การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาและความสามารถในการคดวเคราะห ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

และการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ

ปรญญานพนธ ของ

วภาณย จรธรภกด

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการมธยมศกษา

พฤษภาคม 2554

การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาและความสามารถในการคดวเคราะห ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

และการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ

ปรญญานพนธ ของ

วภาณย จรธรภกด

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการมธยมศกษา

พฤษภาคม 2554 ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาและความสามารถในการคดวเคราะห ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

และการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ

บทคดยอ ของ

วภาณย จรธรภกด

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการมธยมศกษา

พฤษภาคม 2554

วภาณย จรธรภกด. (2554). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาและความสามารถในการคด วเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและ การจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คณะกรรมการควบคม: รองศาสตราจารย ดร.ชตมา วฒนะคร, อาจารย ดร.ราชนย บญธมา.

การวจยครงน มความมงหมายเพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชววทยา และ

ความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ และเปรยบเทยบผลสมฤทธทาง การเรยนและความสามารถในการคดวเคราะหกอนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ กลมตวอยางในการวจยครงนเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนพบลวทยาลย จงหวดลพบร ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 จานวน 88 คน โดยวธการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling) หองเรยนละ 44 คน แลวสมอยางงายอกครงหนง โดยวธการจบสลากเปนกลมทดลองท 1 ไดรบการจด การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และกลมทดลองท 2 ไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เครองมอทใชในการวจยครงน ไดแก แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยามคาความเชอมน 0.80 และแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะหมคาความเชอมน 0.70 แบบแผนการทดลองแบบ Randomized Control Group Pretest-Posttest Design การวเคราะหขอมลใชวธทางสถต t-test แบบ Dependent Samples และ t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score ผลการวจย พบวา 1. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 2. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 3. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบมผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ .01 4. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มความสามารถในการคดวเคราะหแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

5. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 6. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบมความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

A STUDY ON BIOLOGY LEARNING ACHIEVEMENT AND ANALYTICAL THINKING THROUGH PROBLEM-BASED LEARNING AND THE SIX THINKING HATS

TECHNIQUE OF MATTHAYOMSUKSA 6 STUDENTS

AN ABSTRACT BY

WIPANEE CHIRATHONPHAKDI

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Master of Education Degree in Secondary Education

at Srinakharinwirot University May 2011

Wipanee Chirathonphakdi. (2011). A study on Biology Learning Achievement and Analytical Thinking through Problem-Based Learning and The Six Thinking Hats Technique of Matthayomsuksa 6 Students. Master thesis, M.Ed. (Secondary School). Bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot University. Advisor Committee: Assoc.Prof. Dr. Chutima Vatanakhiri, Dr. Rachan Boonthima. The purposes of the research were to compare on biology learning achievement and analytical thinking through Problem-Based Learning and the Six Thinking Hats Technique of Matthayomsuksa 6 students and compare on biology learning achievement and analytical abilities through Problem-Based Learning and the Six Thinking Hats Technique of Matthayomsuksa 6 students before and after the experiment. The samples were 88 Matthayomsuksa 6 students at Pibulwitthayalai School, in the second semester of the 2011 academic year. They were divided into 2 group with 44 students in each group. The first experimental group was taught through Problem-Based Learning; whereas the second experimental group was taught through the Six Thinking Hats Technique. The instruments used in this study were biology learning achievement test and the analytical thinking abilities test. The Randomized Control Group Pretest-Posttest Design was used in this research. The data were analyzed by t-test for Dependent Samples and t-test for independent Sample Difference Score. The results of this study indicated that: 1. The biology learning achievement between the students taught through Problem-Based Learning and the Six Thinking Hats Technique was significantly difference at .01 2. The biology learning achievement of the students taught through Problem-Based Learning after the experiment higher than before the experiment with the statistical significance at .01 3. The biology learning achievement of the students taught through the Six Thinking Hats Technique after the experiment higher than before the experiment with the statistical significance at .01 4. Ability in analytical thinking between the students taught through Problem-Based Learning and the Six Thinking Hats Technique was significantly difference at .01 5. Ability in analytical thinking of the students taught through Problem-Based Learning after the experiment higher than before the experiment with the statistical significance at .01

6. Ability in analytical thinking of the students taught through the Six Thinking Hats Technique after the experiment higher than before the experiment with the statistical significance at .01

ปรญญานพนธ เรอง

การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาและความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและการจดการเรยนร

โดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ ของ

วภาณย จรธรภกด

ไดรบอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาการมธยมศกษา

ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

……………………………….…..…….… คณบดบณฑตวทยาลย (รองศาสตราจารย ดร. สมชาย สนตวฒนกล)

วนท ……เดอน พ.ศ.2553 คณะกรรมการควบคมปรญญานพนธ คณะกรรมการสอบปากเปลา ................................................ ประธาน …….............................................. ประธาน (รองศาสตราจารย ดร.ชตมา วฒนะคร) (ผชวยศาสตราจารย สนธยา ศรบางพล)

................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ (อาจารย ดร. ราชนย บญธมา) (รองศาสตราจารย ดร.ชตมา วฒนะคร)

.................................................... กรรมการ

(อาจารย ดร. ราชนย บญธมา)

.................................................... กรรมการ

ประกาศคณปการ

ปรญญานพนธฉบบน สาเรจลงไดดวยความกรณาและการใหคาปรกษาแนะแนวทางในการทา วจยจาก รองศาสตราจารย ดร.ชตมา วฒนะคร ประธานกรรมการควบคมปรญญานพนธ และ อาจารย ดร. ราชนย บญธมา กรรมการควบคมปรญญานพนธ ทใหคาปรกษาในการศกษาคนควา ตลอดจนใหคาแนะนา แกไขขอบกพรองตางๆ อยางดยง และขอขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารยสนธยา ศรบางพล และ รองศาสตราจารย ตรเนตร อชชสวสด ทใหขอเสนอแนะเพมเตมอนเปนประโยชนตอการทาปรญญานพนธฉบบนใหมความสมบรณยงขน ผวจยขอกราบขอบพระคณทกทานดวยความเคารพอยางสง ขอกราบขอบพระคณ คณาจารยประจาภาควชาหลกสตร และการสอนทชวยประประสทธประศาสตรวชาใหมความรและนาไปใชในการทาปรญญานพนธ ขอกราบขอบพระคณ อาจารยวมลศร รนบญ อาจารยกนตกมล มมบานซา อาจารยแมนเชอบางแกว อาจารยเกสรา มานะทศน ทใหความกรณาเปนผเชยวชาญในการตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย ตลอดจนใหคาแนะนาและแกไขเครองมอในการวจยจนสามารถนาไปใชในการเกบรวบรวมขอมลทใชในการวจยไดตามเวลาทกาหนด ขอกราบขอบพระคณสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) ทใหทน การศกษาระดบปรญญามหาบณฑตแกผวจย ขอกราบขอบพระคณทานผอานวยการ และอาจารยกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร และ ขอขอบใจนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนพบลวทยาลย ปการศกษา 2553 ทใหความรวมมอในการทดลองและเกบรวบรวมขอมลในการวจยครงน ขอกราบขอบพระคณสมาชกทกคนในครอบรวทใหการสนบสนนและใหกาลงใจในการทาวจย และขอขอบคณนางสาวนชจร ศรเสวก นางสาวจนดารตน แกวพกล นางสาววชชตา อวนศรเมอง และนางสาวสภทราภรณ เบญจวรรณ ทใหความชวยเหลอและใหกาลงใจในการทาวจยครงน คณคาและประโยชนใดๆ ทพงมจากปรญญานพนธฉบบนผวจยขอมอบเปนเครองบชาพระคณบดา มารดา คร-อาจารย ตลอดจนผมพระคณทกทาน วภาณย จรธรภกด

ปรญญานพนธไดรบทนอดหนนงานวจย จาก

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.)

สารบญ บทท หนา

1 บทนา ................................................................................................................. 1 ภมหลง ............................................................................................................ 1 ความมงหมายของการวจย ………………………………………………………… 3   ความสาคญของการการวจย ………………………………………………………. 3 ขอบเขตของการวจย ……………………………………………………………….. 3 นยามศพทเฉพาะ …………………………………………………………………... 4 กรอบแนวคดในการวจย ………………………………………………………….... 7 สมมตฐานในการวจย ………………………………………………………………. 7

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ....................................................................... 8 เอกสารทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ............................ 8 ประวตและความเปนมาของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ............... 8 ความหมายของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ................................ 9 แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ....... 12 ลกษณะการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ............................................ 13 ลกษณะสาคญของปญหาในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ............... 15 องคประกอบของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ............................... 16       กลไกพนฐานของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน .............................. 18 ขนตอนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ............................................. 23 บทบาทของครและนกเรยนในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ............ 31 ขอดและขอจากดของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ........................ 37 การประเมนผลการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน .................................. 40 เอกสารทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ .... 48 ความหมายของหมวกความคดหกใบ ........................................................... 48 ความมงหมายของหมวกความคดหกใบ ....................................................... 53 ประโยชนของหมวกความคดหกใบ .............................................................. 54 การนาไปใชในการจดการเรยนร .................................................................. 55  

 

สารบญ (ตอ) บทท หนา 2 (ตอ) เอกสารทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร ............................... 59 ความมงหมายของการสอนวทยาศาสตร ........................................................ 59 ผลสมฤทธทางการเรยน ............................................................................... 60 เอกสารทเกยวของกบความสามารถในการคดวเคราะห ........................................ 62 ความหมายของความสามารถในการคดวเคราะห .......................................... 62 ทฤษฎการคดวเคราะห ................................................................................ 63 องคประกอบของการคดวเคราะห ................................................................. 67 ลกษณะของการคดวเคราะห ........................................................................ 68 การวดความสามารถในการคดวเคราะห ....................................................... 69 การจดการเรยนรเพอสรางเสรมความสามารถในการคดวเคราะห .................. 69 งานวจยทเกยวของ .......................................................................................... 71 งานวจยทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ...................... 71 งานวจยทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคเทคนคการคดแบบ

หมวก หกใบ ...............................................................................................

72 งานวจยทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร .......................... 73 งานวจยทเกยวของกบความสามารถในการคดวเคราะห ................................ 74

3 วธดาเนนการวจย ............................................................................................ 76 การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง ................................................ 76 กลมตวอยางทใชในการวจย ......................................................................... 76 ระยะเวลาทใชในการวจย ............................................................................. 76 เนอหาทใชในการวจย .................................................................................. 76 แบบแผนการทดลอง ........................................................................................ 76 การสรางเครองมอทใชในการวจย ..................................................................... 77 แผนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เรอง ระบบนเวศ ....................... 77 แผนการจดการเรยนรทใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เรอง ระบบนเวศ ... 78 แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาเรอง ระบบนเวศ ........... 79 แบบทดสอบความสามารถการคดวเคราะห ................................................... 80

สารบญ (ตอ) บทท หนา 3 (ตอ) การเกบรวบรวมขอมล ...................................................................................... 81 การจดกระทาขอมลและการวเคราะหขอมล ....................................................... 82 สถตทใชในการวเคราะหขอมล .......................................................................... 83 สถตพนฐาน .................................................................................................... 83 สถตทใชตรวจสอบคณภาพเครองมอ ............................................................ 83 สถตทใชในการตรวจสอบสมมตฐาน ............................................................. 85

4 ผลการวเคราะหขอมล ..................................................................................... 87 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ................................................................. 87 ผลการวเคราะหขอมล ...................................................................................... 87

5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ .................................................................. 92 ความมงหมายของการวจย ............................................................................... 92 สมมตฐานในการวจย ........................................................................................ 92 วธดาเนนการวจย ............................................................................................ 93 ประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจย .................................................... 93 เครองมอทใชในการวจย .............................................................................. 93 การดาเนนการทดลอง ................................................................................. 93 การวเคราะหขอมล ........................................................................................... 94 สรปผลการวจย ................................................................................................ 95 อภปรายผล ...................................................................................................... 95 ขอเสนอแนะ .................................................................................................... 103 บรรณานกรม .................................................................................................................. 104  

 

สารบญ (ตอ) บทท หนา ภาคผนวก ....................................................................................................................... 113 ภาคผนวก ก. ............................................................................................................... 114 ภาคผนวก ข. ............................................................................................................... 116 ภาคผนวก ค. ............................................................................................................... 120 ภาคผนวก ง. ............................................................................................................... 125 ภาคผนวก จ. ............................................................................................................... 134 ภาคผนวก ฉ. ............................................................................................................... 141 ประวตยอผวจย .............................................................................................................. 179

บญชตาราง ตาราง หนา 1 โครงสรางของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 23 2 รปแบบการบนทกสงทร สงทตองรเพมเตมและแนวคดจากสถานการณปญหา 28 3 ตวอยางแบบประเมนนกเรยนกบกจกรรมในชนเรยน 42 4 ตวอยางแบบประเมนการเรยนรของนกเรยนแบบระบบอตราสวนคะแนน 43 5 รปแบบการประเมนผลตนเองของนกเรยน 44 6 แบบประเมนตวเองของคร 45 7 แบบประเมนตวเองของครแบบระดบอตราสวนคะแนน 46 8 แบบประเมนปญหา 47 9 แบบแผนการวจยเชงทดลอง 77 10 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานและทไดรบการจดการเรยนร โดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score

88 11 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยนของ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Sample

89 12 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยนของ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคด แบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Sample

89 13 เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ท ไดรบการจด การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและทไดรบการจดการเรยนรโดย ใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score

90 14 เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยใช สถต t-test แบบ Dependent Sample

91  

 

บญชตาราง (ตอ) ตาราง หนา 15 เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคด แบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ DependentSample

91 16 คาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแผนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เรอง ระบบนเวศ

117

17 คาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแผนการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคด แบบหมวก ความคดหกใบ เรองระบบนเวศ

117

18 คาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชา ชววทยาเรอง ระบบนเวศ

118

19 คาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห 119 20 ผลการวเคราะหคาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบ วดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ

121

21 ผลการวเคราะหคาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบ วดความสามารถ ในการคดวเคราะห

123

22 คะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ กอนเรยนและ หลงเรยนของกลมทดลองท 1 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

126

23 คะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ กอนเรยนและ หลงเรยน ของกลมทดลองท 2 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคด แบบหมวกความคดหกใบ

128 24 คะแนนความสามารถในการคดวเคราะห กอนเรยนและหลงเรยน ของกลม ทดลองท 1 ท ไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

130

25 คะแนนความสามารถในการคดวเคราะห กอนเรยนและหลงเรยนของกลมทดลอง ท 2 ทไดรบการจดการเรยนรโดยเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ

132

26 การวเคราะหคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ ระหวาง กลมทดลองท 1 และกลมทดลองท 2 โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score

135 27 การวเคราะหคะแนนความสามารถในการคดวเคราะห ระหวางกลมทดลองท 1 และกลมทดลองท 2 โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score

138

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา 1 กรอบแนวคดในการวจย ..................................................................................... 7 2 ความสมพนธกลไกการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ............................................. 19 3 ขนตอนและบทบาทของครและนกเรยนในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน . 35 4 รปแบบพฤตกรรมการศกษา ............................................................................... 64 5 ระดบของกระบวนการจดกระทากบขอมลตามทฤษฎการคดของมารซาโน ........... 66 6 กรอบแนวคดทกษะการคดวเคราะห .................................................................... 67

บทท 1 บทนา

ภมหลง โลกในยคปจจบนไดมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวทงดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม เทคโนโลย และวฒนธรรม จงเปนยคของสงคมแหงความร ทความรและภมปญญาถกนามาใชเปนเครองมอสาคญ ทเสรมสรางศกยภาพและพฒนาประเทศ การศกษาจงเปนหวใจสาคญทผลกดนประเทศใหกาวสศตวรรษใหม ไดอยางมนคง คณภาพการศกษา จงเปนสงสาคญยงทตองตระหนก (วลล สตยาศย. 2547: 2) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 – 2554) ชใหเหนถงความจาเปนในการปรบเปลยนจดเนนในการพฒนาคณภาพคนในสงคมไทย ใหมคณธรรมและมความรอบรอยางเทาทนกน ใหมความพรอมทงดานรางกาย สตปญญา และจตใจ หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดกาหนดสมรรถนะสาคญของนกเรยนไว 5 ประการ คอ ความสามารถในการสอสาร ความสามารถในการคด ความสามารถ ในการแกปญหา ความสามารถในการใชทกษะชวต และความสามารถในการใชเทคโนโลย ซงความสามารถในการคดเปนความสามารถในการคดวเคราะห การคดสงเคราะห การคดสรางสรรค การคดอยางมวจารณญาณ การคดอยางเปนระบบเพอนาไปสการสรางองคความรหรอสารสนเทศ เพอการตดสนใจของตนเองไดอยางเหมาะสม (หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551: 6) การคดวเคราะหนนเปนพนฐานหรอขนตอนหนงของกระบวนการคดระดบสง ไดแก การแกปญหา การตดสนใจ การคดอยางมวจารณญาณ และการคดสรางสรรค.จงไดมนกการศกษา นกคด และนกจตวทยาจานวนหลายทานไดศกษาความสามารถทางสมอง ดานการคดวเคราะห เชน ในป ค.ศ. 1956.บลม.(Bloom).ไดเสนอทฤษฎการคดวเคราะหโดย แบงแยกยอยออกเปน 3.แบบ คอ วเคราะหความสาคญ วเคราะหความสมพนธ วเคราะหหลกการ (Bloom.. 1956:.6 – 9).และในป ค.ศ. 2001.มารซาโน (Marzano. .2001:.60).ไดเสนอทฤษฎการคดของ มารซาโน.โดยการคดในขนวเคราะหนน สามารถจาแนกเปน 5 ดานยอย คอ ดานการจาแนก ดานการจดหมวดหม ดานการสรป ดานการประยกต และดานการคาดการณ เปนตน ความสามารถดานการคดวเคราะหของนกเรยนนนสามารถพฒนาไดจากการจดประสบการณทหลากหลายและจากบรรยากาศของการเรยนรรวมกน เชน การแลกเปลยนความคด การชแจงเหตผล การแกปญหา.รวมถงวธการสอนของครทสงผลตอความสามารถดานการคดวเคราะหของนกเรยน วธการเรยนการสอนทสถาบนการศกษาตางๆ ใชกนมาเปนเวลานาน สวนใหญมกเนนทคร ผสอนเปนหลก และเนนการถายทอดความรดวยการปอนขอมลโดยตรงใหแกนกเรยนดวยวธบรรยาย เปนสวนใหญ จงมกเปนผลใหนกเรยนไดรบความรในดานการจดจา หรอทองจาทฤษฎ มากกวาไดพฒนาทางดานความคด ทกษะและเจตคต ไปประยกตใชในการทางาน ทาใหเกดการดอยทกษะในการสอสาร การทางานเปนทม ขาดการใฝร เพอนาความรไปใชในการแกปญหา ขาดความสามารถในการเรยนรตลอดชวต สงตางๆ ลวนมความสาคญและจาเปนสาหรบวชาชพและสงคม การปฏรปการศกษาตามแนว

2

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 หวใจสาคญคอ การปฏรปการเรยนรโดยยดนกเรยนเปนศนยกลาง หรอทเรยกวานกเรยนสาคญทสด โดยมเปาหมายเพอพฒนาในทกๆ ดานของนกเรยน (วลล สตยาศย. 2547: 15 – 17) วธการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน หรอทนยมเรยกชอยอกนโดยทวไปวา PBL (Problem Base-learning) เปนวธการเรยนรรปแบบหนงทสงเสรมการเรยนรทมนกเรยนเปนศนยกลาง เปนวธการทสาคญวธหนงในการพฒนาคณภาพการศกษา ในปจจบนเปนทสนใจอยางแพรหลาย และใชกนในหลายสถาบนทวโลก การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเปนการเรยนรทเรมตนดวยการใชปญหาเปนตว กระตนใหนกเรยนไปศกษาคนควาแสวงหาความรดวยวธตางๆ จากแหลงวทยาการทหลากหลาย เพอนามาใชในการแกปญหา โดยทไมไดมการศกษา หรอเตรยมตวลวงหนาเกยวกบปญหาดงกลาวมากอน วธการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานน เปนวธการเรยนรทตรงขามกบวธการเรยนการสอนในระบบดงเดมทใชกนมานาน โดยการศกษาในระบบเดมจะเรมตนดวยการใหนกเรยนไดเรยนรเกยวกบทฤษฎ และหลกการตางๆ กอนใหเผชญกบปญหาและแกไขปญหา (วลล สตยาศย. 2547: 15 – 17) สานกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550: 2) ไดเสนอรปแบบการจดกระบวนการเรยนรแบบการพฒนากระบวนการคด จตพสย และการจดการไวหลายวธ เชน การใชคาถามทจงใจ หรอทาทายใหนกเรยนเกดความกระตอรอรน ปรารถนาแสดงความคดเหนตอบคาถามนนๆ และการตงคาถามโดยใชหมวกความคดหกใบซงเปนแนวคดของ เดอ โบโน (De Bono) และไดรบการยอมรบวา คาถามสามารถนาไปใชพฒนาทกษะการคด อารมณ และความรสกของนกเรยนไดอยางเปนขนตอนโดยการใชสหมวกเปนเครองหมายกาหนดมมมองหรอทศทางการคด ดงน หมวกสขาว เปนการคดหาขอมล ขอเทจจรงของสถานการณ หมวกสเขยว เปนการคดหาแนวความคดใหมๆ และความคดสรางสรรค หมวกสเหลอง เปนการคดถงผลในทางบวก ขอด จดเดน คณคา คดถงความเปนไปไดและประโยชนทไดรบ หมวกสดา เปนการคดถงผลในทางลบ จดออน จดบกพรองผลกระทบทอาจเกดขน หมวกสแดง เปนการคดจากอารมณความรสก หมวกสฟา เปนการกาหนดปญหา การสรป (สนนทา สายวงศ. 2544: 3) โดยบทบาทของครคอ เปดโอกาสและสงเสรมใหนกเรยนไดแสดงออกดวย การตงคาถามและคดอยางสรางสรรค สงเสรมใหนกเรยนแลกเปลยนเรยนรจากกลมดวยการฝกคด ฝกทา.ใชสอการเรยนรเพอสงเสรมการเรยนรและการคดของนกเรยน (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. 2550: 8) จากเหตผลทกลาวมาขางตน ทาใหผวจยสนใจวา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ วธการสอนใดทจะทาใหเกดผลด กบนกเรยนทงในดานผลสมฤทธทางการเรยน และความสามารถในการคดวเคราะห เพอเปนแนวทางในการจด การเรยนการสอนวชาชววทยาใหมประสทธภาพสงขน และเพอใหนกเรยนเกดการเรยนรไดอยางเตมศกยภาพ

3

ความมงหมายของการวจย 1. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวก หกใบ 2. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 3. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ 4. เพอเปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ 5. เพอเปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 6. เพอเปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ

ความสาคญของการการวจย 1. ผลการวจยครงนทาใหทราบถงผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาและความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนเมอไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและเมอไดรบการจด การเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ 2. ผลของการวจยครงนจะเปนประโยชนสาหรบครผสอนวชาชววทยาและผทเกยวของกบการเรยนการสอนวทยาศาสตรไดใชเปนแนวทางในการจดการเรยนรเพอพฒนาความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยน ซงจะชวยใหการจดการเรยนการสอนมประสทธภาพมากยงขน

ขอบเขตของการวจย ประชากรทใชในการวจย ประชากรทใชในการวจยครงนเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนพบลวทยาลย อาเภอเมอง จงหวดลพบร ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 จานวน 12 หองเรยน จานวนนกเรยน 504 คน กลมตวอยางทใชในการวจย กลมตวอยางทใชในการวจยครงนเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนพบลวทยาลย อาเภอเมอง จงหวดลพบร ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 จานวน 88 คน ไดมาโดยการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling) จานวน 2 หองเรยน แลวสมอยางงายอกครงหนง โดยวธจบฉลากเปนกลมทดลองท 1 และกลมทดลองท 2 ดงน

4

กลมทดลองท 1 ไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน จานวน 44 คน กลมทดลองท 2 .ไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ จานวน 44 คน ระยะเวลาทใชในการวจย ระยะเวลาทใชในการวจย ทาการทดลองในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 โดยใชเวลาในการทดลอง 4 สปดาหๆ ะ 4 คาบๆ ละ 55 นาท รวม 16 คาบ เนอหาทใชในการวจย เนอหาทใชในการวจย เปนเนอหากลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 6 สาระท 2 : ชวตกบสงแวดลอม หนวยการเรยนรท 1 เรอง ระบบนเวศ ตวแปรทศกษา 1. ตวแปรอสระ ไดแก 1.1 การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 1.2 การจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ 2. ตวแปรตาม ไดแก 2.1 ผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา 2.2 ความสามารถในการคดวเคราะห

นยามศพทเฉพาะ 1. การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน หมายถง ลกษณะของการจดการเรยนรโดยใชปญหาในชวตประจาวนของนกเรยนทนกเรยนพบ มาเปนจดตงตนของกระบวนการเรยนร และเปนตวกระตนในการพฒนาทกษะการแกปญหาดวยเหตผล โดยเนนใหนกเรยนเปนผตดสนใจในสงทตองการแสวงหาความรดวยตนเอง รจกการทางานรวมกนเปนกลม โดยครมสวนรวมนอยทสด การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานตามขนตอนของสานกงานเลขาธการสภาการศกษา (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. 2550: 8) ม 6 ขนตอน ดงน 1.1 กาหนดปญหา หมายถง ขนทครจดสถานการณตาง ๆกระตนใหนกเรยนเกดความสนใจและมองเหนปญหา สามารถกาหนดสงทเปนปญหาทนกเรยนอยากรอยากเรยนไดและเกดความสนใจ ทจะคนหาคาตอบ 1.2 ทาความเขาใจกบปญหา หมายถง ขนทนกเรยนตองทาความเขาใจปญหาทตองการเรยนร นกเรยนตองสามารถอธบายสงตางๆ ทเกยวของกบปญหาได 1.3 การดาเนนการศกษาคนควา หมายถง ขนทนกเรยนกาหนดสงทตองการเรยน ดาเนนการ ศกษาคนควาดวยตนเองดวยวธการทหลากหลาย 1.4 สงเคราะหความร หมายถง ขนทนกเรยนนาความรทไดคนความาแลกเปลยนเรยนรรวมกน อภปรายผลและสงเคราะหความรทไดมาวา มความเหมาะสมหรอไมเพยงใด

5

1.5 สรปและประเมนคาของคาตอบ หมายถง ขนทนกเรยนแตละกลมสรปผลงานของกลมตนเองและประเมนผลงานวาขอมลทศกษาคนความความเหมาะสมหรอไมเพยงใด โดยพยายามตรวจสอบแนวคดภายในกลมของตนเองอยางอสระ และชวยกนสรปองคความรในภาพรวมของปญหาอกครง 1.6 นาเสนอและประเมนผลงาน หมายถง ขนทนกเรยนนาขอมลทไดมาจดระบบองคความรและนาเสนอเปนผลงานในรปแบบทหลากหลาย นกเรยนทกกลมรวมทงผทเกยวของกบปญหารวมกนประเมนผลงาน 2. การจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ หมายถง กระบวนการจด การเรยนรทนาเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มาจดกจกรรมการเรยนร เพอใหนกเรยนไดปฏบต อยางเปนระบบ ในการพจารณาสถานการณ หรอปญหาทเกดขน โดยใชเทคนคการคดหกดาน ซงมขนตอนการจดการเรยนร ดงน 1.1 ขนเตรยม แบงนกเรยนออกเปน กลมๆ ละ 4 – 5 คน โดยวธการนบเลข แตละกลมกาหนดหนาทของสมาชกในกลม คอ หวหนากลม เลขานการ และผรายงาน (การเขากลมในแตละคาบเรยนจะหมนเวยนหนาทกนไป) ครตองอธบายหนาท และแจงผลการเรยนรทคาดหวงใหนกเรยนทกคนทราบ 2.2 ขนนาเขาสบทเรยนใช ภาพ แผนภม เกม เพลง หรอวดทศนทเกยวของกบเนอหา เพอตงเปนคาถามในการสนทนา 2.3 ขนดาเนนการสอน 2.3.1 ขนรวบรวมขอมลโดยใชหมวกสขาว โดยนกเรยนแตละคนหาขอมลจากการศกษาเนอเรอง แลวบนทกลงในใบงานของแตละคน 2.3.2 ขนกาหนดปญหาโดยใชหมวกสฟา นกเรยนชวยกนสรปปญหาจากเรองทอาน แลวบนทกลงในใบงานของแตละคน 2.3.3 ขนเสนอทางเลอกโดยใชหมวกสเขยว นกเรยนแตละคนศกษาเอกสารประกอบเนอหา แลวใชหมวกสเขยวเสนอทางเลอกในการแกปญหา แลวบนทกลงในใบงานของแตละคน 2.3.4 ขนตดสนใจเลอกทางเลอก นกเรยนเขากลมเพออภปรายหาทางเลอกโดยใชหมวกสเหลอง หมวกสดา และหมวกสแดง ตามลาดบ คอ ใหสมาชกในกลมใชหมวกสเหลอง คดถงผลในทางบวก ขอด จดเดน คณคา คดถงความเปนไปไดและประโยชนทไดรบแลวใชหมวกสดา บอกขอเสย จดออน จดบกพรอง ผลกระทบทอาจเกดขน เลขานการบนทกไว นกเรยนในกลมตดสนใจเลอกทางเลอกรวมกน แลวใชหมวกสแดง เพอถามความรสกของสมาชกในกลมทมตอผลการตดสนใจ และเลขานการบนทกไว 2.4 ขนสรป ตวแทนของกลมออกมารายงานตามประเดนทกาหนดในการเรยนโดยครเปนผสรปเพมเตมในประเดนทยงบกพรองอย 2.5 ขนประเมนผล วดและประเมนจากการตอบคาถาม การรายงาน การตรวจใบงาน และการบนทก การสงเกตพฤตกรรมของนกเรยน

6

3. ผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา หมายถง ความสามารถในการเรยนรเกยวกบกระบวนการสรางองคความรวชาชววทยาโดยใชแบบทดสอบวดพฤตกรรมการเรยนการสอน 4 ดาน ดงน 3.1 ดานความร – ความจา หมายถง ความสามารถในการระลกเรองราว หรอสงตางๆ ทเคยเรยนมาแลวเกยวกบขอเทจจรง ขอตกลง นยามศพท หลกการ แนวความคด กฎและทฤษฎทางวทยาศาสตร 3.2 ดานความเขาใจ หมายถง ความสามารถในการอธบาย การจาแนก การขยายความและแปลความรโดยอาศยขอเทจจรง ขอตกลง หลกการ แนวคดและทฤษฎทางวทยาศาสตร 3.3 ดานการนาไปใช หมายถง ความสามารถในการนาความรและวธการคนควาหาความรไปใชในสถานการณใหมๆ ทแตกตางออกไปจากทเคยเรยนรมาแลว โดยเฉพาะอยางยงคอ การนาไปใชในชวตประจาวน 3.4 ดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร หมายถง ความสามารถในการคนควาหาความรทางวทยาศาสตร โดยใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ในการสบเสาะหาความร ซงสาหรบทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรทสอดคลองกบเนอหาในการวจยครงนประกอบดวยทกษะการสงเกต ทกษะการตงสมมตฐาน ทกษะการทดลอง ทกษะการตความหมายสรปขอมล และทกษะการจดกระทาและสอความหมายขอมล 4. ความสามารถในการคดวเคราะห หมายถง ความสามารถในการพจารณาแยกแยะสวนยอยๆ ของเหตการณ เรองราว หรอเนอเรองตางๆ วาประกอบดวยอะไร มความสาคญ และสมพนธกนอยางไร เปนการคดพจารณาอยางมเหตมผล เพอหาขอสรปหรอหลกการทจะสามารถนามาใชในการแกปญหาไดอยางถกตอง โดยการวดดวยแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะหทผวจยสรางขน เปนแบบทดสอบแบบเลอกตอบ ชนด 4 ตวเลอก สาหรบในการวจยครงนวดความสามารถในการคดวเคราะหโดยนาหลกการของบลมมาบรณาการรวมกบทฤษฎการคดวเคราะหของ มารซาโน ประกอบดวยการวดความสามารถ ใน 5 ดาน คอ 4.1 ดานการจาแนก หมายถง ความสามารถในการแยกแยะสวนยอยตางๆ และเหตการณทเหมอนกนและแตกตางกน ออกเปนแตละสวนใหเขาใจงายอยางมหลกเกณฑ สามารถระบตวอยางหลกฐาน และลกษณะความเหมอน ความแตกตางได 4.2 ดานการจดหมวดหม หมายถง ความสามารถในการจดประเภท จดลาดบ จดกลมของสงทมลกษณะเดยวกนเขาดวยกน โดยยดโครงสรางลกษณะหรอคณสมบตทเปนประเภทเดยวกน 4.3 ดานการเชอมโยง หมายถง ความสามารถในการเชอมโยงความสมพนธของขอมลตางๆ วาสมพนธกนอยางไร 4.4 ดานการสรป หมายถง ความสามารถในการจบประเดนและสรปผลจากสงทกาหนดใหได

7

4.5 ดานการประยกต หมายถง ความสามารถในการนาความรหรอหลกการจากการเรยนรไปใชในสถานการณตางๆ สามารถคาดการณ พยากรณ คาดเดาสงทจะเกดขนในอนาคตได

กรอบแนวคดในการวจย

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดในการวจย

สมมตฐานในการวจย

1. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบมผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาแตกตางกน 2. นกเรยนชนมธยมศกษาปท.6.ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มผลสมฤทธ ทางการเรยนวชาชววทยาหลงเรยนสงกวากอนเรยน 3. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบมผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาหลงเรยนสงกวากอนเรยน 4. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบมความสามารถในการคดวเคราะหแตกตางกน 5. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6.ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยน 6. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6.ทไดรบการจดการเรยนรโดยเทคนคการคดแบบหมวกหกใบมความสามารถการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยน

ตวแปรอสระ

1. การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 2. การจดการเรยนรโดยใชเทคนค

การคดแบบหมวกหกใบ

ตวแปรตาม

1. ผลสมฤทธทางการเรยนวชา ชววทยา

2. ความสามารถในการคดวเคราะห

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และไดนาเสนอตามหวขอตอไปน 1. เอกสารทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 2. เอกสารทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ 3. เอกสารทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร 4. เอกสารทเกยวของกบการคดวเคราะห 5. งานวจยทเกยวของ

1. เอกสารทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 1.1 ประวตและความเปนมาของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน แนวคดของการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานไดเกดขนมานานนบเปนสบๆ ป โดย Dewey นกการศกษาทมชอเสยงทานหนง ไดกลาวถงการเรยนรทจะทาใหเกดแรงจงใจและเกดความพงพอใจ คอ การเรยนรเพอนาไปใชแกปญหา ซง Whitehead ไดเขยนไวในป ค.ศ. 1932 โดยองปรชญาทางการศกษาของ Dewey วา การศกษาคอศลปะของการนาความรไปใชประโยชน และในป ค.ศ. 1960 กไดมผทดลองใชการเรยนร โดยใชพนฐานทฤษฎจตวทยาการศกษาในเรองการตอบสนองตอสงเรา โดยใชวธการเรยนรทใหโจทยตวอยางกอนการเรยนทฤษฎ แลวใชโจทยนนเปนตวนาไปสการเรยนรทฤษฎ ซงพบวธการนสามารถทาใหนกศกษาเรยนรไดดกวาหรอเทากบวธการเรยนดวยทฤษฎมากอน แลวจงใหโจทยตวอยางมาฝกหดหลงการเรยนทฤษฎเสรจสน รปแบบทชดเจนของการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานเกดขนชดเจนทโรงเรยนแพทยแมคมาสเตอร เมองแฮมลตน รฐออนตารโอ ประเทศแคนาดาในป ค.ศ. 1971 โดย Howards Barrows แพทยผเชยวชาญทางอายรศาสตรระบบประสาท เปนผรเรมใชการศกษาแพทยศาสตรในแนวโนมใหมนเปนโครงการนารองในการสอนทางระบบประสาท เพอพฒนาคณภาพของบณฑตแพทยทพบวาตกตาลง เพราะระบบการศกษาทอยบนพนฐานของการมงสอน แตเนอหาวชาใหจดจาดวยการบรรยายเปนสวนใหญ การสอนดานเนอหาวชามมาก จนทาใหไมไดสอนทกษะทสาคญและจาเปนตอวชาชพ เชน การแกปญหา ความสามารถในการเรยนรดวยตนเอง ตลอดจนขาดการเปนแบบอยางในดานเจตคตทด การสอนดวยวธการบรรยายถกคดวาเปนวธทมประสทธภาพมากทสดในการถายทอดความรไดอยางมากในเวลาทจากด ครผสอนพยายามยดเยยดความร โดยมไดคดวา นกศกษาจะสามารถจดจาและนาความรไปใชในอนาคตไดแคไหน ซงในดานของวชาชพ และวทยาศาสตรสขภาพ การขยายตวขององคความรไดขยายไปอยางรวดเรวและมหาศาล การเปลยนแปลงของความรและเทคโนโลยเกดขนอยตลอดทกวนาท ดงนน ความรทสอนใหจดจาในปจจบนในอนาคต

9

กอาจกลายเปนความรทลาสมยหรอไมถกดตองไปได ดงนน Howards Barrows รวมกบผเชยวชาญอกหลายทาน จงไดรเรมจดหลกสตรผลตแพทยแนวใหมขน โดยใชปญหาเปนฐาน ควบคกบการเรยนรทผเรยนเปนศนยกลาง และการเรยนเปนกลมยอย โดยมงเนนการเรยนรเพอแกปญหา ความสามารถในการเรยนรดวยตนเอง ความสามารถในการเรยนรรวมกบผอน ตอมาในป ค.ศ. 1980 กไดมการประชมระดบชาตของนกวชาการแพทยศาสตรทประเทศสหรฐอเมรกา 2 ครง เพอวางแนวทางการแกไขคณภาพการศกษา ซงไดขอสรปวาการเรยนการสอน ควรมงเนนความสามารถในการเรยนรดวยตนเอง และการแกปญหาใหมากขน และวธการเรยนร โดยใชปญหาเปนหลกในการเรยนกลมยอย เปนวธทนาจะชวยเยยวยาหลกสตรเดมทเปรยบเสมอนคนปวยได สาหรบในประเทศไทยนน ไดมการประชมแพทยศาสตรศกษาแหงชาต ตงแตป พ.ศ. 2499 จนถงปจจบน ซงการประชมแตละครง มอทธพลตอการปรบปรงหลกสตรแพทยศาสตรบณฑตของทกโรงเรยนแพทยเปนอยางมาก โรงเรยนแพทยแหงแรกทนาการจด การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมาใชคอคณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยเรมรบนสตรนแรกในหลกสตรน ในป พ.ศ. 2531 ตอมาในป พ.ศ. 2534 คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร และคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน กไดรบนกศกษาแพทยศาสตรเขามาเรยนในหลกสตรทใชการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเชนกน และหลงจากนน วทยาลยแพทยศาสตรพระมงกฎเกลาฯ และคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร กไดนาการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมาใชตามลาดบ นอกจากนสาขาวทยาศาสตรสขภาพอนๆ กไดมการนาการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมาใชดวยเชนกน เชน วทยาลยพยาบาลสภากาชาดไทย ภาควชาพยาบาลศาสตร คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด คณะทนตแพทยศาสตร และคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร เปนตน (วลล สตยาศย. 2547: 27 – 30) 1.2 ความหมายของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน.มาจากภาษาองกฤษวา.Problem-Based Learning (PBL) มนกการศกษาหลายคนไดเรยกชอแตกตางกน เชน การเรยนรโดยใชปญหาเปนหลก (ทองจนทร หงศลดารมภ. 2544:.5) การจดการเรยนการสอนทใชปญหาเปนหลก (ทศนา แขมมณ. 2548: 137; & สปรยา วงศตระหงาน. 2545:.1) การเรยนรจากปญหา (นรมล ศตวฒ. 2547: 70) และการเรยนแบบใชปญหาเปนหลก (รชนกร หงสพนส. 2547:.44) ในการวจยครงนผวจยใชคาวา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และมนกการศกษาใหความหมายไว ดงน กาลเลเกอร (Gallagher.. 1997: 332 – 362) ไดใหความหมายวา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เปนการเรยนรทนกเรยนตองเรยนรจากการเรยน โดยนกเรยนจะทางานรวมกนเปนกลม เพอคนหาวธการแกปญหา โดยจะบรณาการความรทตองการใหนกเรยนไดรบกบการแกปญหาเขาดวยกน ปญหาทใชมลกษณะเกยวกบชวตประจาวนและมความสมพนธกบนกเรยน การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานจะมงเนนพฒนานกเรยนในดานทกษะการเรยนร มากกวาการเรยนรทนกเรยนจะไดมาและพฒนานกเรยนสการเปนผทสามารถเรยนรโดยการชนาตนเองได

10

บาเรลล (Barell.. 1998:.7) กลาววา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เปนกระบวนการของการสารวจเพอจะตอบคาถามสงทอยากรอยากเหน ขอสงสยและความมนใจเกยวกบปรากฏการณธรรมชาตในชวตจรงทมความซบซอน ปญหาทใชในกระบวนการเรยนรจะเปนปญหาทไมชดเจน มความยาก หรอมขอสงสยมาก สามารถหาคาตอบไดหลายคาตอบ ทอรพ และ แซก (Torp; & Sage.. 1998: 14 – 16) .กลาววา.การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เนนการจดประสบการณการเรยนรทไดจากการสารวจ.คนควา.และการแกปญหาทมความสมพนธเกยวกบชวตประจาวน ซงนกเรยนอาจพบ การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานนน เปนทงยทธวธการเรยนการสอนและใชเปนแนวทางในการจดหลกสตร ซงมลกษณะดงดดนกเรยนใหเขาไปมสวนรวมในการแกปญหา.ครจะเปนผทคอยใหคาแนะนา และออกแบบสภาพแวดลอมการเรยนรสงเสรมใหนกเรยนไดคดและสารวจ หลกสตรทสรางขน จะมปญหาเปนแกนกลาง มบทบาทในการเตรยมประสบการณจรงทสงเสรมกจกรรมการเรยนร สนบสนนใหสรางความรดวยตนเองและบรณาการ สงตางๆ ทเรยนรในโรงเรยนกบชวตจรงเขาดวยกน ในขณะทเรยนร นกเรยนจะถกทาใหเปนนกแกปญหาและพฒนาไปสการเปนผทสามารถเรยนร โดยการชนาตนเองได ในกระบวนการเรยนรดวยวธน ครจะเปนผรวมในการแกปญหา ทมหนาทสรางความสนใจ สรางความกระตอรอรนในการเรยนรใหกบนกเรยน เปนผแนะนาและอานวยความสะดวก เพอใหนกเรยนเกดการเรยนรอยางสมบรณ ฟนเคล และ ทอร (รชนกร หงสพนส. 2547: 46; อางองจาก Finkle; & Torp. 2003: 1) กลาววา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน หมายถง การพฒนาหลกสตรและวธการสอน ทงการแกปญหา ความรพนฐานของกลมสาระการเรยนรตางๆ และทกษะการแกปญหาไปพรอมๆ กน โดยนกเรยนมบทบาทในการแกปญหาทเกดขนจรง ทองจนทร หงศลดารมภ..(2538:.5) กลาววา.การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน หมายถง วธการจดการเรยนรทใชปญหาเปนเครองกระตนใหนกเรยนเกดความตองการทจะใฝหาความรเพอแกปญหา ทงนโดยเนนใหนกเรยนเปนผตดสนใจในสงทตองการแสวงหาและรจกการทางานรวมกนเปนทมภายในกลมนกเรยน โดยผสอนมสวนรวมเกยวของนอยทสด กลยา ตนตผลาชวะ (2548: 77) ใหความหมายวา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เปนรปแบบการสอนทเชอวา มโนทศน ความรและทกษะไดมาจากความเขาใจ รปญหา และไดแกปญหาของนกเรยนโดยปญหาทเรยนรนนเปนตวกระตนใหเกดการประสมประสานความรเดมกบความรใหมอยางเปนระบบ ซงเปนทางนาไปสการสรางเปนองคความรเกยวกบเนอหาวชาทเรยนดวยตนเอง และสามารถนาความรทไดนนไปประยกตไดอยางตอเนอง มณฑรา ธรรมบษย.(2545: 2 – 3).กลาววา.การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เปนรปแบบการจดการเรยนรทเกดขนจากแนวคดตามทฤษฎการเรยนรแบบสรางสรรคนยม โดยใหนกเรยนสรางความรใหม จากการใชปญหาทเกดขนในโลกแหงความเปนจรง เปนบรบทของการเรยนร เพอใหนกเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะหและคดแกปญหา รวมทง ไดความรตามศาสตรในสาขาวชาทตนศกษาดวย การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน จงเปนผลมาจากกระบวนการทางานทตองอาศยความเขาใจ และการแกไขปญหาเปนหลก

11

นภา หลมรตน (2540: 12 – 13) กลาววา การเรยนแบบ Subject-based Leaning หรอการเรยนแบบเดม นกศกษาจะตองอานหนงสอ/เรองราวทงหมด เพอจะไดครอบคลมใหมากทสด สงทนกศกษาจะไปศกษามกเปนสงทกาหนดโดยคร ครเปนคนคดวาอะไรทนกศกษาตองรในขณะทการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน นกศกษาตองคนใหพบวา เขาตองรอะไรทเกยวกบปญหานนบาง รปแบบของการจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน.อาจจะเปนโครงการทาวจย.การเรยนรจากกรณตวอยางจาก สถานการณคบขนบางอยาง หรอแมแตสถานการณทางคลนก วธเรยนจะเรยนแบบมการชนา โดยคร มการศกษาดวยตนเอง ประเมนการเรยนรดวยตนเอง โดยผานกระบวนการทางานเปนกลม หรอการทากลมยอย วลล สตยาศย (2547:.16 – 17) สรปวา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน หรอ PBL คอ วธการเรยนรทเรมตนดวยการใชปญหา เปนตวกระตนใหผเรยนไปศกษาคนควาศกษาหาความรดวยวธการตางๆ จากแหลงวทยาการทหลากหลาย เพอนามาใชในการแกปญหาโดยมการศกษาหรอเตรยมตวลวงหนาเกยวกบปญหาดงกลาวมากอน การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน คอ วธการสอนทนกเรยนเปนกลมยอย เรยนความรโดยใชประเดนสาคญในกรณปญหาทเปนจรงหรอกาหนดขน เปน ตวกระตนใหนกเรยนศกษาดวยตนเอง โดยการสบคนหาความรหรอทกษะตางๆ แลวนาความรทคนหามาเลาสกนฟง พรอมทงรวมกนอภปราย รวมกนเรยนรแลวลงสรปเปนความรใหม สปรยา วงษตระหงาน (2545:.1) กลาววา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน คอ ขบวนการทแสวงหาความร ความเขาใจ ทกษะ และเจตคต จากสถานการณ ทไมคนเคยมากอน เปนการรวบรวมขอมลการเรยนรมาประยกตใชกบสถานการณนนๆ.เปนกระบวนการทางการศกษาทออกแบบอยางเหมาะสม และกระตนเราใหเกดการเรยนร แตควรใหโอกาสนกเรยนในการฝกหดประยกตในสงทไดเรยนมา และไดรบผลลพธททนเวลา ทาใหเกดการฝกวเคราะหใชเหตผลอยางตอเนอง และสรางโครงความคดของนกเรยนอยางมแบบแผน รชนกร หงสพนส (2547:.46) กลาววา การจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน เปนวธการจดการเรยนรรปแบบหนงทใหนกเรยนไดเรยนรเนอหาทเปนการบรณาการ ทงนเปนการจดการเรยนรทเรมดวยปญหา เพอกระตนใหเกดความอยากร และแสวงหาความรเพมเตม และพฒนาการคดดวยทกษะ การแกปญหา การเรยนรดวยตนเองและการทางานเปนกลม ทศนา แขมมณ (2548:.137) กลาววา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เปนการจดสภาพการณของการเรยนการรทใชปญหาเปนเครองมอในการชวยใหนกเรยนเกดการเรยนร ตามเปาหมาย โดยครอาจนานกเรยนไปเผชญสถานการณปญหาจรง หรอครอาจจดสภาพการณใหนกเรยนเผชญปญหา และฝกกระบวนการคดวเคราะหปญหา แกปญหารวมกนเปนกลม ซงชวยใหนกเรยนเกดความเขาใจในปญหานนอยางชดเจน ไดเหนทางเลอก และวธการทหลากหลายในการแกปญหานน รวมทง ชวยใหนกเรยนเกดความใฝร เกดทกษะกระบวนการคด และกระบวนการแกปญหาตางๆ จากความหมายทนกการศกษาไดใหไว ดงกลาวสามารถสรปไดวา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเปนการจดการเรยนรทเรมจากการใชปญหาหรอสถานการณเปนตวกระตนใหนกเรยน

