๔๙. _________. ลกษณะแหงพระพทธศาสนา . กรงเทพมหานคร :พมพสวย, ๒๕๔๙. พระพทธโฆษาจารย. ธมมปทฏฐกถา เลมท ๖. พมพครงท ๑๗. กรงเทพมหานคร :

มหาวทยาลยมหามกฎราชวทยาลย, ๒๕๒๖. พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต). พทธศาสนากบปรชญา. กรงเทพมหานคร :

อมรนทรพรนตง กรพ จากด, ๒๕๓๓ . พระยาอนมานราชธน. ศาสนาเปรยบเทยบ. พมพครง ๒. กรงเทพมหานคร : ราชบณฑตยสถาน,

๒๕๓๑.

๑๐๕

พระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต). พจนาพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๒๘.

พระราชหตถเลขาคราวเสดจมณฑลฝายเหนอในรชกาลท ๕. กรงเทพมหานคร : ม.ป.ท., ๒๕๒๐. พมพในงานพระศพ หมอมเจานกรเทวญ เทวกญ มนาคม พ.ศ.๒๕๒๐.

พระอมรเมธ. ตาหรบคมภรเพชรรตน มหายนต. กรงเทพมหานคร : ศลปะบรรณาคาร, ๒๕๒๕. พระอรยานวตร เขมจารเถระ. คตความเชอของชาวอสาน. พมพครงท ๔. กรงเทพมหานคร :

สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๖. พระอดรคณาธการ (ชวนทร สระคา). ประวตศาสตรพทธศาสนาในอนเดย . พมพครงท ๒.

กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๕. สวรรณ สวรรณวโช. พล.ต.อ.. พนฐานความเชอของสงคมไทย. กรงเทพมหานคร : บรรณกจ,

๒๕๔๖. พมพประไพ พศาลบตร. กระเบองถวยกะลาแตก. กรงเทพมหานคร : นานมบคสพบลเคชนส,

๒๕๕๐. มงเซเญอร ปาลเลกวซ. เลาเรองกรงสยาม. แปลโดย สนต ท. โกมลบตร.นนทบร : ศรปญญา,

๒๕๔๙. มณ พะยอมยงค. วฒนธรรมลานนาไทย. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๒๙. มหามกฎราชวทยาลย. มงคลตถทปน ภาคท ๑. กรงเทพมหานคร : มลนธมหามกฎราชวทยาลย,

๒๕๓๔. ยงยทธ วรยายทธธงกร. หลวงปทอง อายโน. นนทบร : สานกพมพสมต, ๒๕๓๖. ราช รามญ. สกยนต อทธฤทธ หรอ มนตดา. กรงเทพมหานคร : อนเมทกรป, ๒๕๔๖. ราชบณฑต. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.๒๕๔๒. กรงเทพมหานคร : นานมบคส

พบลเคชนส, ๒๕๔๖. _________. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพมหานคร : สานกพมพอกษรเจรญทศน,

๒๕๒๕. ว. จนประดษฐ. พธการสะเดาะเคราะหตอชะตาดวยตนเอง. กรงเทพมหานคร : สานกงาน

หอสมดกลาง, ม.ป.ป.. วรางคณา นพทธสขกจ. หนงกวาง ไมฝาง ชาง ของปา การคาอยธยา สมยพทธศตวรรษท

๒๒ - ๒๓. กรงเทพมหานคร : เมองโบราณ, ๒๕๕๐. วบลย ลสวรรณ. ประตมาไทย. กรงเทพมหานคร : ครสภา, ๒๕๒๘. วรพล จอยทองมล. กาวยางบลลงกเซยน ๓๐ ปรมาจารยพระเครอง. กรงเทพมหานคร :

เดอะไลออนคงสบค, ม.ป.ป.. ศรศกร วลลโภคม. พระเครองในเมองสยาม. พมพครงท ๒. กรงเทพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย :

สานกพมพมตชน, ๒๕๒๗. _________. วตถมงคลในเมองสยาม. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร :

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย : สานกพมพมตชน, ๒๕๒๗. _________. สยามประเทศ. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร : สานกพมพมตชน, ๒๕๓๙.

๑๐๖

ศกด สรยน. พระกรง พระปดตาทสาคญและเครองรางของขลง . กรงเทพมหานคร : โรงพมพบารงนกลกจ, ๒๕๑๕.

สนท สมครการ. ความเชอและศาสนาในสงคมไทย. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, ๒๕๓๙. สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดารงราชานภาพ. ตานานเรองเครองโตะและถวยปน.

