ภาวะโลกรอนกระทบแหลงผลตอาหารของโลกสคร.ฟกโอกะ

1. สถานการณ Climate Change กอปญหารนแรงจากรายงานการศกษาของสหรฐฯระบวา ทวโลกตองเตรยมรบมอ

กบปญหาราคาสนคาอาหารพงสงขน โดยทสาเหตมาจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ (Climate change) ทำาใหภาคการเกษตรตองไดรบการชวยเหลอในการปรบปรงการผลต แตตองใชระยะเวลานานในการแกปญหา ซงนกวเคราะหจาก U.N. World Food Program’s Climate Change Office ไดวเคราะหปญหาทเกดขนในปจจบนวา เมอเปรยบเทยบกบเมอ 20 ปทแลวพบวา ประชากรโลกในเขตทแหงแลง (Arid) และกงแหงแลง (Semiarid) มจำานวนเพมสงขนมากถง 650 ลานคน ซงประชากรในเขตนตองประสบภาวะนำาทวม ความแหงแลง และไดรบผลกระทบรนแรงทสดจากราคาอาหารเพมสงขน

ทผานมาพบวาราคาอาหารพงสงขน อกทงประชากรโลกกเพมมากขน ซงกอใหเกดปญหาการเมองดวยเชนกน โดยเรมมปญหาใหเหนมาระยะหนงแลว ดงเชนในประเทศตนเซย เมอวนท 17 ธ.ค. 53 ไดเกดเหตการณคนขายรมถนนจดไฟเผาตวเอง เพอเปนการประทวงรฐบาลทใชความรนแรงและกดขขมเหง ซงนกวเคราะหจากสถาบน Center for American Progress ในกรงวอชงตนของสหรฐฯไดประเมนปญหาดงกลาววาแทจรงแลวมาจากวกฤตขาดแคลนอาหารในชาตอาหรบ เนองจากความแหงแลงทำาใหราคาขนมปงทะยานสงขน ขาดแคลนอาหารและนำาทวทกประเทศในภมภาคตะวนออกกลาง และนำามาซงความไมพอใจในรฐบาลของตน

จากการประชมเพอแกปญหา Climate Change จดโดยมลนธ Former Irish President Mary Robinson’s Foundation ท

1

กรงดบบลน ประเทศไอรแลนด ไดมการนำาเสนองานวจยทชใหเหนถงการเตบโตทางเศรษฐกจทำาใหมการเพมขนของประชากรโลก โดยประมาณการณวาจะมเพมขน 2 พนลานคนในป 2050 ซงจะทำาใหราคาอาหารเพมสงขนไปอกรอยละ 40-50 ดงนน จำาเปนอยางยงทจะตองเตรยมการรบมอกบภาวะอณหภมทเพมสงขน ซงเชนเดยวกนกบความเหนของสถาบน International Food Policy Research Institute (IFPRI) ทเหนวาจะมผลกระทบตามกนเปนลกโซ ทำาใหเกดปญหาขาดแคลนสารอาหารในประเทศยากจนทสด และมประชากรทยากจนมาก โดยเดกในประเทศเหลานนจะขาดแคลนสารอาหารเพมสงขนอกรอยละ 20 ในป 2050 ซงวกฤตการณอาหารนจะกระจายไปยงสวนตางๆของโลกทงยโรป อเมรกา และเอเซย

จากการศกษาพบวา ประชากรจำานวน 200 ลานคนจะขาดแคลนอาหารในป 2050 โดยคดเปนเดกจำานวน 24 ลานคนทจะตองอยในสภาวะขาดสารอาหาร ซงทงหมดนเกดจากปญหาภาวะ Climate Change ทงสน