12

ใฝหาความร และคนควาหาความรดวยการศกษาดวยตนเอง และผานกระบวนการกลม เพอแกปญหาหรอสรางองคความรขน 1.3 แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานมหลายทฤษฎ โดยนกจตวทยาหลายทานสนบสนนทฤษฎการเรยนรตางๆ ทเกยวของกบการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน ดงน มโล และ เอฟเวนเซน (Hmelo; & Evenson. 2000: 4) ไดสนบสนนวาการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเกยวของกบการเรยนรแบบสรางสรรคนยม..ซงมรากฐานมาจากทฤษฎการเรยนรของ เพยเจท และ ไวกอทสกทเชอวา การเรยนรเปนกระบวนการพฒนาทางสตปญญาทนกเรยนเปนผสรางความรดวยตนเอง กระบวนการสรางความรเกดจากการทผเรยนมปฏสมพนธกบสงแวดลอม และเกดการซมซบ หรอดดซมประสบการณใหม และปรบโครงสรางสตปญญาใหเขากบประสบการณใหม นอกจากนนยงมทฤษฎการเรยนรดวยการคนพบของบรเนอร ซงเชอวา การเรยนรทแทจรงมาจากการคนพบ ของแตละบคคล โดยผานกระบวนการสบเสาะหาความรในกระบวนการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน เมอนกเรยนเผชญกบปญหาทไมร ทาใหนกเรยนเกดความขดแยงทางปญญา และผลกดนใหนกเรยนไปแสวงหาความร และนาความรใหมมาเชอมโยงกบความรเดมเพอแกปญหา มโล และ ลน (รชนกร หงสพนส. 2547: 47; อางองจาก Hmelo; & Lin. 2000: 231 – 232) กลาววา การเรยนแบบใชปญหาเปนฐานเกยวของกบทฤษฎการประมวลสารสนเทศ หรอขอมลขาวสารตรงทวา ไดนาขอมลขาวสารหรอสารสนเทศไปใชในการแกปญหา เดไลเซล (Delisle. 1997: 1 – 2) ไดกลาวถงการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานวา มรากฐานมาจากทฤษฎทางการศกษาของ จอหน บ ดวอ (John, B. Dewey) ซงมชอวา การศกษาแบบพพฒนาการ ทเนนการเตรยมประสบการณ เพอพฒนานกเรยนในทกๆ ดานโดยคานงถงความสนใจ ความถนด ความตองการทางดานอารมณ และสงคมของนกเรยน เนนใหนกเรยนเหนความสาคญของกจกรรมและประสบการณ นกเรยนตองลงมอกระทาดวยตนเอง ครเปนเพยงผชแนะแนวทางเทานน รชนกร หงสพนส (2547:.46) กลาววา โดยทวไปการเรยนแบบใชปญหาเปนฐาน มแนวคดบนพนฐานของทฤษฎจตวทยาพทธปญญานยม เปนการเรยนรโดยเนนการใชกระบวนการคด ความเขาใจ การรบรสงเราทมากระตนผสมผสานกบประสบการณเดมในอดต ทาใหเกดการเรยนร ซงผสมผสานระหวางประสบการณปจจบนกบประสบการณในอดต โดยอาศยกระบวนการทางปญญาเขามามอทธพลในการเรยนร จากแนวคดและทฤษฎทกลาวมาขางตน สามารถสรปไดวา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเปนการเรยนรทนกเรยนสามารถสรางความรดวยตนเอง เปนการคนพบความรดวยตนเอง และนกเรยนลงมอกระทาดวยตนเอง การเรยนรเกดจากการผสมผสานระหวางประสบการณปจจบนกบประสบการณในอดต โดยทครมบทบาทเปนเพยงผชแนะแนวทางเทานน

13

1.4 ลกษณะการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ลกษณะของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ไดมผกลาวไว ดงน ชารลน และคณะ (วลล สตยาศย. 2547: 16; อางองจาก David, MS.; & Hardens RM. 1999:.130 – 140)..ไดกลาวถงลกษณะทสาคญของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานไว 7 ประการ ดงน 1. ใชปญหาเปนตวกระตนใหเกดการเรยนร 2. เปนยทธวธทางการศกษาทไมใชเปนวธการแบบโดดเดยว แตมกใชรวมกบวธการอนๆ ดวย เชน การบรณาการ การเรยนเปนกลมยอย 3. เปนรปแบบการเรยนรทมนกเรยนเปนศนยกลาง 4. นกเรยนมสวนรวมในการเรยนร 5. นกเรยนมการกระตนความรเดมทมอยมาใช 6. บรรยากาศของการเรยนเปนไปอยางมความหมาย เชน รวาสงทเรยน คอ สง ทจะนาไปใชในอนาคต 7. นกเรยนมโอกาสขยายและตอเตมความรความเขาใจใหสมบรณและเปนระบบ บารอวส และ แทมบลน (Barraws; & Tamblyn. 1980: 191 – 192) ไดสรปลกษณะของการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานไว ดงน 1. ปญหาจะถกเสนอใหนกเรยนเปนอนดบแรกในขนของการเรยนร 2. ปญหาทใชในการเรยนรจะเปนปญหาทเหมอนกบปญหาทนกเรยนสามารถพบ ในชวตจรง 3. นกเรยนจะทางานเปนกลมในการแกปญหา.โดยมอสระในการแสดงความสามารถในการใหเหตผล.การประยกตใชความรและการประเมนผลการเรยนรดวยตนเองทเหมาะสมกบขนตอนของการเรยนรในแตละขน 4. เปนการเรยนรดวยตนเองทมขนตอนในการเรยนรโดยใชปญหาเปนแนวทางในการกาหนดกระบวนการทางานเพอแกปญหา 5. ความรและทกษะทตองการใหนกเรยนไดรบจะเกดหลงการแกปญหาหรอการทางานทใชความรและทกษะเหลานน 6. การเรยนรจะประกอบดวยการทางานในการแกปญหาและการศกษาดวยตนเองโดยมลกษณะทบรณาการทงความรทนกเรยนมและทกษะกระบวนการเขาดวยกน สถาบนคณตศาสตรและวทยาศาสตรแหงอลนอยส (เมธาว พมวน. .2549:.14; อางองจาก Illinois Mathematics and Science Academy.. 2006:.Online) ไดกลาวถงลกษณะของการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานไว ดงน 1. ในการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานจะนาเสนอปญหาทมแนวทางในการแกปญหาอยางหลากหลายเปนอนดบแรก เปนจดศนยกลางของเนอหาสาระและบรบทของการเรยนร

14

2. ปญหาทเปนศนยกลางของการเรยนร จะมแนวทางในการแกปญหาไดหลากหลาย มความซบซอนไมตายตว มรปแบบการแกปญหาไมแนนอน การหาคาตอบมไดหลายแนวทาง ซงอาจไมไดคาตอบทเรวนก 3. ในชนเรยนนกเรยนมบทบาทเปนนกแกปญหา ครจะมบทบาทเปนผใหคาแนะนาและชวยเหลอ 4. ในกระบวนการเรยนการสอนนน จะมการแลกเปลยนขอมลตางๆ แตความรนน นกเรยนจะสรางขนดวยตนเอง การคดตองชดเจนมความหมาย สานกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550: 2 – 3) ไดสรปลกษณะสาคญของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานไว ดงน 1. ตองมสถานการณทเปนปญหา และเรมตนการจดกระบวนการเรยนรดวยการใชปญหาเปนตวกระตนใหเกดกระบวนการเรยนร 2. ปญหาทนามาใชในการจดกระบวนการเรยนร ควรเปนปญหาทเกดขนพบเหนไดในชวตจรงของนกเรยน หรอมโอกาสทจะเกดขนจรง 3. นกเรยนเรยนรโดยการนาตนเอง (Self-Directed Learning) คนหาและแสวงหาความรคาตอบดวยตนเอง ดงนน นกเรยนจงตองวางแผนการเรยนรดวยตนเอง บรหารเวลาเอง คดเลอกวธการเรยนร และประสบการณการเรยนร รวมทงประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง 4. นกเรยนเรยนรเปนกลมยอย เพอประโยชนในการคนหาความร ขอมลรวมกนเปนการพฒนาทกษะการแกปญหาดวยเหตและผล ฝกใหนกเรยนมทกษะในการรบสงขอมล เรยนรเกยวกบความแตกตางระหวางบคคล และฝกการจดระบบตนเอง เพอพฒนาความสามารถในการทางานรวมกนเปนกลม ความรคาตอบทไดมความหลากหลาย องคความรจะผานการวเคราะหโดยนกเรยน มการสงเคราะห และตดสนใจรวมกน การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานน นอกจากจดการเรยนเปนกลม แลวยงสามารถจดใหนกเรยนเรยนรเหนรายบคคลได แตอาจทาใหนกเรยนขาดทกษะในการทางานรวมกบผอน 5. การเรยนรมลกษณะการบรณาการความร.และบรณาการทกษะกระบวนการตางๆ เพอใหนกเรยนไดรบความรและคาตอบทกระจางชด 6. ความรทเกดจากการเรยนร จะไดมาภายหลงจากผานกระบวนการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานแลวเทานน 7. การประเมนผลเปนการประเมนผลจากสภาพจรง.โดยพจารณาจากการปฏบตงานความกาวหนาของนกเรยน วมล ชอบชนชม.(2547:.4).กลาววา.ลกษณะสาคญของการเรยนรโดยใชปญหา เปนฐาน คอ ใชปญหาหรอ Scenario เปนตวกระตนความอยากรของนกเรยนใชสถานการณจรงเปนเครองมอในการเรยนร เพอเชอมโยงกบความเปนจรงและนาไปใชไดจรงหลกการเรยนรตองตงอยบนความเปน สหวทยาการ ซงจะเปนไปตามสภาพจรงของสงคมและสงแวดลอมจรง มงเนนทกษะการคดการทางานเปนกลมยอย (ประมาณ 5 – 12 คน) โดยใหผเรยนกาหนดหวขอของการเรยนร ตามความสนใจของ

15

ตนเองอยางแทจรง จดเปนการเรยนการสอนแบบ Self-Directed Learning นนเอง จากลกษณะสาคญของการจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานทกลาวมาขางตน สามารถสรปลกษณะสาคญของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานไดวา เปนการเรยนรโดยใชปญหาเปนตวกระตนใหเกดกระบวนการเรยนร โดยปญหานนเปนปญหาทเกยวของกบนกเรยน หรอเกดขนไดในชวตจรง นกเรยนเปนผคนควา หรอแสวงหาคาตอบหรอวธการแกปญหาดวยตวเองผานกระบวนการกลมและเปนการเรยนรแบบบรณาการทกษะกระบวนการตางๆ เพอหาคาตอบของปญหา ความรจะเกดขนจากการคนหาคาตอบของปญหา 1.5 ลกษณะสาคญของปญหาในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน นกการศกษาหลายทานไดกลาวถงลกษณะสาคญของปญหาทใชในการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เชน ทอรป และ แซก (Torp;.&.Sage.. 1998:.20)..ไดกลาวถงลกษณะของปญหาในการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานไว ดงน 1. เปนปญหาทยากมความซบซอน 2. เปนปญหาทตองมการสบสวนคนควา รวบรวมขอมลมาใชเพอแกปญหา 3. เปนปญหาทไมสามารถหาคาตอบไดงายโดยใชสตรใดสตรหนงหาคาตอบ 4. เปนปญหาทมวธหาคาตอบไดหลายวธ ศนยการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานแหงมหาวทยาลยแซมฟอรด.(พจตร อตตะโปน. 2550: 19;.อางองจาก Center for Problem Base Learning at Samford University) ไดเสนอลกษณะของปญหาทใชในการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ดงน 1. เปนปญหาทมความซบซอนและเปนปญหาในโลกแหงความเปนจรง 2. เปนปญหาทตองมการสบสวนคนควา.รวบรวมขอมล.การไตรตรอง เพอแกปญหาและใชกระบวนการกลมในการหาคาตอบ 3. เปนปญหาทไมสามารถหาคาตอบไดทนทจะตองมการตรวจสอบกอน และเปนปญหาทตองใชความรหรอประสบการณในการหาคาตอบ 4. เปนปญหาทไมสามารถหาคาตอบไดงาย และมหลายคาตอบ ไมสามารถใชสตรใดสตรหนงหาคาตอบไดทนท สานกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550: 3 – 4) ไดกลาววา การจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน สงสาคญทสด คอ ปญหาหรอสถานการณทเปนตวกระตนใหเกดกระบวนการเรยนรลกษณะสาคญของปญหาม ดงน 1. เกดขนในชวตจรงและเกดจากประสบการณของนกเรยน.หรอนกเรยนอาจมโอกาสเผชญกบปญหานน 2. เปนปญหาทพบบอย มความสาคญ มขอมลเพยงพอสาหรบการคนควา 3. เปนปญหาทยงไมมคาตอบชดเจนตายตว เปนปญหาทมความซบซอนคลมเครอ

16

หรอนกเรยนเกดความสงสย 4. เปนปญหาทมประเดนขดแยง ขอถกเถยงในสงคมยงไมมขอยต 5. เปนปญหาอยในความสนใจ เปนสงทอยากรแตไมร 6. ปญหาทสรางความเดอดรอน เสยหาย เกดโทษภย และเปนสงไมด หากใชขอมลโดยลาพงคนเดยวอาจทาใหตอบปญหาผดพลาด 7. ปญหาทมการยอมรบวาจรง ถกตอง แตนกเรยนไมเชอวาจรง ไมสอดคลองกบความคดของผเรยน 8. ปญหาทอาจมคาตอบหรอแนวทางในการแสวงหาคาตอบไดหลายทางครอบคลมการเรยนรทกวางขวางหลากหลายเนอหา 9. เปนปญหาทมความยากความงาย เหมาะสมกบพนฐานของนกเรยน 10. เปนปญหาทไมสามารถหาคาตอบไดทนท ตองการสารวจคนควาและรวบรวบขอมลหรอทดลองดกอน จงจะไดคาตอบ ไมสามารถจะคาดเดา หรอทานายไดงายๆ วาตองใชความรอะไร ยทธวธในการสบเสาะหาความรเปนอยางไร หรอคาตอบ หรอผลของความรเปนอยางไร 11. เปนปญหาสงเสรมความรดานเนอหาทกษะ สอดคลองกบหลกสตรการศกษา จากลกษณะของปญหาทไดกลาวมาในขางตนสามารถสรปลกษณะสาคญของปญหาทใชในการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานไดดงน เปนปญหาทกระตนหรอทาทายใหนกเรยนอยากคนควาหาคาตอบ เปนปญหาทเกยวของกบนกเรยนหรอเกดขนในชวตประจาวน อยในความสนใจของนกเรยน มความยากงายเหมาะสมกบวยของนกเรยน เปนปญหาทไมสามารถหาคาตอบไดทนท แตจะตองคนควาหาขอมลดวยวธการตางๆ กอน และเปนปญหาทสอดคลองกบเนอหาหรอหลกสตรการศกษา 1.6 องคประกอบของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน นกการศกษาหลายทานไดกลาวถงองคประกอบของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เชน กลยา ตนตผลาชวะ (2548: 78 – 79) กลาวถง ลกษณะเฉพาะของการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานประกอบดวยองคประกอบทสาคญ 4 ประการ ดงน 1. ประเดนปญหาสาหรบเรยนรปญหา คอ หวใจสาคญของการสอนโดยใหนกเรยนเรยนรแบบเนนปญหาเปนฐาน ลกษณะของปญหาทนามาเรยนจะเปนปญหาทพบบอย มกระบวนการเขาถงปญหาทซบซอน สามารถกระตนใหเกดคาถามไดครอบคลมกรอบแนวคด และสาระทตองเรยนตามหลกสตรทตองการใหเกดขนกบนกเรยน ประเดนปญหาสาหรบเรยนรมความหลากหลายตองอาศยการคนควาหาคาตอบในแงมมตางๆ ตองใชพนฐานความรอยางกวางขวาง สามารถสรางมโนทศนทสาคญๆ ได ขอสาคญของประเดนปญหาสาหรบเรยนร คอ ตองเปนปญหาทตรงตามจดประสงคของหลกสตร และระดบชนปของนกเรยน วธนาเสนอประเดนปญหาอาจเปนกรณศกษา การเลาเรอง หรอการสรางสถานการณจาลองอยางใดอยางหนงกได

17

2. สอการเรยน ในการเรยนรแบบเนนปญหาเปนฐานนกเรยนตองศกษาคนควาหา คาตอบ ดวยตนเองใหมากทสดและถกตองทสด จงจาเปนทนกเรยนจะตองมสอการเรยนทสมบรณทสด อยางนอยตองมตาราศกษาคนควา สถต ผลงานวจยทเกยวของ หากเปนไปไดควรมสอโสตทศนปกรณ และระบบเทคโนโลยสารสนเทศทนกเรยนสามารถเลอกใชเปนแหลงคนควาอยางอสระ นอกจากนบคคลและสถานทยงเปนสอการเรยนทนกเรยนสามารถเลอกใชได ครทาหนาทเปนผอานวยความสะดวก เปนผชแนะหรอจดทาเอกสารชแนะทนกเรยนสามารถสบคน มแหลงเรยนร เชน บคคล สถานท ถาแหลงเรยนรเปนชมชนหรอสถานทตองมคาชแนะบรรยากาศและวธการเขาถงดวย 3. ความรบผดชอบของนกเรยน.นกเรยนตองรบผดชอบการเรยนรดวยตนเอง และพงความตงใจของตนเองในการศกษาคนควา.เพอใหไดมาซงคาตอบและขอความรทตองการ นกเรยนตองชวยเหลอซงกนและกนในการอภปรายเพอคนประเดนความรและคาตอบในการแกปญหา นกเรยนตองมงมนและความซอสตยในการศกษาดวยตนเองอยางเครงครด การเรยนจงจะมประสทธภาพ 4. บทบาทของคร ครทาหนาทเปนผสนบสนนการเรยนใหเปนไปตามจดประสงคโดยทาหนาท 3 ประการ คอ 4.1 อานวยความสะดวกดานวสดอปกรณและสงจาเปนตางๆ ในการศกษาคนควาของนกเรยน 4.2 ใหคาแนะนาเมอจาเปนเทานน เพอใหนกเรยนเกดการเรยนรดวยตนเองอาจตองใหขอความรแกนกเรยนบางในกรณทพบวา นกเรยนไมสามารถสบคนเองไดและ 4.3 เปนผประเมนสมรรถนะของนกเรยนขณะเรยนเปนระยะๆ จงใจใหนกเรยนเกดแนวทางการศกษาและคดคนโดยการอภปราย ซกถาม แลกเปลยนความคดเหนชวยเสรมและสรปประเดนสาคญของการเรยนแตละครง

มนสภรณ วฑรเมธา (2544: 58) กลาววา การเรยนรดวยวธการสอนแบบใชปญหาเปนฐานมองคประกอบทสาคญ ดงนคอ 1. เปนการเรยนทใชเทคนคการสอนกลมยอย มนกเรยนเปนกลมประมาณ 6 – 8 คน และจะมการอภปรายถกเถยงในกลม เพอใหเกดการเรยนรไปดวยกน 2. เปนการเรยนรทยดนกเรยนเปนศนยกลาง กลาวคอ การเรยนรเกดขนนกเรยนเรยนรดวยตนเองเปนสาคญ.การจดการเรยนการสอนจะเนนการเรยนรทนกเรยนเปนผกาหนดสงทตองการจะเรยน และนกเรยนจะตองไดรบการอานวยความสะดวกใหเกดการเรยนรดวยตนเอง 3. เปนการเรยนรเนอหาวชาทบรณาการ ทงนปญหาทจะนามาใชเปนสอในการเรยน จะเปนปญหาทางวชาชพทบรณาการโดยตวของมนเองโดยอตโนมต การทนกเรยนจะแกปญหาทางวชาชพไดตองอาศยความรเกยวกบหลายวชาชพมาบรณาการเพอแกปญหา 4. เปนการเรยนทนกเรยนควบคมการเรยนรดวยตนเอง โดยกาหนดเนอหาวชาท จะเรยนเฉพาะทเหมาะสมจะนาไปแกปญหาทตงขนไว นกเรยนจะเปนผควบคมลาดบขนตอนในการเรยนของตนเองและกลมดวยตนเอง

18

5. เปนการเรยนทนกเรยนจะประเมนผลสมฤทธไดดวยตนเอง เนองจากในขนตอนของการเรยนนกเรยนจะตองคนความรทจะนาไปใชในการแกปญหาตามสถานการณ เมอนกเรยนไปศกษาคนควาความรดวยตนเองมาแลวตองนาความรมาใชในการแกปญหา นกเรยนจะตองรบรไดวาตนเกดการเรยนรหรอยง จากการทสามารถแกปญหาไดหรอไมโดยกระบวนการทเกดขน นกเรยนจงเปนผทรดวาตนเกดสมฤทธผลในการเรยนอยางไร มณฑรา ธรรมบศย (2549: 43) กลาววา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน จะประสบความสาเรจไดตองมสวนประกอบทสาคญครบทง 5 ประการ 1. ปญหา จดวา เปนสวนทสาคญทสด เพราะทาหนาทเสมอนเปนศนยรวมของ การเรยนร 2. การบรณาการความคด เกดขนหลงจากทผเรยนรบรกรณปญหาแลว ปญหาท ออกแบบมาเปนอยางดจะชวยทาใหนกเรยนสามารถบรณาการความคดรวบยอดและทกษะตางๆ ทจาเปน ตองใชในกระบวนการแกปญหาไดอยางมประสทธภาพ 3. การทางานเปนทม ชวยทาใหกระบวนการแกปญหาดาเนนไปอยางราบรน ยกเวนเมอนกเรยนตองการแกปญหาโดยใชการทาวจย ครอาจใหนกเรยนทางานคนเดยวได 4. กระบวนการแกปญหา เปนสงจาเปนทขาดไมได เพราะคาตอบสดทายของนกเรยนเกดจากการใชกระบวนการแกปญหา 5. การเรยนรดวยตนเอง เปนการฝกใหนกเรยนรจกรบผดชอบตอผลลพธทเกดจากการเรยนรของตนเอง ทาใหนกเรยนตองดนรน ขวนขวายหาความรเพอนาไปใชในการแกไขปญหาใหได จากองคประกอบการสอนเพอการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานทไดกลาวมาในขางตน สามารถ สรปองคประกอบของการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานไดดงน ประเดนปญหา การเรยนรเปนกลมยอย การเรยนรดวยตนเอง การบรณาการความคด.และครทเปนผแนะแนวทางการเรยนร ผอานวยความสะดวก และประเมนผล 1.7 กลไกพนฐานของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ทองจนทร หงศลดารมภ (2538: 5 – 6) ไดกลาววา ในการเรยนการสอนโดยใชปญหาเปนฐานนนสงทสาคญทตองคานงถงกคอการใหนกเรยนไดผานกลไกตางๆ อยางครบถวน 3 ประการ คอ 1. การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 2. การเรยนรดวยตนเอง 3. การเรยนรโดยใชกลมเลก ซงกลไกทงสามนจะสมพนธกนอยางใกลชด และเกดขนทกขณะทนกเรยนดาเนนการเรยนร ดงภาพประกอบ 1

19

ภาพประกอบ 2 ความสมพนธกลไกการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

ทมา: ทองจนทร หงศลดารมภ. (2538, พฤศจกายน – ธนวาคม). การเรยนรโดยใชปญหา เปนหลก. วารสารขาวสารกองบรการการศกษา. 6(58): 6.

จากกลไกพนฐานในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ซงไดแก การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน การเรยนรดวยตนเอง และการเรยนรโดยใชกลมเลก ซงแตละกลไกมรายละเอยด ดงน 1.7.1 การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน งานวจยครงนการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน คอ การจดการเรยนรทเรมจากการใชปญหาหรอสถานการณเปนตวกระตนใหผเรยนใฝหาความร และคนควาหาความรดวยการศกษาดวยตนเองและผานกระบวนการกลม การเรยนเปนกลมยอย เพอแกปญหาหรอสรางองคความรขนจากการคนควาหาคาตอบของปญหา โดยครมสวนรวมนอยทสด โดยมขนตอนในการเรยนร 6 ขนตอน คอ กาหนดปญหา ทาความเขาใจกบปญหา ดาเนนการศกษาคนควา สงเคราะหความร สรปและประเมนคาของคาตอบ นาเสนอและประเมนผลงาน 1.7.2 การเรยนรดวยตนเอง นกการศกษาไดใหความหมายของการเรยนรดวยตนเอง ดงน เอกเกน และ คอแชก (Eggen; & Kuachak. .2001:.229) กลาววา การเรยนรดวยตนเอง จะพฒนาขนไดเมอนกเรยนไดตระหนกและควบคมการเรยนรของตนเอง เปนรปแบบการรคด ซงเกยวของกบการรวา เราตองการรอะไร รวาเรารอะไร รวาเรายงไมรอะไร และคดหาวธการทจะเรยนรดวยตนเอง ทองจนทร หงศลดารมภ (2638: 6) กลาววา การเรยนรดวยตนเอง คอ ขบวนการเรยนรทใหนกเรยนมเสรภาพในการใชความรความสามารถในการแสวงหาความรดวยตนเอง โดยนกเรยนจะตองรบผดชอบทงในดานการกาหนดการดาเนนงานของตนเอง ยอมรบความรบผดชอบตนเองทมตอกลม

การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-Base Learning)

การเรยนรโดยใชกลมเลก (Small-Group Learning)

การเรยนรดวยตนเอง (Salf-Directed Learning)

20

คดเลอกประสบการณการเรยนรดวยตนเองและการประเมนผลตนเอง ตลอดจนวพากษวจารณงานของตนเองดวย จากความหมายของการเรยนรดวยตนเองขางตนสรปไดวา การเรยนรดวยตนเองเปนการเรยนรทนกเรยนไดลงมอปฏบตงานดวยตนเอง ตามความสามารถ และความสนใจของตนเอง ประเมนผลตนเองตลอดจนวพากษวจารณงานของตนเองได และเรยนรตนเองวา ตนเองรอะไรบาง ยงไมรอะไรและตองการรอะไรเพมเตม นกการศกษาไดเสนอขนตอนการเรยนรดวยตนเอง ดงน แคนด.(Candy.. 1991:.75).ไดนาเสนอขนตอนของการเรยนรดวยตนเอง ซงม.6 ขนตอน ดงน 1. ระบสงทควรเรยนร 2. ระบความตองการในการเรยนร 3. สรางจดประสงคการเรยนร 4. กาหนดวธการศกษาคนควา 5. ดาเนนการตามวธการศกษาคนควาทวางไวใหบรรลเปาหมาย 6. ประเมนประสทธภาพของการเรยนรดวยตนเอง เอกเกน และ คอแชก (Eggen;.& Kuachak.. 2000:.230) ไดนาเสนอขนตอนของ การเรยนรดวยตนเอง ดงน 1. ประเมนผลการเรยนรทสมพนธกบปญหาทเผชญ 2. ระบขอมลทตองการหาเพมเตม 3. พฒนาและวางแผนการรวบรวมขอมล แสวงหาขอมลใหม 4. ใชความรทไดรบมาแกปญหา 5. การพจารณาไตรตรองเปาหมายทพบ พจต อตตะโปน (2550:.22) ไดกาหนดขนตอนการเรยนรดวยตนเอง โดยใชปญหา เปนฐาน ไดแก 1. การตงเปาหมายของการเรยนร 2. กาหนดขอบเขตของการศกษา 3. กาหนดวตถประสงคของการศกษา 4. กาหนดวธการศกษาคนควา 5. รวบรวมขอมลและดาเนนตามวธการศกษาคนควา 6. วเคราะหขอมลและประมวลผล 7. สรปขอมลทคนพบและหาแนวทางในการแกปญหา 8. ประเมนผลการเรยนรเพอตรวจสอบประสทธภาพของการเรยนรดวยตนเอง จากขนตอนการเรยนรดวยตนเองทไดกลาวมาขางตน สามารถสรปขนตอนของการเรยนรดวยตนเองได ดงน

21

1. ตงเปาหมายการเรยนร 2. กาหนดวตถประสงคการเรยนร 3. กาหนดวธการศกษาคนควา 4. รวบรวมขอมล 5. วเคราะหขอมลและประมวลผล 6. สรปขอมล 1.7.3 การเรยนรโดยใชกลมเลก นกการศกษาไดใหความหมายของการเรยนรโดยใชกลมเลก ดงน ทองจนทร หงศลดารมภ (2538:.6) และ สปรยา วงษตระหงาน (2545:.2) ไดใหความหมายทคลายคลงกนวา การเรยนรเปนกลมเลก เปนวธการททาใหนกเรยนไดพฒนาความสามารถในการทางานรวมกบผอนเปนทม และยอมรบประโยชนของการทางานรวมกนใหคนควาหาแนวคดใหมๆ ทศนา แขมมณ (2548: 347) ไดใหความหมายของการเรยนรโดยใชกลมเลกวา คอ กระบวนการทครใชในการชวยใหนกเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงคทกาหนด โดยการจดนกเรยนเปนกลมเลกๆ ประมาณ 4 – 8 คน และใหนกเรยนในกลมพดคยแลกเปลยนขอมล ความคดเหน และประสบการณในประเดนทกาหนดและสรปผลการอภปรายออกมาเปนขอสรปของกลม สคนธ สนธพานนท; และคนอนๆ (2545: 84 – 85) ไดกลาวถงขนตอนของการเรยนรโดยใชกลมเลก ซงมขนตอนการดาเนนการ ดงน 1. ขนนาเขาสบทเรยน 1.1 แบงนกเรยนเปนกลมยอย ผสอนแนะนาวธการเรยนร แนะนาการสราง สมพนธภาพระหวางสมาชกในกลม จดบรรยากาศ และสถานทเพอเปนการเตรยมความพรอม 1.2 ชแจงวตถประสงคการเรยนร กฎเกณฑในการทางาน ระเบยบตางๆ 1.3 ทบทวนความรเดม 1.4 ชแจงแนวทางการศกษาหาความร ระยะเวลาในการทางาน และเปดโอกาสใหนกเรยนซกถามขอสงสยกอนลงมอทางาน 2. ขนการจดการเรยนร 2.1 นกเรยนลงมอกระทากจกรรมตางๆ ทผสอนเตรยมไว 2.2 วเคราะหประสบการณการเรยนร.วเคราะหกระบวนการเรยนร.ครกาหนดใหผสงเกตการณกจกรรมการเรยนรของกลมจากกจกรรมทนกเรยนปฏบตและสมพนธภาพ ในกลม โดยการอภปรายถงวธการทางาน ความรสกททางานรวมกน นกเรยนไดความรเนอหาอยางไร วธการไดความรนนมาไดอยางไร นกเรยนแตละคนไดมสวนรวมในการระดมพลงสมอง ชวยกนคนควาหาความร 2.3 การวเคราะหเนอหา.เปนการแลกเปลยนความคดเหนและสงทได จากการเรยน การแลกเปลยนประสบการณการเรยนรซงกนและกน ไดคนพบแนวคดทตองการขยายประสบการณการเรยนรทเหมาะสมและมความหมายตอนกเรยน เพอเปนการปลกฝงใหนกเรยนรจกยอมรบฟงความคดเหนของผอน มความเออเฟอเผอแผ

22

3. ขนสรปและนาหลกการไปประยกตใช 3.1 ใหนกเรยนสรปความรทได 3.2 สรปกระบวนการเรยนรและแนวคดในการทางานรวมกน 3.3 ครกระตนใหนกเรยนเชอมโยงความคดของแตละคนผสมผสานกน และนาหลกการทไดไปใชในชวตประจาวนของตนเอง 4. ขนตอนการวดและประเมนผล 4.1 วดและประเมนผลวา นกเรยนบรรลผลการเรยนรตามทกาหนดหรอไม เชน นกเรยนไดรบความรทกาหนดหรอไม นกเรยนมกระบวนการ มทกษะในการแสวงหาความรอยางไรนกเรยนมปฏสมพนธทดในกลมอยางไร 4.2 ครสามารถวดและประเมนผลโดยการสงเกต โดยการประเมนผลตามสภาพจรง การใหขอสงเกตจะทาใหนกเรยนสามารถประเมนตนเองไดและตองปรบปรงพฤตกรรมของตน การประเมนการเตรยมการสอนของครทาใหครตองพฒนาปรบปรงกระบวนการจดการเรยนรดวย ทศนา แขมมณ (2548: 347 – 348) ไดสรปขนตอนทสาคญของการเรยนร โดยใช กลมเลกไว ดงน 1. ครจดนกเรยนออกเปนกลมยอยๆ กลมละประมาณ 4 – 5 คน 2. คร / นกเรยนกาหนดประเดนในการอภปราย 3. นกเรยนพดคยแลกเปลยนความคดเหนกนตามประเดนทอภปราย 4. นกเรยนสรปสาระทสมาชกในกลมไดอภปรายรวมกนเปนขอสรปของกลม 5. ครและนกเรยนนาขอสรปของกลมยอยมาใชในการสรปบทเรยน 6. ครประเมนผลการเรยนรของนกเรยน จากความหมายขางตน ผวจยไดใหความหมายของการเรยนรโดยใชกลมเลกทใชในการวจย คอ เปนวธการเรยนรทอาศยการทางานเปนกลม โดยในกลมมสมาชก 4 – 5 คน ทมนกเรยนเกง ปานกลาง ออน คละกน ซงใชผลการเรยนเฉลยสะสมวชาชววทยาเปนเกณฑในการจาแนกนกเรยน เพอจดกลม ซงสมาชกในกลมจะสลบกนทาหนาทประธาน รองประธาน และเลขานการ สวนสมาชกทเหลอในกลมจะเปนผรวมทากจกรรมเพอการเรยนร โดยการแลกเปลยนความร ความคดเหนหรอรวมกนแกปญหาเพอใหบรรลวตถประสงคของการเรยนรวมกน โดยครเปนผแนะนาและสนบสนนใหผเรยนเกดการเรยนรและไดกาหนดขนตอนของการเรยนรโดยใชกลมเลกดงน คอ จดนกเรยนออกเปนกลมยอยๆ กลมละ 4 – 5 คน สมาชกในกลมรวมกนกาหนดเปาหมายการเรยนร กาหนดวตถประสงคของการเรยนร กาหนดวธการศกษาคนควา รวบรวมขอมล อภปรายภายในกลม ลงขอสรป ครและนกเรยนนาขอสรปของกลมยอยมาใชในการสรปบทเรยน ครและกลมรวมกนประเมนผลการเรยนร

23

1.8 ขนตอนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน นกการศกษาหลายทาน ไดกาหนดขนตอนของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ดงน ดไลเซล (Delisle.. 1997: 26 – 36) ไดกาหนดขนตอนในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานดงน 1. ขนเชอมโยงปญหา เปนขนตอนในการสรางปญหา เพราะในการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน นกเรยนจะตองมความรสกวาปญหานนมความสาคญตอตนกอน ครควรเลอกหรอออกแบบปญหาใหสอดคลองกบผเรยน ดงนนในขนนครจะสารวจประสบการณ ความสนใจ ของนกเรยนแตละบคคลกอน เพอเปนแนวทางในการเลอกหรอออกแบบปญหา โดยครอาจยกประเดนทเกยวของกบปญหาขนมารวมกนอภปรายกอนแลว ครและนกเรยนชวยกนสรางปญหาทผเรยนสนใจขนมาเพอเปนปญหาสาหรบการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ประเดนทครยกมานนจะตองเปนประเดนทมความสมพนธกบความรในเนอหาวชาและทกษะทตองการใหนกเรยนไดรบดวย 2. ขนจดโครงสราง ประกอบดวย แนวความคดตอปญหา ขอเทจจรงจากปญหา สงทตองเรยนรเพมเตม และแผนการจดการเรยนร โดยเสนอเปนรปตารางเพอจะไดเหนความสมพนธกนแตละหวขอ ดง ตาราง 1

ตาราง 1 โครงสรางของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

แนวความคดตอปญหา ขอเทจจรงจากปญหา สงทตองเรยนรเพมเตม แผนการจดการเรยนร

ทมา: Delisle Robert. (1997). How to use Problem-Based Learning in theClassroom. pp. 26 – 36.

3. ขนเขาพบปญหา ในขนนนกเรยนจะใชกระบวนการกลมในการสารวจปญหาตามโครงสรางของการเรยนรในขนท 2 คอ นกเรยนในกลมจะรวมกนเสนอแนวคดตอปญหา วามแนวทางเปนไปไดหรอไมในการแกปญหา จะแกปญหานน ดวยวธใด ความรอะไรทจะนามาเปนฐานของการแกปญหา จากนนนกเรยนในกลมจะรวมกนอภปรายถงขอเทจจรงทโจทยกาหนดมาให แลวกาหนดสงทตองกาหนดเพมเตม เพอจะไดนามาเปนฐานความรในการแกปญหาพรอมทง กาหนดวธการหาความร และแหลงทรพยากรของความรนนดวย เมอกลมกาหนดทกหวขอเสรจแลวกลมจะมอบหมายใหสมาชก ในกลมไปศกษาคนควาตามแผนการจดการเรยนรทกาหนดไว

24

4. ขนเขาพบปญหาอกครงเมอกลมไดไปศกษาความร ตามแผนการจดการเรยนรแลว กลมกจะรวมกนสงเคราะหความรทไดมานน วาเพยงพอทจะแกปญหานน หรอไมถาความรทไดมานน ไมเพยงพอ กลมกจะกาหนดสงทตองเรยนรเพมเตม ลงในแผนการจดการเรยนรอกครงแลวทาตามแผนการจดการเรยนรจนกวาจะไดความรทสามารถนาไปแกปญหาได ในขนตอนนนกเรยนในกลมตองใชการวเคราะหและสงเคราะหขอมลทไดมาจากการศกษาตามแผนการจดการเรยนรทาใหผเรยนพฒนาความรความสามารถในการสอสาร การพด การวเคราะห และการสงเคราะหขอมล 5. ขนผลตผลงาน ในขนนนกเรยนจะใชความรทไดศกษามาแกปญหาหรอสรางผลผลตขนสดทายของการเรยนร และนาเสนอผลผลตนนใหชนเรยนไดทราบผลทวกน 6. ขนประเมนผลงานและแกปญหา ในการประเมนผลงานของนกเรยน ทงครและนกเรยน จะมความรบผดชอบรวมกน ในการประเมน จะประเมนดานความร ทกษะดานความร ไดแก การแกปญหา การใหเหตผล การสอสาร และทกษะ ทางดานสงคมไดแกการทางานรวมกนเปนทม นอกจากทจะประเมนนกเรยนแลวครยงตองประเมนปญหาทใชในการเรยนรดวยวามประสทธภาพหรอไม กลยา ตนตผลาชวะ (2548: 79) อธบายไววา กระบวนการแกปญหาเปนขนตอนทสาคญของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน จากประเดนปญหาทกลมนกเรยนไดรบจากคร เมอครแนะนาเกยวกบการศกษาปญหา แหลงขอมลประกอบการศกษาแลวนกเรยนตองดาเนนการเรยนเอง 4 ขนตอน ดงน ขนท.1 ศกษาปญหา และตงสมมตฐาน.เมอกลมนกเรยนไดรบประเดนปญหาแลวใหกลมทาความเขาใจใหตรงกนกอนวา จดประสงคการเรยนรคออะไร แลวจงจะวเคราะหประเดนปญหาตงสมมตฐานเพอหาคาตอบ โดยนกเรยนประเมนตนเองวาตองใชความรอะไร สาขาวชาใด จะคนหาจากแหลงไหน เพอเปนพนฐานของการศกษาหาเหตผลและคาอธบาย เพอประมวลวาอะไรคอประเดนปญหาสาเหตและตอบปญหาใหได ขนท 2 ศกษาคนควาดวยตนเอง เพอใหไดขอความรทจะนามาตอบคาถามทกลมกาหนดขนการคนหาขอความรอาจทาไดหลายวธ เชน สมภาษณ ซกถามผเชยวชาญ ทดสอบตรวจสอบทางหองทดลอง อานตารา อานผลงานวจยหรอรายงานตางๆ ทเกยวของมาประกอบการตอบคาถาม ในขนตอนน นกเรยนจดทาแผนการจดการเรยนร โดยกาหนดความตองการการเรยนรของตนเองวาตองการยกระดบสมรรถนะการเรยนของตนจากทมอยเดมในปจจบนทงดานความร ทกษะ และเจตคตใหเพมขน แผนการจดการเรยนรนจะเปนแนวทางของการคนควาความร และจากดขอบเขตการคนหาความรสระดบทตองการ เมอคนหาความรไดแลวนกเรยนตองทาบนทกความรทไดไวดวย ขนท 3 ประยกตความร เปนขนตอนของการนาขอความรทไดจากการศกษาคนความาตอบคาถามหรอปญหา ทบทวนและสงเคราะหสงทไดคนพบมานาเสนอเปนผลงานใหครประเมน ครกระตนดวยคาถาม เพอใหมการสบคนทถกตองและอาจตองมบรรยายเพมเตมในสวนทผเรยนขาด และจาเปนตองเรยนร

25

ขนท.4 ประเมนผลการเรยนร การเรยนรแบบเนนปญหาเปนฐาน เปนการเรยนท นกเรยนสามารถประเมนสมรรถนะทางการเรยนไดดวยตนเองวา สามารถศกษาไดครอบคลมตามจดประสงคของการเรยนหรอไม ใชเวลาอยางไร ใชกระบวนการใหไดมาซงขอมลทตองเรยนรแบบไหน มคณคาพอกบการเรยนรหรอไม นกเรยนตองประเมนตนเองเกยวกบเหตผล ทกษะการแกปญหา ทกษะการคนควาความรทเพมขน รวมทงความรจากกลม สวนการประเมนโดยผอน เชน เพอน คร และผทเกยวของจะเนนในแงของความสามารถในการบรณาการความร การใหเหตผลในการแกปญหาอยางสมเหตสมผล และการแสดงถงการเรยนรดวยตนเอง ทองจนทร หงสลดารมภ (2533: 3 – 6) กลาววา ในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานจะเรมตนจาก “ปญหา” ซงนกเรยนใชเปนหลกในการดาเนนการแกปญหา จนกระทงเกดการเรยนรโดยสมบรณ โดยมขนตอน ดงน ขนตอนท 1 ทาความกระจางกบถอยคาและแนวคด กลมนกเรยนทาความเขาใจกบปญหาทไดรบเลอก แนวคดทยงไมเขาใจ โดยหาเอกสาร ตาราอนหรอความรพนฐานของสมาชกในกลม ขนตอนท.2 ระบตวปญหา กาหนดปญหาใหชดเจน โดยสมาชกในกลมจะตองม ความเขาใจทถกตองสอดคลองกน ขนตอนท 3 การวเคราะหปญหา โดยการแสดงความคดแบบระดมสมองของสมาชก ในกลมและใชกระบวนการแกปญหา ขนตอนท 4 การตงสมมตฐาน ตงสมมตฐานทสมเหตสมผลสาหรบปญหานน และตงสมมตฐานใหไดมากทสด ขนตอนท.5 การจดลาดบความสาคญของสมมตฐานจากสมมตฐานทไดมา กลมจะ ตองจดลาดบความสาคญ.โดยอาศยขอสนบสนนจากความจรงและความรจากสมาชกในกลม เพอพจารณาหาขอยตสาหรบสมมตฐานทปฏเสธไดในขนตน และคดเลอกสมมตฐานทตองหาขอมลเพมเตมตอไป ขนตอนท 6 การกาหนดวตถประสงคของการเรยนร เพอนาไปศกษาดวยตนเอง นกเรยนกาหนดวตถประสงคการเรยนร แสวงหาขอมลเพมเตมตามสมมตฐานทคดเลอกไว ขนตอนท 7 การแสวงหาความรหรอขอมลเพมเตมมารวบรวมไว จากวตถประสงค ทกาหนด สมาชกแตละคนในกลม มหนาทแสวงหาขอมลเพมเตมจากภายนอกกลม ซงหาจากแหลง ขอมล ทงเอกสารทางวชาการ และผเชยวชาญดานตางๆ แยกทางานเปนรายบคคลหรอไปเปนกลมแลวกลบมาพบกนในกลมอกครง ขนตอนท 8 การสงเคราะหขอมลแลวนามาพสจนสมมตฐาน กระบวนการเรยนรโดย ใชปญหาเปนฐานจะสมบรณได โดยการวเคราะหขอมลทแสวงหามาได เพอพสจนสมมตฐานทวางไว โดยสมาชกของกลมแตละคน จะนาความรทตนแสวงหามาไดเสนอตอสมาชกในกลม เพอพจารณาวาขอมลทไดมาพอเพยงตอการพสจนสมมตฐานหรอไม กลมอาจจะพบวา มขอมลบางสวนไมสมบรณ จาเปนตองหาขอมลเพมเตมได

26

ขนตอนท 9 การกาหนดหลกการและแนวทางการแกปญหา กระบวนการจะสนสดเมอกลมสามารถหาขอมลครบถวนตอการพสจนขอสมมตฐานทงหมด และสามารถสรปไดถงหลกการตางๆ ทไดจากการศกษาปญหาน รวมทงเหนแนวทางในการนาความร หลกการนนไปใชในการแกปญหาในสถานการณทวไป โรงเรยนแพทยทมหาวทยาลยลมบรก (วลล สตยาศย. .2547:.17 – 18; .อางองจาก Glaser, R.. 1991:.129 – 144) ซงปจจบนคอ มหาวทยาลยมาสตรคส เมองมาสตรคส ประเทศเนเธอรแลนด ม 7 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 ทาความเขาใจกบศพทหรอมโนทศน ขนตอนแรกน กลมนกศกษาจะตองพยายามทาความเขาใจกบศพท หรอมโนทศนทไดรบกอน หากมคาศพทหรอมโนทศนทยงไมเขาใจ หรอเขาใจไมตรงกนอย จะตองพยายามหาคาอธบายใหชดเจน โดยใชความรเดมของสมาชกภายในกลม หรอในบางกรณอาจตองใชพจนานกรมมาใชชวยอธบาย ขนตอนท 2 ระบปญหา หลงจากทาความเขาใจกบศพทและมโนทศนในขนตอนแรกแลวกลมจะตองชวยกนระบปญหาจากโจทยปญหาดงกลาว โดยสมาชกกลมจะตองมความเขาใจตอปญหาทตรงกน หรอสอดคลองกน ขนตอนท 3 วเคราะหปญหา ขนตอนน สมาชกกลมจะระดมสมองชวยกนวเคราะหปญหาและหาเหตผลมาอธบาย โดยอาศยความรเดมของสมาชกกลมเปนการใชการระดมสมองในการชวยกนคดอยางมเหตผล สรปรวบรวมความรและแนวคดของสมาชกเกยวกบขบวนการและกลไกของการเกดปญหา เพอนาไปสการสรางสมมตฐานตางๆ อนสมเหตสมผลสาหรบใชแกปญหานน ขนตอนท 4 การตงและจดลาดบความสาคญของสมมตฐาน หลงจากวเคราะหปญหา แลว กลมจะชวยกนตงสมมตฐานดงกลาวมาจดเรยงลาดบความสาคญ โดยอาศยขอมลสนบสนนจากความจรงและความรเดมของสมาชกในกลม เพอพจารณาหาขอยตสาหรบสมตฐานทสามารถปฏเสธได ในขนตน และคดเลอกสมมตฐานสาคญทจาเปนตองแสวงหาขอมลความรมาเพมเตมตอไป ขนตอนท 5 สรางวตถประสงคการเรยนร จากขนตอนท 4 กลมจะตองรวมกนกาหนดวตถประสงคการเรยนรการแสวงหาขอมลทจาเปนเพมเตม เพอนามาใชในการพสจนหรอลมลางสมมตฐานทไดคดเลอกไว ขนตอนท 6 รวบรวมขอมลนอกกลม ขนตอนนสมาชกแตละคนของกลมจะมหนาทรบผดชอบในการแยกยายกนไปแสวงหาความรเพมเตมตามวตถประสงคทกาหนดไว วธการหาขอมลควรมาจากแหลงวทยาการตางๆ ทหลากหลาย เชน ตารา วารสาร อนเตอรเนต เอกสารวชาการ หรอสอตางๆ ตลอดจนผเชยวชาญดานตางๆ ทเกยวของ ในการทางานดงกลาว อาจชวยกนทาเปนกลมหรอแยกกนทาเปนรายบคคลกได หากมเวลานอยกจาเปนตองแยกกนเปนรายบคคล และในระหวางนกลมอาจมการนดหมายพบปะกนตามจาเปนกอนจะถงขนตอนท 7 กได ขนตอนท.7 สงเคราะหขอมลทไดมาใหม ในขนตอนสดทาย กลมจะนาขอมลทไดเรยนรเพมเตมตามทกาหนดไวในวตถประสงคตามขนตอนท 5 กลบมาอภปรายรวมกน เพอทาการ

27

พสจนหรอลมลางสมมตฐานทตงไวตงแตแรก โดยสมาชกกลมแตละคนจะนาความรใหมทตนแสวงหามาไดเสนอตอสมาชกอนๆ ในกลม เพอชวยกนพจารณาวาขอมลทไดมาเพยงพอหรอไม ถาพบวาขอมลบางสวนยงไมครบถวนสมบรณ อาจตองมการหาขอมลเพมเตมอก กระบวนการของการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานจะสนสดกตอเมอกลมสามารถหาขอมลไดครบถวนมาพสจนสมมตฐานทงหมดได พรอมทงสามารถสรปหลกการตางๆ ทไดจากการศกษาปญหาน เปนแนวทางในการนาไปใชแกปญหาอนๆ ในอนาคตไดตอไป มหาวทยาลยฮารวารด เมองบอสตน ประเทศสหรฐอเมรกา (Feletti, GI.; & Caver, S. 1989: 42) ไดพฒนารปแบบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานชนดผสมผสานทเรยกวา Hybrid Model PBL โดยมความแตกตางจากการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเดมตรงทยงคงมการบรรยายตามระบบการศกษาเดมรวมอยดวย แตไดจานวนชวโมงบรรยายลง โดยเลอกบรรยายเฉพาะเรองทเปนกญแจสาคญ และขนตอนม 6 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 กลมนกศกษาจะไดรบโจทยปญหา โดยมไดมโอกาสศกษาลวงหนาเกยวกบปญหานมากอน ขนตอนท 2 ระบตวปญหาจากโจทยปญหา ขนตอนท 3 ระบเปาหมายการเรยนรทตองไปเรยนรเพมเตม ขนตอนท 4 สมาชกกลมแตละคนจะแยกยายกนไปศกษาหาความรเพมเตมตามทกาหนดไว ขนตอนท 5 กลมจะกลบมาพบกนใหม อภปรายตอเตมความรใหม เขากบความรเดม และทบทวนวาไดวตถประสงคทตงไวหรอไม ถายงไมครบถวนตามวตถประสงค อาจตองแยกยายกนไปหาขอมล

ขนตอนท 6 กลมชวยกนสงเคราะหขอมล และสรปหลกการทไดจากการศกษาปญหาดงกลาว เพอเปนแนวทางการแกปญหาในสถานการณอนๆ ตอไป คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร (ทองจนทร หงศสดารมภ. 2533) ไดแยกขนตอนของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเปน 9 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 ทาความเขาใจกบศพทหรอมโนทศนของโจทยปญหา หรอสถานการณนน ขนตอนท 2 ระบปญหาจากสถานการณหรอโจทยปญหา ขนตอนท 3 วเคราะหปญหาทไดจากขนตอนท 2 ขนตอนท 4 ตงสมมตฐาน ขนตอนท 5 จดเรยงลาดบความสาคญของสมมตฐาน ขนตอนท 6 กาหนดวตถประสงคการเรยนร ขนตอนท 7 แสวงหาความรเพมเตมดวยตนเอง เพอเรยนรตามวตถประสงคทกาหนดขนตามขนตอนท 6 ขนตอนท 8 รวบรวมความรทไดมาใหมมาทดสอบรวมกนกบสมาชกกลม

28

ขนตอนท 9 สรปการเรยนรทไดมา และพจารณาวา ความรทไดมาเหมาะสม และเพยงพอทใชแกปญหาดงกลาวหรอไม พรอมทงสรปเปนหลกการทจะนาไปใชไดตอไป ศนยการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน.(Center for Problem-Base Learning) ของมหาวทยาลยอลลนอยส (Illinois University) สหรฐอเมรกา (Torp; & Sage. 1998: 35 – 43; citing Illinois Problem-Base Learning Network. 1996: unpaged) ไดกลาวถงขนตอนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ดงน 1. ขนเตรยมความพรอมของนกเรยน ในขนนมจดมงหมายเพอเตรยมใหนกเรยน มความพรอมในการเปนผเผชญกบการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานซงการเตรยมความพรอมนขนอยกบอาย ความสนใจ ภมหลงของนกเรยน ในการเตรยมความพรอมนจะใหนกเรยนไดอภปรายเกยวเนองถงเรองทจะสอนอยางกวางๆ ซงจะตองตระหนกวาการเตรยมความพรอมนไมใชการสอนเนอหากอน เพราะการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ตางจากการเรยนรแบบอนตรงทความรหรอทกษะทนกเรยนไดรบจะเปนผลมาจากการแกปญหา 2. ขนพบปญหา ในขนนมจดมงหมายสนบสนนใหนกเรยนกาหนดบทบาทของตน ในการแกปญหา และกระตนใหนกเรยนตองการทจะแกปญหา ซงครอาจจะใชคาถามในการกระตนใหนกเรยนไดอภปรายและเสนอความคดเหนตอปญหา เพอมองเหนถงความเปนไปไดในการแกปญหา 3. ขนนยามวา เรารอะไร เราจาเปนตองรอะไร และแนวคดของเรา ในขนน มจดมงหมายเพอสงเสรมใหผเรยนไดพฒนาสงทตนร อะไรทจาเปนตองร และแนวคดอะไรทไดจาก สถานการณปญหา สงเสรมใหนกเรยนไดพจารณาถงความรทตนเองทเกยวของกบสถานการณปญหา และเตรยมใหนกเรยนพรอมทจะรวบรวมขอมล เพอนาไปแกปญหา ในขนนนกเรยนจะทาความเขาใจปญหาและพรอมทจะสารวจ คนควาหาความรเพอการแกปญหา ครจะใหนกเรยนไดกาหนดสงทตนรจากสถานการณปญหา สงทจาเปนตองเรยนรเพมเตมทจะมาสงเสรมใหสามารถแกปญหาได ซงจะระบแหลงขอมลสาหรบคนควา และแนวคดในการแกปญหา โดยเขยนลงในตารางอยางสมพนธกน ทง 3 สดมภ ดงตาราง 2

ตาราง 2 รปแบบการบนทกสงทร สงทตองรเพมเตมและแนวคดจากสถานการณปญหา

สงทร สงทจาเปนตองร แนวคด

ทมา: Torp Linda; & Sage Sara. (1998). Problem as Possibilities: Problem-Based Learning for K-12. pp. 35 – 43.