พระนคร : ม.ป.ท., ๒๕๑๑. พมพในงานศพนายสงา วรรณดษฐ กนยายน ๒๕๑๑. _________. ความทรงจา. พระนคร : แพรพทยา, ๒๕๑๔. _________. จดหมายเหตประพาสตนรชกาลท ๕. กรงเทพมหานคร : แพรพทยา, ๒๕๑๙. สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาปวเรศวรยาลงกร. จดหมายเหตบญชนาฝน. พระนคร :

โสภณพพรรฒธนากร, ๒๔๗๒. สมาคมผนยมวตถมงคลพระบชาไทย. มรดกแผนดน หลกสตรการศกษาวตถมงคลขนพนฐาน .

กรงเทพมหานคร : บรษทพทธศลป, ๒๕๔๙. สรศลย แพงสภา. หวอ ชวตไทยในไฟสงครามโลกครงทสอง. กรงเทพมหานคร : สารคด, ๒๕๓๙. สนต เลกสขม. ศ.ดร.. “ประตมากรรมและจตรกรรมไทย”. เอกสารประกอบการสอนไทยศกษา .

กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๒๗. สายชล สตยานรกษ. พทธศาสนากบแนวคดทางการเมองในรชสมยพระบาทสมเดจพระพทธยอด

ฟาจฬาโลก (พ.ศ. ๒๓๒๕-๒๓๕๒). กรงเทพมหานคร : มตชน, ๒๕๔๖. สาสนสมเดจ เลม ๔. กรงเทพมหานคร : องคการคาครสภา, ๒๕๐๔. สงหทน คาซาว. พระพทธศาสนากบปรชญาชวตของขาพเจา . กรงเทพมหานคร : ม.ป.ท., ม.ป.ป.. สร เปรมจตต. ชวตและงาน ของ พลเรอตรถวลย ธารงนาวาสวสด อดตนายกรฐมนตร“ลนทอง”

หวหนาคณะรฐบาลประชาธปไตยสมบรณชดแรกของเมองไทย บนทก ประวตศาสตรการเมองของไทยในระบอบประชาธปไตย ๔๕ ป. กรงเทพมหานคร : บารงนกลกจ, ๒๕๒๑.

สภาพรรณ ณ บางชาง. พทธธรรมทเปนรากฐานสงคมไทยกอนสมยสโขทยถงกอนเปลยนแปลงการ ปกครอง. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๖.

เสถยรโกเศศ. การศกษาเรองประเพณไทยและชวตชาวไทยสมยกอน . กรงเทพมหานคร : คลงวทยา, ๒๕๒๑.

_________. ศาสนาเปรยบเทยบ. กรงเทพมหานคร : บรษท อมรนทรพ รนตงกรฟ จากด, ๒๕๓๑. เสร พงศพศ. ไสยศาสตรในสงคมไทย. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๓๓. แสง จนทรงาม. ศาสนศาสตร. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๓๔. หรด เรองฤทธ. วรรณคดไทย เลม ๙. พมพครงท ๒. พระนคร : โรงพมพวฒนาพานช, ๒๔๙๕. องคการคาครสภา. ประชมพงศาวดาร. เลม ๓๖. กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภา, ๒๕๑๒. _________. ประชมพงศาวดาร. เลม ๓๙. กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภา, ๒๕๑๒. (๒) วทยานพนธ รายงานการวจย การศกษาคนควาอสระ กตยา อทว. “ความเชอและคณคาของการสรางพระพทธปฏมาสารดในลานนา”. วทยานพนธพทธ

ศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๐.

๑๐๗

กหลาบ กองประดษฐ. “ความเชอของชาวเพชรบรณทมตอโบราณสถาน โบราณวตถในจงหวด เพชรบรณ”,. วทยานพนธศลปศาสตรบณฑต.บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยนเรศวน, ๒๕๔๕.

ณฐพล อยรงเรองศกด. พระเครองกบสงคมไทยชวงหลงสงครามโลกครงทสอง ถง พ.ศ. ๒๕๕๐ : การศกษาคตความเชอ รปแบบและพทธพาณชย”. วทยานพนธปรญญา อกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตรศกษา. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยศลปากร, ๒๕๕๔.

ทศนย สจนพงศ. การใชไสยศาสตรในเสภาเรองขนชางขนแผน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต แผนกภาษาไทย. บณฑตวทยาลย : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๑๖.