2. วเคราะหปญหาในทวปแอฟรกาหลายประเทศในแอฟรกาไดพบกบปญหาความแหงแลง นำาทวม

และพายไซโคลนมาอยางยาวนานแลว ทงทวปตองเผชญกบภาวะขาดแคลนอาหาร และการเพมขนประชากรของอยางรวดเรว พบวาผลผลตขาวในภมภาคตะวนออกกลางและแอฟรกาลดลงรอยละ 30 ขาวโพดลดลงรอยละ 47 และขาวสาลลดลงรอยละ 20 ทงน มการคาดการณวาในประเทศอยปตจะมผลผลตขาวสาลลดลงรอยละ 15 หากอณหภมเพมขน 2 องศาเซลเซยส และจะลดลงอกรอยละ 47 หากอณหภมเพมขน 4 องศาเซลเซยส สำาหรบในประเทศโมรอคโค คาดการณวาผลผลตจะยงคงทไปจนถงป 2030 แตหลงจากนนจะลดลงอยางรวดเรว ซงประเทศในแถบแอฟรกาเหนอทตางนำาเขาขาวสาลจาก

2

อยปต และโมรอคโค ยอมไดรบผลกระทบจากราคาสนคาเกษตรทจะเพมสงขนมากจากความแหงแลงทเกดขนทวทงทวป

สำาหรบวกฤตสภาพภมอากาศทรนแรงทสดในชวงน เกดขนในภมภาค Horn of Africa (หรอทวปแอฟรกาตะวนออกเฉยงเหนอ โดยเฉพาะประเทศเอธโอเปย และโซมาเลย) และภมภาค Sahel (หรอทวปแอฟรกาบรเวณระหวางทะเลทราย Sahara และทงหญา Sudanian Savannas) ซงวกฤตดงกลาวไดกลายเปนสภาพภมอากาศทเกดขนเปนปกตไปแลว มการคาดการณวาอณหภมจะเพมขนในแถบภมภาค Sahel เชนในประเทศบลกนา ฟาโซ ผลผลตขาวฟางจะลดลงอยางนอยรอยละ 25 แตผลผลตขาวโพดอาจเพมขน สำาหรบงานศกษาวจยของ IFPRI ชวา ผลผลตทางการเกษตรของประเทศในแถบ Sub-Saharan Africa จะลดลงรอยละ 5-22 ภายในป 2050 ทำาใหประชาชนไดรบความเดอดรอนรนแรง สอดคลองกบการศกษาของสหประชาชาตทบงชวา Climate Change จะกระทบกบประชาชนในแถบภาคใตของ แอฟรกา โดยอณหภมโดยเฉลยในพนทจะเพมขนอก 1-2 องศาเซลเซยส ภายในป 2050 ซงจะเปนผลดตอพชเกษตรบางชนด แตจะทำาใหพชชนดอนๆตองปลกในภมภาคอนทอยทางตอนเหนอของทวปขนไปอก และเปนทปรากฎชดเจนวาชาวนารายเลกในภมภาค Horn of Africa ไดรบผลกระทบเชงลบจาก Climate Change สภาพอากาศทไมสามารถคาดการณไดสงผลใหประชาชนหลายลานคนตองพงพาการขอรบความชวยเหลอดานอาหาร

อยางไรกด จากการศกษาประเทศทง 11 ประเทศในแอฟรกาตะวนตก พบวา Climate Change ทำาใหประเทศเหลานมความสามารถในการปลกพชเพมมากขน จากอณหภมทเพมสงขนและปรมาณฝนทตกมากขน โดยอาจทำาใหประเทศไนจเรย การนา และโตโก สามารถ

3

เพมผลผลตและสงออกขาวฟางไดมากขน แตปรมาณประชากรทเพมมากขนอาจทำาใหราคาอาหารเพมขนถงเทาตว

3. วเคราะหปญหาในทวปอเมรกาประชากรของสหรฐฯประมาณการณวาจะเพมขน 120 ลานคน

ภายในป 2050 นกวทยาศาตรสหรฐฯไดออกมาเตอนวาจะมคลนความรอนเกดขนอยางรนแรงจนทำาใหเกดความแหงแลง และมฝนตกอยางหนก ซงทงหมดนเปนปจจยกระทบตอการผลตอาหาร โดยปญหานจะไมสามารถแกไขไดภายใน 30 ป และหลงจากป 2050 ปญหาผลผลตการเกษตรจะยงทวความรนแรงขน