29

4. ขนกาหนดปญหา จดมงหมายในขนน เพอสนบสนนใหนกเรยนกาหนดปญหา ทแทจรงจากสถานการณทเผชญและกาหนดเงอนไขทขดแยงกบเงอนไขทปรากฏในสถานการณปญหาทกาหนดใหซงชวยใหไดคาตอบของปญหาทด 5. ขนการคนควา รวบรวมขอมลและแสนอขอมล นกเรยนจะชวยกนคนควาขอมล ทจาเปน ตองรจากแหลงขอมลทกาหนดไวแลวนาขอมลเหลานนมาเสนอตอกลมใหเขาใจตรงกนจดมงหมายในขนน ประการแรก เพอสนบสนนใหผเรยนวางแผน และดาเนนการรวบรวมขอมลอยางมประสทธภาพ พรอมทงเสนอขอมลนนตอกลม ประการทสอง เพอสงเสรมใหนกเรยนเขาใจวาขอมลใหมทคนความาทาใหเขาใจปญหาอยางไร และจะประเมนขอมลใหมเหลานนวา สามารถชวยเหลอใหเขาใจปญหาไดอยางไร ประการทสาม เพอสงเสรมใหนกเรยนมความสามารถทางการสอสาร และการเรยนรแบบรวมมอ ซงชวยใหการแกปญหามประสทธภาพ 6. ขนการหาคาตอบทเปนไปได จดมงหมายในขนน เพอใหนกเรยนไดเชอมโยงระหวางขอมลทคนความากบปญหาทกาหนดไว แลวแกปญหาบนฐานขอมลทคนความา เนองจากปญหาทใชในการเรยนรสามารถมคาตอบไดหลายคาตอบ ดงนนในขนนนกเรยนจะตองคนหาคาตอบทสามารถเปนไปไดใหมากทสด 7. ขนการประเมนคาของคาตอบ จดมงหมายในขนน เพอสนบสนนใหนกเรยนทา การประเมนคาสงทมาชวยในการแกปญหา (ขอมลทคนความา) และผลของคาตอบทไดในแตละปญหาวาทาใหนกเรยนรอะไร ซงนกเรยนจะแสดงเหตผล และรวมกนอภปรายในกลม โดยใชขอมลทคนควา มาเปนพนฐาน 8. ขนการแสดงคาตอบและการประเมนผลงาน ในขนนมจดมงหมายเพอสนบสนนใหนกเรยนเชอมโยงและแสดงถงสงทนกเรยนไดเรยนร ไดความรไดอยางไร และทาไมความรนน ถงสาคญในขนน นกเรยนจะเสนอผลงานออกมาทแสดงถงกระบวนการเรยนรตงแตตนจนไดคาตอบของปญหา ซงเปนการประเมนผลงานของตนเองและกลมไปดวย 9. ขนตรวจสอบปญหาเพอขยายความร ในขนนมจดมงหมายเพอใหนกเรยนรวมกนกาหนดสงทตองการเรยนรตอไป นกเรยนจะพจารณาจากปญหาทไดดาเนนการไปแลววา มประเดนอะไรทตนสนใจอยากเรยนรอก เพราะในขณะดาเนนการเรยนร นกเรยนอาจจะมสงทอยากรนอกจากทครจดเตรยมไวให จากขนท 1 ถงขนท 9 การดาเนนการเรยนรจะดาเนนการเปนวงจร หากขนใดมขอสงสยกยอนกลบไปขนกอนหนานนได เมอจบการเรยนรจากปญหาหนง ๆแลว จะกาหนดปญหาใหมของการเรยนรจากขนท 9 ทนกเรยนมความตองการเรยนร และในแตละขนจะประกอบดวยการประเมนผลการเรยนรไปพรอมกนดวย อรพรรณ ลอบญธวชชย (2543: 71) กลาววา กระบวนการของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มขนตอน ดงน 1. ขนทาความกระจางในปญหาทไดรบ โดยพจารณา คา ขอความ หรอแนวคดให ชดเจนโดยใชความรพนฐานของตนหรอสมาชกในกลม หรอจากการคนควาจากเอกสารตาราเพม

30

2. ขนระบตวปญหา เปนการพยายามเขาใจ และอธบายถงตวปญหา และระบถงสงทเปนปญหาอยางแทจรงในสาระทไดรบ 3. ขนการวเคราะหปญหา และตงสมมตฐาน ในขนน เนนการวเคราะหปญหาและขอสนบสนนโครงสรางของปญหา โดยใชความรพนฐานเดมทมอย เพอนาไปสการปฏบตทเหมาะสมถกตอง ในขนนเปนการระดมสมอง 4. การจดลาดบความสาคญของปญหา เปนการพจารณาหาขอยตสาหรบสมมตฐาน ทปฏเสธไดและเลอกสมมตฐานทตองแสวงหาขอมลเพมเตมตอไป 5. การกาหนดวตถประสงคการเรยนรวา การเรยนรนนๆ ตองการใหเกดอะไร เพอ จะไดกาหนดพจารณาใหบรรลวตถประสงค 6. ศกษาขอมลเพมเตมจากภายนอกกลมดวยตนเอง เพอการเรยนรตามวตถประสงค 7. สงเคราะหและทดสอบสมมตฐานทกาหนด 8. สรปการเรยนร หลกการ แนวคด วมล ชอบชนชม (2547: 4 – 6) กลาววา กระบวนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การตความหมายคาตางๆ ทปรากฏใน Scenario ทอาจเขาใจตางกนใหตรงกนกอน ขนตอนท 2 การหาประเดนปญหาหรอขอเทจจรง ขนตอนท 3 การระดมสมองเพออธบายประเดนของ Scenario นนๆ ขนตอนท 4 ตงสมมตฐานทสามารถ อธบายเหตการณใน Scenario โดยจะถกหรอผดกไมเปนไร ขนตอนท 5 กาหนดประเดนการเรยนรวาตองการเรยนรเกยวกบสงใดบาง เพอมาพสจนสมมตฐานทตงขน ขนตอนท 6 แตละคนทาการรวบรวมขอมล ตามประเดนของการเรยนรทกลมรวมกาหนดขน ขนตอนนจดเปนการเรยนรอยางอสระ ขนตอนท 7 นาขอมลทแตละคนคนความาอภปราย สงเคราะห และสรปเปนความร ทไดรบโดยในระหวางขนท 1 – 5 และ 7 จะจดในหองประชมกลมยอย โดยครมหนาทเปนผใหการชวยเหลออยประจาหอง สานกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550: 6 – 8) ไดสรปขนตอนของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานไว ดงน 1. ขนกาหนดปญหา เปนขนทครจดสถานการณตางๆ กระตนใหนกเรยนเกดความสนใจ และมองเหนปญหา สามารถกาหนดสงทเปนปญหาทนกเรยนอยากรอยากเรยนได และเกดความสนใจทจะคนหาคาตอบ

31

2. ขนทาความเขาใจกบปญหา นกเรยนจะตองทาความเขาใจปญหาทตองการเรยนร ซงนกเรยนจะตองสามารถอธบายสงตางๆ ทเกยวของกบปญหาได 3. ขนดาเนนการศกษาคนควา นกเรยนกาหนดสงทตองเรยน ดาเนนการศกษาคนควาดวยตนเองดวยวธการหลากหลาย 4. ขนสงเคราะหความร เปนขนทนกเรยนนาความรทไดคนความาแลกเปลยนเรยนรรวมกน อภปรายผล และสงเคราะหความรทไดมาวา มความเหมาะสมหรอไมเพยงใด 5. สรปและประเมนคาของคาตอบ นกเรยนแตละกลมสรปผลงานของกลมตนเองและประเมนผลวา ขอมลทศกษาคนความความเหมาะสมหรอไมเพยงใด โดยพยายามตรวจสอบแนวคดภายในกลมของตนเองอยางอสระ ทกกลมชวยกนสรปองคความรในภาพรวมของปญหาอกครง 6. นาเสนอและประเมนผลงาน นกเรยนนาขอมลทไดมาจดระดบองคความร และนาเสนอเปนผลงานในรปแบบทหลากหลาย นกเรยนทกกลม รวมทงผทเกยวของกบปญหารวมกนประเมนผลงาน จากกระบวนการและขนตอนของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ดงทกลาวมาขางตน ผวจยไดใชขนตอนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานของสานกงานเลขาธการสภาการศกษา เนองจากมขนตอนทเหมาะสมกบการเรยนรชววทยา และนกเรยนมสวนรวมในการกาหนดปญหา ซงมขนตอนโดยสรปคอ ขนกาหนดปญหา ขนทาความเขาใจกบปญหา ขนดาเนนการศกษาคนควา ขนสงเคราะหความร ขนสรปและประเมนคาของคาตอบ ขนนาเสนอและประเมนผลงาน 1.9 บทบาทของครและนกเรยนในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 1.9.1 บทบาทของครในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน นกการศกษาหลายทานไดกลาวถงบทบาทของครในการจดการเรยนรโดยใชปญหา เปนฐาน ดงน รงสรรค ทองสกนอก (2547: 38) สรปบทบาทของครในการจดการเรยนรโดยใชปญหา เปนฐาน ดงน 1. ครเปนผออกแบบการเรยนร ครจะตองพจารณาเลอกเนอหา สาระความร ทกษะทตองการใหนกเรยนไดรบ รวมถงคดเลอกกจกรรมการเรยนรทจะสามารถสงเสรมการเรยนรของนกเรยนใหเปนผทสามารถเรยนรโดยการชนาตนเองได และสรางปญหาทใชเปนตวกระตนการเรยนรของนกเรยน ซงทงหมดน จะใชฐานขอมลการพจารณาจากความสนใจประสบการณ ความร ความสามารถของนกเรยน 2. ครเปนผแนะนา เปนผอานวยความสะดวกในการเรยนรใหกบนกเรยน ครจะไมสอนหรอชแนะโดยตรง แตจะใชคาถามในการกระตนใหนกเรยนไดคด ในขณะเรยนรครจะตองเปดโอกาสใหนกเรยนไดคดมากทสด ครจะตองสงเสรมนกเรยนใหเกดการเรยนร โดยการชนาตนเอง เพอสรางองคความรดวยตวเอง

32

3. ครเปนผประเมนผล ซงตองรวมทงการประเมนผลปญหาทใชในการเรยนร ประเมนผลนกเรยน ทงในดานทกษะและดานความร และประเมนผลตนเอง การประเมนผล จะทาตงแตการสรางปญหาจนเสรจสนการเรยนรในแตละหนวยการเรยนร อรพรรณ ลอบญธวชชย (2543: 72) กลาววา ในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานครจะมบทบาททสาคญ ดงน 1. บทบาทเปนผอานวยความสะดวกในการจดสภาพการเรยนร เพอนกเรยนเรยนรอยางถกวธ กระตอรอรน อยากรอยากเหน อยากคนควาเพอแสวงหาคาตอบ รกในวชา และเสรมสรางสตปญญาระดบสง 2. สรางสอ สถานการณ และบรรยากาศใหนกเรยนรอยางมประสทธภาพ 3. หาวธการประเมนผลผเรยนอยางเหมาะสม 4. หลกเลยงการใหความเหนตอการอภปรายของนกเรยนวาผดหรอถก 5. หลกเลยงการบอกขอมลขาวสารใหแกนกเรยนตรงๆ ควรชแนะใหนกเรยนคดและอภปรายกนเอง 6. ตดตามความกาวหนาของนกเรยนเปนระยะๆ ศนยการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Center for Problem-Based Learning) ของมหาวทยาลยอลลนนอยส (IIinois University) สหรฐอเมรกา (Torp; & Sage. 1998: 64 – 65; citing IIinois Problem-Based Learning Network. 1996: unpaged) ไดกลาวถง บทบาทของครในขณะดาเนนกระบวนการเรยนรเพอแกปญหา ดงน 1. คร ออกแบบและกระตนความสนใจนกเรยนในกระบวนการเรยนรใหจดโครงสรางของการแกปญหาหรอสรางยทธวธในการแกปญหา 2. คร มอบความเปนอสระใหกบนกเรยนในการเปนผสารวจและควบคมกระบวนการสารวจดวยตวเอง พรอมกบเปนผใหคาแนะนา สงเสรมใหคด และฝกฝนกระบวนการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานใหกบนกเรยน 3. คร ฝกฝน แนะนานกเรยนโดยอยหางๆ ในขณะทนกเรยนดาเนนกระบวนการเรยนร จนไดคาตอบของปญหาออกมา วลล สตยาศย (2547: 51 – 56) ไดกลาววา บทบาทของครในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มอย 2 ประการใหญๆ คอ บทบาทในการกระตนและสนบสนนใหเกดการเรยนร และบทบาทในการประเมนผล ดงน 1. บทบาทของครในการกระตนและสนบสนนใหเกดการเรยนร 1.1 ครตองชวยสงเสรมใหนกเรยนเกด Meta Cognitive Skill หรอ โยนโสมนสการ ซงหมายถง 1.1.1 การคด ใครครวญ และตรกตรองอยางแยบคายในการแกปญหา 1.1.2 ความสามารถทบทวนความรและประสบการณเดม นามาใชกบปญหาใหมได

33

1.1.3 ความสามารถในการสรางสมมตฐานและตดสนใจวา ควรสงเกต ไตถาม คนควาเพมเตมในสงใด 1.1.4 เมอไดขอมลขาวสารใหมมาแลว กตองรจกพจารณาวาเปนขอมลขาวสารทถกตองหรอไม รวมทงคดถงแหลงขาวสารอนๆ ทอาจนามาใชประโยชนได ตลอดจนสามารถทบทวนความรใหมทไดมา และเรยนรวา จะทาอะไรตอไป ซงในการน ครจะตองไมเปนผใหขอมลขาวสารหรอถายทอดความรโดยตรงใหแกนกเรยน แตจะตองใชวธการตงคาถามทกระตนใหนกเรยนเกดความคดและตรกตรองอยางแยบคาย นอกจากน ครจะตองหลกเลยงไมบอกวาการอภปรายของนกเรยนนนถกหรอผด แตใชวธการตงคาถามใหคด ครไมควรปลอยใหนกเรยนอภปรายกนในเรองทไมเกดประโยชนมากเกนไป และควรชวยใหนกเรยนไดบรรลวตถประสงคของการศกษาตามทหลกสตรกาหนดไว แตตองใชวธการตงคาถามใหนกเรยนดาเนนการอภปรายโดยไมรตววาถกครชนา 1.2 ครตองจดกระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางไมหยดยง โดยใหนกเรยนผานการเรยนรแตละขนโดยไมเรยนลด และทกขนตอนไดดาเนนไปตามลาดบทถกตอง เชน ในการแกปญหาไดมการกลาวถงสมมตฐาน หรอไดอธบายถงสาเหตของการแกปญหาจนหมดแลว กอนทจะดาเนนการขนตอไปในการคนควาหาความรเพมเตมเพอนามาพสจนสมมตฐานดงกลาว และเมอนกเรยนเรมลงมอปฏบตการแกปญหา จะตองใหนกเรยนคดหาหนทางแกปญหานนๆ หลายๆ ทาง ทงทางบวกและทางลบ 1.3 ครตองชวยใหนกเรยนไดเกดความเขาใจในเรองทเรยนอยางลกซง และพยายามดงความร หรอความคดทฝงซอนอยในใจของนกเรยนออกมาได ในการทาเชนน ครจะตองใชคาถามทลมลก 1.4 ครตองชวยใหนกเรยนในกลมทกคน มสวนรวมในกระบวนการกลม การตดสนใจใดๆ กตาม ตองเปนการตดสนใจรวมของกลม ตองปองกนไมใหนกเรยนทคอนขางพดมากทาตวเดนในกลมมากเกนไป หรอปลอยใหนกเรยนทไมชางพดถอนตวออกจากกลม ครตองสงเสรมใหนกเรยนมการอภปรายแลกเปลยนระหวางกนและกน โดยครไมทาตวเปนศนยกลางของการอภปราย ไมเชนนนแทนทจะเปนการอภปรายในกลม จะเปนการตอบคาถามของครเทานน ดงนน ครจงควรระมดระวงและปองกน เชน เมอนกเรยนพดหรอตงคาถามกบคร ครควรหนไปถามนกเรยนคนอนวา “ใครมความเหนในเรองนอยางไรบาง” 1.5 ครตองคอยดแลความกาวหนาของนกเรยนทกคนในกลม ตองพยายามทาใหนกเรยนคดและรจกตนเองวากาลงเรยนอยในระดบใด รวมทงยอมรบในจดออนของตนเอง เพอ ทจะวางแผนรวมกบครและเพอนในการแกไขจดออนนน ในการเรยนรเปนกลมยอยครจะสามารถสงเกต เหนนกเรยนทมปญหาทางการเรยนไดงายและรวดเรว จงตองพยายามสงเกตและวเคราะหใหไดแตเนนๆ วานกเรยนผใดมปญหาในการเรยน เมอพบครตองพยายามแกไข โดยพยายามดงใหเพอนนกเรยนชวยกนเองเปนสวนใหญ 1.6 ครตองพยายามปรบเปลยนสภาพของงาน หรอปญหาใหเหมาะสมทนกเรยนสามารถเรยนรอยางมความสข ปญหาหรองานบางอยางงายเกนไป ไมทาทายความสามารถ

34

ของนกเรยนทาใหเกดความเบอหนาย ไมอยากเรยน แตถาปญหาหรองานยากเกนไป ทาใหหมดกาลงใจ ทจะเรยนไดเชนกน ทง 2 สงน ทาใหไมเกดแรงจงใจในการเรยนร 1.7 ครตองรจกกลมอยางด และตองชวยใหสมาชกในกลมจดการปญหาทไมลงรอยกนทเกดขนระหวางสมาชกในกลมได โดยทาใหกลมไดตระหนกถงปญหาและแกไขปญหาดวยความสามารถของกลมเอง 2. บทบาทของครในการประเมนผล 2.1 การประเมนความกาวหนาของนกเรยนเปนระยะตามวตถประสงคการเรยนร ครตองทาหนาทในการประเมน เพอหาขอมลวา นกเรยนมความสามารถ และมจดออนในการเรยนรอยางไรบาง เพอใหขอมลยอนกลบสาหรบเปนแนวทางในการปรบปรงการเรยนรของนกเรยนเปนระยะ นนกคอ การประเมนกระบวนการเรยนร 2.2 การประเมนเพอตดสนผล เมอสนสดแตละหนวยการเรยน หรอแตละภาคการศกษา หรอแตละปการศกษา ครจะทาหนาทตดสนใจวานกเรยนไดเรยนรถงระดบมาตรฐานทสมควรผานไปหนวยการเรยนอนหรอเลอนชนไปเรยนในปถดไปหรอไม ดงนน ครจงตองมความรในเรองเครองมอวดผลตางๆ สานกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550:.7) ไดกลาวถงแนวทางการจดการเรยนรและบทบาทของครและนกเรยนในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ดงภาพประกอบ 2

35

ภาพประกอบ 3 ขนตอนและบทบาทของครและนกเรยนในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

ทมา: สานกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ. (2550). แนวทางการ จด การเรยนรทเนนผเรยนเปนศนยกลาง. หนา 7.

ประเมนตนเองประเมนผลการเรยนร

ความรความจา ความเขาใจ การนาไปใช การคดวเคราะห

เผยแพร

ชวยตรวจสอบการประมวลการสรางองคความรใหม ใหนกเรยนสรปองคความรทไดจากการศกษาคนควา

พจารณาความเหมาะสม เพยงพอ

แลกเปลยนขอมลความคดเหน ตงคาถามเพอสราง ความคดรวบยอด

ถามคาถาม ใหนกเรยนคดละเอยดกระตนยวยใหนกเรยนคดตอ

ชวยดแลตรวจสอบ แนะนาความถกตอง ครอบคลม

แนะนาแนวทาง/ วธการเรยนร

ยกตวอยางปญหา/สถานการณ ตงคาถามใหคดตอ

การเตรยมการของคร

• พจารณาเลอกมาตรฐานสาระ/เนอหา ทเหมาะสมกบแนวทางการจดการเรยนร

• จดผงมโนทศน/แผนการจดการเรยนร

• จดทาเครองมอวดและประเมนผล

บทบาทของคร บทบาทของนกเรยน

เสนอปญหาหลากหลาย เลอกปญหาทสนใจ แบงกลมตามความสนใจ

1. กาหนดปญหา

2. ทาความเขาใจปญหา

3. ดาเนนการศกษาคนควา

4. สงเคราะห ความร

ตงคาถามในประเดนทอยากร ระดมสมองหาความหมาย/นยาม อธบายสถานการณของปญหา บอกแนวทางและอธบายวธคนหาคาตอบ จดทาแผนผงความคด/จดทาบนทก การทางาน

แบงงาน แบงหนาท จดเรยงลาดบการทางาน กาหนดเปาหมายงาน/ระยะเวลา คนควาศกษาและบนทก

นกเรยนแตละคนนาความรมานาเสนอภายในกลม

ตรวจสอบขอมลวาสามารถตอบคาถามทอยากรไดทงหมดหรอไม

ตรวจสอบความถกตอง เหมาะสมพอเพยง

กลมนาขอมลทไดทงหมดมาประมวลสรางเปนองคความรใหม

ประเมนประสทธภาพ คณภาพ การปฏบตงานในกลม

เสนอผลงานการปฏบตงานตอเพอน นกเรยน/คร วทยากรทองถน ผสนใจ ประเมนผลรวมกบกลมเพอน/คร/วทยากร

ทองถนกระบวนการกลม ความพงพอใจ เลอกวธการ/รปแบบการนาเสนอผลงาน

ทนาสนใจ

5. สรปและประเมนคา ของคาตอบ

6. นาเสนอและประเมนผลงาน

36

จากบทบาทของครในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานดงกลาวขางตน สรปไดวา ในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ครเปนผออกแบบการเรยนรและกระตนใหนกเรยนสนใจในปญหาหรอเกดปญหา อานวยความสะดวกในการเรยนร แนะนา สงเสรมนกเรยนใหเกดการเรยนรโดยการชนาตนเองและสรางองคความรดวยตนเอง ประเมนผลการเรยนรทงระหวางเรยนและตดสนผลการเรยนโดยประเมนทงในดานทกษะกระบวนการและดานความร 1.9.2 บทบาทของนกเรยนในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน นกการศกษาหลายทานไดกลาวถงบทบาทของนกเรยนในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานไว ดงน นภา หลมรตน (2540: 13) กลาววา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมงานทนกเรยนตองทาอย 8 งาน ดงน 1. วเคราะหปญหา ตงสมมตฐาน กาหนดสงทตองเรยน เรยนสงนนอยางละเอยด 2. พยายามแกปญหาดวยความรเทาทมอย ทาใหการมองปญหาเดมนนชดเจนยงขน เชน รวาปญหามความสมพนธกบอะไรจรงๆ 3. กาหนดสงทนกศกษายงไมร ซงตองทาการเรยนรตอไป จงจะสามารถแกได 4. จดลาดบความสาคญของสงทจะไปเรยนร พรอมทงแหลงทจะไปคนควา 5. ศกษาดวยตนเอง และเตรยมนาเสนอความรดงกลาว 6. แลกเปลยนความรทเรยนมาใหกบกลม และเรยนรรวมกน 7. ประยกตความรไปแกปญหาทไดรบตอนตน 8. ประเมนตนเองโดยดจากความรใหมทหาได การแกปญหา ประสทธภาพของการทางาน รงสรรค ทองสกนอก (2547: 39) สรปบทบาทของนกเรยนในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ดงน 1. นกเรยนจะตองมสวนรวมในการออกแบบการเรยนร บอกถงความสนใจ ความถนดประสบการณตางๆ ทตนมใหกบครเพอรบทราบและแสดงความคดเหนในการคดเลอกกจกรรมเรยนรและการสรางปญหา 2. นกเรยนจะตองเปนผทสรางองคความรดวยตนเอง โดยมปญหาเปนตวกระตนนกเรยนจะเปนผกาหนดทศทางการเรยนรของตนเอง ตามขนตอนการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานผเรยนจะตองพฒนาตนเองใหเปนผเรยนรโดยการชนาตนเอง 3. นกเรยนจะตองเปนผประเมนผลปญหารวมกบคร ประเมนผลตนเอง เพอทราบความกาวหนาในการเรยนร และประเมนผลครเพอสะทอนใหครไดรบทราบแลวนาไปปรบปรง ศนยการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Center for Problem-Based Learning) ของมหาวทยาลยอลลนนอยส (IIinois University) สหรฐอเมรกา (Torp; & Sage. 1998: 64 – 65; citing IIinois Problem-Based Learning Network. 1996: unpaged) ไดกลาวถงบทบาทของนกเรยน ใน ขณะดาเนนกระบวนการเรยนรเพอแกปญหา ดงน

37

1. นกเรยนดาเนนการเรยนรโดยใชกระบวนการเรยนรดงดดความสนใจ และมปญหาเปนตวกระตนการเรยนร 2. นกเรยนสารวจ คนควาขอมลทตองการ ดาเนนการสารวจอยางมเหตผลและปฏบตกจกรรมการเรยนรอยางอสระ 3. นกเรยนเปนผควบคมการเรยนโดยใชปญหาเปนศนยกลางการเรยนร 4. นกเรยนประยกตใชความร ทกษะ เพอแกปญหา 5. นกเรยนพฒนาตนเองใหเปนนกเรยนรโดยการชนาตนเองและเปนนกแกปญหา จากบทบาทของนกเรยนในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ดงกลาวขางตน สรปไดดงน นกเรยนในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานแสดงบทบาท โดยการศกษาและวเคราะหปญหา ศกษาคนควาดวยตนเอง ทางานเปนทม รวบรวมและสรปความรทไดมา ประยกตความรแลกเปลยนความร และประเมนผลการเรยนร 1.10 ขอดและขอจากดของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 1.10.1 ขอดของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน นกการศกษาหลายทานไดกลาวถงขอดของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ดงน กลยา ตนตผลาชวะ (2548:.79 – 80) กลาววา การจดการเรยนรทมครเปนศนยกลางไมสามารถสอนสาระทจาเปนตองเรยนไดหมด แตการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน จะชวยใหนกเรยนเลอกสรรขอความรทตองเรยนดวยตนเอง เกดการเรยนรวธการแกปญหา ไดรบความรใหมจากการศกษาคนควาดวยการวเคราะหและแกปญหาทเรยน รจกการตดสนใจ การใหความเหน การพฒนาความคดใหมๆ และความกระตอรอรนตอการเรยน เกดการเรยนรอยางบรณาการ นอกจากนการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ยงเนนถงการเรยนรแบบมสวนรวมจากกลม การใชพลวตกลม ซงทาใหนกเรยนไดพฒนาบคลกภาพทมความเปนตวเอง มความคดรเรม คดเปน มความมนใจ กลาทจะเผชญปญหา และใชหลกการแกปญหาอยางมเหตผล รวมทงเปนการฝกฝนนสยการศกษาคนควา ซงเปนพฤตกรรมจาเปนของการเรยนรตลอดชวต นภา หลมรตน (2540: 13) กลาววา ขอดของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน คอ การใหปญหาตงแตตนเปนการกระตนใหนกเรยนอยากเรยนร และถานกเรยนแกปญหาไดกจะมสวนทาใหนกเรยนจาเนอหาความรนนไดงายและนานขน เพราะไดมประสบการณตรงในการแกปญหาดวยความรดงกลาว ปญหาทใชเปนตวกระตนกมกเปนปญหาทตองการคาอธบาย/ความรจากหลายๆ วชา ทาใหนกเรยนไดเหนถงความสมพนธ/ความตอเนอง/ความเกยวของของวชาตางๆ เปนเรองราวเดยวกนในการเรยนการสอนแบบดงเดม การสอนวชาใดกจะสอนวชานน ๆโดด ๆจนจบ และอาจไมเหนความสมพนธของแตละวชา ทาใหนกเรยนไมสามารถเรยนรไดดเทาทควร พวงรตน บญญานรกษ (2544:.44;.อางองจาก Walton; & Matthews. 1989) กลาวถง ประโยชนไว ดงน

38

1. ชวยใหนกเรยนสามารถปรบตวไดดขนตอการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ในเรองขอมลขาวสารในโลกปจจบน 2. เสรมสรางความสามารถในการใชทรพยากรของนกเรยนไดดขน 3. สงเสรมการสะสมการเรยนร และการคงรกษาขอมลใหมไวไดดขน 4. เมอใชในการแกปญหาของสหสาขาวชา ทาใหสนบสนนความรวมมอมากกวาการแขงขน 5. ชวยใหเกดการตดสนใจแบบองครวม หรอแบบสหสาขาวชาสาหรบปญหาสขภาพทสาคญ นมสภรณ วฑรเมธา (2544: 67) สรปวา ขอดของการจดการเรยนรโดยใชปญหา เปนฐาน ไดแก 1. นกเรยนไดเรยนรการแกปญหาโดยตรง ทาใหพฒนาทกษะการแกปญหา สามารถถายโยงไปสการแกปญหาทซบซอน ในวชาชพและชวตประจาวนได 2. พฒนาทกษะการศกษาคนควาดวยตนเอง 3. พฒนาทกษะในการเรยนร การตดตอสอสาร และการทางานรวมกบผอน 4. พฒนาทกษะในการคดวเคราะหและการสงเคราะห 5. ชวยเปดโอกาสใหนกเรยนเกดการเรยนรสงใหม ซงในหลกสตรไมไดเปดโอกาสให 6 ชวยใหผเรยนเกดความรอยางมโครงสรางงายตอการระลกไดและการนามาใช จากขอดของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานทกลาวมาขางตนสามารถสรปไดวา การจด การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเปนการเรยนรทนกเรยนไดพฒนาการศกษาคนควาดวยตนเอง ทาใหเกดการเรยนรแบบรวมมอ พฒนาการทางานรวมกบผอน พฒนาการคดวเคราะหและการสงเคราะหขอมลจากการคนควา 1.10.2 ขอจากดของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน นกการศกษาหลายทานไดกลาวถงขอจากดของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ดงน กลยา ตนตพลาชวะ (2548: 80) กลาววา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเปนการเรยนทเนนประสบการณการเรยนรจากปญหา ซงตองใชเวลาและการคนควาแตกตางกนตามความร ความสามารถของนกเรยน และความยากงายของปญหา ซงขอความรทเรยนเปนหลกการ ทฤษฏและขอเทจจรงโดยทวไป หลกการบางเรองทยากตองเรยนเองหรอสอนเพมเตม ถาการประเมนผลสมฤทธทางการเรยนเนนเนอหาวชา นกเรยนทผานการเรยนโดยวธการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานจะตอบไมได เพราะขณะเรยนขอความรและหลกการนน นกเรยนตองเรยนรเพมเตมดวยตนเองเพราะฉะนนการบรรยายเนอหาวชายงจาเปนอยในกรณทนกเรยนตองการ ซงผสอนจาเปนตองใหเวลากบนกเรยนและพรอมชวยเหลอนกเรยนในฐานะทครเปนแหลงการเรยนรหนงของนกเรยนดวย

39

นภา หลมรตน (2540:.13 – 14) กลาววา ขอเสยของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานทเหนงายทสด คอ ความไมเคยชนกบวธเรยนแบบน เพราะวา คนเคยกบการเรยนแบบเกา นอกจากนการเรยนรจาก Case พบวา ครอบคลมเนอหาไดนอยกวา แตเรยนไดลกซงกวา ซงจะทาใหนกเรยนและครไมสบายใจเพราะเกรงวาจะยงขาดเนอหาบางสวนทไมไดถกนามาเรยนโดย Case (แตในความเปนจรงเราไมสามารถเรยนไดหมดทเราตองการจรงๆ ในเวลาจากด) เราอาจตองจากดสงทเราตองการเรยนรจาก Case 1 Case ลง และจดใหมใน Case อนๆ ถดไป เพราะฉะนนในภาพรวมเนอหาทจะถกเรยนรจะครอบคลมมากขน ขอเสยประการท 3 คอ การเรยนดวยวธน ตองใชเวลานานขนในการเรยนรเนอหาเทาเทยมกน เมอเทยบกบการเรยนรดวยวธ Traditional ทาใหบางคนรสกวาเปนการเสยเวลา นมสภรณ วฑรเมธา (2544:.67) สรปขอกาจดของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานไว ดงน 1. ครจะตองเปลยนรปแบบการสอนใหม เปลยนบทบาทเปนผอานวยการสอน จาเปนตองมการอบรมกอนทจะวางแผน และจดกจกรรมการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 2. ครตองมความชานาญในการเตรยมและเลอกสอการเรยน ทงทเปนเอกสารโสตทศนปกรณตางๆ จงจะทาใหการเรยนการสอนบรรลวตถประสงค 3. มการเปลยนแปลงสงอานวยความสะดวกตาง ๆเชน หองเรยนตองมหองประชมกลมยอย หองสมด อปกรณชวยสอน ดงนน สถาบนการศกษาตองเตรยมในสงเหลาน ถาสถาบนขาดปจจยในการพฒนาน การจดการเรยนการสอนโดยใชปญหาเปนฐาน คงประสบผลสาเรจไดยาก มณฑรา ธรรมบศย (2549:.45) ใหความเหนวา แมวาการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานจะมขอดมากมาย แตครบางคนกไมนยมนาไปใช ซงอาจเกดจากเหตผล ดงน 1. ครสวนใหญยงไมสามารถเปลยนแปลงตนเอง จากผเชยวชาญการบรรยาย ไปสการเปนผอานวยความสะดวก 2. ผลจากการวจยพบวา นกเรยนจานวนมากพอใจทจะเรยนรอยางผวเผนมากกวาทจะเรยนรแบบเจาะลก บางคนเกดความวตกกงวล บางคนรสกขนเคองใจ ไมพอใจเมอรวา ครจะใชการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานในการสอน 3. ไมคมคาเรองเวลา เพราะการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ตองใชเวลามาก ครตองวางแผนการสอนลวงหนาเปนเวลานาน โดยเฉพาะตองเตรยมปญหาทจะนามาใหศกษาใหด 4. ไมไดรบการสนบสนนจากผมอานาจ และผเกยวของกบการจดการศกษา เชน ผบรหารทไมเขาใจหรอไมมความรเรองการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน อาจมองวา ครไมสอนหนงสอ ปลอยใหนกเรยนคนควากนเอง ซงอาจทาใหผสอนเกดความทอแท และหมดกาลงใจทจะใชการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน จากขอจากดของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานทกลาววาขางตน สามารถสรปไดวา ครจะตองสามารถเปลยนแปลงบทบาทของตนเองไดโดยลดบทบาทของตนเองในชนเรยนลง และตอง

40

มแหลงศกษาคนควาหรอสอตางๆ ทหลากหลาย ตองใชเวลามาก และนกเรยนสวนใหญยงไมคนเคยกบการเรยนทครมบทบาทนอยลงและตนเองจะตองคนควาหาความรดวยตนเองเพมขน 1.11 การประเมนผลการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานไมไดเนนทการไดมาซงความรตามวตถประสงคอยางเดยว แตยงเนนถงกระบวนการกลม ในการเรยนแบบกลมยอยดวย เรามกจะเขาใจผดวาการประเมนผเรยน ควรสนใจแตทผลลพธของการเรยนการสอน แตแททจรงกระบวนการเรยนรกมความสาคญไมยงหยอนไปกวากน โดยเฉพาะอยางยงการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ทเนนกระบวนการเรยนรควบคกบความร การประเมนผลการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน จะตองวดและประเมนใหครอบคลมทกดาน ทงในสวนของกระบวนการและผลงาน ทงดานความร ทกษะการทางานทกดาน ตลอดจนเจตคต โดยการประเมน จะตองมการประเมนความกาวหนาระหวางเรยน และการประเมนตดสนผลหลงการเรยนเสรจสน (ชยพฤกษ กสมาพรรณโญ; และ ไวกณฐ สถาปนาวตร. 2547: 71) การประเมนผลการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานไดมนกการศกษาหลายทานไดกลาวไว ดงน ชยพฤกษ กสมาพรรณโญ และ ไวกณฐ สถาปนาวตร (2547:.71) ไดแบงขนตอนการประเมน เพอการวางแผนการประเมนผลการเรยนรทดได ดงน 1. กาหนดวตถประสงคและเปาหมายของการประเมน 2. พจารณาขอบเขต เกณฑ วธการ และสงทจะประเมน เชน ประเมนพฒนาดานการนาเสนอความร ตองไมลมกาหนดวตถประสงคใหครบทกจดมงหมายการศกษาทง 3 ดาน คอ ความร เจตคต และทกษะกลไก 3. กาหนดผประเมนวา มใครบางทจะเปนผประเมน โดยผประเมนควรครอบคลมทกดานของกจกรรม เชน นกเรยนประเมนตนเอง เพอนประเมน ครประเมน ผปกครองประเมน เจาหนาทและบคคลทรวมปฏบตงาน เชน กรณของนกศกษาแพทยทปฏบตงานบนหอผปวยกอาจใชพยาบาลและผปวยรวมประเมนดวย 4. เลอกใชเทคนค และเครองมอในการประเมนทหลากหลาย โดยสอดคลองกบวตถประสงคของหลกสตรและวตถประสงคของรายวชา รวมไปถงสอดคลองกบเกณฑการประเมน เชน ใชการทดสอบ ใชการสมภาษณ ใชการสงเกตพฤตกรรม ใชแบบสอบถาม ใชการบนทกจากผทเกยวของ ใชแบบประเมนตนเอง ใชแฟมสะสมผลงาน เปนตน 5. กาหนดเวลาและสถานททจะประเมน เชน การประเมนระหวางการทากจกรรมกลม การประเมนระหวางทาโครงการ 6. วเคราะหผล และจดการขอมลการประเมน โดยนาเสนอรายการกระบวนการ แฟมสะสมผลงาน การบนทกขอมล ผลการสอบ 7. สรปผลการประเมนเพอปรบปรงขอบกพรองของการเรยนร และพฒนาผเรยน รวมทงปรบปรงกจกรรมการเรยนการสอน และในกรณทเปนการประเมนผลสรปเพอตดสนผลการเรยน ควรพจารณาใชเกณฑทกาหนด และนาผลการประเมนระหวางเรยนมาประกอบการพจารณาดวยเสมอ

41

ดไลเซล (Delisle. .1997: 37 – 47) ไดกลาววา การประเมนผลจะตองบรณาการ ตงแตขนตอนการสรางปญหา ขนตอนการเรยนร ความสามารถและผลงานทนกเรยนแสดงออกมาเขาดวยกน โดยไดเสนอวา การประเมนผลควรกระทาทง 3 สวน คอ การประเมนผลนกเรยน การประเมนผลตวเองของครและการประเมนผลปญหาทใชในการเรยนร โดยในแตละการประเมนผลนกเรยน จะมสวนรวมดวยและการประเมนผล จะดาเนนไปตลอดเวลาของการเรยนร คอ ตงแตสรางปญหาจนถงรายงานการแกปญหานนซงมรายละเอยด ดงน 1. การประเมนผลนกเรยน การประเมนผลความสามารถนกเรยน จะเรมตงแตวนแรกของการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน จนกระทงวนสดทายทไดเสนอผลออกมา ครจะใชขนตอนการเรยนรเปนเครองมอในการตดตามความสามรถของนกเรยน ซงพจารณาทงในดานความร ทกษะและการทางานของกลม ตวอยางรปแบบและคาถามทใชเปนแนวทางในการประเมนผลนกเรยน ซงดไลเซล เสนอตามขนตอนการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานทเขาสรางขน ดงตาราง 3

42

ตาราง 3 ตวอยางแบบประเมนนกเรยนกบกจกรรมในชนเรยน

การประเมนผลนกเรยนโดยคร

ขนตอนการเรยนร การประเมนผล

บรรยากาศโดยรวมในชนเรยน

• นกเรยนมการตอบสนองอะไรเมอครลดบทบาทหนาชนเรยนลง การเรยนรดวยปญหา

• นกเรยนมการตอบสนองตอปญหาอยางไรและทาอยางไรบาง

• นกเรยนมการอภปรายโดยใชความรเดมทมมาวเคราะหหรอไม

• นกเรยนมการใชแหลงความรอน เชน วารสาร ตารา มาประกอบการอภปรายหรอไม

• นกเรยนมความพยายามเกาะตดปญหาหรอไม

• นกเรยนมการเสนอความคดใหมโดยมหลกการคดอยางเปนวทยาศาสตรหรอไม

• นกเรยนสามารถเสนอสมมตฐานไดอยางมเหตผลหรอไม

ปฏกรยาของนกเรยนเมอเผชญกบปญหา นกเรยนทาอยางไรเมอเผชญกบปญหา : อภปรายปญหาหรอนงนงเงยบเหมอนเดม กจกรรมการนาเสนอผลผลตของนกเรยน

• นกเรยนเขารวมกจกรรมทกคนหรอไม

• นกเรยนมการนาขอมลมาประกอบเพอแกปญหาอยางสมเหตสมผลหรอไม

• นกเรยนผลตงานออกมาโดยรวมมคณภาพหรอไม การประเมนการปฎบต

• นกเรยนมการประเมนตนเองในฐานะสมาชกของกลมและประเมนงานตนเองอยางไร

ทมา: Delisle, Robert. (1997). How to use Problem-Based Learning in the Classroom. pp. 37 – 47.

43

ในการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน หลงจากมอบหมายปญหาใหวเคราะห ตงสมมตฐาน ศกษาหาความรเพมเตม และใหนกเรยนนาความรทไดเพมเตมมาประยกตใชในการแกปญหา อาจมการประเมนสงตางๆ เพมเตม คอ การจดการปญหา การเลอกใชขอมลมาจดการและแกไขปญหา การทางานเปนทม การนาเสนอ โดยพจารณาทงในแงเทคนคการนาเสนอและเนอหาในการนาเสนอ โดยอาจใชแบบประเมนเปนแบบระบบอตราสวน ดงตาราง 4 ตาราง 4 ตวอยางแบบประเมนการเรยนรของนกเรยนแบบระบบอตราสวนคะแนน

คะแนน การประเมน

ดมาก 3 คะแนน

ด 2 คะแนน

พอใช 1 คะแนน

1. บรรยากาศในหองเรยน 2. การเชอมโยงปญหากบการเรยน 3. โครงสรางพนฐานของหองเรยน 4. การเรมตนเรยนรดวยปญหา 4.1 การตงสมมตฐาน 4.2 ความพรอมและเหมาะสมของขอมล 4.3 แนวทางการเรยนรจากปญหา 4.4 การวางแผนการเรยนร 5. การดาเนนการแกปญหา 5.1 ความพรอมของทรพยากร 5.2 การตรวจสอบสมมตฐาน 5.3 การเชอมโยงของขอมลและปญหา 6. ความสามารถในการปฏบตการ 6.1 การนาขอมลมาแกปญหา 6.2 การนาองคความรมาสรางความรความคดใหม 6.3 อนๆ

ทมา: Delisle, Robert. (1997). How to use Problem-Based Learning in the Classroom. pp. 37 – 47.