นางชนาภทร วงศโรจนภรณ. “การศกษาวเคราะหอทธพลของคาสอนเรองพรหมในคมภร พระพทธศาสนาทมตอสงคมไทย”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณทต. บณทตวทยาลย : มหาจฬลาลงกรณราช วทยาลย, ๒๕๕๔.

พระเฑยรวทย อตตสนโต (โอชาวฒน). “การศกษาความเชอและพธกรรมทางพระพทธศาสนาของราง ทรง : กรณศกษาในเขตกรงเทพมหานคร”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘.

พระมหาเชด เจรญรมย. “พระเครองกบสงคมไทย : ศกษาเฉพาะกรณทศนะของนกวชาการพทธ ศาสนาในสถาบนอดมศกษา”. วทยานพนธมหาบณฑตมหาบณฑต สาขาศาสนา เปรยบเทยบ. บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล, ๒๕๔๑.

พระมหาปรม โอภาโส (กองคา).“ศกษาวเคราะหศรทธาของชาวพทธไทยในปจจบน”. วทยานพนธ พทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช วทยาลย, ๒๕๔๑.

พระมหาประศกด อคคปญโญ (ชงแสง). ความเชอเรองโหราศาสตรกบกฎแหงกรรมของชาวพทธไทย ในปจจบน. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหา จฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๑.

พระมหาภาณ ภาณโก (กลนปราชญ). “การศกษาเปรยบเทยบแนวคดเรองศรทธาในพทธศาสนา ปรชญาเถรวาทกบเซนตออกสตน”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙.

พระมหามนตร วลลโภ (ปอมสข). “อทธพลของวตถทมตอสงคมไทยในปจจบน”. วทยานพนธพทธ ศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๒.

พระมหายทธกร ปญญาสร(สจจรตนพงศ).“ศกษาวเคราะหศรทธาในพระพทธศาสนา”. วทยานพนธ พทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช วทยาลย, ๒๕๔๗.

พระอธการชยรตน อภนนโท (อนนต). “การศกษาอทธพลความเชอเรองวตถมงคลทมตอชาวอาเภอ โนนคณจงหวดศรสะเกษ”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖.

๑๐๘

พชรลดา จลเพชร. “แนวคดเรองกงพทธกาลในสงคมไทย พ.ศ.๒๔๗๕-๒๕๐๐”. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตร.บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๘.

ภทรพล ภรดารงกล. “ผหญงกบการสกยนต : กระแสแฟชนหรอการพยายามสรางอตลกษณ”. วทยานพนธศลปะศาตรมหาบณฑต สาขาวชามานษยวทยา. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยศลปากร, ๒๕๕๓.

รอบทศ ไวยสศร. “การศกษาวเคราะหพระเครองในฐานะเปนกศโลบายในการปฏบตธรรม”. วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต. บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ ราชวทยาลย, ๒๕๕๒.

วฒนศกด ไชยกล. “บรบททางวฒนธรรมและสงคมของการทาปราสาทศพในเชยงใหม”. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๖.

วราวรรณ สมพงษเจรญ. “คตความเชอของคนไทยสมยสโขทย พ.ศ.๑๗๒๖ - พ.ศ.๒๐๐๖”. รายงาน คนควาอสระอกษรศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยศลปากร, ๒๕๕๐.

ศรชย ทรวงแสวง. “ความเชอในเรองโหราศาสตรกบพฤตกรรมการดาเนนธรกจ : กรณศกษากลม นกธรกจของหอการคาจงหวดเชยงใหม”. การคนควาแบบอสระศลปะศาสตร มหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๘.

ศระนนท รตนาสมจตร.“เชงเมง : ความหมาย พธกรรม และความเปลยนแปลง”. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๗.

ศรพร เจนวทยาอมรเวช. “พฤตกรรมการเชา ความเชอและความศรทธาในพระเครองและวตถ มงคลของเภสช”. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยศลปากร, ๒๕๕๕.

สถาพร เจรญกกมลเกยรต. “ความเชอทางศาสนาของคนไทยเชอสายจน : กรณศกษาวดมงกรกมา ลาวาส”. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : จฬาลงกรณ มหาวทยาลย, ๒๕๔๔.

สมนก ใจกลา. “การนบถอพระพทธศาสนาของคนไทยในปจจบน : เปรยบเทยบนกวทยาศาสตรกบ นกสงคมสงเคราะห”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวยาลย : มหาวทยาลยมหามกฎราชวทยาลย, ๒๕๓๖.

สขชย กาญจนถม. “ความเชอกบการบรณปฎสงขรณพระธาตขามแกน จงหวดขอนแกน”. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏเลย, ๒๕๔๙.