จากรายงานลาสดของรฐบาลสหรฐฯไดขอสรปวา สภาพอากาศทมการเปลยนแปลงอยางรนแรงตอเนอง จะสงผลกระทบตอการผลตสนคาเกษตรและปศสตว ซงปจจบนไดเรมขนแลว และมแนวโนมจะยงทวความรนแรงมากขนในอก 25 ปขางหนา โดยพนท California’s Central Valley เปนพนททไดรบผลกระทบมากทสดในผลตผลทางการเกษตร ไดแก ทานตะวน ขาวสาล มะเขอเทศ ขาว ฝาย และขาวโพด จะลดลงรอยละ 10-30 โดยเฉพาะหลงจากป 2050 สำาหรบผลไมและถว เชน เชอรร องน และถว groundnuts ตางๆ ซงตองอาศยอากาศหนาวจะตองยายพนทในการเพาะปลก สตวเลยงในปศสตวตองเผชญกบความรอนในตอนกลางคนจนทำาใหเกดความเครยด ผลตผลพวกผกชนดตางๆกไดรบผลกระทบจากอณหภมทเพมขนจากปกต 1-2 องศา

เนองจากสหรฐฯพงพาการนำาเขาอาหารประมาณรอยละ 20 ดงนน เมอสภาพภมอากาศทเปลยนแปลงเกดขนในประเทศทเปนแหลงอาหารนำาเขาของสหรฐฯ กทำาใหกระทบกบราคาอาหารในรานคาปลกของสหรฐฯอยางมาก โดยในป 2011 ครวเรอนรอยละ 14.9 ไมมการเตร

4

ยมการเรองการสะสมอาหาร และอกรอยละ 5.7 ตองเผชญกบภาวะขาดแคลนอาหาร

สำาหรบในภมภาคลาตนอเมรกากเผชญปญหารนแรงเชนกน เนองจากมพชผลการเกษตรไมกชนดทสามารถปรบตวกบอณหภมทเพมขนมากกวา 2 องศา ในบราซลซงเปนแหลงผลตอาหารขนาดใหญทสดแหงหนงของโลก พบวาอณหภมไดเพมขนประมาณ 1-2 องศา ทำาใหผลผลตขาว กาแฟ ถว มนสำาปะหลง ขาวโพด และถวเหลอง ลดลง โดยเฉพาะกาแฟทอาจจะเกดภาวะขาดแคลนได เนองจากเปนพชทออนไหวสงตออณหภมและโรคพช และจากการศกษาพบวาบราซลซงเปนผสงออกถวเหลอง รายใหญของโลก จะตองเผชญกบปญหาผลผลตลดลงมากกวารอยละ 25 ภายใน 20 ปขางหนา ซงจะกระทบตอการปศสตวเนองจากตองใชเปนอาหารหลกในการเลยงสตว ดงนน ราคาเนอสตวในยโรปจะเพมสงขนตามไปดวย

อยางไรกด มสนคาเกษตร 2 ชนดทสามารถเตบโตใหผลตไดดในสภาพอากาศดงกลาว ไดแก Quinoa (พชตระกลขาวทองถนของชาวอนคา) และมนฝรง ซงมหลายรอยชนดและสามารถปลกไดในทสงกวาระดบนำาทะเลถง 4,000 เมตร ไดถกปรบปรงพนธมามากกวา 100 ป ใหสามารถรบมอกบการเปลยนแปลงของสภาพอากาศ

4. วเคราะหปญหาในทวปเอเซยในประเทศจน แมวามการประเมนวาประชากรจะลดลงประมาณ

400 ลานคน ภายในศตวรรษนซงจะชวยลดปรมาณความตองการอาหารได แตอยางไรกด คนประชาชนจนมฐานะดขน จนทำาใหรปแบบการบรโภคเปลยนเปนการบรโภคเนอสตวเพมมากขน ทำาใหมความตองการขยายพนทในการเลยงสตว ซงจาก Climate Change น จะผลกดนใหพนทการเกษตรและปศสตวยายขนไปอยทางตอนเหนอของ

5

ประเทศ สภาพอากาศทเปลยนแปลงรนแรงทำาใหพชผลเกษตรเสยหาย มแมลงศตรพชและโรคพชระบาด ในป 2011

ขาวสาลทปลกอยในพนทบางสวนบรเวณตอนเหนอของจนไดรบผลกระทบจากพนดนทแหงแลง และรอน หลายจงหวดทางตอนใตของจนไดเกดภาวะความแหงแลงมาแทนทฤดฝน สถาบน The National Academy of Agriculture Sciences ไดคาดการณวาปรมาณอาหารจะไมพอเพยงตอความตองการในชวงป 2030