44

การประเมนผลนกเรยนนน นอกจากจะเปนหนาทของครแลว นกเรยนยงตองมบทบาทในการประเมนตนเองดวย โดยมเปาหมายในการประเมนความสามารถของตนทมตอการทางานในกลมเพอทราบบทบาทของตนทมตอกลม โดยมรปแบบดงตาราง 5 ตาราง 5 รปแบบการประเมนผลตนเองของนกเรยน

กจกรรมทประเมนผล ดมาก

3 คะแนน ด

2 คะแนน พอใช

1 คะแนน

• ฉนเสนอแนวคดและขอเทจจรงตอปญหากบกลม

• ฉนชวยพจารณาและสรางสงทตองเรยนรเพมเตมกบกลม

• ฉนใชแหลงขอมลอยางหลากหลายในการศกษาคนควา

• ฉนชวยคดเพอแกปญหากบกลม

• ฉนเสนอขอมล ความรใหมๆ ตอกลม

• ฉนชวยกลมในการทางาน

ทมา: Delisle, Robert. (1997). How to use Problem-Based Learning in the Classroom. pp. 37 – 47. 2. การประเมนผลตวเองของคร ในขณะทนกเรยนสะทอนผลการเรยนรและความสามารถออกมา ครกควรพจารณาตนเองถงทกษะ และบทบาทของตนเองทไดแสดงออกไปวา สงเสรมผเรยนหรอไมอยางไรดวย โดยอาจใชคาถามในตาราง 5 เปนแนวทางในการประเมนตนเองการประเมนตนเองของคร ม 2 รปแบบ คอ รปแบบทเขยนบรรยาย และแบบทเลอกระดบความสามารถวา ดมาก ดหรอพอใช ของแตละพฤตกรรมทครแสดงแลวสงเสรมการเรยนรใหกบนกเรยน รายละเอยด ดงตาราง 6 – 7

45

ตาราง 6 แบบประเมนตวเองของคร

ขนตอนการเรยนร การประเมน

การจดสภาพแวดลอมการเรยนร

• ครออกแบบการเรยนรอนตรายหรอไม

• ครจดรปแบบการเรยนรใหนกเรยนหรอไม

• ครจดแหลงขอมลไดอยางเหมาะสมหรอไม การเชอมโยงกบปญหา

• ครสรางปญหาทนาสนใจกบนกเรยนหรอไม

• ครมวธทสามารถใหนกเรยนเชอมโยงสปญหา นกเรยน

• เชอมโยงกบปญหาดวยประสบการณสวนตว สอ

• มลตมเดย หรอจากการอาน การจดโครงสรางสาหรบการเรยนร

• ครไดใหการใสใจในการทาความเขาใจปญหาและกระบวนการเรยนรของนกเรยนหรอไม

• ครไดพยายามลดบทบาทของตนลงในกระบวนการเรยนรของนกเรยนหรอไม

• ครยนยอมใหนกเรยนไดกาหนดทศทางการเรยนรดวยตนเองหรอไม

• ครไดใหความใสใจในกระบวนการคดของนกเรยนหรอไม การเขาพบปญหา

• ครไดใหนกเรยนใชแหลงขอมลดวยตวเองหรอไม

• ครไดตรวจสอบสงทนกเรยนศกษามาอยางเพยงพอหรอไม

• ครไดสนบสนนความเปนอสระใหแกนกเรยนหรอไม

• ครไดชวยใหระดบการคดของนกเรยนพฒนาขน หรอไม

• ครไดสงเสรมใหนกเรยนสะทอนความคดออกมาหรอไม

• ครไดใสใจในความสาเรจของนกเรยนหรอไม อยางไร การผลตผลงาน

• ครไดใสใจใหความชวยเหลอแกนกเรยนทกคนหรอไม

• ครไดใสใจในความพยายามของนกเรยนในการพจารณาคาตอบของปญหาหรอไม อยางไร

• ครมแนวทางในการแนะนานกเรยนโดยปราศจากการควบคมอยางไร การประเมนผลงานและปญหา

• ครไดจดบรรยากาศใหนกเรยนมความสะดวกสบายในการประเมนผลตวเอง และบคคลอนๆ อยางเหมาะสมชดเจนและอยางซอสตย

ทมา: Delisle; Robert. (1997). How to use Problem-Based Learning in the Classroom. pp. 37-47.

46

ตาราง 7 แบบประเมนตวเองของครแบบระดบอตราสวนคะแนน

กจกรรมทประเมนผล ดมาก

3 คะแนน ด

2 คะแนน พอใช

1 คะแนน

การจดสภาพแวดลอมการเรยนร • การชแจงใหนกเรยนไดรบทราบถงความสาเรจทจะเกดขนในชนเรยน ใหมความรสกวาการเปนผเรยนในการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเปนเรองทไมยาก การเชอมโยงกบปญหา • กจกรรมเบองตนทครจดใหนกเรยนสามารถนานกเรยนไปสปญหา สอดคลองกบชวตจรง การจดโครงสรางสาหรบการเรยนร • ใชคาถามกบนกเรยนในการอธบายขนตอนการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน สาหรบนกเรยนทไมเคยเรยนรมากอนหรอทมปญหา การเขาพบปญหา • ชวยนกเรยนทพบความยากในการกาหนดสงทตองการเรยนรเพมเตม กระตนใหนกเรยนใหจดฐานขอมล

ขนพบปญหาอกครงเพอดความสอดคลองของขอมลกบ ปญหา • สงเสรมใหนกเรยนไดประเมนความรหรอขอมลวา มความชดเจนและเพยงพอหรอไม การผลตผลงาน • สงเสรมใหนกเรยนไดพยายามตรวจสอบแนวคดของตวเองอยางอสระ การประเมนผลงานและปญหา • สงเสรมใหนกเรยนประเมนตนเอง และมสวนรวมในการประเมนปญหา

ทมา: Delisle, Robert. (1997). How to use Problem-Based Learning in the Classroom. pp. 37 – 47.

47

3. การประเมนผลปญหา ในขณะทนกเรยนประเมนผลตนเอง และครทาการประเมนผลนกเรยนและตนเอง กควรทาการประเมนผลปญหาเพอดความมประสทธภาพของปญหาในการจดการเรยนการสอนดวย โดยตองประเมนในแงมมตางๆ ดงตอไปน 3.1 ปญหานทาใหตองมการคนควาตรงตามเนอหาของหลกสตรหรอไม 3.2 ปญหานสงเสรมทกษะการคดและทกษะการใชเหตผลมากเพยงพอหรอไม 3.3 ปญหานสงเสรมการเชอมตอระหวางองคความรกบโลกแหงความเปนจรงหรอไม 3.4 ปญหานเปนสงใกลตวนกเรยนและกระตนใหเกดความสนใจเรยนรไดดหรอไม 3.5 ปญหานมระดบความยากงายเหมาะสมกบนกเรยนหรอไม 3.6 นกเรยนสามารถแกปญหานดวยทรพยากรทางการศกษาทมอยหรอไม 3.7 จะตองมการแกไขปญหานเพอใชในการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานกบนกเรยนกลมตอไปหรอไม ดไลเซล ไดเสนอรปแบบของการประเมนผล ดงตาราง 8 ตาราง 8 แบบประเมนปญหา

การประเมนปญหา ดมาก

3 คะแนน ด

2 คะแนน พอใช

1 คะแนน

• ปญหานทาใหมการคนควาตรงตามเนอหาของหลกสตร • ปญหานสงเสรมทกษะการคดและทกษะการใชเหตผลมากเพยงพอ • ปญหานสงเสรมการเชอมตอระหวางองคความรกบโลกแหงความเปนจรง • ปญหานเปนสงใกลตวนกเรยนและกระตนใหเกดความสนใจเรยนรไดด • ปญหานมระดบความยากงายเหมาะสมกบนกเรยน • นกเรยนสามารถแกปญหานดวยทรพยากรทางการศกษาทมอย

ทมา: Delisle, Robert. (1997). How to use Problem-Based Learning in the Classroom. pp. 37 – 47.

48

เอกเกน และ คอเซก (Eggen; & Kauchak. 2001: 256 – 259) ไดกลาวถงวธการประเมนผลของการจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานควรจะประเมนตามสภาพจรง และควรกาหนดเปาหมายทมความสมพนธในการประเมนดงน ประการแรก ความเขาใจในดานกระบวนการทเกยวกบการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ประการทสอง การพฒนาการเรยนรดวยตนเองของนกเรยน ประการสดทาย สงทไดรบจากเนอหาวชา วธการประเมนม ดงน 1. การประเมนตามสภาพจรง เปนการวดผลการปฏบตงานของนกเรยนโดยตรงผานชวตจรง เชน การดาเนนการดานการสบสวนคนควา การรวมมอกนทางานกลมในการแกปญหาการวดผลจากการปฏบตงานจรง เปนตน 2. การสงเกตอยางเปนระบบ เปนอกวธการหนงทเปนการประเมนผลในดานทกษะกระบวนการของนกเรยนในขณะเรยนร ครตองกาหนดเกณฑการประเมนใหชดเจน เชน การแกปญหาทางวทยาศาสตร ควรกาหนดเกณฑการประเมน ดงน การสรางปญหาหรอคาถาม การสรางสมมตฐาน การระบตวแปรตน ตวแปรตาม และตวแปรควบคม การอธบายแนวทางในการรวบรวมขอมล และการประเมนผลสมมตฐานบนพนฐานของขอมลทด วธการประเมนผล การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน จากทนกการศกษาทไดกลาวมาขางตนสรปไดวา การประเมนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานนน จะตองมเกณฑการประเมนทชดเจน มการประเมนทงสวนทเปนความรและกระบวนการเรยนรของนกเรยน ทาการประเมนทงในระหวางเรยนและประเมนเพอตดสนผลการเรยน มทงการประเมนโดยคร การประเมนโดยนกเรยนเอง และการประเมนปญหา รวมทงมการประเมนตวเองของครดวย

2. เอกสารทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ 2.1 ความหมายของหมวกความคดหกใบ หมวกความคดหกใบ (Six Thinking Hats) ถกคดคนขนโดย เดอ โบโน (De Bono) ซงไดรบการยกยองวาเปนผเชยวชาญชนนาของโลกเกยวกบความคดสรางสรรคและการจดกจกรรม เพอพฒนาความคด และในปจจบนวธการดงกลาวไดมการนาไปใชอยางกวางขวาง นกการศกษาหลายทานไดใหความหมายเกยวกบหมวกความคดหกใบไว ดงน เดอ โบโน (De Bono.. 1985:.23) กลาวไววา หมวกความคดหกใบ เปนวธการหนงทเปดมตแหงการคดใหกวางขวางออกไปโดยใชสของหมวกคอ สขาว สแดง สดา สเหลอง สเขยว และสฟาเปนชอหมวก สของหมวกแตละใบยงมความสมพนธกบการทางาน ดงน 1. สขาว สขาวเปนกลาง ไมมอคต ไมลาเอยง หมวกสขาวนเกยวของกบขอเทจจรง และตวเลข 2. สแดง สแดงแสดงถงความโกรธ(หนาแดง) ความเดอดดาล และอารมณ หมวกสแดงใหมมมองทางดานอารมณ

49

3. สดา สดามดมนและจรงจง หมวกสดาคอขอควรระวง และคาเตอน ชใหเหนถงจดออนของความคดนนๆ 4. สเหลอง สเหลองสองสวาง และใหความรสกในทางทด หมวกสเหลอง จงเปนมมมองแงบวกรวมถงความหวงและการคดในแงดดวย 5. สเขยว สเขยวคอสของหญา พชพรรณ ความอดมสมบรณ การเตบโตงอกงาม หมวกสเขยวหมายถง ความคดรเรม และความคดใหมๆ 6. สฟา.สฟาเยอกเยน และเปนสของทองฟา ซงอยเบองบนเหนอทกสงทกอยาง หมวกสฟา จงหมายถง การควบคม การจดระบบกระบวนการคดและการใชหมวกอนๆ สมศกด สนธระเวชญ.(2542:.1 – 5) ไดกลาวถงความสมพนธของสกบการใชหมวกความคดหกใบ ดงน 1. สขาว แสดงถง ความเปนกลาง หมายถง ตวเลข สถตและขอเทจจรงตางๆ ตวอยางคาถาม

• เรามขอมลอะไรบาง

• เราตองการขอมลอะไรบาง

• เราไดขอมลทตองการมาดวยวธใด 2. สแดง แสดงถงความโกรธ อารมณ หมายถง การมองทางดานอารมณและความรสก หมวกสแดง เปนการแสดงความรสกของผคด แสดงอารมณ สญชาตญาณ และรวมถงความโกรธ ความสนก ความอบอน และความพอใจ ตวอยางการตงคาถาม

• เรารสกอยางไร

• นกเรยนมความรสกอยางไรกบการทาสงน

• นกเรยนมความรสกอยางไรกบความคดน 3. สดา แสดงถงความมดครม หมายถง เหตผลดานลบ เหตผลในการปฏเสธ หมวกสดา เปนการคดเชงวจารณ การคดหมวกสดา ชวยปองกนไมใหเราคดหรอตดสนใจทเสยง ทาใหชวยคดคนหาขอบกพรอง จดออน และสามารถมองเหนปญหาทอาจเกดขนลวงหนาได หมวกสดาใชเพอตรวจสอบหาหลกฐานตรวจสอบความเปนเหตเปนผล ตรวจสอบการสารวจความเปนไปได ตรวจสอบผลกระทบ ตรวจสอบหาความเหมาะสม ตรวจสอบหาขอบกพรอง ตวอยางการตงคาถาม

• อะไรคอจดออน

• อะไรคอสงทยงยาก

• อะไรคอสงทผดพลาด

• เรองนมจดออนตรงไหน

50

4. สเหลอง แสดงถงความสวางไสว และดานบวก หมายถง เหตผลทางบวก ความมนใจเหตผลในการยอมรบ หมวกสเหลอง ทาใหมองดานบวก โดยไมตองมเหตจงใจตางๆ เปนความพยายามในการคนหาผลดทจะไดรบ หมวกสเหลองจะทาใหการคดงายขน เพมคณคาขน และมประสทธผล ตวอยางการตงคาถาม

• จดทดคออะไร

• ผลดคออะไร 5. สเขยว แสดงถงความเจรญเตบโต ความอดมสมบรณ หมายถงความคดสรางสรรคและความคดใหมๆ หมวกสเขยว คอ การหลบหลกความคดเกา มมมองเกาสความคดใหม หมวกสเขยวหมายถง ความคดสรางสรรคทกชนด หมวกสเขยวใชเพอโตตอบปฏกรยาของความคด ความสนใจ ความคดเรมตน ความคดทดกวา ความคดใหม ตวอยางการตงคาถาม

• นกเรยนจะนาความคดนไปทา(สราง ปรบปรง พฒนาอะไรได)

• ถาจะใหสงน...(ดขน)...จะตองเปลยนอยางไร 6. สฟา แสดงถงความเยอกเยน ทองฟา ซงอยเหนอทกอยาง หมวกสฟา หมายถงการควบคม และจดระเบยบกระบวนการและขนตอนการใชหมวกสอนๆ เหมอนคนควบคมวงดนตรทจะสงวาดนตรชนใดจะเลนตอนใด หมวกสฟาใชกาหนดขอบขายจดเนนของภารกจ ตามวตถประสงค กาหนดยาปญหาใหชด รวบรวม สรปหรอตดสนหมวกสฟาใชเพอกาหนดจดเนน และวตถประสงค วางแผนการคดและวาระของความคด ใหการตรวจสอบ สงเกตและใหขอคดเหนตดสนขนตอไป กาหนดผลลพธและขอสรป ตวอยางการตงคาถาม

• ขนตอนตอไปคออะไร

• มอะไรบางททาไปกอนแลว บงอร พรมหมณ (2544: 61-64) กลาววา วธการคดแบบหมวกความคดหกใบ เรมตนดวยการสมมตหมวกสตางๆ กนหกใบ และดาเนนไปตามแบบของความคดทหมวกสนนเปนตวแทนอยผคดอาจเลอกหมวกหรอถกขอรองใหใสหมวกสใดสหนง หรออาจถกขอรองใหถอดหมวกสทใสอยออกได ทกคนสามารถใสหมวกหรอแสดงความคดเหนในดานตางๆ ทถกกาหนดให สหมวกแตละใบจะเปนตวแทนของความคดแตละดาน คอ 1. หมวกสขาว (ขอมล) ขาวดงกระดาษ กระดาษมความเปนกลางและใชบรรจขอมล หมวกสขาวจะเปนการวเคราะหขอมลขาวสารตางๆ อยางเปนกลาง โดยไมใชอารมณ เมอเราใชหมวกขาวทกๆ คนใหขอมลตางๆ เกยวกบเรองนนๆ ถาขอมลใดมขอขดแยงเกดขน กเอาขอมลนนมาวางเรยงกนไวดวยกน แลวทาการตรวจสอบขอมลเหลานนอกทหนง เชน การบนไทย ไปสงคโปร เครองออก

51

เวลา 9.00 น. ของทกวน จะไมมการตดขอมลทขดแยงออก ไมมการโตแยงหรอถกเถยงกนในระหวางการใชหมวกสขาวน 2. หมวกสแดง ใหเสรภาพแกผใชหมวกสน ไดแสดงอารมณความรสก ออกมาไดอยางเตมทรวมทงลางสงหรณ สญชาตญาณ การหยงร รสนยม กสามารถแสดงออกมาในชวงนไดอยางถกตอง เพราะความรสกเหลานเปนสงททรงพลง และมอยจรง ในการแสดงออกซงอารมณ ความรสก สญชาตญาณเหลาน ไมจาเปนตองหาเหตมาอธบายสนบสนน เชน ทานประธานครบ หมวกสแดงผมกคอ ทานประธานไมเคยคดทจะฟงความคดของใครเลยในทประชมแหงน สแดงเปนสของไฟ ความอบอนและอารมณความรสก หมวกสแดง ทาใหการแสดงออกของอารมณ ความรสกเปนสงทถกตองมากขน ตามปกตแลวในการอภปรายปญหานนๆ ไมควรจะแสดงอารมณ ความรสกออกมาภายนอก นอกจากจะมเหตผลสนบสนน แตเมอใชหมวกสแดง กไมตองอธบายชแจงเหตผลของความรสกเชนนน แตจะแสดงอารมณความรสกสญชาตญาณจรงออกมาอยางเตมท เชน ฉนรสกวา เขาเหมาะสาหรบงานนมากหมวกแดงจะแสดงถงอารมณ ความรสกในขณะนน ตงแตเรมจนจบการประชม โดยผแสดงความรสกนนไมตองกลาวคาขอโทษ หรอไมตองรสกผด 3. หมวกสดา เปนหมวกทใชกนมากทสด และอาจจะมคณคามากทสดดวยสดา เปนสเสอผพพากษา ผทาการประเมนสงตางๆ อยางสขมรอบคอบ ระมดระวงและไมเพอฝน สดาแสดงถงความมดครม และดานลบ หมวกสดาจงเปนเรองของการระมดระวงการจดการเกยวกบความเสยง และไมตองการทาสงใดกตามทจะทาใหตวเอง หรอผอนเดอดรอนจะใชหมวกสดาเพอตรวจตราสงๆ นนวา เหมาะสมกบขอมล ประสบการณ วตถประสงคคณคา และจรยธรรมทเรามอยหรอไม เชน ผมไมเขาใจวาความคดนน จะเกดตามมาจากสงทคณเลาใหฟงไดอยางไรปญหาทเกดขน คอ คนจะชอบวพากษ วจารณ และมกจะใชหมวกสดามากเกนไป ดงนน จงจาเปนตองแยกประโยชนของหมวกดาทมการใชอยางเหมาะสม และแยกโทษของการใชหมวกดามากเกนไป หมวกดาสวนใหญกคอ การวพากษวจารณนนเอง เหมอนกบอาหาร ถงแมวา อาหารจะเปนสงสาคญ แตถากนอาหารมากเกนไป ยอมกอใหเกดโทษ ยารกษาโรคเปนสงด แตถากนมากเกนไปกจะกอใหเกดอนตรายได 4. หมวกสเหลอง หมายถง ความสวางไสวและดานบวก หมวกสเหลอง จงเปนการมองโลกในแงด ในแงบวก แสดงถงความเปนไปได ความหวง ความมนใจวาทาได นอกจากนยงหมายถงเหตผลในการยอมรบ เชน อกในไมชา ประเทศไทยของเรากจะสามารถผานวกฤตทางเศรษฐกจในยคไอเอมเอฟไปไดเปนอยางด เนองจากหมวกสเหลอง เปนการอางเหตผลดานบวก และสเหลองเปนสญลกษณของแสงแดดและการคดมองโลกในแงด เมอสวมหมวกสเหลอง คนทกคนกจะคดไปในแนวของประโยชน และคณคาความพยายามทจะจดการหรอทาสงๆ หนงใหสาเรจลลวงไปดวยด ทงหมวกสเหลองและหมวกสดา จาเปนจะตองอาศยเหตผลมาสนบสนนดวย นนกคอ เราตองอธบายเหตผลขยายคาพดของเราใหเหนชดเจนขน แตหมวกสเหลองจะทาไดยากกวาหมวกสดา เพราะธรรมชาตของมนษยนนยอมจะมองหาขอเสย ปญหาอปสรรคและอนตรายตางๆ ไดมากกวาทจะมองหาคณคาหรอประโยชนจรงๆ ของสงๆ นน

52

5. หมวกสเขยว เปนสญลกษณของความพยายามสรางสรรค ความเขยวกคอ หญา พช ตนไม ความอดมสมบรณ ความเจรญเตบโต หมวกสเขยวจงหมายถง ความคดสรางสรรค ความคด ใหมๆ และแนวทางการเลอกใหมๆ หมวกสเขยวจะไปพรอมกบการกระตนใหคดรเรมแปลกๆ ใหมๆ และการเคลอนไหวไปขางหนาของความคดตางๆ ความเปนไปไดตางๆ ความเปนไปไดตางๆ นจะครอบคลมถงการคดสรางสมมตฐานในวทยาศาสตร การรบรและการจดระเบยบ ความคดและขอมลตางๆ ความเปนไปไดตางๆ เชน ถาเราเปนอธการบดเราจะปรบปรงมหาวทยาลยในดานใดบาง 6. หมวกสฟา คอ หมวกใบสดทาย สฟานนเยอกเยน และยงเปนสแหงทองฟา ซงอยเหนอสรรพสงทงหลาย เปนการมองภาพรวมของสงตางๆ หมวกสฟาจะเกยวของกบการควบคม และการจดระเบยบของกระบวนการคด และขนตอนของการใชหมวกสอนๆ และหมวกสฟาเปนสญลกษณของการคดเกยวกบการคดเหมอนวาทยกรทพยายามควบคมดนตรของเขาใหดทสด ดงนนหมวกสฟาจงเปนตวแทนของการควบคมกระบวนการคดใหประสานกลมเกลยวเปนอยางด ตามธรรมเนยมแลว ผใชหมวกสฟา คอ ประธาน หรอผชวย แตพวกเราทกคนกสามารถทจะใหความคดเหนเกยวกบกระบวนการคดได ภายใตหมวกสฟา นอกจากน ตกรอบประเดนคาถามใหถกตองดวย ตอจากนน หมวกสฟามหนาททาขอสรป มองภาพรวมและหาขอยต เมอการประชมสนสดลง เชน โดยหมวกสฟาแลว ผมขอแสดงความเหนวา ขอโตแยงของคณแดงไมตรงประเดนกบเรองทเรากาลงพจารณาอยขณะน ในทางปฏบตจรงๆ แลว จะพดถงหมวกในแงของสเทานน โดยจะไมเอยถงหนาทของหมวกแตละใบเลย ดวยเหตผลวา ถาถามคนบางคนเกยวกบความรสกชอบหรอไมชอบตอสงๆ หนงนน จะไมไดรบคาตอบทแทจรง เพราะคนทวไปจะคดวา การแสดงความรสกออกมาตรงๆ เชนนนเปนการผด แตถาใชคาวาหมวกแดง จะดเปนกลางๆ ดกวารองขอใหคนบางคนถอดหมวกดาออกชวครหนง ไดงายมากกวาทจะขอใหคนเหลานนหยดคดในทางลบเสยท ความเปนกลางของสตางๆ เหลานน จะทาใหคนใชหมวกไดโดยไมตองขวยเขนอบอายเพราะการกลาวถงสหมวกแทนบทบาทหนาทของหมวก จะทาใหเกดความรสกวาการประชมระดมความคดทกาลงดาเนนอยเปนเพยงเกมทมกฎแนชด โดยไมเปนการกระทบศกดศรและไมเปนการเสยหนาแตประการใด จากการศกษาคนควาขางตนสรปไดวา หมวกความคดหกใบเปนวธการคดทเปนระบบ โดยการใชสหมวกทงหกสเปนเครองหมายกาหนดมมมอง หรอทศทางการคดทแตกตางกนออกไป ดงน 1. หมวกสขาว เปนการแสดงการคดทเกยวกบขอมลตวเลข ขอเทจจรงของสถานการณ 2. หมวกสแดง เปนการแสดงการคดเกยวกบความรสก อารมณ 3. หมวกสดา เปนการแสดงการคดเกยวกบผลในทางลบ จดออน จดบกพรองผลกระทบทอาจเกดขน การสารวจความเปนไปไดและการตรวจสอบความเหมาะสม 4. หมวกสเหลอง เปนการแสดงการคดเกยวกบผลในทางบวก ขอด จดเดน คณคา และประโยชนทไดรบ 5. หมวกสเขยว เปนการแสดงการคดหาแนวความคดใหมๆ ทางเลอกความเปนไปไดและความคดสรางสรรค

53

6. หมวกสฟา เปนการแสดงการคดทเกยวของกบการควบคมสงตางๆ ใหอยในระบบขอสรป ความคดรวบยอด การมองเหนภาพและการดาเนนการทมขนตอนเปนระบบ 2.2 ความมงหมายของหมวกความคดหกใบ เดอ โบโน ( De Bono. 1985: 25 – 27) กลาวถง ความมงหมายของหมวกความคดหกใบไวดงน 1. การทาใหการคดงายลง ดวยการชวยใหผคดเรองใดเรองหนงในเวลาหนงๆ แทนทจะตองใหความสนใจทงอารมณ เหตผล ขอมล ความหวงและความคดสรางสรรคในเวลาเดยวกน นกคดจะสามารถจดการแตละอยางได นนคอ แทนทนกคดจะหาเหตผลมาสนบสนนสงทคอนขางจะเปนอารมณลวนๆ ดวยหมวกสแดง โดยไมจาเปนตองอธบาย ขณะทหมวกสดาจะสามารถถกนามาใช เมอนกคดตองเกยวโยงกบแงมมทเปนเหตผล 2. แนวคดของหมวกหกใบ คอ การเปดทางใหมการสบเปลยนวธคด ชวยใหเราสามารถขอใหใครคนใดคนหนงคดแบบใดแบบหนง ถาในการประชมหนงๆ ใครคนใดคนหนงมทศนะในทางลบอยางเหนยวแนนเราสามารถรองขอใหถอดหมวกสดาออก และถกขอรองใหสวมหมวกสเหลองบางเปนการขอรองอยางตรงๆ ใหมทศนะในแงบวก เปนคาพดเฉพาะเจาะจงทไมทาใหหมองใจกน 3. การเลนไปตามบทบาททกาหนดไวแลว การจากดความคดไวอยางเครงครดจะชวยปกปอง “ตวตน” ของเรา อนเปนสาเหตสวนใหญของความผดพลาดในเชงปฏบตของการคด แตหมวกคดจะชวยใหเราสามารถคดและพดสงตางๆ ไดโดยทเราไมตองเอาตวตนของเราเขาไปเสยง 4. การพงความสนใจ หากวาการคดของเรามความหมายวาการมปฏกรยาตอบสนองเรากควรจะมวธการมงความสนใจไปทละแงทละดาน และหมวกแตละใบ จะเปดทางใหเรามงความสนใจไปในการใครครวญเรองแตละเรองถงหกดานดวยกน 5. ความสะดวก สญลกษณของหมวกทแตกตางกนหกใบ เปดทางใหเราสามารถขอใหใครสกคน (รวมทงตวเราเอง) ปรบเปลยนทาท สามารถขอใหใครบางคนมองในแงลบ หรอใหใครบางคนมองในเชงสรางสรรค หรอใหแสดงความเหนดวยอารมณลวนๆ 6. การตงกฎเกณฑของเกมการเลน ผคนเกงในเรองการเรยนรกฎของการละเลนการเรยนรกฎของเกมเปนการเรยนรทคนเราสามารถทาไดอยางยอดเยยมและมประสทธภาพทสด และพรอมทจะสวมหมวกทงหกใบ จากการศกษาคนควาเบองตนสามารถสรปไดวา ความมงหมายของหมวกความคดหกใบ คอ การใชสญลกษณของสหมวกทแตกตางกนชวยใหทาการคดไดงายขน คดไดหลายๆ ดานทงดานดและดานเสย แยกสวนอารมณและเหตผลอยางชดเจน ตดเรองอคตทมผลตอความคด สามารถปรบเปลยนความคดไปสเปาหมายทตองการได

54

2.3 ประโยชนของหมวกความคดหกใบ เดอ โบโน (De Bono. 1985: 11) สรปประโยชนของหมวกความคดหกใบไว ดงน 1. สามารถเรยนรและนาไปใชไดงาย กระตนความสนใจไดด การใชหมวกจรงหรอภาพหมวกและสสนตางๆ มสวนชวยอยางมาก 2. ใชเวลาคดไดรวดเรว ทาใหเหลอเวลาสาหรบความคดสรางสรรคอยางแทจรง 3. สามารถแสดงถงความรสกหรอสญชาตญาณ โดยไมเกรงใจวา จะไมเหมาะสมแตอยางใดในทประชมไดอยางเปดเผย 4. สามารถคดแบบใดแบบหนงในเวลาหนงไดอยางเตมท โดยไมสบสนกบความคดหมวกสอนในเวลาเดยวกน 5. สามารถเปลยนแบบความคดไดงาย และตรงไปตรงมา โดยไมลวงเกนใครดวยการเปลยนสหมวก

6. ผระดมความคดทกคน สามารถใชหมวกแตละสไดครบทกส แทนทจะคดแตเพยงสเดยว ดานเดยวตามปกต 7. เปนการแยกทฐออกไป และปลอยความคดใหมอสรภาพทจะคดไดอยางเตมท 8. สามารถจดลาดบความคดใหเหมาะสมทสดกบหวขอ 9. ปองกนมใหเกดโตเถยงกนไปมาในทประชมเพอฝายตางๆ จะไดสามารถรวมกนคดอยางสรางสรรค 10. ผลการประชมสามารถผลตผลงานออกมาดขน แนวความคดของหมวกหกใบมประโยชน (บงอร พราหมณฤกษ. 2544: 59 – 61;. อางองจาก มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 2541: 45 – 47) ดงน 1. เปนการคดแบบคขนาน กลาวคอ จะไมมการทาทายหรอไมเหนดวย หรอโตแยงถอยคา โดยทความคดตางๆ ถกนามาเรยงขนานควบคกนไป คนทกคนมงความสนใจไปในทศทางเดยวกนและรวมมอกนคดไปพรอมๆ กน 2. ไมมการเมอง และเกมอานาจในหมวกความคดหกใบน จะไมมการโจมตกน เปนสวนตว หรอการเลนเกมอานาจได เพราะแตละคนไมใชคดเพยงดานลบเทานนตองคดถงดานบวกหรอดานสรางสรรคใหมๆ ดวย 3. มทและมเวลาใหกบความคดสรางสรรค ทกๆ.คนจาเปนตองสรางความคดรเรมสรางสรรคออกมา 4. ทาใหมการระมดระวงในความคด เพราะไมสามารถจะดวนสรปไดความคดทกอยางตองผานการพนจพเคราะหเปนอยางดในเวลาทเหมาะสม ไมสามารถจะนงคดดานลบของทกๆ อยางไดเพยงอยางเดยวตอไป 5. สามารถแสดงความรสกและการหยงร เชน ลางสงหรณออกมาไดอยางเปดเผย ซงผดกบการคดแบบเกาทไมสามารถทาเชนนนได

55

6. เปนการแสวงหาคณคา แทนทความคดนนจะถกทงออกไป เพราะคานงเพยงแคดานลบเพยงดานเดยว หมวกความคดหกใบมดานการคดแสวงหาคณคา และประโยชนสงๆ นนดวย 7. เปนการคดเกยวกบการคด กาหนดกลไกของการคดเกยวกบการคด และวางโครงสรางของกระบวนการคดแทนทจะคดไปเรอยๆ ไปอยางเลอนลอย ไรจดหมาย 8. จากด ความคดเรอง "ตวเรา ของเรา" ออกไป เพราะเปนธรรมดาทคนยอมไมคดดานดเกยวกบสงทตวไมชอบหรอไมพยายามทาขอเสยของสงทตนชอบ แตหมวกความคดหกใบ กาหนด ใหคนตองแสดงความคด ตามแงมมทไดรบการกาหนดแมวาคน ๆนน จะไมชอบสง ๆนน แตเมอสวมหมวกทกาหนดใหหาคณคาขอดของสงๆ นน เขากจาเปนตองตดตาม 9. ทาใหไดใชภมปญญาอยางเตมท เพราะในการอางเหตผลแบบเดมนน พลงภมปญญาไดถกใชไปเพยงครงหนงสาหรบการมองหา ขอเสยหรอขอด แตวธการคดหมวกความคดหกใบน พลงภมปญญาทงหมดจะถกนามาใชในความคดทกๆ ดานตามขอกาหนด 10. ทาใหไดใชความคดทละอยาง ตามธรรมดาในการคด เราพยายามคดทกอยางไปพรอมๆ กน เราคดสรางสรรค วพากษวจารณ หาขอมลขาวสารทกอยางไปพรอมๆ กน แตวธการคดแบบหมวกหกใบ จะชวยทาใหเรามงความสนใจอยางเตมทไปทความคดแตละอยาง อยางเหมาะสม เหมอนกบการพมพภาพสทจะพมพสแตละสแยกกน โดยพมพทบลงไปบนสอนๆ 11. เปนการยนระยะเวลาของการประชมใหจบเรวขนไดอยางนามหศจรรย เนองจาก จะเนนในความสนใจ และการคดดาเนนรวมไปดวยกน ซงกนเวลาไมมากนก และสวนใหญทเคยหมดไปกบการถกเถยงตอบโตกนกไมเกดขน 12. เปดโอกาสใหมการแสดงความคดไดในหลายแงหลายมม การถกกาหนดใหเปลยนสหมวกทใชความคดแบบตางๆ ทาใหคนไมตองคดแตในแงตองจบผดอยอยางเดยว แตยงตองสามารถคดถงแงมมทสรางสรรคของเรองๆ นนไปพรอมๆ กนดวย 13. วธหมวกความคดทาใหเราสามารถจดระเบยบการคด พรอมทงมเครองมอในการทพดถงเกยวกบการคดดวย แทนทปลอยใหมอสระเหลอเฟอในการทจะคดอะไรตออะไรเรอยๆ กเปนการออกแบบลาดบการคดทใหผลดทสด ซงแตกตางกนไปแตละเรอง 14. เสรภาพ คนในทประชมรสกเปนอสระในการทจะตองสนบสนนหรอโจมตความคดใดความคดหนงอยทกๆ ขณะ โดยทพวกเขามเสรภาพมากขนในการสารวจตรวจสอบเรองนนๆ จากการศกษาคนควาเบองตนสามารถสรปไดวา การคดแบบหมวกหกใบ เปนวธการคดทชวยใหคดประเดนตางๆ ไดหลายแง หลายมม โดยไมตองเกรงกลวการถกวพากษวจารณ มอสระมเสรภาพในการคด แตคดทละดานอยางชดเจนเนองจากเปนการคดทมกฎเกณฑเปนเงอนไข ทาใหสมาชกในกลมคดในดานเดยวกนทาใหประหยดเวลาในการคด หาขอยตในการคดไดดขน 2.4 การนาไปใชในการจดการเรยนร เดอ โบโน (De Bono.. 1992: 18 – 19) ไดเสนอการจดการเรยนรโดยใชหมวกความคดหกใบ ดงน

56

1. ขนนาเขาสบทเรยน (Lead-in) เรมดวยการใหภาพประกอบงายๆ ตวอยางหรอแบบฝกหดทแสดงใหเหนถงกระบวนการทจะสอน 2. การอธบาย (Explanation) เขาสการใหตวอยางทนทวาจะสอนอะไร ตามลกษณะพนฐานของหมวกทเลอก 3. การสาธต (Demonstration) ยกตวอยางเพมเตม สาธตใหเหนถงกระบวนการนาไปใช แนะนาการอธบาย เสนอแนะ ตงคาถาม 4. การปฏบต (Practice) ขนนเปนขนตอนทสาคญทสดของการสอน นกเรยนเปนสวนหนงของกระบวนการในการฝกฝนหมวกทกใบ ไมใชเวลาฝกฝนหมวกใบใดใบหนงนานเกนไป ซงจะเปนการดงความสนใจจากกระบวนการใหไขวเขว จดประสงคคอ สอนใหเกดทกษะ ไมใชสอนใหอภปรายใหนาสนใจ 5. การหารายละเอยดเพมเตม (Elaboration). ในการฝกฝนกระบวนการนกเรยนสามารถสงเกตขนตอนหรอกระบวนการวาถกนาไปใชอยางไร จดนอาจเกดขณะทการฝกฝนหมวกใบใดใบหนงกาลงปฏบตอย หรอไดจากการตอบคาถาม 6. ขอสรป (Conclusion) คอ การฝกใหนกเรยนสรปประโยชน ขอด ขอเสย ขอสงเกตในการสอน 1. จดเนน (Focused) การสอนควรเนนททกษะหรอหมวกทกาลงสอนทบทวนชอของหมวกทใชบอยๆ 2. ชดเจน (Clear) หลกเลยงความสบสน ถามความสบสนใหพจารณาสงทงายๆ โดยใหตวอยางทชดเจน 3. วองไว รวดเรว (Brisk) กาหนดเวลาสนๆในการคดแตละประเดน 4. สนกสนาน (Enjoyable) การเขยนและการฝกจะตองสนกสนาน ความสนกสนานเกดจากการจดกจกรรมซงใชความคดและแบบฝกทมชวตชวา บทบาทคร จดเตรยมเนอหา วธการสอน สอ เครองมอวดประเมนผลตามธรรมชาตของวชาและสภาพแวดลอมใหเออตอการเรยนร ใชสอและแหลงการเรยนร เพอสงเสรมการเรยนรและการคดของนกเรยน วางแผนการใชคาถามหมวกความคดหกใบ เพอพฒนาการคดของนกเรยนใหสอดคลองกบเนอหาและจดประสงคการเรยนรของบทเรยน ฝกใชคาถามตามสของหมวกแตละใบ จดการเรยนรโดยใชคาถามทกขนตอนของการดาเนนการสอนและสามารถสรางคาถามใหมๆ ได นอกเหนอจากทเตรยมไวตามสถานการณ สงเกตพฤตกรรมนกเรยนเปนรายบคคล และใหการเสรมแรงหรอขอเสนอแนะอยางเหมาะสมแตละเรอง เปดโอกาสและสงเสรมใหนกเรยนไดแสดงออกดวยการตงคาถามและการคดอยางสรางสรรค สงเสรมใหนกเรยนแลกเปลยนเรยนรจากกลมดวยการฝกคด ฝกทา ฝกปรบปรงตนเองและฝกความรบผดชอบ

57

บทบาทของนกเรยน 1. ฝกการคดดวยการใชคาถามหมวกความคดหกใบอยางสมาเสมอ 2. ใชกระบวนการกลมในการปฏบตกจกรรมการเรยนร 3. แสดงความคดและแสดงออกอยางชดเจนและมเหตผล 4. เรยนรอยางมสตและมสมาธเพอเสรมสรางปญญา 5. ใหความรวมมอกบครในกจกรรมการเรยนร การวดและประเมนผล อยางตอเนอง สมศกด สนธระเวชญ (2546:.106 – 108) ไดกลาวถงการนาเทคนคการคดแบบหมวกหกใบไปใชในกจกรรมการเรยนการสอน ควรฝกใหนกเรยนเขาใจถงความหมายของหมวก แตละส ครอาจใหนกเรยนใสหมวก แลวใหตอบคาถามตามสของหมวกทสวม ครงละส หรอใหนกเรยนสวมหมวกคนละสแลวตอบคาถามหรอสลบหมวกแลวตอบคาถาม หรอใหนกเรยนตงคาถามเองตามสของหมวกทสวม วธการดงกลาวจะทาใหนกเรยนมความคนเคยและเขาใจความหมายของหมวก แตละสไดเปนอยางด นอกจากน การนาเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ อาจแบงเปน 2 ลกษณะ ดงน 1. การใชสวนตว 1.1 ใชในการคดแบบใดแบบหนง หรอเปลยนการคด เชน ครอาจจะแนะนาผเรยนวาถาเกดทศนคตในทางลบตอขอเสนอของเพอนๆ นกเรยนอาจจะเปลยนไปสวมหมวกสเหลอง หรอในขณะทประชม ถามความรสกชนชมสนบสนนความคดทเสนออย อาจจะทาใหมความคดคลอยตาม การสวมหมวกสดาจะทาใหเกดความระมดระวง ในระหวางการคดถาตองการเหนมมมองใหม ควรจะสวมหมวกสเขยว 1.2 ใชในการสนทนา ครอาจแนะนานกเรยนในระหวางทมการสนทนา การนาหมวกสตางๆ มาใชจะทาใหเปลยนการคด เชน ผมอยากจะขอการคดหมวกสขาวจากคณ คณมขอมลอะไรบาง ขอใหถอดหมวกสเหลอง แลวเปลยนเปนหมวกสดา ตอไปใหใชหมวกสฟาเพอเสนอขนตอนในการแกปญหา 1.3 ใชในการเขยนรายงาน การนาหมวกแตละสมาเรยงลาดบเพอการเขยนรายงาน จะใหการนาเสนอเปนทนาสนใจ 1.4 ใชในการตรวจสอบรายงาน เพอใหเกดความสมบรณ เชน รายงานฉบบนไมมหมวกสเขยวเลย หมวกสดากนอยไปหนอย 2. การใชในยทธศาสตรการจดการเรยนร 2.1 ใชในการกาหนดทศทางการคดของกลมแนวทางน คอ การจดการเรยนรทเนนนกเรยนเปนศนยกลาง ใหนกเรยนทางานเปนกลม มอบหมายโครงการใหนกเรยนทา หรอกาหนดเปาหมายแลวใหนกเรยนคดโครงการเอง ในการวางแผนดาเนนงานสมาชกในกลมจะตองระดมสมองเพอใหทกคนไดรวมกนคด การนาหมวกแตละสมาใช เพอใหทกคนคดไปในทศทางเดยวกน ประธานของกลมตองใหสมาชกสวมหมวกสเดยวกน เชน ในการแกปญหาทไดรบมอบหมาย ประธานอาจเรม

58

ดวยหมวกสฟา หมวกสขาว สดา โดยยดหลกการ ดงน 2.1.1 ภายใตเงอนไขของหมวกแตละส ทกคนในกลมตองใชความคดไปในทศทางเดยวกน มงไปทเนอหา ไมใชตางคนตางคดเรองนน 2.1.2 ความคดทแตกตางกน แมวาจะตรงกนขามกตาม สามารถนามาคดไปพรอมๆ กนได 2.1.3 บทบาทของหมวกแตละส ทาใหเกดการมองไปในทศทางเดยวกน เชนหมวกสเหลองและหมวกสดา เปนความพยายามรวมกนในการคนหาประโยชนและอปสรรค ไมใชหนหนาเขามาตอสกนสงทผสอนตองตดตามการใชหมวกของแตละกลม เพอนาไปสการปรบปรงการทางานของกลม 2.2 ใชในการพฒนาทกษะการคดตามสของหมวก ครตองเตรยมการจดทาใบงาน ในการสอนแตละครง สอดแทรกไวในแผนการจดการเรยนรใบงานน ระบสของหมวกไวทายคาถาม หรอเขยนภาพหมวก หรอมเฉพาะคาถามกได และในแตละใบงานพยายามตงคาถาม ใหไดครบทกสของหมวก สนนทา สายวงศ (2544: 6 – 7) ระบถงขนตอนการจดการเรยนรดวยเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ ดงน 1. ขนเตรยม แบงนกเรยนออกเปนกลม ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยนทราบ 2. ขนนาเขาสบทเรยน ใชภาพ แผนภม เกม ทเกยวของกบเนอหา นามาสนทนาซกถาม 3. ขนดาเนนการสอน 3.1 ขนรวบรวมขอมล โดยใชหมวกสขาว ครเสนอสถานการณทเกยวของกบเนอหา โดยใชกรณตวอยาง เชน นกเรยนแตละคน ใชหมวกสขาวรวบรวมขอมลจากการศกษากรณตวอยาง 3.2 ขนกาหนดปญหาโดยใชหมวกสฟา นกเรยนใชหมวกสฟาสรปปญหาทพบจากการศกษากรณตวอยาง 3.3 ขนเสนอทางเลอก โดยใชหมวกสเขยว นกเรยนเสนอทางเลอกในการแกไขปญหา ซงเปนทางเลอกทหลากหลาย และเปนไปได 3.4 ขนตดสนใจเลอกทางเลอก โดยใชหมวกสเหลอง สดา และสแดง 3.4.1 นกเรยนใชหมวกสเหลองเพอบอกขอดและประโยชนของทางเลอกใชหมวกสดามองหาขอบกพรองและผลกระทบ แลวใชหมวกสแดง เพอถามความรสกของสมาชกในกลมทมตอผลการตดสนใจ 3.4.2 นกเรยนตดสนใจเลอกทางเลอก 3.5 ขนวางแผนและกาหนดขนตอนการปฏบต นกเรยนรวมกนอภปรายโดยใชหมวกสฟา นาทางเลอกทตดสนใจมาวางแผน กาหนดขนตอนการปฏบต

59

4. ขนสรป ตวแทนกลมสรป ครเพมเตมในประเดนทบกพรอง 5. ขนประเมนผล ประเมนผลจากการตอบคาถามของนกเรยน การเสนอรายงาน การตรวจใบงาน และการสงเกตพฤตกรรมของนกเรยน จากการศกษาคนควาขางตนสรปไดวา การจดการเรยนรโดยใชการคดแบบหมวกหกใบ เปนกระบวนการเรยนรทมงพฒนากระบวนการทางความคดของนกเรยน โดยครสอดแทรกคาถามหมวกความคดหกใบในทกขนตอนของการจดการเรยนร และปอนคาถามตามสของหมวกแตละใบไมจากดจานวนครง ตามความเหมาะสมของเนอหา โดยมการวางแผนการใชคาถามตลอดจนการสรางคาถามใหมใหสอดคลองไปกบสถานการณ เพอฝกใหนกเรยนไดคดแกปญหาอยางมเหตผลและสามารถสรปเปนองคความรใหมไดดวยตนเอง สามารถสรปขนตอนได ดงน ขนเตรยม ขนนาเขาสบทเรยน ขนดาเนนการสอน ขนสรป และขนประเมนผล

3. เอกสารทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร 3.1 ความมงหมายของการสอนวทยาศาสตร สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดกาหนดเปาหมายของการสอนวทยาศาสตรไว ดงน (อรอมา กาญจน. 2549: 26; อางองจาก สสวท. 2546) 1. เพอใหเขาใจหลกการ ทฤษฎทเปนพน ฐานในวทยาศาสตร 2. เพอใหเขาใจขอบเขต ธรรมชาตและขอจากดของวทยาศาสตร 3. เพอใหมทกษะทสาคญในการศกษาคนควา และคดคนทางวทยาศาสตร และเทคโนโลย 4. เพอพฒนากระบวนการคดและจนตนาการ ความสามารถในการแกปญหา และ การจดการ ทกษะในการสอสาร และความสามารถในการตดสนใจ 5. เพอใหตระหนกถงความสมพนธระหวางวทยาศาสตร.เทคโนโลย.มวลมนษย และสภาพแวดลอมในเชงทมอทธพลและผลกระทบซงกนและกน 6. เพอนาความรความเขาใจในเรองวทยาศาสตรและเทคโนโลยไปใชใหเกดประโยชนตอสงคมและการดารงชวต 7. เพอใหเปนคนทมจตวทยาศาสตร มคณธรรม จรยธรรม และคานยมในการใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางสรางสรรค จากความมงหมายของการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรดงกลาว สรปไดวา ในการจด การเรยนรวทยาศาสตร มความมงหมายเพอใหเกดความเขาใจในหลกการ และทฤษฎขนพนฐานของวทยาศาสตร เขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย มทกษะในการศกษาคนควาทางวทยาศาสตร มความเขาใจในเรองวทยาศาสตรและเทคโนโลย และนาไปใชในการดารงชวต เพอใหเปนคนมจตวทยาศาสตร มคณธรรม จรยธรรม ใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางสรางสรรค

60

3.2 ผลสมฤทธทางการเรยน 3.2.1 ผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา หมายถง ความสามารถในการเรยนรเกยวกบกระบวนการสรางองคความรวชาชววทยาโดยใชแบบทดสอบวดพฤตกรรมการเรยนการสอน 4 ดาน ดงน 3.2.1.1 ดานความร – ความจา หมายถง ความสามารถในการระลกเรองราว หรอสงตางๆ ทเคยเรยนมาแลวเกยวกบขอเทจจรง ขอตกลง นยามศพท หลกการ แนวความคด กฎและทฤษฎทางวทยาศาสตร 3.2.1.2 ดานความเขาใจ หมายถง ความสามารถในการอธบาย การจาแนก การขยายความและแปลความรโดยอาศยขอเทจจรง ขอตกลง หลกการ แนวคดและทฤษฎทางวทยาศาสตร 3.2.1.3 ดานการนาไปใช หมายถง ความสามารถในการนาความรและวธการคนควาหาความรไปใชในสถานการณใหมๆ ทแตกตางออกไปจากทเคยเรยนรมาแลว โดยเฉพาะอยางยง คอ การนาไปใชในชวตประจาวน 3.2.14 ดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร หมายถง ความสามารถในการคนควาหาความรทางวทยาศาสตร โดยใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ในการสบเสาะหาความร ซงสาหรบทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรทสอดคลองกบเนอหาในการวจยครงนประกอบดวยทกษะการสงเกต ทกษะการตงสมมตฐาน ทกษะการทดลอง ทกษะการตความหมายสรปขอมล และทกษะการจดกระทาและสอความหมายขอมล 3.2.2 ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน นกการศกษาหลายทานไดใหความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน ไวดงน พวงรตน ทวรตน (2540: 19) ไดใหความหมายของผลสมฤทธทางการเรยนไววา เปนแบบทดสอบทมงทดสอบความร ทกษะ สมรรถภาพสมองดานตางๆ ของนกเรยนวา หลงการเรยนรเรองนนๆ แลวนกเรยนมความรความสามารถในวชาทเรยนมากนอยเพยงใด มพฤตกรรมเปลยนแปลงไปจากเดมตามความมงหมายของหลกสตรในวชานนๆ เพยงใด ภพ เลาหไพบลย (2542: 295) ไดใหความหมาย ผลสมฤทธทางการเรยนวา คอ พฤตกรรมทแสดงออกถงความสามารถในการกระทาสงหนงสงใดได จากทไมเคยกระทาได หรอกระทาไดนอยกอนทจะมการเรยนรซงเปนพฤตกรรมทสามารถวดได ประหยด แสงวชย (2544: 19) กลาววา ผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร หมายถง ความรความสามารถในดานวทยาศาสตรทวดได 4 ดาน ประกอบดวย ดานความรความจา ความเขาใจ การนาไปใช และทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร อจฉรา สขารมณ และ อรพนทร ชชม (2530: 10) ไดกลาววา ผลสมฤทธ หมายถงความสาเรจทไดจากการทาการงานทตองอาศยความพยายามจานวนหนง ซงอาจมผลมาจากการกระทาทอาศยความสามารถทางรางกายหรอสมอง ดงนน ผลสมฤทธทางการเรยนจงเปนขนาดของความสาเรจทไดจากการเรยนทอาศยการทดสอบ เชน จากการสงเกตหรอการตรวจการบาน หรออาจอยในรปของเกรดทไดมาจากโรงเรยน ซงตองอาศยกรรมวธทซบซอน และชวงเวลาในการประเมนทยาวนาน หรอ

61

อกวธหนง อาจวดผลสมฤทธทางการเรยนดวยแบบวดผลสมฤทธทางการเรยนทวไป จากความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน สามารถสรปไดวา ผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร หมายถง ความรความสามารถของนกเรยนทางดานวทยาศาสตร ซงสามารถวดไดจากพฤตกรรมทเกดขนกบนกเรยนหลงจากการเรยนร 3.2.3 การประเมนผลสมฤทธทางการเรยน ไดมนกการศกษาหลายทานกลาวถงการประเมนผลสมฤทธทางการเรยน ไว ดงน บลม (Bloom. 1965: 201) ไดกลาวถง ลาดบขนทใชในการเขยนวตถประสงคเชงพฤตกรรมดานความรความคด ไว 6 ขน ดงน คอ 1. ความรความจา หมายถง การระลกหรอทองจาความรตางๆ ทไดเรยนมาแลวโดยตรง ในขนนรวมถง การระลกถงขอมล ขอเทจจรงตางๆ ไปจนถงกฎเกณฑ ทฤษฎจากตารา ดงนน ขนความรความจาจงจดไดวาเปนขนตาสด 2. ความเขาใจ หมายถง ความสามารถจบใจความสาคญของเนอหาทไดเรยนหรออาจแปลความจากตวเลข การสรป การยอความตางๆ การเรยนรในขนนถอวาเปนขนทสงกวาการทองจาตามปกตอกขนหนง 3. การนาไปใช หมายถง ความสามารถทจะนาความรทนกเรยนไดเรยนมาแลวไปใชในสถานการณใหม ดงนน ในขนนจงรวมถงความสามารถในการเอากฎ มโนทศน หลกสาคญ วธการนาไปใช การเรยนรในขนนถอวา นกเรยนจะตองมความเขาใจในเนอหาเปนอยางดเสยกอน จงจะนาความรไปใชได ดงนน จงจดอนดบใหสงกวาความเขาใจ 4. การวเคราะห หมายถง ความสามารถทจะแยกแยะเนอหาวชาลงไปเปนองคประกอบยอยๆ เหลานน เพอทจะไดมองเหนหรอเขาใจความเกยวโยงตางๆ ในขนน จงรวมถงการแยกแยะหาสวนประกอบยอยๆ หาความสมพนธระหวางสวนยอยๆ เหลานน ตลอดจนหลกสาคญตางๆ ทเขามาเกยวของ การเรยนรในขนนถอวาสงกวาการนาเอาไปใช และตองเขาใจทงเนอหา และโครงสรางของบทเรยน 5. การสงเคราะห หมายถง ความสามารถทจะนาเอาสวนยอยๆ มาประกอบกนเปนสงใหม การสงเคราะหจงเกยวกบการวางแผน การออกแบบการทดลอง การตงสมมตฐาน การแกปญหาทยาก การเรยนรในระดบน เปนการเนนพฤตกรรมทสรางสรรค ในอนทจะสรางแนวคดหรอแบบแผนใหมๆ ขนมา ดงนน การสงเคราะหเปนสงทสงกวาการวเคราะหอกขนหนง 6. การประเมนคา หมายถง ความสามารถทจะตดสนใจเกยวกบคณคาตางๆ ไมวาจะเปนคาพด นวนยาย บทกว หรอรายงานการวจย การตดสนใจดงกลาว จะตองวางแผนอยบนเกณฑทแนนอน เกณฑดงกลาวอาจจะเปนสงทนกเรยนคดขนมาเองหรอนามาจากทอนกได การเรยนรในขนนถอวาเปนการเรยนรขนสงสดของความรความจา คลอฟเฟอร (ภพ เลาหไพบลย. 2542: 295 – 304; อางองจาก Klopfer. .1971) ไดกลาวถงการประเมนผลการเรยนดานสตปญญา หรอความรความคดในวชาวทยาศาสตรเปน 4 พฤตกรรม ดงน

62

1. ความรความจา 2. ความเขาใจ 3. กระบวนการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร 4. การนาความรและวธการทางวทยาศาสตรไปใช ประวตร ชศลป (2524: 25) กลาววา เพอความสะดวกในการประเมนผล จงไดทาการจาแนกพฤตกรรมในการวดผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรสาหรบเปนเกณฑวดความสามารถดานตางๆ 4 ดาน คอ 1. ดานความร ความจา หมายถง ความสามารถในการระลกถงสงทเคยเรยนมาแลว เกยวกบขอเทจจรง ขอตกลง คาศพท หลกการและทฤษฎทางวทยาศาสตร 2. ดานความเขาใจ หมายถง ความสามารถในการอธบายความหมาย ขยายความ และแปลความรโดยอาศยขอเทจจรง ขอตกลง คาศพท หลกการและทฤษฎทางวทยาศาสตร 3. ดานการนาไปใช หมายถง ความสามารถในการนาความร วธการทางวทยาศาสตร ไปใชในสถานการณใหมทแตกตางกนออกไป หรอสถานการณท คลายคลง โดยเฉพาะอยางยงการนาไปใชในชวตประจาวน 4. ดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร หมายถง ความสามารถของบคคลในการสบเสาะหาความร.โดยผานการปฏบตและฝกฝนความคดอยางมระบบ จนเกดความคลองแคลว ชานาญ สามารถเลอกใชกจกรรมตางๆ ไดอยางเหมาะสม สาหรบทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ประกอบดวย ทกษะการสงเกต ทกษะการคานวณ ทกษะการจาแนกประเภท ทกษะการลงความคดเหนจากขอมล ทกษะการจดกระทาสอความหมายขอมล ทกษะการกาหนดและควบคมตวแปร ทกษะการตง สมมตฐาน ทกษะการทดลอง และทกษะการตความหมายขอมลและลงขอสรปจาก จากเอกสารขางตน ผวจยไดทาการจาแนกพฤตกรรมในการวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาทง 4 ดาน คอ ความรความจา ความเขาใจ การนาไปใช และทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา โดยพจารณาใหครอบคลมผลการเรยนรทคาดหวงในสาระท 2: ชวตกบสงแวดลอม หนวยการเรยนรท 1 เรองระบบนเวศ

4. เอกสารทเกยวของกบความสามารถในการคดวเคราะห 4.1 ความหมายของความสามารถในการคดวเคราะห ความสามารถในการคดวเคราะหเปนความสามารถทางสมองทนกการศกษาและนกจตวทยาหลายทานไดศกษาและใหความหมาย ไว ดงน ดวอ (Dewey. .1933:.30).ไดใหความหมายการคดวเคราะหหมายถงการคดอยางใครครวญไตรตรอง โดยอธบายขอบเขตของการคดวเคราะหวาเปนการคดทเรมตนจากสถานการณทมความยงยากและสนสดลงดวยสถานการณทมความชดเจน

63

บลม และคณะใ(Bloom.. 1956:.6 – 9).ใหความหมายการคดวเคราะหไววา เปนความสามารถในการแยกแยะเพอหาสวนยอยของเหตการณเรองราวหรอเนอหาตางๆ วาประกอบดวย อะไรมความสาคญอยางไร อะไรเปนเหต อะไรเปนผลและทเปนอยางนนอาศยหลกการอะไร กด (Good.. 1973:.680) ใหความหมายการคดวเคราะห เปนการคดอยางรอบคอบตามหลกของการประเมนและมหลกฐานอางอง เพอหาขอสรปทนาจะเปนไปได ตลอดจนพจารณาองคประกอบทเกยวของทงหมดและใชกระบวนการตรรกวทยาไดอยางถกตองสมเหตสมผล เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2546:.2 – 30) กลาววา การคดเชงวเคราะห หมายถง การจาแนกแยกแยะความเหมอนและความตางของขอมลทไดรบการเชอมโยงเหตผลของเรองราวทเกดขน การสบคนหาความสมพนธเชงเหตผลระหวางสงทปรากฏกบความรความเขาใจทมอย เพอคาดการณอนาคต โดยเชอมโยงขอมลตางๆ เขาดวยกน และการประเมนเพอตดสนใจเรองตางๆ ไดอยางถกตอง เชดศกด โฆวาสนธ.(2525:.98).ใหความหมายของการวเคราะหวา หมายถง ความสามารถในการแยกแยะรายละเอยดของสงสาเรจรปออกเปนสวนยอยๆ อยางมหลกเกณฑเพอหาขอเทจจรงทแฝงอยในเรองราวนน วไลพร คาเพราะ (2539: 53) กลาววา การคดวเคราะห หมายถง การพนจพจารณาความเชอ ความร คากลาวอางและสงตางๆ อยางสขมรอบคอบ โดยหาสาเหตเพอสรปไดอยางถกตองกอนจะตดสนใจเชอหรอสรปเลอก สมจต สวนไพบลย (2541: 94) กลาววา การคดวเคราะห หมายถงความสามารถในการคดพจารณาอยางรอบคอบ โดยใชเหตผลประกอบการตดสนใจ จากการศกษาขางตนสรปไดวา ความสามารถในการคดวเคราะห หมายถง ความสามารถในการพจารณาแยกแยะสวนยอยๆ ของเหตการณ เรองราว หรอเนอเรองตางๆ วาประกอบดวยอะไร มความสาคญและสมพนธกนอยางไร เปนการคดพจารณาอยางมเหตมผลเพอหาขอสรปหรอหลกการ ทจะสามารถนามาใชในการแกปญหาไดอยางถกตอง 4.2 ทฤษฎการคดวเคราะห 4.2.1 ทฤษฎการคดวเคราะหของบลม บลม (Bloom. 1956: 6 – 9; 201 – 207) ไดกาหนดจดมงหมาย ทางการศกษา (Bloom’s Taxonomy of Educational Objectives) เปน 3 ดาน ไดแก ดานการรคด ดานจตพสย และดานทกษะพสย ของบคคลสงผลตอความสามารถทางการคด ซงบลม จาแนกไวเปน 6 ระดบ คาถามในแตละระดบมความซบซอนแตกตางกน ไดแก ระดบท 1 ระดบความรความจา แยกเปนความรในเนอหา เชน ความรในศพททใชและความรในขอเทจจรงเฉพาะ ความรในวธดาเนนการเชน ความรเกยวกบระเบยบแบบแผน ความรเกยวกบแนวโนมและลาดบขน ความรเกยวกบการจดจาแนกประเภทความรเกยวกบเกณฑตางๆและความรเกยวกบวธการ ความรรวบยอดในเนอเรอง เชน ความรเกยวกบหลกวชาและการขยายความ และความรเกยวกบทฤษฎและโครงสราง ระดบท 2 ระดบความเขาใจแยกเปน การแปลความ การตความและการขยายความ ระดบท 3 ระดบการนาไปใช หรอการประยกต ระดบท 4

64

ระดบการวเคราะห แยกเปน การวเคราะหสวนประกอบ การวเคราะหความสมพนธและการวเคราะหหลกการ ระดบท 5 ระดบการสงเคราะห แยกเปน การสงเคราะห การสอความหมาย การสงเคราะหแผนงานและการสงเคราะหความสมพนธ และระดบท 6 ระดบการประเมนคา แยกเปนการประเมนคาโดยอาศยขอเทจจรงภายในและการประเมนคาโดยอาศยขอเทจจรงภายนอก การทบคคลจะมทกษะในการแกปญหาและการตดสนใจ บคคลนนจะตองสามารถวเคราะห และเขาใจสถานการณใหม หรอขอความจรงใหมได โดยเฉพาะอยางยงความสามารถในการวเคราะหซงเปนทกษะการคดระดบพนฐานของนกเรยนสความสามารถทางการคดในระดบสง เพราะนกเรยนจะเขาใจเหตการณตางๆ อยางชดเจนผานกระบวนการวเคราะหหนวยยอย การวเคราะหความสมพนธและการวเคราะหหลกการโดยนกเรยนสามารถวเคราะหประเดนตาง ๆจากสวนยอยสสวนใหญ และเชอมความสมพนธของประเดนตางๆ เขาดวยกนจนสามารถสรปอยางเปนหลกการโดยมเหตผลรองรบ 4.2.2 ทฤษฎการคดวเคราะหของมารซาโน (Marzano’s Taxonomy) มารซาโน (Marzano. 2001: 11 – 12) อธบายวา รปแบบพฤตกรรมการเรยนรประกอบดวย 3 ระบบ ไดแก ระบบแหงตน ระบบการบรณาการ และระบบสตปญญา ระบบแหงตนตดสนการยอมรบการเรยนรเรองใหม เมอระบบแหงตนรบการเรยนรเรองใหม ระบบบรณาการจะเขามาเกยวของกบการกาหนดเปาหมายของการเรยนรนน โดยการออกแบบกลยทธตางๆ เพอการบรรลเปาหมาย แหงการเรยนรและระบบสตปญญาจะทาหนาทจดกระทาขอมลในลกษณะของการวเคราะห ดงนนปรมาณความรของนกเรยนแตละคนจงมผลตอความสาเรจอยางสงในการเรยนรเรองใหม ซงความรใหมสามารถตอยอดจากความรเดมไดอยางกวางขวาง ดงภาพประกอบ 3

ภาพประกอบ 4 รปแบบพฤตกรรมการศกษา ทมา: Marzano, Robert J. (2001). Designing a New Taxonomy of Education Objectives. p. 11.

ระบบแหงตนทาหนาทตดสนใจ การเรยนรเรองใหม

ระบบสตปญญาจดกระทาเกยวกบขอมลทเกยวของ

ระบบบรณาการกาหนดเปาหมายและยทธศาสตร

คงพฤตกรรมการเรยนรตอไป

ความร

ใช ไมใช

65

จากภาพประกอบ 3 แสดงใหเหนวา กระบวนการถายเทของขอมลเรมจากระบบแหงตนตอเนองมาทระบบบรณาการและระบบสตปญญาและสนสดทความร ระบบแตละระบบจะสงผลสะทอนตออกระบบทตามมาอยางตอเนอง ถาระบบแหงตนไมเชอวา การเรยนรเรองใหมเปนเรองสาคญ แรงจงใจในการเรยนรจะตาหรอถาระบบบรณาการกาหนดเปาหมายไมชดเจน การเรยนรจะประสบอปสรรค หรอแมการกาหนดเปาหมายชดเจนและกากบตรวจสอบอยางมประสทธผล แตกระบวนการจดกระทาขอมลในระบบสตปญญาปฏบตการไมมประสทธผล การเรยนรจะไมประสบผลสาเรจ ดงนนระบบทง 3 จงเปนระบบทมการจด ลาดบถกตองในกระบวนการถายเทขอมล มารซาโน (Marzano. 2001: 30 – 60) จงไดพฒนารปแบบจดมงหมายทางการศกษารปแบบใหม ประกอบดวยความร 3 ประเภท และกระบวนการจดกระทาขอมล 6 ระดบ โดยมรายละเอยด ดงน ประเภทของความร ไดแก 1. ขอมล เนนการจดระบบความคดเหน จากขอมลงายสขอมลยาก เปนระดบความคดรวบยอดขอเทจจรง ลาดบเหตการณ สมเหตและผล เฉพาะเรองและหลกการ 2. กระบวนการ.เนนกระบวนการเพอการเรยนร.จากทกษะสกระบวนการอตโนมต อนเปนสวนหนงของความสามารถทสงสมไว 3. ทกษะ.เนนการเรยนรทใชระบบโครงสรางกลามเนอ.จากทกษะงาย สกระบวนการทซบซอนขน โดยมกระบวนการจดกระทากบขอมล 6 ระดบ ดงน ระดบท 1 ขนรวบรวม เปนการคดทบทวนความรเดม รบขอมลใหม และเกบเปนคลงขอมลไวเปนการถายโยงความรจากความจาถาวรสความจานาไปใชในการปฏบตการโดยไมจาเปนตองเขาใจโครงสรางของความรนน ระดบท 2 ขนเขาใจ เปนการเขาใจสาระทเรยนร สการเรยนรใหมในรปแบบ การใชสญลกษณ เปนการสงเคราะหโครงสรางพนฐานของความรนนโดยเขาใจประเดนสาคญ ระดบท 3 ขนวเคราะห เปนการจาแนกความเหมอนและความแตกตางอยางมหลกการ การจดหมวดหมทสมพนธกบความร การสรปยางสมเหตสมผลโดยสามารถบงชขอผดพลาดได การประยกตใชในสถานการณใหมโดยใชฐานความร และการคาดการณผลทตามมาบนพนฐานของขอมล ระดบท 4 ขนใชความรใหเปนประโยชน เปนการตดสนใจในสถานการณทไมมคาตอบชดเจน การแกไขปญหาทยงยาก การอธบายปรากฏการณทแตกตาง และการพจารณาหลกฐานสการสรปสถานการณทมความซบซอนการตงขอสมมตฐาน และการทดลองสมมตฐานนน บนพนฐานของความร ระดบท 5 ขนบรณาการความร เปนการจดระบบความคดเพอบรรลเปาหมายการเรยนรทกาหนด การกากบตดตามการเรยนรและการจดขอบเขตการเรยนร

66

ระดบท 6 ขนจดระบบแหงตน เปนการสรางระดบแรงจงใจตอภาวะการเรยนรและภาระงานทไดรบมอบหมายในการเรยนร รวมทง ความตระหนกในความสามารถของการเรยนรทตนม ดงภาพประกอบ 4

ภาพประกอบ 5 ระดบของกระบวนการจดกระทากบขอมลตามทฤษฎการคดของมารซาโน

ทมา: Marzano, Robert J. (2001). Designing a New Taxonomy of Educational Objectives. p. 60. ถาสงเคราะหแนวคดของบลม (Bloom’s Taxonomy) และ มารซาโน (Marzano’s Taxonomy) สามารถเชอมโยงเพอเปนกรอบแนวคดทกษะการคดวเคราะห.โดยสรปเปน.5.ดาน ตามทฤษฎการคดของ มารซาโน เปนสาคญ เพราะทฤษฎการคดของบลม (Bloom’s Taxonomy) เมอบรณาการกบทฤษฎการคดของ มารซาโน (Marzano’s Taxonomy) พบวา 5 ดานของขนการคดวเคราะหของมารซาโนสอดคลองกบ 3 หลกการวเคราะหของ บลม และสามารถนาไปเปนกรอบแนวคดทกษะการคดวเคราะหไดอยางเปนรปธรรม (ปรยานช สถาวรมณ. 2548: 27) ดงแสดงใน ภาพประกอบ 5

ทกษะ

ระดบท 6 : ขนจดระบบแหงตน

ระดบท 5 : ขนบรณาการความร

ระดบท 4 : ขนใชความรใหเปนประโยชน

ระดบท 3 : ขนวเคราะห

ระดบท 2 : ขนเขาใจ

ระดบท 1 : ขนรวบรวม

ขอมล

กระบวนการ

ความร

67

ทกษะการคดวเคราะห

ทฤษฎการคดวเคราะหของบลม (Bloom’s Taxonomy)

ทฤษฎการคดวเคราะหของมารซาโน (Marzano’s Taxonomy)

1. หลกการวเคราะหหนวยยอย 1. ดานการจาแนก 2. ดานการจดหมวดหม

2. หลกการวเคราะหความสมพนธ 3. ดานการสรป 3. หลกการวเคราะหหลกการ 4. ดานการประยกต

5. ดานการคาดการณ

ภาพประกอบ 6 กรอบแนวคดทกษะการคดวเคราะห ทมา: Bloom, Benjamin S.; et al. (1956). Taxonomy of Educational Objectives Book1: Cognitive Domain. p. 201 – 207.

4.3 องคประกอบของการคดวเคราะห นกการศกษาหลายทานไดกลาวถงองคประกอบของการคดวเคราะห ไวดงน วตสน และ เกลเซอร (Watson; & Glaser. 1964: 10) ไดกลาวถงการคดวเคราะหวาประกอบดวยทศนคต ความร และทกษะในเรองตางๆ ดงตอไปน 1. ทศนคตในการสบเสาะ ซงประกอบดวยความสามารถในการเหนปญหา และความตองการทจะสบเสาะ คนหาขอมล หลกฐานมาพสจนเพอหาขอเทจจรง 2. ความรในการหาแหลงขอมลอางองและการใชขอมลอางองอยางมเหตผล 3. ทกษะในการใชความรและทศนคตดงทกลาวมาขางตน จากผลการวจยตาง ๆวตสน และ เกลเซอร สรปวา การคดวเคราะหประกอบไปดวยความสามารถยอยๆ 5 ประการคอ 1. ความสามารถในการอางอง 2. การตงสมมตฐาน 3. การนรนย 4. การแปลความ 5. การประเมนขอโตแยงตางๆ เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2546: 26 – 30) ไดแบงการคดวเคราะหเปน 4 องคประกอบ ดงน

68

1. ความสามารถในการตความ หมายถง การพยายามทาความเขาใจ และใหเหตผลแกสงทเราตองการจะวเคราะห เพอแปลความหมายทไมปรากฏโดยตรงของสงนน เปนการสรางความเขาใจตอสงทตองการวเคราะห โดยเกณฑทแตละคนใชเปนมาตรฐานในการตดสนใจยอมแตกตางกน ตามความร ประสบการณ คานยมของแตละบคคล และความสามารถในการเชอมโยงเหตผล 2. ความรความเขาใจในเรองทจะวเคราะห หมายถง เราจะคดวเคราะหไดดนนตองมความรความเขาใจพนฐานของเรองนน เพราะความรจะชวยกาหนดขอบเขตของการวเคราะหแจกแจง และจาแนกไดวา เรองนนเกยวของกบอะไร มองคประกอบยอยๆอะไรบาง มกหมวดหม จดลาดบความสมพนธอยางไรและรวา อะไรเปนสาเหต 3. ความชางสงเกต.ชางสงสย.และชางถาม.หมายถง นกคดเชงวเคราะห ตองมองคประกอบ ทง 3 น รวมดวยเพราะจะนาไปสการสบคนความจรง และเกดความชดเจนในประเดนทตองการวเคราะห ขอบเขตของคาถามจะตองยดหลก 5 W 1 H คอ ใคร ทาอะไร ทไหน เมอไร เพราะเหตใด อยางไร 4. ความสามารถในการหาความสมพนธเชงเหตผล หมายถง ความสามารถในการใชเหตผลจาแนกแยกแยะไดวาสงใดเปนความจรง สงใดเปนความเทจ สงใดมรายละเอยดสมพนธเชอมโยงกนอยางไร สวทย มลคา (2548: 17) กลาววา การคดวเคราะหมองคประกอบสาคญ 3 ประการ ดงน 1. สงทกาหนดให เปนสงสาเรจรปทกาหนดใหวเคราะห เชน วตถ สงของ เรองราว เหตการณหรอปรากฏการณตางๆ เปนตน 2. หลกการหรอกฎเกณฑ.เปนขอกาหนดสาหรบใชแยกสวนประกอบของสงทกาหนดให เชน เกณฑในการจาแนกสงทมความเหมอนกนหรอแตกตางกน หลกเกณฑในการหาลกษณะความสมพนธเชงเหตผลอาจจะเปนลกษณะความสมพนธทมความคลายคลงกนหรอขดแยงกน เปนตน 3. การคนหาความจรง หรอความสาคญ.เปนการพจารณาสวนประกอบของสงทกาหนดใหตามหลกการหรอกฎเกณฑ แลวทาการรวบรวมประเดนทสาคญเพอหาขอสรป จากการศกษาคนควาขางตนสรปไดวา องคประกอบของการคดวเคราะห ประกอบไปดวยความสามารถในการตความ ความสามารถในการทาความเขาใจ ความอยากรอยากเหน การหาความสมพนธเชงเหตผลและความสามารถในการลงขอสรปอยางสมเหตสมผลซงแตละองคประกอบจะใชอยางตอเนอง กน 4.4 ลกษณะของการคดวเคราะห บลม (ลวน สายยศ; และ องคณา สายยศ. 2538: 41 – 44; อางองจาก Bloom.. 1956) แบงการคดวเคราะหแยกยอยออกเปน 3 อยาง ดงน 1. วเคราะหความสาคญ หมายถง การแยกแยะสงทกาหนดมาใหวา อะไรสาคญหรอจาเปนหรอมบทบาททสด ตวไหนเปนเหต ตวไหนเปนผล

69

2. วเคราะหความสมพนธ หมายถง การคนหาวาความสาคญยอยๆ ของเรองราวหรอเหตการณนนเกยวพนกนอยางไร สอดคลองหรอขดแยงกนอยางไร 3. วเคราะหหลกการ หมายถง การคนหาโครงสรางและระบบของวตถสงของเรองราวและการกระทาตางๆ วา สงเหลานนรวมกน จนดารงสภาพเชนนนอยได เนองดวยอะไรโดยยดอะไรเปนหลกเปนแกนกลาง มสงใดเปนตวเชอมโยง ยดถอหลกการใด มเทคนคอยางไรหรอยดคตใด 4.5 การวดความสามารถในการคดวเคราะห บลม (ลวน สายยศ; และ องคณา สายยศ. 2538: 41–44; อางองจาก Bloom. 1956) กลาววา การวดความสามารถในการคดวเคราะห คอการแยกแยะสวนยอยๆ ของเหตการณ เรองราวหรอเนอหาตางๆ วาประกอบดวยอะไร มจดมงหมายหรอประสงคสงใด นอกจากนนยงมสวนยอยๆ ทสาคญนนแตละเหตการณเกยวพนกนอยางไรบาง และเกยวพนโดยอาศยหลกการใด จะเหนวา สมรรถภาพดานวเคราะหจะเตมไปดวยการหาเหตมาใชประกอบการพจารณา การวเคราะหจงตองอาศยพฤตกรรมดานความจา ความเขาใจและดานการนาไปใช มาประกอบการพจารณา การวดความสามารถในการคดวเคราะหแบงแยกยอยออกเปน 3 ประเภทคอ 1. วเคราะหความสาคญ เปนการวเคราะหวาสงทอยนนอะไรสาคญ หรอจาเปนหรอมบทบาททสด ตวไหนเปนเหต ตวไหนเปนผล เหตผลใดถกตองและเหมาะสมทสด ตวอยางคาถาม เชน ศลหาขอใดสาคญทสด 2. วเคราะหความสมพนธ เปนการหาความสมพนธ หรอความเกยวของสวนยอยในปรากฏการณ หรอเนอหานน เพอนามาอปมาอปไมย หรอคนหาวาแตละเหตการณนนมความสาคญอะไรทไปเกยวพนกน ตวอยางคาถาม เชน เหตใดแสงจงเรวกวาเสยง 3. วเคราะหหลกการ เปนความสามารถทจะจบเคาเงอนของเรองราวนนวายดหลกการใด มเทคนค หรอยดหลกปรชญาใด อาศยหลกการใดเปนสอสารสมพนธเพอใหเกดความเขาใจ ตวอยางคาถาม เชน รถยนตวงไดโดยอาศยหลกการใด 4.6 การจดการเรยนรเพอสรางเสรมความสามารถในการคดวเคราะห นกการศกษาหลายทานไดกลาวถงการจดการเรยนร เพอสรางเสรมความสามารถในการคดวเคราะหไว ดงน สานกการศกษา (2549: 10) กลาววา การจดการเรยนการสอนทสงเสรมพฒนาการทางความคดของผเรยนนน กจกรรมการเรยนการสอนควรมลกษณะเปนรปธรรม เชน การใชเกม การเรยนโดยคนพบ เปนตน การสอนจาเปนตองอาศยกระบวนการแกปญหา ซงครจะตองมความยดหยน และมความรอยางดยง นอกจากนครควรดาเนนการจดกจกรรมเพอพฒนาทกษะการคดวเคราะห ดงน 1. กอนเรมจดกจกรรม ครควรจดเตรยมกจกรรมการเรยนรลวงหนาเพอใหนกเรยนเกดความรความเขาใจเกยวกบ กลวธ กฎ และขนตอนการดาเนนการแกปญหาทใชทกษะการคดวเคราะห 2. ระหวางจดกจกรรม ครมบทบาทชกชวนใหนกเรยนแตละกลมรวมกนแลกเปลยน ประสบการณ การปฏบตกจกรรมกบเพอนๆ กลมอน โดยนาเสนอวา กลมของตนมแนวคด ความรสก

70

การวเคราะหวจารณ การดาเนนงาน และผลงานของตน พรอมทงรบฟงความคดเหนของเพอนกลมอน 3. หลงปฏบตกจกรรม ครควรกระตนใหนกเรยนรวมกนอธบาย และสรปเกยวกบประสทธภาพของกลวธทใช และการปฏบตตามกฎ หรอกลวธทางเลอกตางๆ เพอนาไปสการประยกต ใชในอนาคต สวฒน ววฒนานนท (2550: 58 – 60) ไดเสนอเทคนคการจดการเรยนรทเนนการคด สรปได ดงน 1. เทคนคการใชคาถาม เพอกระตนใหนกเรยนใชความคดในลกษณะตางๆ มากขนกวาเดม ครทาความเขาใจการคดในลกษณะตางๆ และตงคาถามเพอใหนกเรยนคดในลกษณะนนๆ เชน คดคลอง คดหลากหลาย คดละเอยด คดชดเจน คดอยางมเหตผล คดถกทาง คดกวาง คดลกซง คดไกล 2. การระดมสมอง เพอชวยใหไดความคดจานวนมาก มาใชในการคดแบบตางๆ เชน การคดแกปญหา การคดวเคราะห ครชแจงปญหาอยางละเอยด ใหสมาชกคดวธการแกปญหา โดยไมมการวพากษวจารณความคดทงของตนและผอน พยายามหาคาตอบทแปลกแตกตางออกไป เพอใหไดคาตอบมากทสด 3. เทคนคการใชสมดบนทกและแผนปายนเทศ เพอชวยในการรวบรวมขอมลและ แนวทางแกปญหา ทาใหการคดแกปญหามความรอบคอบและแยบยลยงขน 4. เทคนคการใชหมวกความคดหกใบ (De Bono) เพอชวยใหมการคดในแงมมทหลากหลาย และชวยใหการคดมความรอบคอบมากขน ครใหนกเรยนแสดงความคดเหน 6 แบบ ตามความหมายของสหมวก ไดแก สขาวแทนความคดทเปนกลาง ไมมอต สแดงแทนความคดทเปนความรสกและอารมณตางๆทงทางบวกและทางลบ สดาแทนความคดในดานลบ สเหลองแทนความคดดานบวก สเขยวแทนความคดสรางสรรค ความคดใหมๆ ทเปนไปได สนาเงนแทนการควบคมกลมใหดาเนนการคดไปไดดวยด จากการศกษาคนควาขางตนสรปไดวาการจดการเรยนรทเสรมสรางความสามารถดานการคดวเคราะหของนกเรยนมรปแบบและเทคนควธการทหลากหลาย โดยในการจดกจกรรมการเรยนรนนครตองหมนใชคาถามยวยใหนกเรยนสงสยหรอเกดปญหาตลอดเวลา เชน การใชคาถามหมวกความคดหกใบ กจะฝกใหนกเรยนไดคดในหลายแงมมอยางตอเนองและไมสบสน หรอการมอบหมายภาระงานตางๆ กสามารถเสรมสรางความสามารถดานคดวเคราะหของนกเรยนได โดยครควรเลอกรปแบบการจด การเรยนรใหเหมาะสมกบเนอหา และจดกจกรรมใหสอดคลองกบศกยภาพของนกเรยนจงจะเสรมสรางความสามารถดานการคดวเคราะหของนกเรยนไดอยางดทสด

71

5. งานวจยทเกยวของ 5.1 งานวจยทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน งานวจยในประเทศ ทวาวรรณ จตตะภาค (2548: บทคดยอ) ไดทาการศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและทกษะการสอสารดวยการจดการเรยนรวทยาศาสตร โดยใชปญหาเปนฐาน โดยทาการศกษากบนกเรยนระดบประกาศนยบตรวชาชพชนปท 2 (ปวช. 2) โรงเรยนไทยบรหารธรกจ และพณชยการ เขตบางเขน กรงเทพฯ ผลการวจยพบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรวทยาศาสตรโดยใชปญหาเปนฐาน มผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 เละนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรวทยาศาสตรโดยใชปญหาเปนฐาน มทกษะการสอสารทางวทยาศาสตรหลงการเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 พจตร อตตะโปน (2550: บทคดยอ) ไดทาการศกษา ชดการเรยนการสอน โดยใชปญหาเปนฐาน เรองการวเคราะหขอมลเบองตน ระดบชนมธยมศกษาปท 3 โดยมจดมงหมาย เพอสรางชดการเรยนการสอนโดยใชปญหาเปนฐาน ศกษาผลการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และความพงพอใจของนกเรยนตอการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยทาการทดลองกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนสรนธร ปการศกษา 2548 ทไดจากการอาสาสมคร จานวน 16 คน ผลการวจยพบวานกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ทเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เรองการวเคราะหขอมลเบองตน ดวยชดการเรยนการสอนโดยใชปญหาเปนฐาน ซงผวจยสรางขน มผลการเรยนรผานเกณฑตงแตรอยละ 60 ขน ไปของคะแนนเตมเปนจานวนมากกวารอยละ 60 ของจานวนนกเรยนทงหมดทระดบนยสาคญทระดบ .01 และนกเรยนมความพงพอใจตอการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานในระดบมาก บญนา อนทนนท (2551:.97) ไดทาการศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรและความสามารถในการแกปญหาทางวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ท ไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร พบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานกบนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความรมผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และมความสามารถในการแกปญหาทางวทยาศาสตรแตกตางกนทระดบ .01 งานวจยตางประเทศ แอนดว และ โรเบอรต (Andrew; A. Webste; & Robertม M. Riggs. 2006) ไดศกษาเกยวกบการประเมนคาเชงปรมาณความถในการศกษาโดยใชปญหาเปนฐานของสาขาแพทยศาสตร โดยทาการทดสอบกอนเรยน หลงเรยน และทาแบบวเคราะหสถตทเหมาะสมขน เพอเสรมสรางรปแบบการศกษาจากประเดนปญหาสาหรบหลกสตรแพทยศาสตรทมประสทธภาพ และเพอประเมนผลลพธทไดจากการศกษาของผเรยน พบวา ในการเรยนโดยใชปญหาเปนฐาน แมจะไมมการเรยนในรายละเอยดของเนอหาเทากบการเรยนแบบ Non-PBL หากศกษาประเดนคาถามในระดบทตองใชการเรยบเรยงทางความคดขนสงเชนเดยวกน การศกษาจากประเดนปญหาอาจไมใชวธการเรยนการสอนทางแพทยศาสตร

72

ทสมบรณแบบ ซงขนอยกบหลายปจจยดวยกน ดงน ประเภทผเรยนแบบรบอยางเดยว .การขาดกระบวนการคดโครงรางสาหรบการเรยนรวทยาศาสตรขนพนฐาน และเวลาอนจากด แมคคาธน (เมธาว พมวน. 2549: 34 – 35; อางองจาก McCarthy. 2001: Online) ไดทาการทดลองจดการเรยนรดวยวธการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานในวชาคณตศาสตร ระดบประถมศกษา เพอพฒนาความคดรวบยอดเรองทศนยม โดยทาการทดลองกบนกเรยนเกรด 2 กลมเลกๆ ในเวลา 8 คาบเรยนๆ ละ 45 นาท โดยมจดมงหมาย เพอสารวจความรทมอยกอนแลวในตวของนกเรยน และมการวเคราะหวาการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน สามารถพฒนาความคดรวบยอดทางคณตศาสตรไดอยางไร จากหลกฐานการบนทกวดโอ ไดชใหเหนวา นกเรยนมการพฒนาความเขาใจในคณตศาสตรตลอดเวลาทไดพยายามหาวธแกปญหา โดยนกเรยนใชภาษาพดเปนตวบงชถงความรเกยวกบทศนยมทตวนกเรยนมอยกอนแลว และความเขาใจความคดรวบยอดใหมทเกดขน เกยวกบทศนยมอยางถกตอง จากงานวจยทเกยวของ พบวา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานชวยพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนโดยทาใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสงขน 5.2 งานวจยทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคเทคนคการคดแบบหมวก หกใบ งานวจยในประเทศ นลวรรณ เจตวรญ (2549:.40) ไดศกษาการเปรยบเทยบความสามารถดานการคดวเคราะหในวชาภาษาไทยของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบกบการสอนปกต ผลการวจยพบวา ความสามารถดานการคดวเคราะหของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบกบนกเรยนทไดรบการสอนแบบปกตแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 อนพร พวงมาล (2549: 60) ไดศกษาการเปรยบเทยบความสามารถการคดวเคราะหและเจตคตตอกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โดยการจดการเรยนรแบบใชคาถามตามแนวคดแบบหมวกหกใบของ เอดเวรด เดอ.โบโน กบการจดการเรยนรแบบปกตผลการวจยพบวา.คะแนนเฉลยความสามารถการคดวเคราะหและเจตคตตอกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรของนกเรยนทเรยนโดยการจดการเรยนรแบบใชคาถามตามแนวคดหมวกหกใบของ เอดเวรด เดอ โบโน สงกวาการเรยนรแบบปกตอยางมนยสาคญทระดบ .01 งานวจยตางประเทศ โกเร (Koray. 2005: 398) ไดทาวจยการสารวจความเขาใจของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ชนมธยมศกษาปท 1 และชนมธยมศกษาปท 2 เกยวกบการใชเทคนคหมวกความคดหกใบและเทคนคการแสดงรายการของคณลกษณะ (Attribute Listing) ในวชาวทยาศาสตร ผลการวจยพบวานกเรยนเชอวา การใชเทคนคหมวกความคดหกใบสามารถทาใหความคดรวบยอดทเปนนามธรรม ซงยากทจะเรยนรสาหรบพวกเขามความชดเจนมากขน พวกเขาสามารถเรยนรไดดขน มความสนกสนานในการเรยน และงายตอการอธบายความคดของพวกเขาโดยปราศจากความลงเลสงสยและพวกเขายง

73

มความเหนดวยวา ควรประยกตใชเทคนคหมวกความคดหกใบกบทกวชา ไมใชเฉพาะวชาวทยาศาสตรเทานน สาหรบการใชเทคนคการแสดงรายการของคณลกษณะพบวา นกเรยนคดวาพวกเขาไดเรยนรทจะหาขอมลใหมๆ คลายกบการใชเทคนคหมวกความคดหกใบ และทาใหพวกเขาเรยนรทจะรบฟงความคดเหนของคนอน ยงไปกวานน การเปดโลกแหงจนตนาการของพวกเขาทาใหพวกเขาเรยนรวธทจะสรางความคดทหลากหลายบนพนฐานของความคดทแปลกๆ เหลานน.และพวกเขายงมความเหนอกดวยวา นกวทยาศาสตรสามารถทจะใชเทคนคนในการสรางนวตกรรมใหมๆ ขนมาได จากงานวจยทเกยวของพบวา การจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบชวยพฒนาความสามารถทางการคดวเคราะหของนกเรยนโดยทาใหนกเรยนมความสามารถในการคดวเคราะหสงขน 5.3 งานวจยทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร งานวจยในประเทศ อาพร ศรกนทา.(2549:.79).ไดศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร ความสามารถในการคดแกปญหาทางวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ทไดรบการจดการเรยนรแบบ สบเสาะหาความร และไดรบการจดการเรยนรโดยใชแบบฝกกจกรรมการเรยนร ตามแนวของ เธเลน ผลการศกษาพบวา ผลสมฤทธทางการเรยน และความสามารถในการคดแกปญหาทางวทยาศาสตรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ .05 รชดาภรณ เชอเลก (255: 70 – 71) ไดศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร และความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมศกยภาพพหปญญา พบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมศกยภาพพหปญญา มผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรและความสามารถในการคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 งานวจยตางประเทศ ฮารท และ อล–ฟาเลห (Harty; & Al–Faleh.. 1983: 861 – 866) ไดศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาเคมและเจตคตทไดจากการจดการเรยนรแบบสาธตประกอบการบรรยาย และการจด การเรยนรแบบแบงกลมยอยทดลองของนกเรยนระดบ 11 จานวน 74 คน ผลการวจยพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนทไดรบจดการเรยนรแบบแบงกลมทดลองสงกวากลมทไดรบการจดการเรยนรแบบสาธตประกอบการบรรยายอยางมนยสาคญทางสถต สมท (Smit.. 1994:.2528 – A) ไดศกษาผลจากวธการจดการเรยนรทมตอเจตคตและผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยน กลมตวอยางเปนนกเรยน ชนมธยมศกษาเกรด 7 โดยแบงเปนกลมทดลอง 3 กลม คอ กลมแรกไดรบการจดการเรยนรแบบบรรยาย กลมทสองไดรบการจดการเรยนรแบบใหลงมอปฏบตดวยตนเอง และกลมทสามไดรบการจดการเรยนรทงแบบบรรยายและใหลงมอปฏบตดวยตนเอง เครองมอทใชเปนวธทดสอบภาคสนาม ซงเรยกวา การประเมนผลวชาวทยาศาสตรโดยใชวธการปฏบตกจกรรมแบบบรณาการ.(IASA).ผลการวจยพบวา.นกเรยนทไดรบการจด

74

การเรยนรแบบใหลงมอปฏบตดวยตนเอง มผลสมฤทธทางการเรยนสงกวานกเรยนทไดรบการจดการเรยนร ทงแบบบรรยายและใหลงมอปฏบตดวยตนเอง สงกวานกเรยนทไดรบการจดการเรยนรแบบบรรยาย จากงานวจยทเกยวของ พบวา การจดกจกรรมการเรยนการสอนวทยาศาสตร ดวยวธการและรปแบบทหลากหลาย สงเสรมใหนกเรยนลงมอปฏบตดวยตนเองตลอดจนการนาการจดการเรยนรรปแบบตางๆ มาใชในการจดการเรยนรทเหมาะสม สงผลใหนกเรยนเกดความรความเขาใจในบทเรยนอยางแทจรง และทาใหมผลสมฤทธทางการเรยนแตกตางกนอยางมนยสาคญและไมมนยสาคญ 5.4 งานวจยทเกยวของกบความสามารถในการคดวเคราะห งานวจยในประเทศ บญเชด ชมพล.(2547:.48).ไดศกษาความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษา ชวงชนท 3 โรงเรยนอานวยวทย พบวา การจดกจกรรมหรอกาหนดสถานการณใหผเรยนไดฝกการคดวเคราะห สามารถคดหาเหตผลดวยตนเอง และคดเปนกลมไดนน เปนการฝกใหผเรยนพฒนาความสามารถการคดวเคราะห เพอแกปญหาทอาจจะตองเผชญในอนาคตไดอยางสมเหตสมผล อษณย เตรยมเชดตวงศ.(2549:.44 – 47).ไดศกษาผลการฝกคดเชงวเคราะหทมตอความสามารถในการจาแนกประเภทของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ผลการวจยพบวา นกเรยนชนประถมศกษาปท 3.ทงกลมทไดรบการฝกคดเชงวเคราะหและไมไดรบการฝกคดเชงวเคราะห มความสามารถในการจาแนกประเภทเพมขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 แตกลมทไดรบการฝกคดเชงวเคราะหมความสามารถในการจาแนกประเภทเพมขนมากกวานกเรยนทไมไดรบการฝกคดเชงวเคราะหอยางมนยสาคญทางสถต งานวจยตางประเทศ เนลสน (Nelson. 1986: Abstract) ไดทาการศกษาโดยใชคร 2 คน ทใชวธสอน 2 แบบกบนกเรยนเกรดหก 2 หองเรยน หองหนงสอนโดยใชวธกระตนใหคด สวนอกหองหนงสอนโดยวธไมกระตนใหคด โดยสอนสปดาหละ 3 วน รวม 36 คาบเรยน จากนนทงสองชนไดรบการสอน โดยไมกระตนใหคด ครใชคาถามระดบตา เชน คาถามความรความจา สวนหองทสอนโดยวธกระตนใหคดครจะใชคาถามระดบสง เชน คาถามเกยวกบการสรป อางองและการพสจน หลงจากนนจงทาการวด1) ทกษะดานความรของนกเรยนโดยใชการวดทกษะการเสาะแสวงหาความรของนกเรยนซงมการสงเกต การสรป อางอง พสจนและการจาแนก 2) ความรเกยวกบหลกการทางวทยาศาสตร ผลพบวานกเรยนทไดรบการสอนแบบไมกระตนใหคด มความรเกยวกบหลกการทางวทยาศาสตร สงกวาพวกทสอนแบบกระตนความคด.สวนนกเรยนทสอนโดยวธกระตนใหคดมการเพมปรมาณและคณภาพดานการสงเกต และการสรปอางองดกวาพวกทสอนโดยวธไมกระตนใหคด โกยาค (Goyak. 2009: Online) ไดศกษาผลของเทคนคการเรยนรแบบรวมมอทมตอการรบรสภาพแวดลอมในชนเรยนและทกษะการคดวเคราะหของครฝกสอน ผลการวจยพบวา กลมทเรยนรแบบรวมมอ 4 กลม จากทงหมด 8 กลมนน มการรบรเกยวกบสภาพแวดลอมในชนเรยนสงขน

75

อยางมนยสาคญทางสถต และผลการประเมนทกษะการคดวเคราะห ระหวางกลมทเรยนดวยเทคนคการเรยนรแบบรวมมอและกลมทเรยนดวยเทคนคการบรรยายแตกตางกนอยางไมมนยสาคญ จากงานวจยทเกยวของ พบวา การจดการเรยนรเพอพฒนาความสามารถทางการคดวเคราะหของนกเรยนนน สามารถใชการจดการเรยนรไดหลายรปแบบ ซงตองเปนการจดการเรยนรทฝกใหผเรยนใชกระบวนการคดในการแกปญหาและสรางองคความร

บทท 3 วธดาเนนการวจย

ในการวจยครงน ผวจยไดดาเนนการตามขนตอนดงน 1. การกาหนดประชากรและการสมกลมตวอยาง 2. การสรางเครองมอทใชในการวจย 3. การเกบรวบรวมขอมล 4. การจดกระทาและการวเคราะหขอมล

1. การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง ประชากรทใชในการวจยครงน เปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท.6 .โรงเรยนพบลวทยาลย อาเภอเมอง จงหวดลพบร ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 จานวน 12 หองเรยน จานวนนกเรยน 504 คน กลมตวอยางทใชในการวจย กลมตวอยางทใชในการวจยครงนเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท.6.โรงเรยนพบลวทยาลย อาเภอเมอง จงหวดลพบร ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 จานวน 88 คน ไดมาโดยการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling) จานวน 2 หองเรยน แลวสมอยางงายอกครงหนง โดยวธจบฉลากเปนกลมทดลองท 1 และกลมลองท 2 ดงน กลมทดลองท 1 ไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน จานวน 44 คน กลมทดลองท 2 ไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ จานวน 44 คน ระยะเวลาทใชในการวจย ระยะเวลาทใชในการวจย ทาการทดลองในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 โดยใชเวลาในการทดลอง 4 สปดาหๆ ละ 4 คาบๆ ละ 55 นาท รวม 16 คาบ เนอหาทใชในการวจย เนอหาทใชในการวจย เปนเนอหากลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 6 สาระท 2: ชวตกบสงแวดลอม หนวยการเรยนรท 1 เรอง ระบบนเวศ

แบบแผนการทดลอง การวจยครงนเปนการวจยเชงทดลอง ดาเนนการทดลองตามแบบแผนการวจยแบบ Randomized