เสร เสรฐสนท. “การศกษาพระพมพดนเผากรนาดน จงหวดมหาสารคาม”. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาไทยคดศกษา, บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาสารคาม, ๒๕๔๐.

๑๐๙

อดม รงเรองศร. “เทวดาพระเวท”. วทยานพนธสาขา พทธศาสตรดษฎบ ณฑต. มหาวทยาลยนวนา ลนทา, ๒๕๒๐.

(๓) วารสาร กฤษฎา พณศร. “พระชดกมตง” เมองโบราณ. เมษายน-มถนายน ๒๕๔๙. ๓๒. ๒. ชาตร ประกตนนทการ. “พระพทธชนราชในประวตศาสตรการสรางความเปนไทย”. เมองโบราณ .

กรกฎาคม-กนยายน ๒๕๔๙. ๓๒. ๓. พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต). การเผยแพรธรรมในยคขอมลขาวสาร . ใน พทธจกร . ปท ๔๙ ฉบบท ๙ ตลาคม ๒๕๑๘. (๔) ขอมลเวบไซต วตถมงคล, แหลงทมา, ออนไลน, https://th.wikipedia.org/wiki/ เขาถงวนท ๑๒ มกราคม ๒๕๖๐. ๒. ภาษาองกฤษ AP Cowie. Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English . Fourth

Edition. London : Oxford University Press, 1980. Paul Procter. Long man Dictionary of Contemporary English.London : Longman

Group Ltd, 1978.

ภาคผนวก

๑๑๑

ภาคผนวก ก เครองมอทใชในการวจย

๑๑๒

แบบสมภาษณ วทยานพนธเรอง

ศกษาการใชวตถมงคลเพอการสงเสรมศลธรรมในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

แบบสมภาษณชดนใชสมภาษณเพอศกษาการใชวตถมงคลเพอการสงเสรมศลธรรมในทางพระพทธศาสนาของ ประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

ค าชแจง : แบบสมภาษณงานวจย ค าตอบของทานทกขอมความส าคญยงตองานวจย จงขอความกรณาใหทานโปรดตอบตามความจรง ขออนโมทนาขอบคณลวงหนา ณ โอกาสครงนดวย ตอนท ๑ ขอมลทวไปของผใหสมภาษณ

พระภกษ ฆราวาส ๑) ชอ…………………………..…….ฉายา.................................................. นามสกล……………………….….. อาย……….ป พรรษา............................ วฒการศกษา ( ) ประถมศกษา ( ) มธยมศกษา

( ) ต ากวาปรญญาตร ( ) ปรญญาตร ( ) สงกวาปรญญาตร ( ) อน (ระบ)………………………………… ศาสนศกษา นกธรรมชน.................................. เปรยญธรรม.................................. ต าแหนงปกครองคณะสงฆ ( ) เจาอาวาส ( ) เจาคณะต าบล ( ) รองเจาคณะต าบล ( ) เจาคณะอ าเภอ ( ) รองเจาคณะอ าเภอ ( ) เจาคณะจงหวด ( ) รองเจาคณะจงหวด ( ) อน ๆ (ระบ) .......................

สถานทท างาน (ปจจบน)………………………………………………….……………….. บานเลขท…………หม……..….….……ต าบล……………………………...…………… อ าเภอ……………….………………จงหวด……………………………………………… โทร.........................................................................

๑๑๓

ตอนท ๒ ศกษาการบชาวตถมงคลของประชาชนอ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ค าชแจง: โปรดเตมขอความลงในชองวางตามความเปนจรง กรณาตอบค าถามและ

แสดงความคดเหน แสดงความรตามประสบการณททานไดพบเหนจากอดตถงปจจบน ๒.๑ ทานทราบประวตความเปนมาของวตถมงคลหรอไมอยางไร............................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................. ...........

๒.๒ ทานมความเชอเกยวกบวตถมงคลอยางไร ............................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ...........

๒.๓ ทานมแนวคดเหนอยางไรเกยวกบวตถมงคลและ ...................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ...........

๒.๔ อะไรเปนแรงจงใจใหทานศรทธากราบไหวและบชาวตถมงคล ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ...........

๑๑๔

๒.๕ ประสบการณรางทเกดจากการบชาวตถมงคลของทานเปนอยางไร ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ...........

๒.๖ ทานมความเชอความศรทธาในการบชาวตถมงคลทางดานใดบาง ...................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ...........

๒.๗ กา รบ ช า ว ตถ มงคล เ พอส ง เสร มพฤ ตกร รมด ในทา งพระพทธศา สนา............................................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................................................