จากการศกษาพบวา ประเทศเวยดนาม กมพชา ลาวและไทย จะมอณหภมเพมขนระหวาง 4-6 องศาเซลเซยสภายในป 2050 ในภมภาคลมนำาโขงซงมประชากรประมาณ 100 ลานคน ไดรบผลกระทบตอเนองจากปรมาณฝนทตกเพมขนรอยละ 20 และมากกวานนในบางพนท ทำาใหไมสามารถปลกขาวและพชผลอนๆได พบวาการผลตสนคาเกษตรลดลงอยางเหนไดชด

ในออสเตรเลยกไดรบผลกระทบเชนเดยวกน แหลงผลตอาหารหลกซงอยทางตอนใตของประเทศคาดวาจะตองเผชญกบภาวะภยแลงในอนาคต สำาหรบภาคตะวนตกของออสเตรเลยไดเผชญกบภาวะฝนตกลดนอยลงรอยละ 15 มาตงแตชวงป 1970 สถตวนทรอนทสดเพมมากขนเปนเทาตวมาตงแตชวงป 1960 ซงทงหมดนลวนกระทบตอการผลตอาหารของประเทศ

5. วเคราะหปญหาในทวปยโรปClimate Change มผลกระทบตอระยะเวลา ความสมำาเสมอ

ลกษณะของฝน และอณหภมและความเขมขนของปรมาณกาซคารบอนไดออกไซด โดยในยโรปแหลงผลตพชผลการเกษตรจะอยทางตอนใตของยโรป ซงเรมจะตองยายพนทมาปลกทางตอนเหนอ ซงจะพบวามพชหลายชนดสามารถเพาะปลกไดในประเทศองกฤษ ไดแก ขาวโพดหวาน องน ทานตะวน ถวเหลอง และขาวโพด สำาหรบในสกอต

6

แลนด มความเหมาะสมในการทำาปศสตวเพมมากขน โดยพบวาพนททเหมาะสมกบการทำาการเกษตรจะขยบขนมาอยทละตจดทสงขน และจะมชวงฤดเพาะปลกทเปลยนไป

นอกจากน พบวาอตราสวนกาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศทชวยกระตนการเจรญเตบโตของพชเพมมากขน แตกทำาใหอณหภมสงขน ซงโดยรวมแลวพบวาผลผลตทางการเกษตรลดลงประมาณรอยละ 10 ในชวงหลงของศตวรรษน จากการวเคราะหของ EU ชใหเหนวาผลกระทบจาก Climate Change จะยงไมเหนเดนชดในชวงกอนป 2050 แตหลงจากนนเปนตนไปจะพบวามภาวะตางๆ ไดแก คลนความรอนทยาวนาน ความแหงแลง และภาวะนำาทวม พชหลายชนดทปลกในพนทตอนใตของยโรป เชน มะกอกจะไมสามารถทนตออณหภมทเพมขนเชนนนได

สำาหรบยโรปตอนเหนอและตอนกลาง ภาวะโลกรอนทำาใหสามารถทำาการเกษตรไดกวางขวางขน โดยเฉพาะในรสเซย ซงจะสามารถทำาการเกษตรทางตอนเหนอได แตปรมาณผลผลตจะลดตำาลงเนองจากสภาพพนดนทอดมสมบรณนอยกวาทางตอนใต สวนทางตอนใตชวงฤดเพาะปลกจะสนลงเนองจากความแหงแลง นอกจากน Climate Change ทำาใหเกดปญหาการขาดแคลนแหลงนำา รวมทงเกดปญหาวชพชและโรคพช เมอป 2011 ทผานมา พนทในหลายสวนของรสเซยไดรบผลกระทบจากคลนความรอน จนทำาใหรฐบาลรสเซยตองสงหามการสงออกขาวและแปงสาล และความรอนทเกดขนทำาใหเกดไฟไหมปาเพมมากขนรอยละ 30-40 ซงเปนปจจยททำาใหเกดดนถลมและเพมโอกาสในการเกดนำาทวมอกดวย