Control Group Pretest – Posttest Design (ลวน สายยศ; และ องคณา สายยศ. 2536: 216) มลกษณะของแบบแผนการวจยดง ตาราง 9

77

ตาราง 9 แบบแผนการวจยเชงทดลอง

กลมตวอยาง สอบกอนเรยน ทดลอง สอบหลงเรยน

RE T1 X1 T2 RC T1 - T2

สญลกษณทใชในแบบแผนการวจย R แทน การกาหนดกลมตวอยางแบบสม E แทน กลมทดลอง C แทน กลมควบคม T1 แทน การสอบกอนทจะทาการทดลอง T2 แทน การสอบหลงจากทาการทดลอง X1 แทน การจดการเรยนรโดยใชการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน - แทน การจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ

2. การสรางเครองมอทใชในการวจย การวจยในครงนผวจยไดมการสรางเครองมอทใชในการวจย ดงน 1. แผนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เรอง ระบบนเวศ 2. แผนการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เรอง ระบบนเวศ 3. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชวทยา.เรอง.ระบบนเวศ.เปนแบบทดสอบชนดเลอกตอบ 5 ตวเลอก จานวน 30 ขอ 4. แบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห เปนแบบทดสอบชนดเลอกตอบ 4 ตวเลอก จานวน 40 ขอ สาหรบเครองมอทผวจยสรางขนเพอใชในการวจยครงน มรายละเอยดในการสรางและพฒนาเครองมอทใชในการวจย ดงตอไปน

1. แผนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เรอง ระบบนเวศ ผวจยไดดาเนนการตามขนตอน ดงน 1.1 ศกษาหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544..ของกระทรวงศกษาธการ.ศกษาสาระและมาตรฐานการเรยนรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 6 วเคราะหสาระการเรยนรท 2: ชวตกบสงแวดลอม ศกษาผลการเรยนรทคาดหวงเพอกาหนดสาระการเรยนร

78

1.2 ศกษารายละเอยดเกยวกบหลกการ และวธการเขยนแผนการจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน เพอเปนแนวทางในการสรางแผนการจดการเรยนร 1.3 จดทาแผนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน.เรอง ระบบนเวศ ใหมความสอดคลองกบผลการเรยนรทคาดหวง.และสาระการเรยนรทกาหนดไว.แผนการจดการเรยนร ประกอบดวย 1.3.1 สาระการเรยนร 1.3.2 ผลการเรยนรทคาดหวง 1.3.3 สาระสาคญ 1.3.4 กจกรรมการเรยนร 1.3.5 สอและแหลงเรยนร 1.3.6 การวดและประเมนผล 1.4 นาแผนการจดการเรยนรทสรางเสรจแลว เสนอตอประธานกรรมการควบคมปรญญานพนธพจารณาแลวปรบปรงแกไขตามคาแนะนา 1.5 นาแผนการจดการเรยนรทปรบปรงแกไขตามคาแนะนาไปใหผเชยวชาญในการตรวจเครองมอจานวน 3 ทาน ตรวจสอบความเหมาะสมและความถกตองของผลการเรยนรทคาดหวง สาระการเรยนร กจกรรมการเรยนร สอการเรยนร/แหลงการเรยนร.และระยะเวลาทใชสอน.ตลอดจน การใชภาษาทถกตอง แลวหาคาดชนความสอดคลอง ระหวางรปแบบการจดการเรยนร กบจดประสงคการเรยนร เนอหาและขนตอนการดาเนนการจดการเรยนรกบผลการเรยนรทคาดหวง.(IOC).โดยพจารณาคาดชนความสอดคลองตงแต .50 ขนไป พบวา คาดชนความสอดคลอง (IOC) มคาระหวาง 0.67 – 1.00 1.6 นาแผนการจดการเรยนรทผเชยวชาญตรวจ และแกไขแลวไปทดลองใชกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไมใชกลมตวอยาง.เพอทดสอบประสทธภาพของแผนการจดการเรยนรท E1/E2 = 80/80 พบวา ประสทธภาพของแผนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มคา E1/E2 = 83.87/82.42 1.7 นาแผนการจดการเรยนรทสมบรณไปทดลองใชกบกลมตวอยางตอไป 2. แผนการจดการเรยนรทใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เรอง ระบบนเวศ ผวจยไดดาเนนการตามขนตอน ดงน 2.1 ศกษาหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544.ของกระทรวงศกษาธการ,ศกษาสาระและมาตรฐานการเรยนรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 6 วเคราะหสาระการเรยนรท 2: ชวตกบสงแวดลอม ศกษาผลการเรยนรทคาดหวงเพอกาหนดสาระการเรยนร 2.2 ศกษารายละเอยดเกยวกบหลกการ และวธการเขยนแผนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเพอเปนแนวทางในการสรางแผนการจดการเรยนร และเอกสารประกอบการเรยนร 2.3 จดทาแผนการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เรอง ระบบนเวศใหมความสอดคลองกบผลการเรยนรทคาดหวงและสาระการเรยนรทกาหนดไว ซงแผนการจดการเรยนร ประกอบดวย

79

2.3.1 สาระการเรยนร 2.3.2 ผลการเรยนรทคาดหวง 2.3.3 สาระสาคญ 2.3.4 กจกรรมการเรยนร 2.3.5 สอและแหลงเรยนร 2.3.6 การวดและประเมนผล 2.4 นาแผนการจดการเรยนรทสรางเสรจแลวเสนอตอประธานกรรมการควบคมปรญญานพนธพจารณาแลวปรบปรงแกไขตามคาแนะนา 2.5 นาแผนการจดการเรยนรทปรบปรงแกไขตามคาแนะนาไปใหผเชยวชาญในการตรวจเครองมอจานวน 3 ทาน ตรวจสอบความเหมาะสมและความถกตองของผลการเรยนรทคาดหวง สาระ การเรยนร กจกรรมการเรยนร สอการเรยนร/แหลงการเรยนร และระยะเวลาทใชสอน ตลอดจนการใช ภาษาทถกตอง แลวหาคาดชนความสอดคลอง ระหวางรปแบบการจดการเรยนรกบจดประสงคการเรยนร เนอหาและขนตอนการดาเนนการจดการเรยนรกบผลการเรยนรทคาดหวง (IOC) โดยพจารณาคาดชนความสอดคลองตงแต .50 ขนไป พบวา คาดชนความสอดคลอง (IOC) มคาระหวาง 0.67 – 1.00 2.6 นาแผนการจดการเรยนรทผเชยวชาญตรวจ และแกไขแลวไปทดลองใชกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไมใชกลมตวอยาง เพอทดสอบประสทธภาพ ของแผนการจดการเรยนรทคาดหวง E1/E2 = 80/80 พบวา ประสทธภาพของแผนการจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน มคา E1/E2

เทากบ 82.36/80.25 2.7 นาแผนการจดการเรยนรทสมบรณไปทดลองใชกบกลมตวอยางตอไป 3. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาเรอง ระบบนเวศ ผวจยไดดาเนนการตามขนตอน ดงน 3.1 ศกษาเอกสารเกยวกบการวดประเมนผล วธการสรางแบบทดสอบและการเขยนขอสอบวชาชววทยา 3.2 ศกษาจดประสงคและสาระวชาชววทยา จากคมอวชาชววทยาและหนงสอเรยนหรอเอกสารประกอบการจดการเรยนร 3.3 สรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา สาระการเรยนรท 2.:.ชวตกบสงแวดลอม เรอง ระบบนเวศ แบบเลอกตอบ 5 ตวเลอก จานวน 70 ขอ ใหครอบคลมทกผลการเรยนรทคาดหวง 3.4 นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาไปเสนอตอประธานกรรมการควบคมปรญญานพนธพจารณาแลวปรบปรงแกไขตามคาแนะนา 3.5 นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาไปใหผเชยวชาญทางการสอน วทยาศาสตร จานวน 3 ทาน ตรวจสอบความถกตองและความเหมาะสมชดเจนของคาถาม แลวหาคาดชนความสอดคลองระหวางขอสอบกบผลการเรยนรทคาดหวง (IOC) โดยพจารณาคาดชนความสอดคลอง

80

ตงแต .50 ขนไป พบวา คาดชนความสอดคลอง (IOC) มคาระหวาง 0.67 – 1.00 3.6 นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา ทไดปรบปรงแลว เสนอตอประธานและกรรมการควบคมปรญญานพนธ ตรวจพจารณาอกครง.แลวนามาปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะใหเรยบรอย 3.7 นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาทปรบปรงแกไขแลวไปทดลอง ใชกบนกเรยนทไมใชกลมตวอยางทผานการเรยนเรองระบบนเวศมาแลว.เพอหาคาความยากงายและ คาอานาจจาแนกของแบบทดสอบรายขอ 3.8 นากระดาษคาตอบทนกเรยนตอบแลวมาตรวจใหคะแนน แลววเคราะหหาความยากงายและคาอานาจจาแนก โดยวเคราะหขอสอบเปนรายขอ ใชเทคนค 27% ของ จง เตห ฟาน โดยพจารณาความยากงาย (p) ทมคาระหวาง .20 – .80 และคาอานาจจาแนก (r) ทมคา .20 ขนไป คดเลอกมาจานวน 30 ขอ พบวา คาความยากงาย (p) มคาระหวาง 0.36 – 0.72 และคาอานาจจาแนก (r) มคา 0.22 – 0.68 3.9 นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา ทคดเลอกไวไปทดสอบกบนกเรยนทไมใชกลมตวอยาง จานวน 100 คน เพอหาความเชอมนของแบบทดสอบทงฉบบโดยคานวณจากสตร KR-20 ของคเดอรรชารดสน พบวา ความเชอมนของแบบทดสอบมคา 0.80 3.10 นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาไปใชกบกลมตวอยางสาหรบการวจยตอไป 4. แบบทดสอบความสามารถการคดวเคราะห เปนแบบทดสอบชนด 4 ตวเลอก มลกษณะเปนสถานการณ บทความ เรองราวตางๆ รวมจานวน 40 ขอ ซงคาถามครอบคลมในความสามารถในการคดวเคราะหทง 5 ดาน ดงน 1. ดานการจาแนก 8 ขอ 2. ดานการจดหมวดหม 8 ขอ 3. ดานการเชอมโยง 8 ขอ 4. ดานการสรป 8 ขอ 5. ดานการประยกต 8 ขอ โดยมขนตอนในการสราง ดงน 4.1 ศกษาทฤษฎ นยาม เอกสารและงานวจยทเกยวของกบความสามารถในการคดวเคราะห เพอนามาเปนแนวทางในการสรางแบบทดสอบวดความสามารถในดานการคดวเคราะห 4.2 กาหนดจดมงหมายในการสรางแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห โดย แบงเปน 5 ดาน ไดแก ดานการจาแนก ดานการจดหมวดหม ดานการเชอมโยง ดานการสรป และดานการประยกต 4.3 เขยนนยามเชงปฏบตการจากการศกษาเอกสารทเกยวของโดยผวจยไดนามาเขยนนยามตามคณลกษณะทตองการวดความสามารถในการคดวเคราะห

81

4.4 สรางแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะหแบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก จานวน 60 ขอ ตามทนยามไวมลกษณะเปนสถานการณ บทความ เรองราวตางๆ ใหครอบคลมความสามารถในการคดวเคราะหทง 5 ดาน นาแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะหทสรางขนเสนอตอประธานกรรมการควบคมปรญญานพนธพจารณาแลวปรบปรงแกไขตามคาแนะนา 4.5 นาแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะหไปใหผเชยวชาญ จาวนวน 3 ทาน ตรวจสอบความชดเจนของคาถาม ตวเลอก ความสอดคลองระหวางตวบงชการเรยนรกบพฤตกรรมทตองการวด และความถกตองดานภาษา โดยพจารณาขอสอบทมคาความเทยงตรง (IOC) ตงแต 0.5 ขนไป และปรบปรงแกไขตามคาแนะนาของผเชยวชาญ พบวา คาดชนความสอดคลอง (IOC) มคาระหวาง 0.67 – 1.00 4.6 นาแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห ทไดปรบปรงแลวเสนอตอประธานและกรรมการควบคมปรญญานพนธตรวจพจารณาอกครง แลวนามาปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะใหเรยบรอย 4.7 นาแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะหทปรบปรงแกไขแลว ไปทดลองใชกบนกเรยนทไมใชกลมตวอยางทผานการเรยนเรองระบบนเวศมาแลว เพอหาคาความยากงายและ คาอานาจจาแนกของแบบทดสอบรายขอ 4.8 นากระดาษคาตอบทนกเรยนตอบแลวมาตรวจใหคะแนน แลววเคราะหหาความยากงายและคาอานาจจาแนก โดยวเคราะหขอสอบเปนรายขอ ใชเทคนค 27% ของ จง เตห ฟาน โดยพจารณาความยากงาย (p) ทมคาระหวาง .20 – .80 และคาอานาจจาแนก (r) ทมคา .20 ขนไป คดเลอกไว จานวน 40 ขอ พบวา คาความยากงาย (p) มคาระหวาง 0.25-0.74 และคาอานาจจาแนก (r) มคา 0.22 – 0.72 4.9 นาแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห ทคดเลอกไวไปทดสอบกบนกเรยนทไมใชกลมตวอยาง จานวน 100 คน เพอหาความเชอมนของแบบทดสอบทงฉบบโดยคานวณจากสตร KR-20 ของคเดอรรชารดสน พบวา ความเชอมนของแบบทดสอบมคา 0.70 4.10 นาแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะหไปใชกบกลมตวอยางสาหรบการวจยตอไป

การเกบรวบรวมขอมล ในการศกษาครงนผวจยดาเนนการทดลองตามขนตอน ดงน 1. สมนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนพบลวทยาลย จงหวดลพบร แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร มาจานวน 2 หองเรยน จากหองเรยน 12 หองเรยน และจบฉลากเปนกลมทดลองท 1 และกลมทดลองท 2 2. ทดสอบกอนเรยน (Pretest) โดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา และแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห

82

3. ดาเนนการสอน โดยผวจยเปนผสอนเองทงสองกลมในเนอหาเดยวกน ใชเวลาสอนเทากนกลมละ 16 คาบๆ ละ 55 นาท ดงน 3.1 กลมทดลองท 1 ไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 3.2 กลมทดลองท 2 ไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ 4. เมอสนสดการสอนตามกาหนดแลว จงทาการทดสอบหลงเรยน (Posttest) กบนกเรยนทงสองกลมโดยใชแบบทสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา และแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะหชดเดม 5. นาผลคะแนนจากการตรวจแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาและแบบ ทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะหทไดมาวเคราะห โดยใชวธการทางสถตเพอทดสอบสมมตฐาน ตอไป

การจดกระทาขอมลและการวเคราะหขอมล 1. เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และการจดการเรยนร โดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score 2. เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Samples 3. เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน วชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Samples 4. เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน และการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score 5. เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Samples 6. เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Samples

83

สถตทใชในการวเคราะหขอมล 1. สถตพนฐาน 1.1 หาคาเฉลย จากสตร

เมอ แทน คะแนนเฉลย

              แทน ผลรวมของคะแนนทงหมด

แทน จานวนนกเรยนในกลมตวอยาง

1.2 คาเบยงเบนมาตรฐาน จากสตร

( )22 xxn

.D.S ∑∑=

เมอ S.D. แทน สวนเบยงเบนมาตรฐาน x แทน คะแนนแตละตว n แทน จานวนคะแนนในกลม ∑x แทน ผลรวมของคะแนน

2. สถตทใชตรวจสอบคณภาพเครองมอ 2.1 คาประสทธภาพของแผนการจดการเรยนร (สธรรม สอนเถอน. 2548: 13)

100An

x

E1 ×=

∑

เมอ 1E แทน คาประสทธภาพของแผนการจดการเรยนร ∑x แทน คะแนนของแบบฝกหดหรองาน

n แทน จานวนผเรยน

100Bn

x

E2 ×=

∑

84

เมอ 1E แทน คาประสทธภาพของผลลพธ ∑ x แทน ผลรวมของผลลพธหลงเรยน B แทน คะแนนเตมของการทดสอบหลงเรยน n แทน จานวนผเรยน

2.2 คาความเทยงตรงตามเนอหาของแผนการจดการเรยนร แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา และแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะหโดยพจารณาคาดชนความสอดคลอง (IOC) โดยใชสตร (พวงรตน ทวรตน. 2540: 117)

nR

IOC ∑=

เมอ IOC     แทน คาดชนความสอดคลอง (มคาอยระหวาง -1 ถง +1 )           ∑R แทน ผลรวมของการพจารณาของผเชยวชาญ n แทน จานวนผเชยวชาญ

2.3 คาความยากงาย (P) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทาง การเรยนวชาชววทยา และแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห โดยวเคราะหขอสอบเปนรายขอ ใชเทคนค 27% ของ จง เตห ฟาน (Fan. 1952: 6 – 32) 2.4 คาความเชอมนของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา และแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะหโดยใชสตร KR-20 (ลวน สายยศ; และองคณา สายยศ. 2538: 197-198)

⎥⎥⎦

⎤

⎢⎢⎣

⎡−

−= ∑

2t

tt Spq

11n

nr

เมอ ttr แทน คาความเชอมนของแบบทดสอบ n แทน จานวนขอของเครองมอวด p แทน สดสวนของผทาไดในขอหนงๆ นน คอสดสวนของคนทาถก กบคนทงหมด q แทน สดสวนของผทาผดในขอหนงๆ หรอคอ 1- p 2

tS แทน คะแนนความแปรปรวนของเครองมอฉบบนน

85

3. สถตทใชในการตรวจสอบสมมตฐาน 3.1 สถตทใชตรวจสอบตรวจสอบสมมตฐานขอท 2 , 3 , 5 และ 6 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาและความสามารถในการคดวเคราะหกอนและหลงเรยนภายในกลมเดยวกน เพอ โดยใช.t-test.แบบ.Dependent.Samples (ลวน สายยศ; และ องคณาสายยศ. 2538: 242 ) โดยใชสตร

( )

1ndf;

1nDDn

Dt 22

−=

−

−=

∑∑∑

เมอ t แทน คาวกฤตทใชในการพจารณาการแจกแจงแบบท D แทน ความแตกตางของคะแนนแตละค ∑D แทน ผลรวมความแตกตางจากการทดสอบกอนและหลงเรยน

2D∑ แทน. ผลรวมกาลงสองของความแตกตางจากการทดสอบกอน และหลงเรยน n แทน จานวนคของคะแนนจากการทดสอบกอนและหลงเรยน df แทน คาความเปนอสระ 3.2 สถตทใชทดสอบสมมตฐานขอ 1 และขอ 4 เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาและความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนระหวางกลมทดลองท 1 ทไดรบการจด การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและกลมทดลองท 2 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ โดยใช t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score (Scott. 1967: 264)

22121

21

−+=−

=−

nndfS

MDMDt

MDMD

;

ซง 2

2

1

2

21 nS

nS

S DDMDMD +=−

86

และ ( ) ( )

221

22112

−+

−+−= ∑ ∑

nnMDDMDD

SD

เมอ t แทน คาสถตทใชในการพจารณาการแจกแจงแบบท (t-distribution) 1MD แทน คาเฉลยของผลตางระหวางการทดสอบหลงเรยนกบ กอนเรยนของกลมทดลองท 1 2MD แทน คาเฉลยของผลตางระหวางการทดสอบหลงเรยนกบ กอนเรยนของกลมทดลองท 2 1D แทน ผลตางระหวางการทดสอบหลงเรยนกบกอนเรยนของ กลมทดลองท 1 2D แทน ผลตางระหวางการทดสอบหลงเรยนกบกอนเรยนของ กลมทดลองท 2 2

DS แทน คาความแปรปรวนของผลตางระหวางคะแนนการทดสอบ หลงเรยนและกอนเรยนของกลมทดลองท 1 และกลม ทดลองท 2 1n แทน จานวนนกเรยนในกลมทดลองท 1 1n แทน จานวนนกเรยนในกลมทดลองท 2

21 MDMDS − แทน คาความคาดเคลอนมาตรฐานของผลตางระหวาง

การทดสอบกอนเรยนกบหลงเรยนของกลมทดลองท 1 และกลมทดลองท 2

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ในการวเคราะหขอมล ผวจยไดใชสญลกษณในการวเคราะหขอมล ดงน n แทน จานวนนกเรยนในกลมตวอยาง k แทน คะแนนเตมของแบบทดสอบ 1Χ แทน คาคะแนนเฉลยกอนเรยน 2Χ แทน คาคะแนนเฉลยหลงเรยน

1DS. แทน คาความเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนกอนเรยน

2

DS. แทน คาความเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนหลงเรยน

MD แทน คาเฉลยของผลตางของคะแนนระหวางการทดสอบหลงเรยนกบ การทดสอบกอนเรยน

21 MDMDS − แทน คาความคลาดเคลอนมาตรฐานของผลตางระหวางคะแนน

การทดสอบหลงเรยนและการทดสอบกอนเรยนของกลมทดลองท 1 และกลมทดลองท 2 T แทน คาสถตทใชในการพจารณาการแจกแจงแบบท (t-distribution) ** แทน มนยสาคญทางสถตทระดบ .01 กลมทดลองท 1 แทน กลมตวอยางทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน กลมทดลองท 2 แทน กลมตวอยางทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบ หมวกหกใบ

ผลการวเคราะหขอมล การเสนอผลการวเคราะหขอมล ผวจยไดเสนอตามลาดบ ดงน 1. ผลการเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score 2. ผลการเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา กอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Sample

88

3. ผลการเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Sample 4. ผลการเปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score 5. ผลการเปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Sample 6. ผลการเปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Sample ตาราง 10 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบ การจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานและทไดรบการจดการเรยนร โดยใชเทคนคการคดแบบ หมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score

กอนเรยน หลงเรยน กลมตวอยาง n k

1Χ 1DS. 2Χ 2

DS. MD 21 MDMDS − t

กลมทดลองท 1 44 30 11.61 2.18 19.59 2.76 7.89 กลมทดลองท 2 44 30 11.29 2.24 16.20 2.62 4.95

0.42 7.00**

จากตาราง 10 พบวา กลมทดลองท 1 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานกอนเรยนมคะแนนเฉลย และความเบยงเบนมาตรฐานของผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาเปน 11.61 และ 2.18 ตามลาดบ และหลงเรยน มคะแนนเฉลย และความเบยงเบนมาตรฐานของผลสมฤทธทาง การเรยนวชาชววทยาเปน 19.59 และ 2.76 ตามลาดบ สวนกลมทดลองท 2 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ กอนเรยนมคะแนนเฉลย และความเบยงเบนมาตรฐานของผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรเปน 11.29 และ 2.24 ตามลาดบ และหลงเรยน มคะแนนเฉลย และความเบยงเบนมาตรฐานของผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาเปน 16.20 และ 2.62 ตามลาดบ และคาเฉลยของผลตางของคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา หลงเรยนกบกอนเรยนของกลมทดลองท 1 กบกลมทดลองท 2 มคาเปน 7.89 และ 4.95 ตามลาดบ เมอเปรยบเทยบคาเฉลยของผลตางของคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาหลงเรยนกบกอนเรยน พบวา นกเรยนกลมทดลองท 1 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและกลม

89

ทดลองท 2 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และเมอพจารณาจากคาเฉลยของผลตางของคะแนนระหวางการทดสอบหลงเรยนกบการทดสอบกอนเรยน พบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มแนวโนมผลสมฤทธทางการเรยนสงกวานกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ ตาราง 11 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชน มธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Sample

กลมทดลอง n k 1Χ 1DS. t

กอนเรยน 44 30 11.61 2.18 หลงเรยน 44 30 19.59 2.76

28.17**

ผลการวเคราะหจากตาราง 11 พบวา คะแนนเฉลยและความเบยงเบนมาตรฐานของผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาของนกเรยนกอนไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เทากบ 11.61 คะแนน และ 2.81 ตามลาดบ และหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มคาเฉลย และความเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 19.59 คะแนน และ 2.76 ตามลาดบ เมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลย พบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาเฉลยสงขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ตาราง 12 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชน มธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Sample

กลมทดลอง n k 2Χ 2DS. t

กอนเรยน 44 30 11.29 2.24 หลงเรยน 44 30 16.20 2.62

15.17**

90

ผลการวเคราะหจากตาราง 12 พบวา คะแนนเฉลยและความเบยงเบนมาตรฐานของผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาของนกเรยนกอนไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เทากบ 11.29 คะแนน และ 2.24 ตามลาดบ และหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบมคาเฉลย และความเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 16.20 คะแนน และ 2.62 ตามลาดบ เมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลย พบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาเฉลยสงขน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ตาราง 13 เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจด การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score

กอนเรยน หลงเรยน กลมตวอยาง n k

1Χ 1DS. 2Χ 2

DS. MD 21 MDMDS − t

กลมทดลองท 1 44 40 16.39 2.81 23.95 3.19 7.43 กลมทดลองท 2 44 40 16.18 2.49 21.34 2.24 5.16

0.40 5.68**

จากตาราง 13 พบวา กลมทดลองท 1 คอ นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานกอนเรยนมคะแนนเฉลย และความเบยงเบนมาตรฐานของความสามารถในการคดวเคราะหเปน 16.39 และ 2.81 ตามลาดบ และหลงเรยน มคะแนนเฉลย และความเบยงเบนมาตรฐานของความสามารถในการคดวเคราะหเปน 23.95 และ 3.19 ตามลาดบ สวนกลมทดลองท 2 คอ นกเรยนทไดรบการจด การเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ กอนเรยนมคะแนนเฉลย และความเบยงเบนมาตรฐานของความสามารถในการคดวเคราะหเปน 16.18 และ 2.49 ตามลาดบ และหลงเรยน มคะแนนเฉลย และความเบยงเบนมาตรฐานของความสามารถในการคดวเคราะหเปน 21.34 และ 2.24 ตามลาดบ และคาเฉลยของผลตางของคะแนนความสามารถ ในการคดวเคราะหหลงเรยนกบกอนเรยนของกลมทดลองท 1 กบกลมทดลองท 2 มคาเปน 7.43 และ 5.16 ตามลาดบ เมอเปรยบเทยบคาเฉลยของผลตางของความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนกบกอนเรยนของนกเรยนกลมทดลองท 1 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและกลมทดลองท 2 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ พบวา มความสามารถในการคดวเคราะหแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และเมอพจารณาจากคาเฉลยของผลตางของคะแนน ระหวางการทดสอบหลงเรยนกบการทดสอบกอนเรยน พบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมแนวโนมความสามารถในการคดวเคราะห สงกวานกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ

91

ตาราง 14 เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษา ปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Sample

กลมทดลอง n k 1Χ 1DS. t

กอนเรยน 44 40 16.39 2.81 หลงเรยน 44 40 23.95 3.19

28.68**

ผลการวเคราะหจากตาราง 14 พบวา คะแนนเฉลยและความเบยงเบนมาตรฐานของความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนกอนไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เทากบ 16.39 คะแนน และ 2.81 ตามลาดบ และหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มคาเฉลย และความเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 23.95 คะแนน และ 3.19 ตามลาดบ เมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลย พบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ตาราง 15 เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษา ปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Sample

กลมทดลอง n k 2Χ 2DS. t

กอนเรยน 44 40 16.18 2.49 หลงเรยน 44 40 21.34 2.24

19.25**

ผลการวเคราะห จากตาราง 15 พบวา คะแนนเฉลยและความเบยงเบนมาตรฐานของความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนกอนไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เทากบ 16.18 คะแนน และ 2.49 ตามลาดบ และหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มคาเฉลยและความเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 21.34 คะแนน และ 2.24 ตามลาดบ

เมอเปรยบเทยบคะแนน พบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาวจยครงนเปนการศกษาวจยเชงทดลอง เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา และความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจด การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ สรปสาระ สาคญและผลการศกษา ดงน

ความมงหมายของการวจย ในการวจยครงนผวจยไดตงความมงหมายไว ดงน 1. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ 2. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 3. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ 4. เพอเปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ 5. เพอเปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 6. เพอเปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ

สมมตฐานในการวจย

1. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบมผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาแตกตางกน 2. นกเรยนชนมธยมศกษาปท.6.ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาหลงเรยนสงกวากอนเรยน 3. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบมผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาหลงเรยนสงกวากอนเรยน 4. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบมความสามารถในการคดวเคราะหแตกตางกน

93

5. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6.ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยน 6. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6.ทไดรบการจดการเรยนรโดยเทคนคการคดแบบหมวกหกใบมความสามารถการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยน

วธดาเนนการวจย 1. ประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจย ประชากรทใชในการวจยครงนเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนพบลวทยาลย อาเภอเมอง จงหวดลพบร ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 จานวน 12 หองเรยน จานวนนกเรยน 504 คน กลมตวอยางทใชในการวจยครงนเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 .โรงเรยนพบลวทยาลย อาเภอเมอง จงหวดลพบร ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 จานวน 88 คน ไดมาโดยการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling) จานวน 2 หองเรยน แลวสมอยางงายอกครงหนง โดยวธจบฉลากเปนกลมทดลองท 1 และกลมทดลองท 2 ดงน กลมทดลองท 1 ไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน จานวน 44 คน กลมทดลองท 2 ไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ จานวน 44 คน 2. เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน ประกอบดวย 2.1 แผนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เรอง ระบบนเวศ ทผวจยสรางขนแบงเปน 4 แผน ใชเวลา 16 คาบ 2.2 แผนการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เรอง ระบบนเวศทผวจยสรางขนแบงเปน 4 แผนการจดการเรยนร ใชเวลา 16 คาบ 2.3 แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา ทผวจยสรางขนเปนแบบเลอกตอบ 5 ตวเลอก จานวน 30 ขอ มคาความเชอมน 0.80 และคาความยากงาย (p) 0.36-0.72 และคาอานาจจาแนก (r) 0.22 – 0.68 2.4 แบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห ทผวจยสรางขนเปนแบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก จานวน 40 ขอ มคาความเชอมน 0.70 และคาความยากงาย (p) 0.25 – 0.74 และคาอานาจจาแนก (r) 0.22 – 0.72 3. การดาเนนการทดลอง 3.1 สมนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนพบลวทยาลย จงหวดลพบร แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร มาจานวน 2 หองเรยน จากหองเรยน 12 หองเรยน และจบฉลากเปนกลมทดลองท 1 และกลมทดลองท 2

94

3.2 ทาการทดสอบกอนเรยน (Pretest) ทงกลมทดลองท 1 และกลมทดลองท 2 โดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ และแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห 3.3 ดาเนนการทดลอง.ซงผวจยเปนผสอนทงสองกลม.โดยใชสาระเดยวกนและระยะเวลาเทากน ใชเวลากลมละ 16 คาบ สวนวธการจดการเรยนรแตกตางกน คอ กลมทดลองท 1 ไดรบการจด การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน กลมทดลองท 2 ไดรบการจดการเรยนร โดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ 3.4 ทาการทดสอบหลงเรยน (Posttest) ทงกลมทดลองท 1 และกลมทดลองท 2 โดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ และแบบทดสอบวดความสามารถ ในการคดวเคราะห ซงเปนชดเดยวกนกบททาการทดสอบกอนการทดลอง 3.5 ตรวจผลจากแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนชววทยา และแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห นาคะแนนทไดมาวเคราะหทางสถตเพอทดสอบสมมตฐาน

การวเคราะหขอมล 1. เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score 2. เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน วชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Samples 3. เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยน ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนร โดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Samples 4. เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และการจดการเรยนร โดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score 5. เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Samples 6. เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Samples

95

สรปผลการวจย

1. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 2. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 3. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบมผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 4. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มความสามารถในการคดวเคราะหแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 5. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 6. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบมความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

อภปรายผล

จากการศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา และความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและการจดการเรยนรโดย เทคนคการคดแบบหมวกหกใบ ผลการศกษาสามารถอภปรายได ดงน 1. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เปนไปตามสมมตฐานขอท 1 ทตงไว ทงนเนองมาจากการจด การเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานเปนการจดการเรยนรทนาปญหาทเกยวของกบชวตประจาวนของนกเรยนหรอเปนปญหาทพบเหนไดในปจจบน มาเปนจดตงตนของการเรยนรและกระตนใหนกเรยนแกปญหานน โดยใชเหตผล เนนใหนกเรยนแสวงหาความรดวยตนเอง และใชการทางานรวมกนเปนกลม ในการแกปญหา โดยครมสวนรวมนอยทสด การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ม 6 ขนตอน ไดแก ขนการกาหนดปญหา เปนขนทครจดสถานการณเพอกระตนใหนกเรยนสนใจและมองเหนปญหา และกาหนดปญหาทสนจะใจศกษาดวยตนเอง ขนทาความเขาใจปญหา เปนขนทนกเรยนทาความเขาใจกบปญหาทตองการเรยนร สามารถอธบายสงตางๆ ทเกยวของกบปญหา และเสนอแนวทางในการคนควาหาคาตอบ ขนการดาเนนการศกษาคนควา เปนขนทนกเรยนดาเนนการศกษาคนควาดวยตนเองดวยวธการทไดวางแผนรวมกนภายในกลม ขนสงเคราะหความร เปนขนทนกเรยนนาความรทไดจากการศกษา คนความาแลกเปลยนเรยนรและอภปรายรวมกนภายในกลม รวมทงสงเคราะหความรทไดมาวา มความ

96

เหมาะสมหรอไมเพยงใด ขนสรปและประเมนคาของคาตอบ เปนขนทนกเรยนสรปความรของกลมและประเมนผลงานวาขอมลทศกษาคนความความเหมาะสมหรอไมเพยงใดขนนาเสนอและประเมนผลงาน เปนขนทนกเรยนแตละกลมนาเสนอผลงานของกลม แกเพอนและคร นกเรยนกลมอนๆ และครรวมประเมนผลงาน จากขนตอนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานแตละขนตอน จะเหนไดวา เปนการจดการเรยนรทเนนใหนกเรยนกาหนดประเดนทตองการศกษาดวยตนเอง วางแผนการศกษาคนควาและศกษาคนควาหาขอมลดวยตนเอง ประเมนคาขอมล สงเคราะหขอมลและสรปขอมลทไดเปนองคความรดวยตนเอง โดยอาศยการทางานรวมกนเปนกลม ทาใหนกเรยนมอสระในการเรยนร รจกการตดสนใจ และเกดความกระตอรอรนในการเรยน นอกจากนจากศกษาคนควาดวยตนเอง วเคราะหและสงเคราะหขอมลทไดเปนองคความรดวยตนเอง ทาใหนกเรยนเกดการเรยนร และเขาใจเนอหาอยางแทจรงและสามารถนาความรนนมาใชไดตอไป ดงท นภา หลมรตน (2540: 13) ไดกลาววา การใหปญหาตงแตตนเปนการกระตนใหนกเรยนอยากเรยนร และถานกเรยนแกปญหาไดกจะมสวนทาใหนกเรยนจาเนอหาความรนนไดงาย และนานขน เพราะไดมประสบการณตรงในการแกปญหาดวยความรดงกลาว และ กลยา ตนตผลาชวะ.(2548:.79 – 80).ไดกลาววา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานจะชวยใหนกเรยนเลอกสรรขอความรทตองเรยนดวยตนเอง ไดรบความรใหมจากการศกษาคนควาดวยการวเคราะหและแกปญหาทเรยน รจกการตดสนใจ การใหความเหน พฒนาความคดใหมๆ และเกดความกระตอรอรนตอการเรยน และสอดคลองกบแนวคดของ นมสภรณ วฑรเมธา (2544: 67) ทกลาววา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานชวยใหนกเรยนเกดความรอยางมโครงสรางงายตอการระลกได และการนามาใช สวนการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เปนการจดการเรยนรทนาเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มาจดกจกรรมการเรยนร เพอใหนกเรยนไดปฏบตอยางเปนระบบ ในการพจารณาสถานการณ หรอปญหาทเกดขน โดยใชเทคนคการคดหกดานซงใชหมวกสตางๆ เปนสญลกษณแทนการคดทงหกดาน ดงน หมวกสขาว เปนการแสดงการคดทเกยวกบขอมลทเปนขอเทจจรงของสถานการณ หมวกสหมวกสแดง เปนการแสดงการคดเกยวกบความรสก อารมณ หมวกสดา เปนการแสดงการคดเกยวกบผลในทางลบ จดออน จดบกพรอง ผลกระทบทอาจเกดขน หมวกสเหลอง เปนการแสดงการคดเกยวกบผลในทางบวก ขอด จดเดน คณคาและประโยชนทไดรบ หมวกสเขยว เปนการแสดงการคดหาแนวความคดใหมๆ ทางเลอก และความคดสรางสรรค หมวกสฟา เปนการแสดงการคดทเกยวของกบการควบคมสงตางๆ ใหอยในระบบ ขอสรป ความคดรวบยอด ขนตอนในการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ ม 5 ขนตอน ดงน ขนเตรยม เปนขนทแบงนกเรยนออกเปนกลมๆ และกาหนดหนาทสมาชกภายในกลม ขนนาเขาสบทเรยนโดย ภาพ แผนภม สถานการณทเกยวของกบเนอหาเพอนามาตงคาถาม ขนดาเนนการสอน เปนการใชสญลกษณสของหมวก ในการดาเนนการจดการเรยนร ประกอบดวยการรวบรวมขอมลโดยใชสญลกษณคอ หมวกสขาว โดยใหนกเรยนบนทกขอเทจจรงจากสถานการณลงในใบงาน การกาหนดปญหาโดยใชหมวกสฟาเปนการสรปปญหาจากสถานการณ การเสนอทางเลอกโดยใชหมวกสเขยว โดยใหนกเรยนศกษาหาความรจากใบความรแลวนาความรมาเสนอทางเลอกในการแกปญหา การตดสนใจเลอกทางเลอก เปนการใชการทางานรวมกนเปนกลมในการหาทางเลอกเพอแกปญหา โดยการใชหมวกสเหลอง สดาและสแดง เพอใหคด

97

ในดานขอด ขอเสย และความรสกของสมาชกภายในกลมทมผลตอการตดสนใจ ขนสรป ตวแทนกลมออกมารายงานตามประเดนทกาหนดในการเรยนโดยครจะเปนผสรปเพมเตมในประเดนทยงบกพรองอยขนประเมนผล วดและประเมนจากการตอบคาถาม การรายงาน การตรวจใบงาน และการสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนโดยคร จากขนตอนการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบดงกลาว เหนไดวา การจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เปนการจดการเรยนรทครยงคงมบทบาทมากกวาการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยครมบทบาทในการตงปญหา เตรยมใบงานทใชในการรวบรวมขอมล การสรปขอมลเพมเตม การจดและประเมนผล รวมทงการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบนกเรยนไมไดเปนผวางแผนการคนควาขอมล และไมไดคนควาขอมลดวยตนเองอยางอสระ ไมไดสรางองคความรดวยตนเองจากการสรปและสงเคราะหสงทศกษาคนควา แหลงทมาของขอมลมากจากใบความรทครจดเตรยมให เปนการหาความรจากใบความรแลว จงนาความรนน มาใชในการเสนอเปนทางเลอกในการแกปญหา และจากผลงานวจยของ บญนา อนทนนท (2551:.97) ไดทาการศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร พบวา นกเรยนทไดรบ การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานกบนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร มผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรแตกตางกน โดยนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรสงกวานกเรยนทไดรบการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร จากเหตผลดงกลาว สนบสนนวานกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานกบนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มผลสมฤทธทางการเรยนวชาชวทยาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยทนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาสงกวานกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ 2. ผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจด การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เปนไปตามสมมตฐานขอท 2 ทงนเนองจากการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเปนการจดการเรยนรทใชปญหาทเกยวของกบชวตประจาวนหรอปญหาทพบเหนไดในปจจบน มาเปนจดตงตนของกระบวนการเรยนร โดยการใหสถานการณและใหนกเรยนเปนผมองเหนปญหาจากจากสถานการณ และจากปญหาดงกลาวนกเรยนจะเปนผกาหนดสงทตองการเรยนร หรอสงทตองการคนควาเพอหาคาตอบ หรอเพอแกปญหาดวยตนเอง ดาเนนการศกษาคนควาดวยตนเองจากแหลงเรยนรตางๆ วเคราะห สงเคราะหขอมลทไดจากการศกษาคนควา และสรปเปนองคความรดวยตนเอง รวมทงการประเมนคาขอมลและสงทเรยนร และมสวนรวมในการประเมนผลงาน โดยการเรยนรเกดขนควบคกบการทางานรวมกนเปนกลม โดยครมบทบาทนอยทสด โดยเปนผใหสถานการณ และเปนผอานวยความสะดวก และแนะนาในการเรยนรของนกเรยนเทานน การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานม 6 ขนตอน ไดแก ขนการกาหนดปญหา เปนขนทครจดสถานการณเพอกระตนใหนกเรยน

98

สนใจและมองเหนปญหา กาหนดปญหาทสนจะใจศกษาดวยตนเอง ขนทาความเขาใจปญหา เปนขนทนกเรยนทาความเขาใจกบปญหาทตองการเรยนร และเสนอแนวทางในการคนควาหาคาตอบ ขนการดาเนนการศกษาคนควา เปนขนทนกเรยนดาเนนการศกษาคนควาดวยตนเองดวยวธการทไดวางแผนรวมกนภายในกลม ขนสงเคราะหความร เปนขนทนกเรยนนาความรทไดจากการศกษาคนความาแลกเปลยนเรยนรและอภปรายรวมกนภายในกลม รวมทงสงเคราะหความรทไดมาวามความเหมาะสมหรอไมเพยงใด ขนสรปและประเมนคาของคาตอบ เปนขนทนกเรยนสรปความรของกลมและประเมนผลงานวาขอมลทศกษาคนความความเหมาะสมหรอไมเพยงใด ขนนาเสนอและประเมนผลงาน เปนขนทนกเรยนแตละกลมนาเสนอผลงานของกลมแกเพอนและคร นกเรยนกลมอนๆ และครรวมประเมนผลงาน จากขนตอนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและจากผลการวจยจะเหนไดวา การจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานเปนการจดการเรยนรทสงเสรมใหนกเรยนไดเกดเรยนรโดยเรมจากการมองเหนและวเคราะหปญหา กาหนดประเดนทสนใจและวธการในการศกษาคนควาดวยตนเอง ศกษาคนควาดวยตนเอง อภปรายแลกเปลยนเรยนรภายในกลม ทาใหนกเรยนมอสระในการเรยนร รจกการตดสนใจ และเกดความกระตอรอรนในการเรยน การวเคราะห สงเคราะหขอมลทคนควา และสรปองคความรดวยตนเอง ทาใหนกเรยนเขาใจเนอหาอยางแทจรงและเกดความรทคงทน ดงท นภา หลมรตน (2540:.13) ไดกลาววา การใหปญหาตงแตตน เปนการกระตนใหนกเรยนอยากเรยนร และถานกเรยนแกปญหาไดกจะมสวนทาใหนกเรยนจาเนอหาความรนนไดงายและนานขน เพราะไดมประสบการณตรงในการแกปญหาดวยความรดงกลาว พวงรตน บญญานรกษ (2544:.44; อางองจาก Walton; & Matthews. 1989) กลาววาการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานชวยสงเสรมการสะสมการเรยนร และการคงรกษาขอมลใหมไวไดดขน และจากผลงานวจยของ ทวาวรรณ จตตะภาค (2548: บทคดยอ) ไดทาการศกษาผลสมฤทธทางการเรยนดวยการจดการเรยนรวทยาศาสตรแบบใชปญหาเปนฐาน โดยทาการศกษากบนกเรยนระดบประกาศนยบตรวชาชพชนปท 2 (ปวช. 2) พบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรวทยาศาสตรโดยใชปญหาเปนฐาน มผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จากเหตผลดงกลาว สนบสนนวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 3. ผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจด การเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ พบวา ผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เปนไปตามสมมตฐานขอท 3 ทงนเนองจากการจด การเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบเปนการจดการเรยนรททนาเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มาจดกจกรรมการเรยนร เพอใหนกเรยนไดปฏบตอยางเปนระบบ ในการพจารณาสถานการณ หรอปญหาทเกดขน โดยใชเทคนคการคดหกดานซงใชหมวกสตางๆ เปนสญลกษณแทนการคดทงหกดาน ดงน หมวกสขาว เปนการแสดงการคดทเกยวกบขอมลทเปนขอเทจจรงของสถานการณ หมวกสแดง เปนการแสดงการคดเกยวกบความรสก อารมณ หมวกสดา เปนการแสดงการคดเกยวกบผลในทางลบ จดออน จดบกพรอง ผลกระทบทอาจเกดขน หมวกสเหลอง เปนการแสดงการคดเกยวกบผลในทางบวก

99

ขอด จดเดน คณคาและประโยชนทไดรบ หมวกสเขยว เปนการแสดงการคดหาแนวความคดใหมๆ ทางเลอก และความคดสรางสรรค หมวกสฟา เปนการแสดงการคดทเกยวของกบการควบคมสงตางๆ ใหอยในระบบ ขอสรป ความคดรวบยอด ขนตอนในการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ ม 5 ขนตอน ดงน ขนเตรยม เปนขนทแบงนกเรยนออกเปนกลมๆ และกาหนดหนาทสมาชกภายในกลม ขนนาเขาสบทเรยนโดยภาพ แผนภม สถานการณทเกยวของกบเนอหาเพอนามาตงคาถาม ขนดาเนนการสอน เปนการใชสญลกษณสของหมวกในการดาเนนการจดการเรยนร ประกอบดวยการรวบรวมขอมล โดยใชสญลกษณคอหมวกสขาว โดยใหนกเรยนบนทกขอเทจจรงจากสถานการณลงในใบงาน การกาหนดปญหาโดยใชหมวกสฟา เปนการสรปปญหาจากสถานการณ การเสนอทางเลอกโดยใชหมวกสเขยว โดยใหนกเรยนศกษาหาความรจากใบความรแลว นาความรมาเสนอทางเลอกในการแกปญหา การตดสนใจเลอกทางเลอก เปนการใชการทางานรวมกนเปนกลมในการหาทางเลอกเพอแกปญหา โดยการใชหมวกสเหลอง สดาและสแดง เพอใหคดในดานขอด ขอเสย และความรสกของสมาชกภายในกลมทมผลตอการตดสนใจ ขนสรป ตวแทนกลมออกมารายงานตามประเดนทกาหนดในการเรยนโดยครจะเปนผสรปเพมเตมในประเดนทยงบกพรองอยขนประเมนผล วดและประเมนจากการตอบคาถาม การรายงาน การตรวจใบงาน และการสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนโดยคร จากขนตอนการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบและจากผลการวจยจะเหนไดวาการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบเปนการจดการเรยนรทมงใหนกเรยนแกปญหาหรอคดหาคาตอบจากสถานการณ ทกาหนดให โดยทาใหคดไดหลายๆ ดาน ชวยใหนกเรยนไดจดลาดบความคด และทาใหการคดงายขนทาใหนกเรยนแสดงความคดแตละดานออกมาไดอยางเตมท มการระดมสมอง และอภปรายรวมกนภายในกลม ในการศกษาหาความรจากใบความรแลวนาความรทไดมาเสนอทางเลอกในการแกปญหา โดยคดในดานขอด ขอเสย และสารวจความรสกของสมาชกในกลม การทนกเรยนจะแสดงความคดในดานตางๆ ได นกเรยนจะตองเขาใจเนอหาอยางแทจรง และการวเคราะหในดานตางๆ ชวยใหนกเรยนเขาใจเนอหาไดมากขน การบนทกความคดในดานตางๆ ในแตละขนการเรยนรยงชวยใหนกเรยนคดไดอยางเปนลาดบ และลาดบเนอหาไดถกตอง นอกจากนการใชสของหมวกเปนสญลกษณในการแสดงความคดชวยกระตนความสนใจของนกเรยน และควบคมการคดใหตรงประเดน ลดระยะเวลาในการคด ทาการเรยนรรวมกนเปนกลมเกดไดรวดเรวขน ดงท เดอ โบโน (De.Bono.. 1985:.11) ไดกลาววา การจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบชวยกระตนความสนใจไดด ทาใหการคดงายลง ใชเวลาคดไดเรว และสามารถคดแบบใดแบบหนงในเวลาหนงไดอยางเตมท และชวยในการจด ลาดบความคด สอดคลองกบท บงอร พราหมณฤกษ (2544: 59 – 61) กลาววา การจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบชวยเปดโอกาสใหมการแสดงความคดไดในหลายแงหลายมม ทาใหไดใชความคดอยางเตมทและไดใชความคดทละอยางชวยทาใหเรามงความสนใจอยางเตมทไปทความคดแตละอยางอยางเหมาะสมและสามารถจดระเบยบการคด จากเหตผลดงกลาว สนบสนนวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