๒.๘ การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนา ดานการละความชวเปนอยางไร

............................................................................................................................. ................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ....................................

๒.๙ การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาดานการ ท าความดเปนอยางไร ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................. ...

๑๑๕

............................................................................................................................. ...................................

............................................................................................................................. ..........

. ๒.๑๐ การบชาวตถมงคลเพอสงเสรมพฤตกรรมดในทางพระพทธศาสนาดาน มจตผอง

ใสเปนอยางไร ............................................................................................................................. ................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ........... ตอนท ๓ ความคดเหนทวไปและขอเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ...........

ขออนโมทนาขอบคณทกรณาตอบค าถาม ผใหสมภาษณ

พระชยสทธ ชยธมโม (ศรชย) วนท ....….. เดอน …….......………….พ.ศ. ........………….. เวลา …………....

ภาคผนวก ข หนงสอขอนเคราะหตรวจสอบเครองมอ

๑๑๖

๑๑๗

๑๑๘

ภาคผนวก ค รายชอผใหสมภาษณ

๑๒๐

สมภาษณพระสงฆ ๑. พระครประสทธธรรมวฒน , เจาอาวาสวดขนกอง. ๒. พระครสวรรณธรรมมาพราม, เจาอาวาสวดหนองทองลม. ๓. พระครโสภณสลานยต, เจาคณะต าบลหนองโบสถ วดศรทธาชมพล. ๔. พระปลดสรศกด โชตวโร, วดรองมนเทศ. ๕. พระพรสนต จตโสภโณ, วดนคมเขต.เลขานการเจาคณะอ าเภอนางรอง ๖. พระวชรารมย จนทโชโต.เจาอาวาสวดหนองโบสถ ๗. พระอธการปยวฒน ฐานตตโร.เจาอาวาสวดหนองกนงา ๘. พระครปรยตภทรคณ.เจาคณะอ าเภอนางรอง ๙. พระครวสทธพฒนาภรมย, เจาอาวาสวดตาไกพลวง. ๑๐. พระอาจารยเลอศกด วารสโภ, วดปาอ าพวล.

สมภาษณประชาชนชาวนางรอง ๑. นางหนพษ จนทรสอง, ชาวบานอ าเภอนางรอง. ๒. นายเชย สวสดพน, ชาวบานอ าเภอนางรอง. ๓. นายดสต สาบตร, ชาวบานอ าเภอนางรอง. ๔. นายแกว ศรชย.ชาวบานอ าเภอนางรอง ๕. นายธเนศพล ผาลา (ฤาษองคาร ญาณมน.)

๑๒๑

๑๒๒

๑๒๓

๑๒๔

๑๒๕

๑๒๖

๑๒๗

๑๒๘

๑๒๙

๑๓๐

๑๓๑

๑๓๒

๑๓๓

๑๓๔

๑๓๕

ประวตผวจย

ชอ/นามสกล : พระธรรมธรชยสทธ ชยธโม (ศรชย) วน/เดอน/ป/เกด : วนองคาร เดอนพฤศจกายน พ.ศ.๒๕๒๖ สถานทเกด : ทอย ๑๘๖ หมท ๓ ต.หนองกง อ.นางรอง จ.บรรมย การศกษา : พ.ศ. ๒๕๕๓ ส าเรจการศกษา น.ธ. เอก พ.ศ. ๒๕๕๗ ส าเราจการศกษาพทธศาสตรบณฑต สาขาวชา

การสอน พระพทธศาสนา

ประสบการณการท างาน : ด ารงต าแหนงเจาส านกสงฆบานหนองยาง ต.หนองโบสถ อ.นางรอง จ.บรรมย เมอ วนท ๑๙ มถนายน พ.ศ. ๒๕๕๕ : พระวทยาการและครสอนศลธรรม พ.ศ.๒๕๕๕

อปสมบท : วนท ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๕๐ สงกดวด : วดตาไกพลวง ต.หนองกง อ.นางรอง จ.บรรมย หนาท : เจาส านกสงฆบานหนองยาง ต.หนองโบสถ อ.นางรอง จ.บรรมย ปทเขาการศกษา : พ.ศ. ๒๕๕๗ เขา ศกษาตอระดบบณฑตศกษามหาวทยาลย

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ปทส าเรจการศกษา : พ.ศ.๒๕๖๐ ปณธาน : อยกบปจจบนอยางตนร ทอยปจจบน : หม ๗ ส านกสงฆบานหนองยาง ต.หนองโบสถ อ.นางรอง

จ.บรรมย