6. การจดการดานการเกษตรและการสำารองอาหารของญปน6.1 บรษทใหญตนตวสนใจเขามาลงทนในภาค

การเกษตร

7

จากแนวโนมราคาสนคาเกษตรและอาหารปรบตวสงขนอยางตอเนอง พบวาบรษทชนนำาของญปนหลายบรษททไมไดอยในแวดวงอตสาหกรรมการเกษตรตางเขามาดำาเนนธรกจดานการเกษตร โดยตงแตป 2009 รฐบาลญปนไดออกกฎหมาย Agriculture Land Law อนญาตใหบรษทเอกชนสามารถเชาทดนทวประเทศเพอทำาธรกจการเกษตรได จากเดมทไมอนญาต ซงชวยดงดดใหมบรษทมากถง 1,071 บรษททไมไดอยในธรกจนมากอน เขามาทำาธรกจการเกษตร ประกอบกบมบรษททปรกษาดานการทำาธรกจการเกษตรเกดขน เชน บรษท Agri Planning & Advisory Co., กอตงเมอป 2010 ใหบรการรบปรกษาและชวยเหลอดานการจดการทงระบบแกบรษททไมไดอยในธรกจการเกษตรมากอน ปจจยเหลาน สงผลใหลกษณะการทำาเกษตรของเกษตรกรญปนในปจจบนเปลยนรปแบบจากระดบทองถน หรอเปนการเกษตรขนาดเลก ใหกลายเปนธรกจใหญ เปนฟารมขนาดใหญทครบวงจร ซงเมอวเคราะหการเปลยนแปลงนแลว พบวาเปนผลด เพอรองรบสนคาเกษตรและอาหารนำาเขาทมแนวโนมจะเพมขนมาก จากการลดภาษนำาเขาสนคาเกษตรตามกรอบความตกลง TPP ทญปนไดเขารวม ซงเดมญปนใชระบบการเกบภาษนำาเขาสนคาเกษตรและอาหารสง เพอคมครองภาคการเกษตรของตนเปนหลก แตเมอพจารณาแลวพบวาการเขามาของบรษทใหญเหลานสงผลดในภาพรวม เนองจากชวยใหการเกษตรญปนสามารถแขงขนดานราคากบสนคานำาเขาได รวมทงใชเทคโนโลยททนสมยเขามาเพมคณภาพ และปรมาณของสนคาใหพอเพยงกบความตองการในประเทศ

ตวอยางบรษททประสบความสำาเรจ เชน บรษท Secom Industries Co., ซงเปนบรษทผนำาดานการผลตและใหบรการเครองสงสญญาณนรภยในสำานกงานและทพกอาศยของญปน ไดเขามาทำาธรกจปลกสมนไพร ทเมอง Shiraishi จงหวด Miyagi โดยนำาเครอง

8

ควบคมเซนเซอรซงเปนนวตกรรมเทคโนโลยเขามาใชควบคมสภาพแวดลอมในบรเวณสวนสมนไพร ใหอยในสภาวะสมดล โดยมอณหภมและความชนตำาอยเสมอ เสมอนกบบรเวณทะเลเมดเตอรเรเนยน ซงเปนแหลงตนกำาเนดของสมนไพรตางๆ และไดผลผลตทดมาก โดยสามารถผลตสมนไพรทมคณภาพไดมากถง 700,000 หอ คดเปนนำาหนก 12-13 ตนตอป โดยทสมนไพรถอเปนพชทมมลคาสงในตลาดญปน และเมอป 2012 ทผานมา บรษทฯไดรวมกบบรษทผลตเสนบะหมทองถน ผลตบะหมกงสำาเรจรปออกจำาหนาย ซงในหบหอมเครองปรงสมนไพรบรรจอยดวย ทงน บรษทฯใหความเหนวาการปลกพชผกชนดใบ สามารถทำากำาไรไดงายกวาการปลกพชทเกบเกยวเมลด เชน ขาว เพราะระยะเวลาตงแตเรมลงทนเตรยมพนทตลอดไปจนถงระยะเวลาการเกบเกยวสนกวา อยางไรกด บรษทฯไดเตรยมการในการเขาทำาเกษตรนมากวา 20 ป