100

4. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มความสามารถในการคดวเคราะหแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เปนไปตามสมมตฐานขอท 4 ทงนเนองมาจากการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เปนการจดการเรยนรทใชปญหาเปนตวกระตนใหเกดการเรยนร ในแตละขนการเรยนรตองใชการคดวเคราะหเพอแกปญหา เรมจากขนกาหนดปญหา ครใหสถานการณเพอใหนกเรยนวเคราะหและมองเหนปญหา ขนทาความเขาใจปญหา เปนขนทนกเรยนทาความเขาใจกบปญหาทตองการ เรยนรโดยวเคราะหสงตางๆ ทเกยวของกบปญหา และเสนอแนวทางในการคนควาหาคาตอบ ขนการดาเนนการศกษาคนควา เปนขนทนกเรยนดาเนนการศกษาคนควาดวยตนเองดวยวธการทหลากหลายจากแหลงเรยนรตางๆ ทาใหไดขอมลหลากหลาย และนาขอมลตางๆ ทไดมาวเคราะหภายในกลมวาขอมลของแตละคนเกยวของ และนามาใชในการแกปญหาไดหรอไม จงสงเคราะหความร สรป และประเมนคาของคาตอบ ในการประเมนผลงานของเพอนในกลมอนๆ กตองวเคราะหขอมลจากเพอนในกลมอนๆ ดวยเชนกน สอดคลองกบแนวคดของ มณฑรา ธรรมบษย.(2545: 2 – 3) ทไดกลาววา การจด การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเปนรปแบบการเรยนรโดยใหนกเรยนสรางความรใหม จากการใชปญหาทเกดขนในโลกแหงความเปนจรงเปนบรบทของการเรยนร เพอใหนกเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะห รวมทงไดความรตามศาสตรในสาขาวชาทตนศกษาดวย ทศนา แขมมณ (2548: 137) ไดกลาววา การจด การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน.เปนการจดสภาพการณใหนกเรยนเผชญปญหาและฝกกระบวนการคดวเคราะหปญหา แกปญหารวมกนเปนกลม ซงชวยใหนกเรยนเกดความเขาใจในปญหานนอยางชดเจน ไดเหนทางเลอก และวธการทหลากหลายในการแกปญหานน รวมทงชวยใหนกเรยนเกดความใฝร เกดทกษะกระบวนการคด กระบวนการแกปญหาตางๆ และ นมสภรณ วฑรเมธา (2544: 67) ไดกลาวถงขอดของการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานวาเปนการจดการเรยนรทชวยพฒนาทกษะในการคดวเคราะหของนกเรยน นอกจากนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานยงเปนการเรยนรรวมกนเปนกลมมการระดมสมองอภปรายรวมกนภายในกลมเปนกลมยอย สอดคลองกบท สวฒน ววฒนานนท (2550: 58 – 60) ไดกลาววา เทคนคการจดการเรยนรทเนนการคด ประกอบดวยการระดมสมองเพอใหไดขอมลหรอความคดจานวนมากมาใชในการคดวเคราะห สวนการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เปนการจดการเรยนรทเนนการคดอยางเปนระบบ คดหลายๆ ดาน ในขนนาเขาสบทเรยนเปนการนาเสนอสถานการณ เพอตงเปนคาถามในการสนทนา ขนดาเนนการสอน เปนการใชการคดในดานตางๆ อาศยการคดวเคราะห แตเนองจากแหลงเนอหาความรทนกเรยนตองนามาใชในการคดเพอนาไปแกปญหาหรอหาคาตอบของปญหานนมาจากใบความรทครเตรยมไวใหเทานน จงมแหลงขอมลทไมหลากหลาย เนองจากสมาชกภายในกลมใชแหลงขอมล หรอความรจากใบความรเหมอนกน นกเรยนจงอาจใชการคดวเคราะหในการวเคราะหขอมลนอยกวาการจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานทนกเรยนแตละคนในกลมตองคนควาความร หรอขอมลตางๆ อยางหลากหลาย ทาใหมขอมลมากมายทตองวเคราะห จากเหตผลดงกลาว สนบสนนวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานกบนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มความสามารถในการคดวเคราะห

101

แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยทนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มความสามารถในการคดวเคราะหสงกวานกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ 5. ความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานพบวา ความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เปนไปตามสมมตฐานขอท 5 ทงนเนองจากการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเปนการจดการเรยนรทใชปญหาเปนตวกระตนใหเกดการเรยนร ในแตละขนการเรยนรตองใชการคดวเคราะหเพอแกปญหา เรมจากขนกาหนดปญหา ครใหสถานการณเพอใหนกเรยนวเคราะหและมองเหนปญหา ขนทาความเขาใจปญหา เปนขนทนกเรยนทาความเขาใจกบปญหาทตองการเรยนรโดยวเคราะหสงตางๆ ทเกยวของกบปญหา และเสนอแนวทางในการคนควาหาคาตอบ ขนการดาเนนการศกษาคนควา เปนขนทนกเรยนดาเนนการศกษาคนควาดวยตนเองดวยวธการทหลากหลายจากแหลงเรยนรตางๆ ทาใหไดขอมลหลากหลาย และนาขอมลตางๆ ทไดมาวเคราะหภายในกลมวาขอมลของแตละคนเกยวของและนามาใชในการแกปญหาไดหรอไม จงสงเคราะหความร สรปและประเมนคาของคาตอบ ในการประเมนผลงานของเพอนในกลมอนๆ กตองวเคราะหขอมลจากเพอนในกลมอนๆ ดวยเชนกน สอดคลองกบแนวคดของ มณฑรา ธรรมบษย.(2545: 2 – 3) ทไดกลาววา การจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐานเปนรปแบบการเรยนรโดยใหนกเรยนสรางความรใหม จากการใชปญหาทเกดขนในโลกแหงความเปนจรงเปนบรบทของการเรยนร เพอใหนกเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะห รวมทงไดความร ตามศาสตรในสาขาวชาทตนศกษาดวย ทศนา แขมมณ (2548: 137) ไดกลาววา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เปนการจดสภาพการณใหนกเรยนเผชญปญหา และฝกกระบวนการคดวเคราะหปญหา แกปญหารวมกนเปนกลม ชวยใหนกเรยนเกดความเขาใจในปญหานนอยางชดเจน ไดเหนทางเลอก และวธการทหลากหลายในการแกปญหานนรวมทงชวยใหนกเรยนเกดความใฝร เกดทกษะกระบวนการคด และกระบวนการแกปญหาตางๆ และ นมสภรณ วฑรเมธา (2544: 67) ไดกลาวถงขอดของการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานวาเปนการจดการเรยนรทชวยพฒนาทกษะในการคดวเคราะหของนกเรยน นอกจากนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานยงเปนการเรยนรรวมกนเปนกลมมการระดมสมองอภปรายรวมกนภายในกลมเปนกลมยอย สอดคลองกบท สวฒน ววฒนานนท (2550:.58 – 60) ไดกลาววา เทคนคการจดการเรยนรทเนนการคด ประกอบดวยการระดมสมอง เพอใหไดขอมลหรอความคดจานวนมากมาใชในการคดวเคราะห จากเหตผลดงกลาว สนบสนนวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 6. ความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ พบวา ความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เปนไปตามสมมตฐานขอท 6 ทงนเนองจากการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เปนการจดการเรยนรทเนนการคดอยางเปนระบบ และคดหลายๆ ดาน ในขนนาเขาสบทเรยนเปนการนาเสนอสถานการณเพอตงเปนคาถามในการสนทนาขนดาเนนการสอน

102

เปนการใชการคดในดานตางๆ อาศยการคดวเคราะห เรมจากการใชหมวกสขาว รวบรวมขอมลหรอบนทกขอเทจจรงจากสถานการณหรอกรณตวอยาง ซงตองใชการคดวเคราะหหาขอเทจจรงจากสถานการณทกาหนดให จากนนใชหมวกสฟาเพอสรปปญหาจากสถานการณ แลวใชหมวกสเขยวเพอเสนอทางเลอกในการแกปญหาหรอหาคาตอบโดยการศกษาความรจากใบความรแลวนาความรทไดมาวเคราะห เพอเสนอทางเลอกในการแกปญหา สามารถเสนอไดหลายวธ เมอเสนอทางเลอกในการแกปญหาแลว จงตดสนใจเลอกทางเลอก ใชการคดวเคราะหมาวเคราะหทางเลอกในดานตางๆ ดงน ใชหมวกสเหลองในการคดถงขอด คณคา ความเปนไปไดหรอประโยชน ใชหมวกสดาในการคดถงขอเสย จดบกพรอง หรอผลกระทบทอาจเกดขน และใชหมวกสแดงในการถามถงความรสกของสมาชกภายในกลมทมตอผลการตดสนใจ การจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ จงทาใหนกเรยนตองใชการคดวเคราะหในดานตางๆ อยางมเหตผลไมไดคดเรองใดเรองหนงเพยงอยางเดยว ชวยใหนกเรยนสามารถคดไดอยางเปนระบบ รวมทงมการทางานรวมกนเปนกลมชวยสงเสรมใหเกดการคดและการแสดงความคด และจากขนตอนการคดในการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบดงกลาวนน สอดคลองกบลกษณะการคดวเคราะหของ บลม (ลวน สายยศ; และ องคณา สายยศ. 2538: 41 – 44; อางองจาก Bloom. 1956) ทไดแบงการคดวเคราะหออกเปน 3 อยาง คอ วเคราะหความสาคญ หมายถง การแยกแยะสงทกาหนดมาใหวาอะไรสาคญหรอจาเปนหรอมบทบาททสด ตวไหนเปนเหต ตวไหนเปนผล วเคราะหความสมพนธ หมายถง การคนหาวา ความสาคญยอยๆ ของเรองราวหรอเหตการณนน เกยวพนกนอยางไร สอดคลองหรอขดแยงกนอยางไร และวเคราะหหลกการ หมายถง การคนหาโครงสรางระบบของวตถสงของเรองราวและการกระทาตางๆ วาสงเหลานนรวมกนจนดารงสภาพเชนนนอยไดเนองดวยอะไร โดยยดอะไรเปนหลกเปนแกนกลาง มสงใดเปนตวเชอมโยง ยดถอหลกการใด ยกตวอยางเชน การใชหมวกสขาวและหมวกสฟาสอดคลองกบการวเคราะหความสาคญ เนองจากเปนการคดวเคราะหขอมลตางๆ จากสถานการณ และสรปปญหาทไดจากสถานการณ การใชหมวกสเขยวหลงจากการศกษาใบความร เพอเสนอทางเลอกในการแกปญหาสอดคลองกบการวเคราะหความสมพนธ การวเคราะหความสาคญและการวเคราะหหลกการ การใชหมวกสเหลอง หมวกสดาและหมวกสแดง ในการคดในดานขอด ขอเสย และความรสกของสมาชกในกลม สอดคลองกบการวเคราะหความสมพนธ และสอดคลองกบท สวฒน ววฒนานนท (2550: 58 – 60) ไดเสนอเทคนคการจดการเรยนรทเนนการคด ประกอบดวยเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เพอชวยใหมการคดในแงมมทหลากหลาย ชวยใหการคดมความรอบคอบมากขน และจากผลการวจยของ อนพร พวงมาล (2549:.60) ไดศกษาการเปรยบเทยบความสามารถการคดวเคราะหนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 2 โดยการจดการเรยนรแบบใชคาถามตามแนวคดแบบหมวกหกใบของ เอดเวรด เดอ โบโน กบการจดการเรยนรแบบปกต ผลการวจยพบวา คะแนนเฉลยความสามารถการคดวเคราะหของนกเรยนทเรยนโดยการจดการเรยนรแบบใชคาถามตามแนวคดหมวกหกใบของ เอดเวรด เดอ โบโน สงกวาการเรยนรแบบปกตอยางมนยสาคญทระดบ .01 จากเหตผลดงกลาว สนบสนนวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ มความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

103

ขอเสนอแนะ จากผลการศกษาคนควาครงนผวจยมขอเสนอแนะซงอาจเปนประโยชนตอการจดการเรยนรและการศกษาวจย ดงน 1. ขอเสนอแนะทวไป 1.1 ในการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ครควรจดหาและเตรยมแหลงเรยนรทใชในการคนควาขอมลอยางเพยงพอ สามารถแนะนาแหลงการคนควาขอมลททาใหไดขอมลทตรงตามประเดนทศกษาคนควาได และใหเวลาในการคนควาหาขอมลอยางเหมาะสมโดยควบคมไมใหใชเวลามากหรอนอยเกนไป 1.2 ในระยะแรกนกเรยนไมคนเคยกบการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานทตนเองตองคนควาขอมล มาอภปรายในกลมสรปองคความรดวยตนเอง ครควรมบทบาทในการใชคาถามทกระตนยวยใหนกเรยนคดตอ ชวยตรวจสอบการประมวลการสรางองคความรใหมและเสรมแรงใหกาลงใจ 1.3 ในการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ ในระยะแรก นกเรยนจะมความสบสนในการแสดงความคดตามสของหมวก ครอาจใชการแสดงภาพหมวกพรอมคาอธบายความหมายของหมวกนนสนๆ ในระยะแรก เชน หมวกสแดง เขยนอธบายวา ความรสก เปนตน เมอนกเรยนคนเคยจงใชภาพหมวกสตางๆ ทไมมคาอธบายความหมายของหมวก 1.4 การเตรยมใบความรเพอใชในการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ เนอหาควรมความชดเจนเขาใจงาย นกเรยนสามารถนาความรทไดไปใชในการเสนอแนวทางแกปญหาได 2. ขอเสนอแนะเพอการวจย 2.1 ควรนารปแบบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและเทคนคการคดแบบหมวกหกใบไปวจยกบกลมผเรยนระดบอนๆ เชน ระดบประถมศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน หรอระดบอดมศกษา เปนตน 2.2 ควรนารปแบบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและเทคนคการคดแบบหมวกหกใบไปวจยในกลมสาระการเรยนรอนๆ เชน กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร เปนตน 2.3 ควรนารปแบบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานหรอการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบไปพฒนาทกษะดานอนๆ เชน ความสามารถในการคดแบบมวจารณญาณ ความคดสรางสรรค เปนตน

บรรณานกรม

  

105

บรรณานกรม กรมวชาการ. (2542). การประเมนผลจากสภาพจรง (Authentic Assessment). กรงเทพฯ:

องคการรบสงสนคาและครภณฑ.

--------- . (2544). รายงานการวจยเรอง การสงเคราะหวธสอนวชาภาษาไทย ภาษาองกฤษ

คณตศาสตรและวทยาศาสตร ระดบประถมศกษา. กรงเทพฯ: กองวจยทางการศกษา กรมฯ.

--------- . (2546). การจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1 – 6

ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ: โรงพมพองคการรบสง สนคาและพสดภณฑ. กระทรวงศกษาธการ. (2551). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ: กระทรวงฯ. กฤษฎา แกวสงห. (2551). การศกษาความสามารถดานการคดวเคราะหของนกเรยน ชนประถมศกษา ปท 6ทมการวดและประเมนควบคกบการเรยนการสอนวชาคณตศาสตรโรงเรยนสงกด สานกงานเขตพนการศกษานครราชสมาเขต 4. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การวดผลการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. กสมา สทธกล. (2547). การฝกคดแบบหมวกหกใบทมตอการคดวจารณญาณของนกเรยนชนประถมศกษา ปท 2 โรงเรยนสเหราบานดอน เขตวฒนา กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. กลยา ตนตผลาชวะ. (2546, กรกฏาคม). การใชการคดแบบหมวกหกใบในการสอนเดกปฐมวย. การศกษาปฐมวย. 7(3): 14 – 22. เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2546). การคดเชงวเคราะห. กรงเทพฯ: ซคเซส มเดย จากด. ชนกพร วงษทม. (2549). Thinking Tool : Six Thinking Hats. ใน เอกสารประกอบการสมมนา. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. ถายเอกสาร. ชนนทรชย อนทราภรณ; และ สวทย หรณยกานฑ. (2548). ปทานกรมศพทการศกษา = Dictionary of Education. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: แวนแกว. ชยพฤกษ กสมาพรรณโญ; และ ไวกณฐ สถาปนาวตร. (2547). การประเมนการเรยนการสอนให สอดคลองกบ PBL. การเรยนรโดยใชปญหาเปนหลก รปแบบการเรยนรโดยผเรยนเปน ศนยกลาง. กรงเทพฯ: บคเนท. ชาญชย ยมดษฐ. (2548). เทคนคและวธการสอนรวมสมย. กรงเทพฯ: หลกพมพ. ชาต แจมนช. (2545). สอนอยางไรใหคดเปน. กรงเทพฯ: เลยงเชยง.

  

106

ชศร วงศรตนะ. (2550). เทคนคการใชสถตเพอการวจย. พมพครงท 10. กรงเทพฯ: เทพเนรมตการพมพ. เชดศกด โฆวาสนธ. (2530). การฝกสมรรถภาพสมองเพอพฒนาคณภาพการคด. ปรญญานพนธ กศ.ด. (การวจยและพฒนาหลกสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ณาตยา อทยารตน. (2549). พฒนาการความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนชวงชนท 2 ทมระดบการรบรความสามารถของตนเองดานการเรยนตางกน ในโรงเรยนรตนโกสนทร กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การวดผลการศกษา ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ทองจนทร หงศลดารมภ. (2533). การเรยนรโดยใชปญหาเปนหลก. ใน เอกสารประกอบการประชม เชงปฏบตการ. กรงเทพฯ: คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

--------- . (2538, พฤศจกายน – ธนวาคม). การเรยนรโดยใชปญหาเปนหลก (Problem Based

Learning). ขาวสารกองบรการการศกษา. 6(58): 5 – 25. นภา หลมรตน. (2540, กนยายน – ธนวาคม). PBL คออะไร. วาราสารสงเสรมประสทธภาพการเรยน การสอน. 6(1): 12 – 14. ทวาวรรณ จตตะภาค. (2548). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและทกษะการสอสารดวยการจด การเรยนรวทยาศาสตรแบบใชปญหาเปนฐาน (Problem-Based Learning / PBL). ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ทศนา แขมมณ. (2540). ศาสตรการสอน. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

--------- . (2551). ศาสตรการสอน : องคความรเพอการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ.

พมพครงท 7. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ทศนา แขมมณ; และคนอน .ๆ (2544). วทยาการดานการคด. กรงเทพฯ: เดอะมาสเตอรกรปแมเนจเมนท. นภา เมธธาวชย. (2536). การประเมนผลการเรยน. กรงเทพฯ: สถาบนราชภฏธนบร. นรมล ศตวฒ. (2547, กนยายน – ธนวาคม). การจดการเรยนรทเรมจากผเรยน (Self-Directed Learning). วารสารขาราชการคร. 1(7): 86 – 88. บงอร พราหมณฤกษ. (2544). การเปรยบเทยบผลของการฝกแบบโมเดลซปปากบการฝกคดแบบ หมวกหกใบทมตอความคดสรางสรรคของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนวดสระบว กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. บญเชด ชมพล. (2547). การศกษาความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยน ชนมธยมศกษา ชวงชนท 3 โรงเรยนอานวยวทย. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การวดผลการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

  

107

บญนา อนทนนท. (2551). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรและความสามารถใน การแกปญหาทางวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนโยธนบารง ทไดรบ การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร. ปรญญานพนธ กศ.ม.(การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร ประกจ รตนสวรรณ. (2525). การวดและการประเมนผลทางการศกษา. กรงเทพฯ: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ประพนธศร สเสารจ. (2551). การพฒนาการคด. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: 9119 เทคนคพรนตง. ประวตร ชศลป. (2524). หลกการประเมนผลวทยาศาสตรแผนใหม. กรงเทพฯ: ภาคพฒนาตาราและ เอกสารวชาการ กรมการฝกหดคร. ประหยด แสงวชย. (2544). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวทยาสาสตรสงแวดลอมและคานยม ทางวทยาศาสตรสงแวดลอมของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ทสอนโดยเนนนกเรยนเปน ศนยกลางการเรยนแบบมครเปนผประเมนผลกบนกเรยนเปนผประเมนผลตนเอง. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พวงรตน ทวรตน. (2540). การวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. กรงเทพฯ: สานกทดสอบ ทางการศกษาและจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. พจตร อตตะโปน. (2550). ชดการเรยนการสอนโดยใชปญหาเปนฐานเรอง การวเคราะหขอมลเบองตน ระดบชนมธยมศกษาปท' 3. ปรญญานพนธ กศ.ม. (คณตศาสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พมพนธ เดชะคปต. (2544). การเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ : แนวคด วธและเทคนคการสอน. กรงเทพฯ: เดอะมาสเตอรกรป. ภพ เลาหไพบลย. (2537). แนวการสอนวทยาศาสตร. กรงเทพฯ: คณะครศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. มนสภรณ วฑรเมธา. (2544, มกราคม – มถนายน). การเรยนการสอนแบบใชปญหาเปนหลก (Problem Based Learning / PBL). วารสารรงสตสารสนเทศ. 7 (1): 57 – 69. มณฑรา ธรรมบศย. (2545, กมภาพนธ). การพฒนาคณภาพการเรยนรโดยใช PBL (Problem-Based Learning). วารสารวชาการ. 5(2): 11 – 17.

--------- . (2549, มกราคม). การสงเสรมกระบวนการคด โดยใชยทธศาสตร PBL. วทยาจารย.

105(3): 42 – 45. เมธาว พมวน. (2549). ชดการเรยนการสอนโดยใชปญหาเปนฐานเรองพนทผว ระดบมธยมศกษาปท 3. ปรญญานพนธ กศ.ม. (คณตศาสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

  

108

เยาวด วบลยศร. (2545). การวดผลและการสรางแบบทดสอบผลสมฤทธ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. รงสรรค ทองสกนอก. (2547). ชดการเรยนการสอนทใชปญหาเปนฐานในการเรยนร (Problem-Based Learning) เรองทฤษฏจานวนเบองตน ระดบชนมธยมศกษาปท 4. ปรญญานพนธ กศ.ม. (คณตศาสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. รชดาภรณ เชอเลก. (2551). การศกษาผลการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมศกยภาพพหปญญา ทมตอผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรและความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. รชนกร หงสพนส. (2547). การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน : ความหมายสการเรยนการสอนกลม สาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม. วารสารมนษยศาสตรปรทรรศน. 26: 44 – 53. ลวน สายยศ; และ องคณา สายยศ. (2538). เทคนคการวจยทางการศกษา. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: สรวยาสาสน.

--------- . (2539). เทคนคการวดผลการเรยนร. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน.

--------- . (2540). สถตวทยาทางการวจย. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน.

--------- . (2543). เทคนคการวดผลการเรยนร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ชมรมเดก.

วฒนาพร ระงบทกข. (2542). แผนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง. กรงเทพฯ: แอล.ท.เพลส. วลล สตยาศย. (2547). การเรยนรโดยใชปญหาเปนหลก รปแบบการเรยนรโดยผเรยนเปนศนยกลาง. กรงเทพฯ: บคเนท วเชยร เกตสงห. (2512). หลกการสรางและวเคราะหขอสอบ. (ม.ป.พ). สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2543). มาตรฐานการเรยนรและสาระการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรและเทคโนโลย. กรงเทพฯ: สถาบนสงเสรมการสอน วทยาศาสตรและเทคโนโลย. สมเกยรต ปตฐพร. (2525). การสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สมจต สวธนไพบลย. (2541ข). การสอนยคโลกาภวตน เอกสารประกอบการบรรยายในโครงการ สงเสรมศกยภาพนกเรยนในสงกดกรงเทพมหานคร. กรงเทพฯ: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. สมชาย ชชาต. (2538). เอกสารคาสอนวชา ศษ 361 วธสอนทวไป. กรงเทพฯ: ภาควชาหลกสตร และการสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. สมนก ภททยธน. (2549). การวดผลการศกษา. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: ประสานการพมพ.

  

109

สมศกด สนธระเวชญ. (2542). การพฒนากระบวนการเรยนการสอน. ใน เอกสารประกอบคาสอน กรงเทพฯ: ม.ป.พ. ถายเอกสาร.

--------- . (2546). การประเมนผลการเรยนวชาสงคมศกษาระดบมธยมศกษา. กรงเทพฯ: วฒนพานช.

สานกการศกษา. (2549). เอกสารแนวทางการจดการเรยนรเพอพฒนาการคดวเคราะห กลมสาระ การเรยนรคณตศาสตร ชวงชนท 1. กรงเทพฯ: สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต. สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2547). แนวปฏบตเกยวกบการใชหลกสตรการศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ: สานกวชาการและมาตรฐานการศกษา. สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2550). แนวทางการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญ การจด การเรยนรแบบพฒนากระบวนการคดดวยการใชคาถามหมวกความคด 6 ใบ. กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. สานกวชาการและมาตรฐานการศกษา. (2549). แนวทางการจดการเรยนรเพอพฒนาทกษะ การคด วเคราะห. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. สคนธ สนธพานนท; วรรตนน วรรณเลศลกษณ; และ พรรณ สนธพานนท. (ม.ป.ป.). พฒนาทกษะ การคดพชตการสอน. (ม.ป.พ.). สคนธ สนธพานนท. (2545). การจดกระบวนการเรยนร : เนนผเรยนเปนสาคญตามหลกสตรการศกษา ขนพนฐาน. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน. สธรรม สอนเถอน. (2548). ผลสมฤทธทางการเรยนทกษะวอลเลยบอลดวยโปรแกรมการเรยนแบบ รวมมอและโปรแกรมการเรยนแบบกลม. ปรญญานพนธ กศ.ม. (พลศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สนนทา สายวงศ. (2544). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและการคดอยางมวจารณญาณของ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ทเรยนวชาสงคมศกษาดวยการใชเทคนคการคดแบบหมวกหกใบ และการสอนแบบซนตเกท. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา).กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สปรยา วงษตระหงาน. (2545). การจดการเรยนการสอนทใชปญหาเปนหลก (Problem-basedLearning). ขาวสารกองบการการศกษา. 14(10): 1 – 4. สพตรา แยมคล. (2548). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและการคดอยางมวจารณญาณโดยใช เทคนคการคดแบบหมวกหกใบ. วทยานพนธ คศ.ม.(หลกสตรและการสอน). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏพระนคร. ถายเอกสาร. สมาล โชตชม. (2544). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรและเชาวอารมณของ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทไดรบการสอนโดยใชชดการเรยนวทยาศาสตรทสงเสรม เชาวอารมณกบการสอนตามคมอคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สวฒน ววฒนานนท. (2550). ทกษะการอาน คด วเคราะห และเขยน. นนทบร: ซซ นอลลดจลงคส.

  

110

สวทย มลคา. (2547). กลยทธการสอนคดประยกต. กรงเทพฯ: ภาพพมพ.

--------- . (2548). กลยทธการสอนคดวเคราะห. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ภาพพมพ.

สวทย มลคา; และ อรทย มลคา. (2545). 21 วธการจดการเรยนรเพอพฒนากระบวนการคด. กรงเทพฯ: ภาพพมพ. เสงยม โตรตน. (2546, มถนายน – ตลาคม). การสอนเพอสรางเสรมทกษะการคดวเคราะห. วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร. 1(1): 26 – 37. เสาวณย สกขาบณฑต. (2528). เทคโนโลยทางการศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพสถาบนเทคโนโลย พระจอมเกลาพระนครเหนอ. อนพร พวงมาล. (2549). การเปรยบเทยบความสามารถการคดวเคราะหและเจตคตตอกลมสาระ การเรยนรคณตศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โดยการจดการ เรยนรแบบใช คาถามตามแนวคดแบบหมวกหกใบของ เอดเวรด เดอ โบโน (Edward De Bono) กบ การจดการเรยนรแบบปกต. ปรญญานพนธ คม. (หลกสตรและการสอน). ลพบร: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏเทพสตร. ถายเอกสาร. อรพรรณ ลอบญธวชชย. (2543). การคดอยางมวจารณญาณ : การเรยนการสอนทางพยาบาลศาสตร กรงเทพฯ: คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. อรอมา กาญจณ. (2549). การศกษาผลสมฤทธ 7 ทางการเรยนและจตวทยาศาสตรของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 1 ทไดรบการจดกจกรรมการเรยนรตามแนวทาง PDCA และแบบสบเสาะหา ความร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. อจฉรา สขารมภ; และ อรพนทร ชชม. (2530). รายงานการวจยการศกษาเปรยบเทยบนกเรยนทม ผลสมฤทธทางการเรยนตากวาระดบความสามารถกบนกเรยนทมผลสมฤทธทางการเรยนปกต. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. อาพร ศรกนทา. (2549). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและความสามารถในการคดแกปญหาทาง วทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ทไดรบการสอนโดยใชแบบฝกกจกรรมการเรยนร ตามแนวของเธเลนกบการสอนแบบสบเสาะหาความร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. อษณย เตรยมเชดตวงศ. (2549). ผลการฝกคดเชงวเคราะหทมตอความสามารถในการจาแนก ประเภท ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 โรงเรยนกรงเทพครสเตยนวทยาลย เขตบางรก กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. Andrew, A. Webster; & Robert, M. Riggs. (2006). A Quantitative Assessment of a Medicinal Chemistry Problem-based Learning Sequence. American Journal of Pharmaceutical Education. L(70): 4 – 6.

  

111

Barell, John. (1998). PBL an Inquiry Approach. Illinois: Skylight Training and Publishing. Barrows, H.S.; & Tamblyn, R.M. (1980). Problem-based Learning: An Approach to Medical Education. New York: Springer. Beyer, B. K. (1985, April). Critical Thinking : What is it ?. Social Education . 25: 279 – 303. Bloom, Benjamin S. (1956). Taxonomy of Educational Objectives Book 1 : Cognitive Domain. London: Longman Group.

--------- . (1976). Human Characteristics and School Learning. New York: McGraw-Hill.

Bruner, Jerome S. (1966). Toward a Theory of Instruction. London: Oxford University Press. Candy, Phillip C. (1991). Self-Direction for Lifelong Learning: A Comprehensive Guide to Theory and Practice. San Francisco, California: Jossey-Bass. Carin, Arthur. (1993). Teaching Science Through Discovery. 7th ed. New York: Macmillan. David, MS.; & Hardens, RM. (1999). AMEE Medical Guide No 15 : Problem-base Learning : A Practical Guide. Med Teach. 21: 130 – 140. De Bono,Edward. (1985). Six Thinking Hats. Boston: Little, Brown.

--------- . (1992). Six Thinking Hats for Schools. London: Heaker Brownlow Education.

Delisle, Robert. (1997). How to use Problem-Based Learning in the Classroom. Alexandria, Virginia: Association for Supervision and Curriculum Development. Dewey, John. (1933). How We Think?. New York: D.C. Health. Eggen, P.D.; & Kuachak, D.P. (2001). Strategies for Teacher : Teaching Content and Thinking Skill. 4th ed. Needham, Heights: A Peason Education. Felrtti, GI.; & Caver, S. (1989). The New Pathway to General Medical Education at Harvard University. Teaching and Learning in Medicine. 1: 42 – 46. Gallagher, Shelagh A. (1997). Problem-Based Learning : Where did it Come From, What does it do, and Where is it going?. Journal for the Education of the Gifted. 20(4): 332 – 362. Good, Carter V. (1973). Dictionary of Education. 3rd ed. New York: Teacher College Press. Goyak, Antone M. (2009). The Effects of Cooperative Learning Techniques on Perceived Classroom Environment and Critical Thinking Skills of Persevere Teachers. Virginia: Liberty University. Retrieved July 13, 2009, from http://www.proquest.umi.com/pqdweb?index=0&did=1730191301&SrchMode=2&sid =4&Fmt=14&VInst=PROD&VType=PQD&RQT=309&VName=PQD&TS=124763576 4&clientId=61839.

  

112

Hmelo, C.E.; & Evensen, D.H. (2000). Introduction Bringing Problem-Based Learning : Gaining Insight on Learning Interactions Through Multiple Methods of Inquiry. in Bringing Problem-Based Learning A Research Perspective on Learning Interaction. pp. 1 – 16. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Association. Koray, Ozlem. (2005, Summer). Students’ Perceptions about Using Six Thinking Hats and Attribute Listing Techniques in the Science Course. Educational Administration : Theory & Practice. (43): 398. Marzano, Robert J. (2001). Designing A New Taxonomy of Educational Objectives. California: Corwin Press. Torp, Linda & Sage, Sara. (1998). Problem as Possibilities: Problem-Based Learning for K-12. Alexandria, Virginia: Association for Supervision and Curriculum Development. Watson, G.; & Glazer, E.M. (1964). Watson- Glazer Critical Thinking Appraisal Manual. New York.: Harcourt Brace and World . .

ภาคผนวก

114

ภาคผนวก ก

รายนามผเชยวชาญตรวจเครองมอทใชในงานวจย

115

รายนามผเชยวชาญ

รายนามผเชยวชาญในการแนะนา ตรวจสอบแกไขเครองมอ เพอทาปรญญานพนธดานตางๆ ดงน - แผนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน - แผนการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ - แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ - แบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห

นางวมลศร รนบญ คร วทยฐานะชานาญการพเศษ สอนวชาชววทยา ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนพบลวทยาลย จงหวดลพบร นางกนตกมล มมบานเซา คร วทยฐานะชานาญการพเศษ สอนวชาชววทยา ระดบชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนพบลวทยาลย จงหวดลพบร นางเกสรา มานะทศน คร วทยฐานะชานาญการพเศษ สอนวชาชววทยา ระดบชนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนพบลวทยาลย จงหวดลพบร นายแมน เชอบางแกว คร วทยฐานะชานาญการพเศษ สอนวชาเคม ระดบชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนพระนารายณ จงหวดลพบร

116

ภาคผนวก ข - ตารางคาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแผนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และแผนการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ - ตารางคาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน วชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ และแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห

117

ตาราง 16 คาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแผนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เรอง ระบบนเวศ

ผเชยวชาญ แผนการจดการเรยนร

คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC

1 1 1 1 1.00 2 1 1 1 1.00 3 1 1 1 1.00 4 1 1 1 1.00

ตาราง 17 คาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแผนการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวก ความคดหกใบ เรองระบบนเวศ

ผเชยวชาญ แผนการจดการเรยนร

คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC

1 1 1 1 1.00 2 1 1 1 1.00 3 1 1 1 1.00 4 1 1 1 1.00

118

ตาราง 18 คาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ

ผเชยวชาญ ผเชยวชาญ ขอท

คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC ขอท

คนท 1 คนท 2 คนท 3 IOC

1 1 1 1 1.00 16 0 1 1 0.67 2 1 1 1 1.00 17 1 1 1 1.00 3 1 0 1 0.67 18 1 1 0 0.67 4 1 1 1 1.00 19 1 1 1 1.00 5 1 1 1 1.00 20 1 0 1 0.67 6 0 1 1 0.67 21 1 1 0 0.67 7 1 1 1 1.00 22 1 1 1 1.00 8 1 1 1 1.00 23 1 1 1 1.00 9 1 1 1 1.00 24 1 1 1 1.00 10 1 0 1 0.67 25 1 1 1 1.00 11 1 1 1 1.00 26 1 1 1 1.00 12 1 1 1 1.00 27 1 1 1 1.00 13 1 1 1 1.00 28 1 1 1 1.00 14 1 1 1 1.00 29 1 1 1 1.00 15 0 1 1 0.67 30 1 0 1 0.67

119

ตาราง 19 คาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห

ผเชยวชาญคนท ผเชยวชาญคนท สถานการณ ขอท

1 2 3 IOC สถานการณ ขอท

1 2 3 IOC

1 1 1 0 0.67 1 1 1 0 0.67 2 1 1 1 1.00 2 1 0 1 0.67 3 1 0 1 0.67 3 1 0 1 0.67 4 1 1 1 1.00 4 1 1 1 1.00

1

5 1 1 1 1.00

5

5 1 1 1 1.00

1 1 1 0 0.67 1 1 1 1 1.00 2 0 1 1 0.67 2 1 1 1 1.00 3 1 0 1 0.67 3 1 1 1 1.00 4 1 1 0 0.67 4 1 1 0 0.67

2

5 1 1 1 1.00

6

5 1 0 1 0.67

1 0 1 1 0.67 1 0 1 1 0.67 2 1 1 1 1.00 2 0 1 1 0.67 3 1 1 1 1.00 3 1 1 1 1.00 4 1 0 1 0.67 4 1 1 1 1.00

3

5 1 1 1 1.00

7

5 1 1 1 1.00 1 1 1 0 0.67 1 1 0 1 0.67 2 1 1 1 1.00 2 1 0 1 0.67 3 0 1 1 0.67 3 1 1 0 0.67 4 1 1 0 0.67 4 1 1 1 1.00

4

5 1 1 1 1/00

8

5 1 1 1 1.00

120

ภาคผนวก ค

- ตารางผลการวเคราะหคาอานาจจาแนก (r) และคาความยากงาย (p) และผลการวเคราะห ความเชอมน (rtt) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรองระบบนเวศ - ตารางผลการวเคราะหคาอานาจจาแนก (r) และคาความยากงาย (p) และผลการวเคราะห ความเชอมน (rtt) ของแบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห

121

ตาราง 20 ผลการวเคราะหคาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ ทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ

ขอท p r ขอท p r

1 0.72 0.22 16 0.70 0.48 2 0.54 0.36 17 0.42 0.68 3 0.36 0.24 18 0.38 0.36 4 0.52 0.56 19 0.52 0.44 5 0.60 0.48 20 0.46 0.30 6 0.38 0.20 21 0.65 0.40 7 0.60 0.34 22 0.67 0.45 8 0.40 0.39 23 0.44 0.56 9 0.74 0.48 24 0.50 0.24 10 0.68 0.44 25 0.38 0.50 11 0.44 0.28 26 0.41 0.23 12 0.50 0.24 27 0.60 0.48 13 0.56 0.60 28 0.52 0.56 14 0.66 0.45 29 0.50 0.40 15 0.36 0.31 30 0.38 0.32

มคาความเชอมน 0.80

122

การหาคาความเชอมน (rtt) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา โดยใชสตร KR-20 (Kuder-Richardson) สตร มดงน

เมอ rtt แทน คาความเชอมนของแบบทดสอบ

n แทน จานวนขอของเครองมอวด

p แทน สดสวนของผทาไดในขอหนง งหมดจานวนคนท

ำถกจานวคนทท=

q แทน สดสวนของผทาผดในขอหนงๆ หรอคอ 1- p แทน คะแนนความแปรปรวนของเครองมอฉบบนน การคานวณหาคาความแปรปรวน

แทนคาในสตรเพอหาความเชอมน

123

ตาราง 21 ผลการวเคราะหคาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบวดความสามารถ ในการคดวเคราะห

สถานการณท ขอท p r สถานการณท ขอท p r

1 0.43 0.58 1 0.66 0.52 2 0.43 0.67 2 0.52 0.70 3 0.66 0.65 3 0.28 0.22 4 0.52 0.37 4 0.44 0.24

1

5 0.33 0.25

5

5 0.54 0.34

1 0.71 0.33 1 0.71 0.57 2 0.33 0.25 2 0.54 0.37 3 0.56 0.34 3 0.25 0.28 4 0.47 0.72 4 0.48 0.58

2

5 0.59 0.49

6

5 0.52 0.62

1 0.61 0.68 1 0.74 0.57 2 0.48 0.44 2 0.33 0.59 3 0.70 0.38 3 0.27 0.32 4 0.33 0.32 4 0.37 0.32

3

5 0.47 0.72

7

5 0.52 0.44

1 0.66 0.70 1 0.66 0.52 2 0.47 0.56 2 0.54 0.34 3 0.59 0.41 3 0.42 0.24 4 0.33 0.28 4 0.48 0.58

4

5 0.54 0.57

8

5 0.69 0.65

มคาความเชอมน 0.70

124

การหาคาความเชอมน (rtt) ของแบบทดสอบความสามารถในการคดวเคราะห โดยใชสตร KR-20 (Kuder-Richardson) ดงน

เมอ rtt แทน คาความเชอมนของแบบทดสอบ

n แทน จานวนขอของเครองมอวด

p แทน สดสวนของผทาไดในขอหนงๆ งหมดจานวนคนท

ำถกจานวคนทท=

ของคนทาถกกบคนทงหมด q แทน สดสวนของผทาผดในขอหนงๆ หรอคอ 1- p แทน คะแนนความแปรปรวนของเครองมอฉบบนน การคานวณหาคาความแปรปรวน

แทนคาในสตรเพอหาความเชอมน

125

ภาคผนวก ง - ตารางคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ กอนเรยน และหลงเรยนของกลมทดลองท 1 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน - ตารางคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ กอนเรยน และหลงเรยนของกลมทดลองท 2 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคด แบบหมวกความคดหกใบ - ตารางคะแนนความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของกลม ทดลองท 1 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน - ตารางคะแนนความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยนของกลม ทดลองท 2 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ

126

ตาราง 22 คะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ กอนเรยนและหลงเรยนของ กลมทดลองท 1 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

คนท Pretest Posttest D D2 คนท Pretest Posttest D D2

1 13 22 9 81 23 11 16 5 25 2 12 18 6 36 24 11 19 8 64 3 10 19 9 81 25 8 14 6 36 4 10 21 11 121 26 10 16 6 36 5 12 23 11 121 27 13 24 11 121 6 13 22 9 81 28 12 22 10 100 7 12 18 6 36 29 15 21 6 36 8 13 22 9 81 30 14 19 5 25 9 14 23 9 81 31 10 19 9 81 10 12 18 6 36 32 8 14 6 36 11 16 24 8 64 33 11 19 8 64 12 12 20 8 64 34 13 20 7 49 13 11 17 6 36 35 11 16 5 25 14 11 19 8 64 36 14 21 7 49 15 9 18 9 81 37 16 25 9 81 16 7 16 9 81 38 15 20 5 25 17 10 18 8 64 39 11 17 6 36 18 12 21 9 81 40 10 19 9 81 19 8 19 11 121 41 13 25 8 64 20 9 21 12 144 42 9 16 7 49 21 10 19 9 81 43 12 18 6 36 22 14 23 9 81 44 14 21 7 49

Σ 511 862 347 2885

Χ 11.61 19.59

S 2.18 2.76

127

การวเคราะหขอมลผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา กอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Samples สตรม ดงน

; t แทน คาวกฤตทใชในการพจารณาการแจกแจงแบบท

D แทน ความแตกตางของคะแนนแตละค

ΣD แทน ผลรวมความแตกตางจากการทดสอบกอนและหลงเรยน

ΣD2 แทน. ผลรวมกาลงสองของความแตกตางจากการทดสอบกอนและหลงเรยน

n แทน จานวนคของคะแนนจากการทดสอบกอนและหลงเรยน

df แทน คาความเปนอสระ

; แทนคาในสตร

28.17

128

ตาราง 23 คะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ กอนเรยนและหลงเรยน ของกลมทดลองท 2 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ

คนท Pretest Posttest D D2 คนท Pretest Posttest D D2

1 10 16 6 81 23 7 11 4 16 2 11 17 6 36 24 14 18 4 16 3 12 18 6 36 25 13 16 3 9 4 11 20 9 81 26 10 17 7 49 5 10 17 7 64 27 15 20 5 25 6 10 19 9 81 28 11 18 7 49 7 11 20 9 81 29 10 14 4 16 8 12 15 3 9 30 9 13 4 16 9 13 15 2 4 31 12 17 5 25 10 7 13 6 36 32 10 15 5 25 11 8 16 8 64 33 11 13 2 4 12 14 15 1 1 34 8 11 3 9 13 9 13 4 16 35 11 15 4 16 14 12 17 5 25 36 16 21 5 25 15 13 14 1 1 37 14 17 3 9 16 11 17 6 36 38 13 15 2 4 17 12 19 7 49 39 8 12 4 16 18 9 13 4 16 40 11 16 5 25 19 12 17 5 25 41 11 18 7 49 20 14 19 5 25 42 13 15 2 4 21 10 14 4 16 43 10 16 6 36 22 12 19 7 49 44 17 22 5 25

Σ 497 713 221 1319

Χ 11.29 16.20

S 2.24 2.62

129

การวเคราะหขอมลผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยากอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Samples สตรม ดงน

; t แทน คาวกฤตทใชในการพจารณาการแจกแจงแบบท

D แทน ความแตกตางของคะแนนแตละค

ΣD แทน ผลรวมความแตกตางจากการทดสอบกอนและหลงเรยน

ΣD2 แทน. ผลรวมกาลงสองของความแตกตางจากการทดสอบกอนและ หลงเรยน n แทน จานวนคของคะแนนจากการทดสอบกอนและหลงเรยน

df แทน คาความเปนอสระ แทนคาในสตร

;

15.17

130

ตาราง 24 คะแนนความสามารถในการคดวเคราะห กอนเรยนและหลงเรยน ของกลมทดลองท 1 ท ไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

คนท Pretest Posttest D D2 คนท Pretest Posttest D D2

1 19 29 10 100 23 13 21 8 64 2 17 28 9 36 24 16 24 8 64 3 21 30 9 81 25 17 27 10 100 4 19 26 7 49 26 16 25 9 81 5 19 28 9 81 27 17 25 8 64 6 20 26 6 36 28 12 20 8 64 7 15 22 7 49 29 21 28 7 49 8 13 24 7 49 30 14 19 5 25 9 19 27 8 64 31 16 21 5 25 10 21 29 8 64 32 13 23 10 100 11 11 20 9 81 33 13 20 7 49 12 20 26 6 36 34 18 25 7 49 13 12 22 10 100 35 14 20 6 36 14 16 23 7 49 36 18 27 9 81 15 19 27 8 64 37 19 22 3 9 16 17 27 10 100 38 18 20 2 4 17 14 20 6 36 39 16 21 5 25 18 19 25 6 36 40 17 23 6 36 19 13 19 6 36 41 16 24 8 64 20 16 24 8 64 42 15 19 4 16 21 11 20 9 81 43 14 26 12 144 22 19 25 6 36 44 18 27 9 81

Σ 721 1054 327 2558

Χ 16.39 23.95

S 2.81 3.19

131

การวเคราะหขอมลความสามารถในการคดวเคราะห กอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Samples สตรม ดงน

; t แทน คาวกฤตทใชในการพจารณาการแจกแจงแบบท

D แทน ความแตกตางของคะแนนแตละค

ΣD แทน ผลรวมความแตกตางจากการทดสอบกอนและหลงเรยน

ΣD2 แทน. ผลรวมกาลงสองของความแตกตางจากการทดสอบกอนและหลงเรยน

n แทน จานวนคของคะแนนจากการทดสอบกอนและหลงเรยน

df แทน คาความเปนอสระ แทนคาในสตร

;

28.68

132

ตาราง 25 คะแนนความสามารถในการคดวเคราะห กอนเรยนและหลงเรยน ของกลมทดลองท 2 ท ไดรบการจดการเรยนรโดยเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ

คนท Pretest Posttest D D2 คนท Pretest Posttest D D2

1 16 21 5 25 23 15 23 8 64 2 14 20 6 36 24 14 21 7 49 3 12 21 9 81 25 18 23 5 25 4 15 19 4 16 26 20 24 4 16 5 13 19 6 36 27 21 23 2 4 6 18 22 4 16 28 14 17 3 9 7 17 23 6 36 29 18 24 6 36 8 15 20 5 25 30 17 22 5 25 9 16 21 5 25 31 16 24 8 64 10 22 27 5 25 32 16 20 4 16 11 19 21 2 4 33 15 20 5 25 12 18 22 4 16 34 18 24 6 36 13 15 23 8 64 35 16 21 5 25 14 15 21 6 36 36 17 20 3 9 15 14 20 6 36 37 14 19 5 25 16 21 28 7 49 38 17 20 3 9 17 18 21 3 9 39 16 19 3 9 18 13 17 4 16 40 21 24 3 9 19 14 20 6 36 41 13 20 7 49 20 18 21 3 9 42 16 21 5 25 21 13 22 9 81 43 15 22 7 49 22 12 18 6 36 44 17 21 4 16

Σ 712 939 227 1307

Χ 16.18 21.34

S 2.49 2.24

133

การวเคราะหขอมลความสามารถในการคดวเคราะห กอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Dependent Samples สตรม ดงน

; t แทน คาวกฤตทใชในการพจารณาการแจกแจงแบบท

D แทน ความแตกตางของคะแนนแตละค

ΣD แทน ผลรวมความแตกตางจากการทดสอบกอนและหลงเรยน

ΣD2 แทน. ผลรวมกาลงสองของความแตกตางจากการทดสอบกอนและหลงเรยน n แทน จานวนคของคะแนนจากการทดสอบกอนและหลงเรยน

df แทน คาความเปนอสระ แทนคาในสตร

;

19.25

134

ภาคผนวก จ - ตารางการวเคราะหคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ ระหวางกลมทดลองท 1 และกลมทดลองท 2 โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score - ตารางการวเคราะหคะแนนความสามารถในการคดวเคราะห ระหวางกลมทดลองท 1 และกลมทดลองท 2 โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score

135

ตาราง 26 การวเคราะหคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ ระหวาง กลม ทดลองท 1 และกลมทดลองท 2 โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score

กลมทดลองท 1 กลมทดลองท 2 คนท

Pre Post D1 Pre Post D2 (D1-MD1)