สำาหรบบางบรษททเขามาในอตสาหกรรมการเกษตรกเพอตอยอดธรกจใหครบวงจร เชน บรษท Lawson Inc. ซงไดเรมเขามาทำาธรกจการเกษตรภายใต Lawson Farm โดยเรมกจการปลกผกในป 2010 เพอสงผลผลตออกจำาหนายภายในรานคาปลกทขายสนคาเกษตรและอาหาร Lawson Plus และ Lawson Store ซงมมากกวา 100 สาขา โดยบรษทฯเลงเหนการขยายกลมลกคาแมบานและผสงอายทใสใจกบอาหารเพอสขภาพเปนเปาหมาย จากเดมทเนนแตเฉพาะกลมลกคาวยทำางาน โดยบรษทประสบความสำาเรจในการเลอกปลกผกชนดตางๆโดยสามารถควบคมใหไดขนาดตามทตองการ เชน ผกขม หวไชเทา และแครอท เปนตน นอกจากน บรษทฯไดเขาไปทำางานรวมกบเกษตรกรรายยอยในฟารมทองถนตางๆ โดยใหคำาปรกษาดานการบรหารจดการโดยใชระบบคอมพวเตอร แนะนำาการทำาบญชโดยใชโปรแกรมชวยคำานวณ และรบซอสนคาจากเกษตรกร ซงความรวมมอ

9

ดงกลาวนประสบความสำาเรจอยางมาก เกษตรกรรายยอยมแหลงระบายสนคาทำาใหไดกำาไรมากขน และบรษท Lawson กสามารถไดผลผลตทมคณภาพตามเทคนคการปลกพชจากเกษตรกรผมความชำานาญในแตละทองถน ซงขณะน บรษทฯมแผนการจะดำาเนนกจการฟารมรวมกนกบเกษตรกรเพมเตมอก 15 ฟารมในเขต Kanto และ Tohoku ซงเปนไปตามเปาหมายใหไดครบ 300 ฟารม ภายในป 2020

อยางไรกด ยงมอกหลายบรษทใหญทไมประสบความสำาเรจในธรกจการเกษตรน เชน บรษทผลตเสอผาสำาเรจรปชนนำาอยาง Uniqlo ทไดพยายามเขามาดำาเนนกจการใหบรการขนสงสนคาเกษตรและอาหารเมอป 2002 แตตองเลกกจการไปหลงจากดำาเนนการไปไดเพยง 1 ปครง หรอบรษท Omron Corp. ผผลตอเลคทรอนกส ไดพยายามทำาฟารมมะเขอเทศ แตตองเลกกจการไปหลงจากผานไป 3 ป

6.2 หลายฝายเรยกรองรฐบาลวางนโยบายเพมการผลตอาหารในประเทศ

ประชาชนในญปนกงวลกบสถานการณภมอากาศทเปลยนแปลงอยางไมปกตทวโลกเนองจากภาวะโลกรอน ทงความแหงแลง และนำาทวมฉบพลน ทำาใหหนมามองสถานการณดานความพอเพยงของอาหารทบรโภคในประเทศ ซงพบวาญปนตองพงพาการนำาเขา แตหากมเหตฉกเฉน หรออยในภาวะขาดแคลนอาหาร หรอสภาพเศรษฐกจทฝดเคอง ดงเชนในปจจบนทราคานำามนปรบตวสงขนตอเนอง คาเงนเยนออนตว ยอมกระทบตอการบรโภคของครวเรอนจนอาจเกดภาวะวกฤตได

หากเปรยบเทยบอตราการผลตอาหารเพอความพอเพยงตอการบรโภคในประเทศ (Food self-sufficiency rate) ของญปนกบประเทศพฒนาแลวอนๆจะพบวา ญปนเปนประเทศทมอตรา Food self-sufficiency rate ทตำามาก จากขอมลของกระทรวงเกษตร ปา

10

ไม และประมงของญปนพบวามอตรารอยละ 39 นนแสดงใหเหนวาญปนตองพงพาการนำาเขาอาหารมากถงรอยละ 61 เพอใหพอเพยงกบปรมาณความตองการบรโภคในประเทศ แตกตางจากขอมลของ FAO ทพบวาประเทศพฒนาแลวมอตรา Food self-sufficiency rate สง เชน สหรฐฯรอยละ 130 ฝรงเศสรอยละ 121 เยอรมนรอยละ 93 แคนาดารอยละ 168 ออสเตรเลยรอยละ 173 เปนตน ดงนน ประชาชนญปนจงเรยกรองมาอยางตอเนองใหรฐบาลเรงใชนโยบายสงเสรมภาคการเกษตรของญปน หลงจากทเมอป 1965 อตรา Food self-sufficiency rate ยงอยทรอยละ 73 แตตกลงมาอยางตอเนองจนเหลอรอยละ 60 ในป 1970 และตกลงมาอยทรอยละ 40 ตงแตป 1992

เมอพจารณาแลวพบวาสาเหตของปญหาขางตนมาจากการผลตทลดลงของขาวสาลและ Beet sugar ซงเปนวตถดบสำาคญในการนำามาผลตเสนบะหม ขนมปง และนำาตาล ทำาใหตองมการนำาเขาในแตละปเปนจำานวนสงมาก โดยในป 2012 มปรมาณการนำาเขา 5.11 ลานตน คดเปนมลคาการนำาเขาถง 2,161.45 ลานเหรยญสหรฐฯ โดยสนคาเกษตรทญปนตองนำาเขามาก 3 อนดบแรก ไดแก ขาวโพดเลยงสตว (ป 2012 นำาเขามลคา 5,116.66 ลานเหรยญสหรฐฯ) ขาวสาล และ ถวเหลอง (ป 2012 นำาเขามลคา 1,801.52 ลานเหรยญสหรฐฯ) ซงรฐบาลไดพยายามตงเปาเพมการผลตอาหารภายในประเทศใหภายในป 2020 ม Food self-sufficiency rate อยทรอยละ 50

อยางไรกด ประชากรญปนลดลงอยางตอเนอง โดยมการประมาณการณวาจะลดลงไปเหลออยท 87 ลานคนในป 2050 จากประมาณ 125 ลานคนในปจจบน ดงนน จะพบวาทผานมาการผลตขาวในประเทศทรฐบาลใชนโยบายปกปองมาโดยตลอด มปรมาณเพยงพอตอความตองการ โดยญปนสามารถผลตขาวเพอบรโภคในประเทศไดป

11

ละ 8.5 ลานตน และมเหลอพอทจะนำามาใชทดแทนการนำาเขาสนคาเกษตรประเภทอนทญปนผลตไมได เชน เมอป 2010 รฐบาลไดขายขาวในสตอกใหกบผเลยงสตวจำานวน 700,000 ตน เพอทดแทนการนำาเขาขาวโพดเลยงสตวจากสหรฐฯ ทงน ในแตละปผเลยงสตวในญปนตองนำาเขาขาวโพดเลยงสตวมากถงปละ 12 ลานตน สงผลใหกลมเกษตรกรผทำาปศสตวตองการซอขาวจากรฐบาลเพมมากขนกวา 1 ลานตนตอป เพอลดการนำาเขาอาหารสตวจากตางประเทศ ซงขาวในสตอกทรฐบาลนำามาขายเพมเตมใหกบกลมเกษตรกรปศสตวเปนขาวทนำาเขาจากตางประเทศ เนองจากญปนจำาเปนตองนำาเขาขาว 770,000 ตนตอป ตามพนธกรณภายใต WTO สำาหรบการเปนประเทศทสามารถสงออกขาวได

หลงจากเหตการณแผนดนไหวครงใหญเมอป 2011 สรางความตนตวใหกบการเกบสำารองขาวของรฐบาล โดยญปนเพมปรมาณสำารองขาวจาก 1.84 ลานตนในป 2010 เปน 2.1 ลานตนในป 2011 เนองจากในชวงภาวะฉกเฉนพบวามความตองการสำารองกกตนขาวเพมมากขน รวมทงรฐบาลไดเรงฟ นฟบรเวณทไดรบผลกระทบซงเปนพนทปลกขาวสำาคญ ไดแก Fukushima, Ibaraki, Miyaki และ Iwate ซงมปรมาณการผลตขาวรวมกนอยทประมาณ 1.56 ลานตนตอป นอกจากน ในภาพรวมของการสำารองขาวทงจากภาคเอกชนและภาครฐบาลเพมขนรอยละ 2.5 เปน 3.24 ลานตนตอป เนองจากปจจยหลายๆดาน ทงจากประสบการณเหตภยธรรมชาตรายแรงทำาใหมการสำารองอาหารเพมขน และประชากรลดลงทำาใหมปรมาณสนคาขาวคงคลงเพมขน

6.3 แนวคดใหมในภาคการเกษตรของญปนพบวาประชากรในพนทชนบทของญปนในป 2011 อยท

รอยละ 32.9 ลดลงจากป 1996 ทอยทรอยละ 35.4 โดยคดเปนเกษตรกรจำานวน 2.6 ลานคน และอายโดยเฉลยอยท 65 ป เนองจาก

12

งานดานการทำาเกษตรกรรมเปนงานหนก ทำาใหคนรนหนมสาวไมเขามาทำางานแทนทคนในวยสงอาย ซงทำาใหมงานวจยเสนอใหรฐบาลกำาหนดเปาหมายเพมอตราการเกบเกยวผลผลตทางการเกษตร โดยยงคงพนทปาไมไวใหเทาเดมในปจจบนทรอยละ 70 ของพนททงหมดในญปน และเพมศกยภาพดานการขนสงอาหารโดยเฉพาะสนคาออรแกนค ใหสามารถเขาถงผบรโภคไดอยางรวดเรว

นอกจากนยงมแนวทางทำาเกษตรสมยใหมหลายรปแบบเพอแกปญหาดงกลาว ไดแก การทำาฟารมในอาคารซงอยในพนทเขตเมอง

เพอใหคนรนใหมเขามาอยในภาคการเกษตรไดงายขน โดยอาศยเทคโนโลยสมยใหม และเพอใหเขากบญปนทมขอจำากดเรองการขยายพนทเพาะปลก

รวมทงแนวคด Half Farmer, Half X ซงเปนแนวคดทไดรบความสนใจจากคนรนใหมในปจจบน โดยใชเวลาครงหนงในการเพาะปลกในพนทขนาดเลกของตนเองเพอไวใชบรโภคใหพอเพยง และแบงเวลาอกครงไปทำางานหรอกจกรรมทถนดหรอสนใจ สอดคลองกบแนวคดการเปนเกษตรกรรนใหมททนสมย เชน หมบาน Ogata จงหวด Akita คนรนใหมรวมกลมกนหนมาทำาอาชพเกษตรกรรม และไดรเรมปลกขาวพนธใหมแลวนำามาผลตแปง เสนพาสตา และเครองสำาอางกลนขาว

7. ขอเสนอแนะ/ขอคดเหน

13

ประเทศไทยในฐานะผสงออกสนคาเกษตรกรรมรายสำาคญของโลก ตองมการเตรยมรบมอกบสภาวะโลกรอน ไดแก แนวโนมอณหภมสงขน ภาวะนำาทวมในพนทลม สงผลเสยหายตอเกษตรกรรมและปศสตว ดงนน หนวยงานทเกยวของควรมการวจยตอยอดเพอศกษาผลกระทบตอพชเศรษฐกจทกชนดพรอมกบใหความรเกษตรกร และแกไขโดยนำาเทคโนโลยสะอาดมาปรบปรงการผลต อยางไรกด หากมการเปลยนแปลงของสภาพอากาศ เกษตรกรตองสามารถปรบตวหนไปปลกพชชนดอนทเหมาะสมแทน แตกมความเสยงดานตนทนทสงขน สำาหรบเกษตรกรทปรบตวไมไดจะเลกอาชพไปประกอบอาชพอน และจะยงสงผลกระทบใหการผลตภาคเกษตรลดตำาลงไปอกดวยทมา

1. Japan Times, April 20, 20132. Japan Times, May 17, 20133. Japan’s Ministry of Agriculture, Forestry and

Fisherieshttp://www.maff.go.jp/e/index.html4. Japan Press Weekly http://www.japan-press.co.jp/modules/news/index.php?id=39175. Bloomberg http://www.bloomberg.com/news/2011-04-12/japan-rice-buying-may-outstrip-supply-on-hoarding-marubeni-s-shibata-says.html6. United Nations University web magazinehttp://ourworld.unu.edu/en/future-of-food-in-japan/

14