2 (D2-MD2)2

1 13 22 9 10 16 6 1.23 1.10 2 12 18 6 11 17 6 3.57 1.10 3 10 19 9 12 18 6 1.23 1.10 4 10 21 11 11 20 11 9.67 16.40 5 12 23 11 10 17 7 9.67 4.20 6 13 22 9 10 19 9 1.23 16.40 7 12 18 6 11 20 9 3.57 16.40 8 13 22 9 12 15 3 1.23 3.80 9 14 23 9 13 15 2 1.23 8.70 10 12 18 6 7 13 6 3.57 1.10 11 16 24 8 8 16 8 0.01 9.30 12 12 20 8 14 15 1 0.01 15.60 13 11 17 6 9 13 4 3.57 0.90 14 11 19 8 12 17 5 0.01 0.00 15 9 18 9 13 14 1 1.23 15.60 16 7 16 9 11 17 6 1.23 1.10 17 10 18 8 12 19 7 0.01 4.20 18 12 21 9 9 13 4 1.23 0.90 19 8 19 11 12 17 5 9.67 0.003 20 9 21 12 14 19 5 16.89 0.003 21 10 19 9 10 14 4 1.23 0.90 22 14 23 9 12 19 7 1.23 4.20 23 11 16 5 7 11 4 8.35 0.90 24 11 19 8 14 18 4 0.01 0.90 25 8 14 6 13 16 3 3.57 3.80 26 10 16 6 10 17 7 3.57 4.20 27 13 24 11 15 20 5 9.67 0.003 28 12 22 10 11 18 7 4.45 4.20

136

ตาราง 26 (ตอ)

กลมทดลองท 1 กลมทดลองท 2 คนท

Pre Post D1 Pre Post D2 (D1-MD1)

2 (D2-MD2)2

29 15 21 6 10 14 4 3.57 0.90 30 14 19 5 9 13 4 8.35 0.90 31 10 19 9 12 17 5 1.23 0.003 32 8 14 6 10 15 5 3.57 0.003 33 11 19 8 11 13 2 0.01 8.70 34 13 20 7 8 11 3 0.79 3.80 35 11 16 5 11 15 4 8.35 0.90 36 14 21 7 16 21 5 0.79 0.003 37 16 25 9 14 17 3 1.23 3.80 38 15 20 5 13 15 2 8.35 8.70 39 11 17 6 8 12 4 3.57 0.90 40 10 19 9 11 16 5 1.23 0.003 41 13 25 8 11 18 7 0.01 4.20 42 9 16 7 13 15 2 0.79 8.70 43 12 18 6 10 16 6 3.57 1.10 44 14 21 7 17 22 5 0.79 0.003

Σ 521 862 347 497 713 221 148.43 179.71

Χ 11.61 19.59 7.87 11.30 16.20 4.91

การวเคราะหขอมลผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา ระหวางกลมทดลองท 1 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และกลมทดลองท 2 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sampleในรป Difference Score สตรม ดงน

;

137

ซง

และ  

และ

; แทนคาในสตร

;

138

ตาราง 27 การวเคราะหคะแนนความสามารถในการคดวเคราะห ระหวางกลมทดลองท 1 และกลม ทดลองท 2 โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sample ในรป Difference Score

กลมทดลองท 1 กลมทดลองท 2 คนท

Pre Post D1 Pre Post D2 (D1-MD1)

2 (D2-MD2)2

1 19 29 10 16 21 5 6.60 0.03 2 17 28 9 14 20 6 2.46 0.71 3 21 30 9 12 21 9 2.46 14.75 4 19 26 7 15 19 4 0.18 1.35 5 19 28 9 13 19 6 2.46 0.71 6 20 26 6 18 22 4 2.04 1.35 7 15 22 7 17 23 6 0.18 0.71 8 13 24 7 15 20 5 0.18 0.03 9 19 27 8 16 21 5 0.32 0.03 10 21 29 8 22 27 5 0.32 0.03 11 11 20 9 19 21 2 2.46 9.99 12 20 26 6 18 22 4 2.04 1.35 13 12 22 10 15 23 8 6.60 8.07 14 16 23 7 15 21 6 0.18 0.71 15 19 27 8 14 20 6 0.32 0.71 16 17 27 10 21 28 7 6.60 3.39 17 14 20 6 18 21 3 2.04 4.67 18 19 25 6 13 17 4 2.04 1.35 19 13 19 6 14 20 6 2.04 0.71 20 16 24 8 18 21 3 0.32 4.67 21 11 20 9 13 22 9 2.46 14.75 22 19 25 6 12 18 6 2.04 0.71 23 13 21 8 15 23 8 0.32 8.07 24 16 24 8 14 21 7 0.32 3.39 25 17 27 10 18 23 5 6.60 0.03 26 16 25 9 20 24 4 2.46 1.35 27 17 25 8 21 23 2 0.32 9.99 28 12 20 8 14 17 3 0.32 4.67

139

ตาราง 27 (ตอ)

กลมทดลองท 1 กลมทดลองท 2 คนท

Pre Post D1 Pre Post D2 (D1-MD1)

2 (D2-MD2)2

29 21 28 7 18 24 6 0.18 0.71 30 14 19 5 17 22 5 5.90 0.03 31 16 21 5 16 24 8 5.90 8.07 32 13 23 10 16 20 4 6.60 1.35 33 13 20 7 15 20 5 0.18 0.03 34 18 25 7 18 24 6 0.18 0.71 35 14 20 6 16 21 5 2.04 0.03 36 18 27 9 17 20 3 2.46 4.67 37 19 22 3 14 19 5 19.62 0.03 38 18 20 2 17 20 3 29.48 4.67 39 16 21 5 16 19 3 5.90 4.67 40 17 23 6 21 24 3 2.04 4.67 41 16 24 8 13 20 7 0.32 3.39 42 15 19 4 16 21 5 11.76 0.03 43 14 26 12 15 22 7 20.88 3.39 44 18 27 9 17 21 4 2.46 1.35

Σ 721 1054 328 712 939 227 172.80 135.89

Χ 16.39 23.95 7.43 16.18 21.34 5.16

การวเคราะหขอมลผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา ระหวางกลมทดลองท 1 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และกลมทดลองท 2 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ โดยใชสถต t-test แบบ Independent Sampleในรป Difference Score สตรม ดงน

;

140

ซง

และ  

และ

แทนคาในสตร ;

;

141

ภาคผนวก ฉ

- ตวอยางแผนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน - ตวอยางแผนการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวกความคดหกใบ - แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา - แบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห

142

แผนการจดการเรยนร การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

หนวยการเรยนรท 9 เรอง ความสมพนธในระบบนเวศ ว40245 ชววทยา รายวชาเพมเตม กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 6 เวลาเรยน 4 คาบ

ผลการเรยนรทคาดหวง สบคนขอมล สารวจวเคราะห อภปรายและอธบายรปแบบความสมพนธในระบบนเวศ

สาระสาคญ องคประกอบทสาคญทสาคญของระบบนเวศคอ ปจจยทางกายภาพ และปจจยทางชวภาพ การอยรวมกนของสงมชวตและสงแวดลอมทสงมชวตนน อาศยอยกอใหมความสมพนธเกดขนภายในระบบนเวศ ความสมพนธนนอาจเกดระหวาง สงมชวตกบสงมชวตหรอความสมพนธระหวางสงมชวตและปจจยทางกายภาพ และความสมพนธเกดระหวางสงมชวตกบสงไมมชวตหรอความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางชวภาพ

สาระการเรยนร ความสมพนธในระบบนเวศม 2 รปแบบ คอ 1. ความสมพนธระวางสงมชวตกบสงไมมชวต (ปจจยทางกายภาพ) สงมชวตจะดารงอยไดตองมความสมพนธกบปจจยทางกายภาพ เชน อณหภม แสง อากาศ ความเปนกรดเปนเบส ดน นา เปนตน 2. ความสมพนธระหวาง สงมชวตกบสงมชวต (ปจจยทางชวภาพ) ความสมพนธระหวางสงมชวตและสงมชวตมทงความสมพนธระหวางสงมชวตชนดเดยวกน และความสมพนธระหวางสงมชวตตางชนดกน รปแบบความสมพนธของสงมชวตตางชนดกนมหลายรปแบบ แบงตามการไดประโยชน และการเสยประโยชน และสามารถเขยนแสดงรปแบบความสมพนธโดยใชสญลกษณ + , - หรอ 0 สามารถแบงไดความสมพนธไดลกษณะตางๆ ดงน 2.1 ความสมพนธทตางฝายตางไดประโยชน (+/+) ไดแก ภาวะพงพาอาศย (Mutualism) การไดประโยชนรวมกน (Protocooperation) 2.2 ความสมพนธทฝายหนงไดประโยชน อกฝายไมไดไมเสยประโยชน (+/0) ไดแก ภาวะองอาศย (Commensalism)

143

2.3 ความสมพนธทฝายหนงไดประโยชนอกฝายเสยประโยชน (+/-) ไดแก ภาวะลาเหยอ (Predation) ภาวะปรสต (Parasitism) 2.4 ความสมพนธทตางฝายตางเสยประโยชน (-/-) ไดแก ภาวะแกงแยงแขงขน (Competition)

สมรรถนะสาคญของผเรยน 1. ความสามารถในการสอสาร 2. ความสามารถในการคด 3. ความสามารถในการใชทกษะชวต 4. ความสามารถในการใชเทคโนโลย 5. ความสามารถในการแกปญหา

คณลกษณะอนพงประสงค 1. ซอสตย 2. มวนย 3. ใฝเรยนใฝร 4. มงมนในการทางาน

ชนงานหรอภาระงาน แบบบนทกขอมลการศกษาคนควา

การวดและประเมนผล 1. การวดและประเมนผลระหวางเรยน 1.1 สงเกตการรวมอภปรายและการทากจกรรม 1.2 ตรวจแบบบนทกขอมลการศกษาคนควา 1.3 การนาเสนอหนาชนเรยน 2. การวดและประเมนผลหลงเรยน ทดสอบหลงเรยน

กจกรรมการเรยนร 1. ขนกาหนดปญหา 1.1 ใหนกเรยนนงประจากลมเดมในคาบทแลว 1.2 ครเลาเหตการณตวอยางดงตอไปน “ในแนวปะการงแหงหนงมปะการงสวยงามมากมาย รวมทงมดอกไมทะเลอยเปนจานวนมาก ในแนวดอกไมทะเลสวยงามเหลาน เรากพบปลาการตนอย

144

เปนจานวนมากเชนกน ตอมามการปลอยสารอนทรยตางๆ ลงสแหลงนามาก มคราบนามนลอยอยบนผวนา บดบงแสงอาทตยทสงลงใตผวนา ทาใหในนาทะเลมออกซเจนนอยลง สงผลใหปะการงและดอกไมทะเลตาย ตอมาปลาการตนทอยอาศยบรเวณดอกไมทะเลกลดจานวนลงเชนกน นอกจากนนปลาชนดอนๆ ทเคยอยอาศยในทอดมสมบรณแหงน กลดจานวนลง” แลวถามนกเรยนในประเดนดงตอไปน 1.2.1 การทนาทะเลสกปรก มคราบนามนทาใหปรมาณออกซเจนในนาลดลงไดอยางไร 1.2.2 การทดอกไมทะเลตายเกยวของกบการลดจานวนของปลาการตนหรอไม 1.2.3 การดารงชวตของปะการง ดอกไมทะเล และปลาการตนเกยวของกบปจจยใดบาง

อภปรายในประเดนปจจยทเกยวของกบการดารงชวต คอ ปจจยดงกลาว แยกไดเปนปจจยทางกายภาพและปจจยทางชวภาพ ดงนนการดารงชวตของสงมชวตในสภาพแวดลอมทสงมชวตนนอาศยอย จะตองเกยวของหรอสมพนธกบปจจยทางกายภาพและปจจยทางชวภาพเสมอ 1.3 ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนคดตงปญหาทเกยวของกบความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางกายภาพและความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางชวภาพ 1.4 ใหนกเรยนอภปรายและนาเสนอปญหาภายในกลม เชน ปจจยทางกายภาพทเกยวของกบการดารงชวตมอะไรบาง สงมชวตเกยวของกบปจจยทางกายภาพอยางไรบาง ปจจยทางชวภาพทเกยวของกบการดารงชวตมอะไรบาง รปแบบความสมพนธระหวางปลาการตนและดอกไมทะเล เปนอยางไร สงมชวตอนๆ มรปแบบความสมพนธกนเปนแบบใดบาง เปนตน 2. ขนทาความเขาใจปญหา

2.1 อภปรายรวมกนเพอทบทวนเกยวกบรปแบบความสมพนธในระบบนเวศ ซงประกอบดวยความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางกายภาพ และความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางกายภาพ 2.2 ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปรายเกยวกบประเดนปญหา เรอง ความสมพนธในระบบนเวศในประเดนตางๆ และสงตวแทนออกไปเขยนประเดนปญหาตางๆ ทเกยวกบความสมพนธในระบบนเวศตามขอเสนอของกลมบนกระดานดา 2.3 ใหนกเรยนรวมกนอภปรายและพจารณาประเดนตางๆ ทเกยวกบความสมพนธในระบบนเวศวา มประเดนใดบางทนกเรยนตองการศกษาคนควา และจดลาดบประเดนทตองการศกษาใหเหมาะสม เชน 2.3.1 ปจจยทางกายภาพทเกยวของกบการดารงชวตมอะไรบาง 2.3.2 สงมชวตในระบบนเวศตางๆตองมการปรบตวใหเหมาะสมกบปจจยทางกายทตางกนอยางไร 2.3.3 หากขาดปจจยทางกายภาพบางชนดจะสงผลตอสงมชวตอยางไร

145

2.3.4 ปจจยทางชวภาพทเกยวของกบการดารงชวตมอะไรบาง 2.3.5 รปแบบความสมพนธระหวางสงมชวตมแบบใดบาง 2.3.6 มนษยมความสมพนธกบสงมชวตอนอยางไรบาง เปนตน 2.4 นกเรยนแตละกลมรวมกนวางแผนการดาเนนการศกษาคนควาตามประเดนทตองการ ศกษา 3. ขนดาเนนการศกษาคนควา ใหนกเรยนแตละกลมดาเนนการศกษาคนควา ตามประเดนทตองการ เชน ปจจยทางกายภาพทเกยวของกบการดารงชวตมอะไรบาง สงมชวตในระบบนเวศตางๆ ตองมการปรบตวใหเหมาะสมกบปจจยทางกายทตางกนอยางไร ปจจยทางชวภาพทเกยวของกบการดารงชวตมอะไรบาง รปแบบความ สมพนธระหวางสงมชวตมแบบใดบาง และประเดนอนๆ ทนกเรยนตองการศกษาเพมเตม 4. ขนสงเคราะหความร 4.1 นกเรยนแตละกลมนาขอมลทไดจากการศกษาคนความาแลกเปลยนเรยนรกนในกลมและรวมกนคดพจารณาตอไปวา ความรทไดมามความถกตอง สมบรณและครบถวนตามประเดนทตองการศกษาแลวหรอไม ถาขอมลยงไมเพยงพอ กรวมกนอภปรายและชวยกนศกษาคนควาเพมเตม 4.2 นกเรยนบนทกขอมลและผลการดาเนนการศกษาคนควาของกลมลงแบบบนทกขอมลการศกษาคนควา 5. ขนสรปและประเมนคาของคาตอบ 5.1 นกเรยนแตละกลมรวมกนนาเสนอขอมลทสงเคราะหได และรวมกนอภปรายวา ขอมลของแตละกลมทไดการศกษาคนควาครบถวนถกตองสมบรณ ถกตองหรอไม โดยครชวยตรวจสอบ และแนะนาเพมเตม 5.2 ใหนกเรยนแตละกลมชวยกนสรปองคความรในภาพรวมของปญหาอกครง 6. ขนนาเสนอและประเมนผล 6.1 ใหนกเรยนในแตละกลมรวมกนออกแบบการสรปผลการดาเนนการศกษาคนควาของกลมเพอนาเสนอหนาชนตามรปแบบทนกเรยนสนใจ 6.2 ใหนกเรยนแตละกลมออกมานาเสนอผลการดาเนนการศกษาคนควาหนาหนาชนเรยน 6.3 นกเรยนรวมกนประเมนทงงานของกลมตนเองและของเพอน

สอและแหลงเรยนร 1. สอ Internet สบคนขอมลเรองรปแบบความสมพนธในระบบนเวศ 2. ใบความรท 2 เรอง ความสมพนธในระบบนเวศ 3. หนงสอเรยนชววทยา ม. 6 เลม 6 4. หนงสออานเพมเตมวชาชววทยาและระบบนเวศ

146

การวดและประเมนผล 1. ประเมนพฤตกรรมการทางานกลมโดยใชแบบประเมนพฤตกรรมการ ทางานกลม 2. ประเมนแบบบนทกกจกรรมการเรยนรและสบคนขอมล 3. ประเมนการนาเสนอผลงานของนกเรยนโดยใหนกเรยนรวมกนประเมน 4. ทดสอบยอยหลงเรยน

147

หนวยการเรยนร เรอง ความสมพนธในระบบนเวศ

ผลการเรยนรทคาดหวง สบคนขอมล สารวจวเคราะห อภปรายและอธบายรปแบบความสมพนธในระบบนเวศ

ชอ-สกล ...................................................................... เลขท ...................... ชน .............................. รายชอสมาชกภายในกลม กลมท ..................... 1. ……………………………………………................................ เลขท ........................... 2. ……………………………………………................................ เลขท ........................... 3. ……………………………………………................................ เลขท ........................... 4. ……………………………………………................................ เลขท ........................... กจกรรมการเรยนร : ใหนกเรยนบนทกปญหา ผลการอภปราย การวางแผนการสบคนขอมลและผลการสบคนขอมลของกลม 1. บนทกประเดนปญหาทจากสถานการณและปญหาทเกยวกบความสมพนธในระบบนเวศ ............................................................................................................. ............................................................................................................. ............................................................................................................. ............................................................................................................. ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 2. ประเดนปญหาทสนใจศกษาคนควา .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .....................................................................................................................................................

แบบบนทกกจกรรมการเรยนรและการสบคนขอมล

148

จากประเดนทจะศกษาคนควา ประกอบดวยหวขอตางๆ คอ ............................................................................................................. ............................................................................................................. ............................................................................................................. ............................................................................................................. ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ☺ แหลงขอมลทจะศกษาคนควาคอ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ☺ บนทกขอมลจากการศกษาคนควา

วางแผนการคนควา

ประเดนท 1. ..........................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

แหลงขอมล..............................................................................................................................

....................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

149

ประเดนท 2..........................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

แหลงขอมล..............................................................................................................................

....................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

ประเดนท 3 ..........................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

แหลงขอมล..............................................................................................................................

....................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

150

ประเดนทตองศกษาเพมเตม ............................................................................................................. ............................................................................................................. ............................................................................................................. ............................................................................................................. ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

สรปความรทได

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

บนทกการศกษาเพมเตม ……………………………………………………………………………... …………………................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

151

แบบประเมนตนเองของนกเรยน ชอ-สกล .......................................................................... เลขท ................. ชน ........................... หนวยการเรยนรเรอง ....................................................................................................................

กจกรรมทประเมนผล ดมาก

3 คะแนน ด

2 คะแนน พอใช

1 คะแนน

● ฉนเสนอแนวคดและขอเทจจรงตอปญหากบกลม

● ฉนชวยพจารณาและสรางสงทตองเรยนรเพมเตมกบกลม

● ฉนใชแหลงขอมลอยางหลากหลายในการศกษาคนควา

● ฉนชวยคดเพอแกปญหากบกลม

● ฉนเสนอขอมล ความรใหมๆ ตอกลม

● ฉนชวยกลมในการทางาน

รวมคะแนน

152

แผนการจดการเรยนร การจดการเรยนรทใชเทคนคความคดแบบหมวกความคดหกใบ

หนวยการเรยนรท 9 เรอง ความสมพนธในระบบนเวศ ว40245 ชววทยา รายวชาเพมเตม กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 6 เวลาเรยน 4 คาบ

ผลการเรยนรทคาดหวง สบคนขอมล สารวจวเคราะห อภปรายและอธบายรปแบบความสมพนธในระบบนเวศ

สาระสาคญ องคประกอบทสาคญทสาคญของระบบนเวศคอ ปจจยทางกายภาพ และปจจยทางชวภาพ การอยรวมกนของสงมชวตและสงแวดลอมทสงมชวตนน อาศยอยกอใหมความสมพนธเกดขนภายในระบบนเวศ ความสมพนธนนอาจเกดระหวาง สงมชวตกบสงมชวตหรอความสมพนธระหวางสงมชวตและปจจยทางกายภาพ และความสมพนธเกดระหวางสงมชวตกบสงไมมชวต หรอความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางชวภาพ

สาระการเรยนร ความสมพนธในระบบนเวศ ม 2 รปแบบคอ 1. ความสมพนธระวางสงมชวตกบสงไมมชวต (ปจจยทางกายภาพ) สงมชวตจะดารงอยไดตองมความสมพนธกบปจจยทางกายภาพ เชน อณหภม แสง อากาศ ความเปนกรดเปนเบส ดน นา เปนตน 2. ความสมพนธระหวาง สงมชวตกบสงมชวต (ปจจยทางชวภาพ) ความสมพนธระหวางสงมชวตและสงมชวต มทงความสมพนธระหวางสงมชวตชนดเดยวกนและความสมพนธระหวางสงมชวตตางชนดกน รปแบบความสมพนธของสงมชวตตางชนดกนมหลายรปแบบ แบงตามการไดประโยชน และการเสยประโยชน และสามารถเขยนแสดงรปแบบความสมพนธโดยใชสญลกษณ + , - หรอ 0 สามารถแบงไดความสมพนธไดลกษณะตางๆ ดงน 2.1 ความสมพนธทตางฝายตางไดประโยชน (+/+) ไดแก ภาวะพงพาอาศย (Mutualism) การไดประโยชนรวมกน (Protocooperation) 2.2 ความสมพนธทฝายหนงไดประโยชนอกฝายไมไดไมเสยประโยชน (+/0) ไดแก ภาวะองอาศย (Commensalism) 2.3 ความสมพนธทฝายหนงไดประโยชนอกฝายเสยประโยชน (+/-) ไดแก ภาวะลาเหยอ (Predation) , ภาวะปรสต (Parasitism)

153

2.4 ความสมพนธทตางฝายตางเสยประโยชน (-/-) ไดแก ภาวะแกงแยงแขงขน (Competition)

สมรรถนะสาคญของผเรยน 1. ความสามารถในการสอสาร 2. ความสามารถในการคด 3. ความสามารถในการใชทกษะชวต 4. ความสามารถในการแกปญหา

คณลกษณะอนพงประสงค 1. ซอสตย 2. มวนย 3. ใฝเรยนใฝร 4. มงมนในการทางาน

ชนงานหรอภาระงาน แบบบนทกขอมลการศกษาคนควา

การวดและประเมนผล 1. การวดและประเมนผลระหวางเรยน 1.1 สงเกตการรวมอภปรายและการทากจกรรม 1.2 ตรวจแบบบนทกขอมลการศกษาคนควา 1.3 การนาเสนอหนาชนเรยน 2. การวดและประเมนผลหลงเรยน ทดสอบหลงเรยน

กจกรรมการเรยนร 1. ขนเตรยม 1.1 แบงนกเรยนออกเปนกลมๆ ละ 4 คน แตละกลมกาหนดหนาทของสมาชก คอหวหนากลม เลขานการ ผรายงาน และสมาชก โดยหนาของแตละคนหมนเวยนกนไป ไมซากบคาบทแลว 1.2 ทบทวนหนาทของแตละคนและแจงผลการเรยนรทคาดหวงใหนกเรยนทกคนทราบ

154

2. ขนนาเขาสบทเรยน ครเลาเหตการณตวอยางดงตอไปน “ในแนวปะการงแหงหนงมปะการงสวยงามมากมาย รวมทงมดอกไมทะเลอยเปนจานวนมาก ในแนวดอกไมทะเลสวยงามเหลาน เรากพบปลาการตนอยเปนจานวนมากเชนกน ตอมามการปลอยสารอนทรยตางๆ ลงสแหลงนามาก มคราบนามนลอยอยบนผวนา บดบงแสงอาทตยทสงลงใตผวนา ทาใหในนาทะเลมออกซเจนนอยลง สงผลใหปะการงและดอกไมทะเลตาย ตอมาปลาการตนทอยอาศยบรเวณดอกไมทะเลกลดจานวนลงเชนกน นอกจากนนปลาชนดอนๆ ทเคยอยอาศยในทอดมสมบรณแหงนกลดจานวนลง” และตงคาถามเกยวกบความสมพนธในระบบนเวศ 3. ขนดาเนนการสอน 3.1 ขนรวบรวมขอมลโดยใชหมวกสขาว ใหนกเรยนแตละคนบนทกขอมลหรอขอเทจจรงจากภาพ ลงในแบบบนทกขอมลของแตละคน 3.2 ขนกาหนดปญหาโดยใชหมวกสฟา นกเรยนรวมกนพจารณาวามความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยใดบาง และมความสมพนธเปนอยางไร แลวบนทกลงในแบบบนทกขอมลของแตละคน 3.3 ขนเสนอทางเลอกโดยใชหมวกสเขยว นกเรยนแตละคนศกษาใบความรเรองความสมพนธในระบบนเวศ และหนงสอเรยนชวทยา ม.6 เลม 6 แลวเสนอปจจยทเกยวของกบการดารงชวตของสงมชวตในระบบนเวศ รปแบบความสมพนธระหวางสงมชวตและปจจยตางๆ ในระบบนเวศ และการเกด ผลกระทบตอสงมชวตชนดตางๆ ตอเนองกนเนองมาจากสาเหตใด 3.4 ขนตดสนใจเลอกทางเลอก นกเรยนกลบเขากลมและนาแบบบนทกขอมลของตนเองมาอภปรายรวมกนภายในกลมเพอโดยใชหมวกสตางๆ ดงน 3.4.1 หมวกสเหลอง พจารณาขอดของความสมพนธในรปแบบตาง ๆหรอความสมพนธรปแบบใดทกอใหเกดประโยชนตอการดารงชวตของสงมชวต คณคาของการอยรวมกนในระบบนเวศ 3.4.2 หมวกสดา พจารณาขอเสยของความสมพนธในรปแบบตางๆ หรอความสมพนธรปแบบใดทกอใหเกดผลเสยตอการดารงชวตของสงมชวต ผลกระทบของการเปลยนแปลงปจจยทางกายภาพตอสงมชวตและขอเสยของการเปลยนแปลงปจจยทางชวภาพตอสงมชวต 3.4.3 หมวกสแดง บนทกความรสกของสมาชกตอการอภปรายรวมกนและผลการอภปราย 4. ขนสรป ตวแทนกลมออกมารายงานตามประเดนความสมพนธในระบบนเวศจากสถานการณทกาหนดให และความสมพนธในระบบนเวศรปแบบอนๆ โดยครสรปเรองความสมพนธในระบบนเวศเพมเตมในประเดนทยงบกพรองอย 5. ขนประเมนผล ประเมนผลจากการตรวจแบบบนทกขอมล สงเกตการอภปรายภายในกลมและการรายงานหนาชนเรยน

155

สอและแหลงเรยนร 1. ใบความรเรองท 2 เรอง ความสมพนธในระบบนเวศ 2. หนงสอเรยนชววทยา ม. 6 เลม 6

การวดและประเมนผล 1. ประเมนพฤตกรรมการทางานกลมโดยใชแบบประเมนพฤตกรรมการ ทางานกลม 2. ประเมนการนาเสนอผลงานของนกเรยนโดยใหนกเรยนรวมกนประเมน 3. ประเมนการตอบคาถามในใบงานโดยการตรวจใบงาน 4. ทดสอบยอยหลงเรยน

156

หมวกสฟา

หมวกสขาว

หนวยการเรยนร เรอง ความสมพนธในระบบนเวศ

ผลการเรยนรทคาดหวง สบคนขอมล สารวจวเคราะห อภปรายและอธบายรปแบบความสมพนธในระบบนเวศ

ชอ-สกล ...................................................................... เลขท ...................... ชน .............................. หนาท .......................................................................................................................................... รายชอสมาชกภายในกลม กลมท ..................... 1. ……………………………………... เลขท ................หนาท ....................................... 2. ……………………………………... เลขท ................หนาท ....................................... 3. ……………………………………... เลขท ................หนาท ....................................... 4. ……………………………………... เลขท ................หนาท ....................................... กจกรรมการเรยนร : จากสถานการณทกาหนดให ใหนกเรยนบนทกขอมล และผลการอภปรายภายในกลม 1. จากสถานการณทกาหนดให เรามขอมลอะไรบาง เขยนแสดงขอมลทไดแยกเปนขอๆ .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 2. จากสถานการณดงกลาว มความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยใดบางและมความสมพนธเปนอยางไร .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

แบบบนทกกจกรรมการเรยนร

157

หมวกสเขยว

หมวกสเหลอง

3. จากการศกษาใบความรท 2 เรองความสมพนธในระบบนเวศ และหนงสอเรยนชววทยา ปจจยทเกยวของกบการดารงชวตของสงมชวตในระบบนเวศมอะไรบาง .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 4. จากการศกษาใบความรท 2 เรองความสมพนธในระบบนเวศ และหนงสอเรยนชววทยา รปแบบความสมพนธระหวางสงมชวตและสงมชวต ในระบบนเวศ มแบบใดบาง .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 5. การเกดผลกระทบตอสงมชวตตางๆ ตอเนองกนเนองมาจากสาเหตใด .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 6. ขอดของความสมพนธในรปแบบตางๆ หรอความสมพนธรปแบบใดทกอใหเกดประโยชนตอการดารงชวตของสงมชวต .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

158

หมวกสแดง

หมวกสดา

7. ขอเสยของความสมพนธในรปแบบตางๆ หรอความสมพนธรปแบบใดทกอใหเกดผลเสยตอการดารงชวตของสงมชวต .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 8. ยกตวอยางผลกระทบของการเปลยนแปลงปจจยทางกายภาพตอสงมชวต .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 9. บนทกความรสกของสมาชกตอการอภปรายรวมกนและความรสกตอผลการอภปราย .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

บนทกผลการอภปรายสรปภายในกลม เรอง ความสมพนธในระบบนเวศ

.......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..........................................................................................................................

159

ความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศ ความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศแบงเปน 2 ลกษณะ คอ 1. ความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงไมมชวต (ปจจยทางกายภาพ) สงมชวตจะดารงอยไดตองมความสมพนธกบปจจยทางกายภาพ เชน อณหภม แสง อากาศ ความเปนกรดเปนเบส เสยง ดน นา ฯลฯ ปจจยทางกายภาพทสาคญ ไดแก ♦ อณหภม (Temperrature) ♦ แสงสวาง (Light) ♦ นา (Water) ♦ ดนและเกลอแรทอยในดน (Soil and biogenic salt) ♦ ความกดดน (Pressure) ♦ ความเคม (Salinity) ♦ สภาพความเปนกรดเปนดาง (Acidity and Alkalify) สงมชวตแตละชนดตองการปจจยทางกายภาพตางกน เนองจากมการดารงชวตทตางกน ตองการอาหารหรอทอยอาศยตางกน ปจจยทางกายภาพทสาคญ และมอทธพลตอการอยรอดของสงมชวต เรยกวา “ปจจยจากด” (Limit Factor) ของสงมชวต ซงปจจยเหลานจะมผลทาใหสงมชวตมการปรบตวเพอความอยรอดของตนเอง ปจจยจากดเปนปจจยทมอทธพลตอสงมชวตมาก จนถามมากเกนไปหรอขาดไปจะทาใหสงมชวตนนไมสามารถดารงชวตอยไดหรอตายในทสด เนองจากปจจยจากดเปนปจจยทมผลกระทบตอสงมชวต คอ เปนตวจากดการเจรญเตบโต การดารงชวต และการแพรกระจายของสงมชวต เชน ออกซเจนเปนปจจยจากดของสงมชวตทอยในนา แสงเปนปจจยจากดของพช เปนตน 2. ความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงมชวต (ปจจยทางชวภาพ) สงมชวตทอยอาศยรวมกนในระบบนเวศ มทงสงมชวตชนดเดยวกนและสงมชวตตางชนดกน ดงนนอาจแบงระดบความสมพนธในระบบนเวศได 2 ระดบ คอ 2.1 ความสมพนธระหวางสงมชวตชนดเดยวกน (Intraspecific Relationship) 2.2 ความสมพนธระหวางสงมชวตตางชนดกน (Interspecific Relationship) ความสมพนธระหวางสงมชวตชนดเดยวกน การรวมกลมของสงมชวตชนดเดยวกนทาใหเกด การแขงขน (Competition) การตดตอสอสาร (Communication) และความสมพนธเชงสงคม (Social interaction) ซงแตกตางกน

ใบความรท 2 เรอง ความสมพนธในระบบนเวศ ว 40245 ชววทยา ชนมธยมศกษาปท 6

160

ไปในแตละชนด และทาใหเกดการกระจายตวในกลมประชากรทแตกตางกนในกลมประชากรแตละกลม เชน ฝงปลามาอยรวมกนในบรเวณทมอาหาร การทตนกระบองเพชรในทะเลทรายขนหางๆ กนอยางสมาเสมอเนองจากมปจจยในการดารงชวตทสาคญ คอ นา อยางจากด เปนตน ความสมพนธระหวางสงมชวตตางชนดกน สงมชวตตางชนดมกกนมความสมพนธกนในแงการถายทอดพลงงานและมวลสาร ความสมพนธเหลานอาจเปนความสมพนธชวคราว หรอเปนความสมพนธแบบอยรวมกนตลอดเวลา ความสมพนธระหวางสงมชวตตางชนดกนในระบบนเวศมหลายรปแบบ ดงน 1. ภาวะเปนกลาง หรอ Neutralism (0, 0) สงมชวตทอาศยอยรวมกนนน ไมมใครไดประโยชนหรอเสยประโยชนจากกนและกนโดยตรง และเมอแยกทางจากกน กไมมใครไดรบ หรอเสยประโยชนเชนกน เชน สงโตกบพมไมเตย 2. ภาวะไดประโยชนรวมกน หรอ Protocooperation (+, +) สงมชวต 2 ชนดเมออาศยอยรวมกนตางฝายตางไดประโยชน แตไมจาเปนตองอยรวมกนเสมอไป แมแยกกนอย กสามารถดารงชวตอยตอไปได เชน ดอกไมกบแมลง นกเอยงกบควาย มดดากบเพลย ซแอนโมนกบปเสฉวน ผเสอกบดอกไม เปนตน

3. ภาวะพงพาอาศย หรอ Mutualism (+, +) สงมชวต 2 ชนดเมออาศยอยรวมกน ตางฝายตางไดประโยชนจากกนและกน แตหากแยกจากกน จะไมสามารถดารงชวตตอไปได เชน ไลเคนส (Lichens) เปนการอยรวมกนของราและสาหรายสเขยว โดยราจะไดรบอาหารจากสาหรายสเขยว ซงสามารถสรางอาหารไดเอง สวนสาหรายจะไดรบความชนจากรา ไรโซเบยมในปมรากถว โปรโตซวไตรโคนมฟาในทางเดนอาหารของปลวก ตนไทรกบตอไทร ราไมคอรไรซาในรากสนหรอรากปรง แอนาบนาในแหนแดง จลนทรยในทางเดนอาหารของสตวกนพช เปนตน

รปท 1 นกเอยงกบควาย นกเอยงกนแมลงทมารบกวนควายและชวยเ ตอนภยใหแกควาย

รปท 2 มดดากบเพลยแปง มดดา ชวยพาเพลยแปงไปหาอาหารโดย วางไวบนหลงและมดดาไดอาหาร จากเพลยแปงโดยการกนนา ทออกมาจากบนทายของเพลยแปง

รปท 3 ซแอนโมนกบปเสฉวน ซแอนโมนเกาะอยบนเปลอกของปเสฉวน ซแอนโมนไดประโยชนในการหาอาหารจากการทปเสฉวนพาเคลอนทไป และปเสฉวนไดประโยชนในการพรางตว

161

4. ภาวะองอาศย หรอ Commensalism (+, 0) เมอสงมชวตอยรวมกน ฝายหนงไดประโยชนอกฝายหนงไมไดและไมเสยประโยชน เมอแยกจากกนฝายทไมได และไมเสยประโยชนกยงคงไมไดและไมเสยประโยชนเชนเดม แตฝายทไดประโยชนจะไมไดอะไร หรออาจเสยประโยชน เชน กลวยไมหรอเฟนบนตนไม เหาฉลามกบปลาฉลาม นกทารงบนตนไม เพรยงหนบนกระดองเตา เปนตน

5. ภาวะลาเหยอ หรอ Predation (+, -) เปนการอยรวมกนทฝายหนงเปนผลา (Predator) และอกฝายเปนผถกลาหรอเปนเหยอ (Prey) ผลาไดประโยชนแตเหยอเสยประโยชนโดยการสญเสยอวยวะหรอเสยชวต แตเมอแยกจากกนผลาจะเสยประโยชน เหยอจะไดประโยชนหรอไมไดไมเสยอะไร เชน นกกนแมลง เสอลากวาง เหยยวลาหน เปนตน

รปท 4 แบคทเรยไรโซเบยมในปมรากถว ชวยตรงไนโตรเจนใหแกถว

รปท 5 ไตรโคนมฟาในลาไสปลวก ชวยปลวกยอยไม

รปท 6 – 7 ไลเคนทขนบนตนไม รปท 8 ตอไทรกบตนไทร ตอไทรชวยผสมพนธตนไทร และใชตนไทรเปนแหลงอาหารและวางไข

รปท 9 เหาฉลามกบปลาฉลาม เหาฉลามวายตามปลาฉลามเพอกนเศษอาหารจากปลาฉลาม

รปท 10 เฟนขาหลวงหลงลายบนตนไมใหญ

162

6. ภาวะปรสต หรอ Parasitism (+, -) เปนการอยรวมกนทฝายหนงอาศยอกฝายหนงอยฝายทถกอาศยอยเรยกวา ผถกอาศย (host) เปนฝายเสยประโยชน สวนฝายทไปอาศยอกฝายหนงอยเรยกวา ปรสต (Parasite) เปนฝายไดประโยชนเมอแยกจากกนปรสตมกดารงชวตไดไมดหรอไมอาจดารงชวตไดเลย เชน เหบหรอหมดกบสนข เหาบนศรษะคน พยาธในสตว กาฝากบนตนไม ทากหรอปลงดเลอดปรสตสงคม (Social Parasite) เชน การวางไขในรงนกอนของนกกาเหวา

7. Amensalism (-, 0) เปนการอยรวมกนทฝายหนงเปนผเสยประโยชน อกฝายไมไดและไมเสยประโยชน เชน ไมยนตนขนาดใหญบงแสงตนไมเลกๆ ทขนบรเวณโคนตน ทาใหตนไมเลกๆ ไมสามารถเจรญเตบโตได ราบางชนดสรางสาร Antibiotic ไปยบยงการเจรญของแบคทเรย ซงภาวะนเรยกอกอยางวา Antibiotism หรอ Allelopathism

8. ภาวะแกงแยงแขงขน หรอ Compettition (-, -) เปนการอยรวมกนของสงมชวตทตองการปจจยในการดารงชวตเหมอนกน ซงเกดขนไดทงการอยรวมกนของสงมชวตชนดเดยวกนและการอยรวมกนระหวางสงมชวตตางชนดกน เชน กระรอกและนกหวขวานตองการโพรงในการทารงเหมอนกน การแยงธาตอาหาร และแสงสวางของพช การแยงเปนจาฝงในสตวบางชนด เชน สงโต เสอปลาในบอเลยงทแยงอาหารกน เชน ปลาสวายและปลาดก

รปท 11 เสอลากวางเปนอาหาร รปท 12 เหยยวลาหนเปนอาหาร

รปท 13 ราเพนซลลน สามารถสรางสารทไปทาลายผนงเซลลของแบคทเรยได

รปท 13 ทากดดเลอด จดเปนปรสตภายนอก รปท 14 พยาธใบไมจดเปนปรสตภายใน

163

แบบประเมนตนเองของนกเรยน ชอ-สกล ......................................................................... .เลขท ................. ชน ........................... หนวยการเรยนรเรอง ....................................................................................................................

กจกรรมทประเมนผล ดมาก

3 คะแนน ด

2 คะแนน พอใช

1 คะแนน ฉนเสนอแนวคดและขอเทจจรงของสถานการณ

ฉนพจารณาประเดนตางๆ อยางครบถวน

ฉนชวยกลมเสนอทางเลอกอยางหลากหลาย

ฉนเสนอขอมล ความรใหมๆ ตอกลม

ฉนชวยกลมในการทางาน

รวมคะแนน

164

แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน วชาชววทยา เรอง ระบบนเวศ

ชนมธยมศกษาปท 6 ภาคเรยนท 2 ป การศกษา 2553

คาชแจง 1. ใหนกเรยนเลอกคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว แลวทาเครองหมาย X ลงในกระดาษคาตอบ 2. แบบทดสอบฉบบนเปนแบบทดสอบชนด 5 ตวเลอกจานวน 30 ขอ ใชเวลาในการทาแบบทดสอบ 30 นาท

3. หามนกเรยนทาเครองหมายหรอเขยนสงใดๆลงในแบบทดสอบ ☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻☻

1. ถากาหนดให A = กลมสงมชวต (Community) B = ระบบนเวศ (Ecosystem) C = ประชากร (Population) D = ชวนเวศ (Biomes) E = โลกของสงมชวต (Biosphere) ขอใดเรยงลาดบความสมพนธของระบบนเวศ จากขนาดเลกไปหาใหญ ไดถกตอง ก. A C B E D ข. C A B D E ค. A C B D E ง. C A D B E จ. A C D B E 2. ขอใดเปนไบโอมทพบในประเทศไทย ก. ปาสน ปาดบชน ทงหญาสเตปส ข. ทงหญาสะวนนา ปาผลดใบเขตอบอน ปาสน ค. ทงหญาแพร ปาดบชน ปาผลดใบเขตอบอน ง. ทงหญาเขตอบอน ทงหญาเขตรอน ปาดบชน จ. ปาสน ทงหญาสเตปส ปาผลดใบเขตอบอน 3. ขอใดเปนปาไมผลดใบทงหมด ก. ปาสนเขา ปาดบแลง ปาชายเลน ข. ปาเบญจพรรณ ปาดบเขา ปาพร ค. ปาดบชน ปาพร ปาเตงรง ง. ปาทง ปาดบชน ปาสนเขา จ. ปาเตงรง ปาเบญจพรรณ ปาดบชน 4. ขอใดคอปจจยสาคญทกาหนดชนดของระบบนเวศบนบก ก. อณหภมและชนดของพช ข. ชนดของพชและสตวทพบ ค. ความสงจากระดบนาทะเลและชนดของดน ง. ปรมาณนาฝนและความสงจากระดบนาทะเล จ. ปรมาณนาฝนและชนดของดน

165

5. ระบบนเวศปาไมในขอใดมความหลากหลายทางชวภาพมากทสด ก. ปาสนเขา ข. ปาชายเลน ค. ปาดบชน ง. ปาดบแลง จ. ปาเบญจพรรณ 6. สารวจปาแหงหนง พบวา มอณหภมสง มนาทวมขง มสภาพดนและนาเปนกรด มสตวเลอยคลานจานวนมาก มไมเดนเปนไมยนตนและไมหนาม เชน หวาย ระบบนเวศดงกลาวคอขอใด ก. ปาเตงรง ข. ปาพร ค. ปาชายเลน ง. ปาดบชน จ. ปาทง 7. ระบบนเวศทมไมเดนคอ สนสองใบ สนสามใบ พบไดในภาคใดของประเทศไทย ก. ภาคเหนอ ข. ภาคกลาง ค. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ง. ภาคเหนอ ภาคกลาง จ. ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 8. ปจจยทางกายภาพทสาคญทสดของระบบนเวศในนาคอขอใด ก. ปรมาณออกซเจน ข. คาความเปนกรดเบส ค. อณหภม ง. ปรมาณแรธาต จ. ปรมาณแสง 9. ระบบนเวศในขอใดคอระบบนเวศแบบปด ก. มการถายทอดพลงงานและหมนเวยนสารระหวางภายในและภายนอกระบบ ข. มการถายทอดพลงงานแตไมมการหมนเวยนสารระหวางภายในและภายนอกระบบ ค. ไมมการถายทอดพลงงานและไมมการหมนเวยนสารระหวางภายในและภายนอกระบบ ง. ไมมการถายทอดพลงงานแตมหมนเวยนสารระหวางภายในและภายนอกระบบ จ. ขอ ข และ ง ถก 10. ขอใดคอหนาทของระบบนเวศ ก. ถายทอดพลงงาน ข. หมนเวยนสาร ค. ถายทอดสารพษ ง. ถายทอดพลงงาน และหมนเวยนสาร จ. ถายทอดพลงงาน และถายทอดสารพษ 11. ขอใดจบคสงมชวตและบทบาทในระบบนเวศไมถกตอง ก. ไซยาโนแบคทเรย – producer ข. ไสเดอนดน – decomposer ค. เหด รา – decomposer ง. นกแรง – scavenger จ. อะมบา – consumer

166

12. ขอใดกลาวถงระบบนเวศไมสมบรณไดถกตอง ก. มผบรโภคเพยงแตผบรโภคลาดบท 1 ข. จานวนผผลตนอยกวาจานวนผบรโภค ค. มวลของผผลตนอยกวาผบรโภคลาดบท 1 ง. ในทะเลนาลกมผบรโภค ผยอยสลาย ไมมผผลต จ. ระบบนเวศในตปลาทมนษยสรางขน 13. ปจจยจากดหมายถงขอใด ก. ปจจยทางกายภาพทมอทธพลตอการเจรญเตบโตมากทสด ข. ปจจยทางกายภาพทมปรมาณนอยทสดในระบบนเวศนนๆ ค. ปจจยทางชวภาพทสาคญและมปรมาณจากดในระบบนเวศนนๆ ง. ปจจยทางชวภาพหรอปจจยทางกายภาพทเปนตวระบชนดของระบบนเวศ จ. ปจจยทางชวภาพทเปนผผลตเรมตนการถายทอดพลงงานของระบบนเวศนนๆ 14. ขอใดกลาวถงการปรบตวของสงมชวตทเกยวของกบปจจยทางกายภาพไดไมถกตอง ก. สตวในทะเลทรายทขบถายในรปกรดยรกเปนการปรบตวดานความชน ข. การจาศลของกบเปนการปรบตวดานอณหภม ค. พชในเขตหนาวมเปลอกลาตนทหนาเปนการปรบตวดานอณหภม ง. พชอวบนาทมลาตนและใบอวบนาเปนการปรบตวดานความชน จ. กระบองเพชรมใบลดรปเปนนาเปนการปรบตวดานอณหภม 15. ความสมพนธระหวางสงมชวตคใดทเหมอนกบความสมพนธระหวาง เหาฉลามกบปลาฉลาม ก. เหบบนตวสนข ข. กลวยไมบนตนไมใหญ ค. โพรโทซวในลาไสปลวกกบปลวก ง. ดอกไมทะเลกบปเสฉวน จ. เสอลากวาง 16. สงมชวตชนดเดยวกน ตองการปจจยในการดารงชวตเหมอนกน อาศยในทอยอาศย (Habitat) เดยวกนกอใหเกดความสมพนธรปแบบใดไดมากทสด ก. การไดประโยชนรวมกน (Protocooperation) ข. ภาวะพงพากน (Mutualism) ค. การแกงแยงแขงขน (Competition) ง. ภาวะองอาศย (Commensalism) จ. ภาวะเปนกลาง (Neutralism)

167

17. การอยรวมกนของสงมชวตในขอใดทาใหเกดววฒนาการรวมกน (Coevolution) ไดมากทสด ก. ภาวะปรสต (Parasitism) ข. ภาวะผลา (Predation) ค. ภาวะพงพากน (Mutualism) ง. ภาวะองอาศย (Commensalism) จ. การไดรบประโยชนรวมกน (Protocooperation) 18. ความสมพนธของสงมชวตในขอใดทตางจากขออน ในแงการถายทอดพลงงาน ก. แมลงกบดอกไม ข. นกเคาแมวลาเหยอ ค. นกเอยงกบควาย ง. เฟนบนตนไมใหญ จ. ปลงดดเลอดคน 19. สงมชวตกลมใดททาใหเกดการหมนเวยนสารเปนวฎจกรในระบบนเวศ ก. ผผลต ข. ผยอยสลาย ค. ผบรโภค ง. ผผลต และผบรโภค จ. ผผลต และผยอยสลาย 20. ขอใดไมถกตองเกยวกบการถายทอดพลงงานในระบบนเวศ ก. ผบรโภคลาดบท 1 จะไดรบพลงงานจากผผลตมากทสด ข. เกดเปนวฎจกรหมนเวยนผาน ผผลต ผบรโภค และผยอยสลาย ค. ในระหวางการถายทอดพลงงานจะมพลงงานสญเสยใหสงแวดลอม ง. เกดขนจากการกนตอเปนทอดๆ จากผผลตไปยงผบรโภคลาดบตางๆ จ. ระดบพลงงานจะลดลงเมอถายทอดไปยงผบรโภคลาดบทสงขน 21. ตนมะมวง แมลงวนทอง นก เหยยว จากหวงโซอาหารน สามารถเขยนพระมดจานวนไดดงขอใด

ก. ข. ค. ง. จ.

168

22. Ten Percent Law เกยวของกบขอใด ก. ระดบสารพษทเพมขนในลาดบผบรโภคทสงขน ข. ระดบมวลของผบรโภคทเพมขนจากการบรโภค ค. ระดบพลงงานทลดลงในการถายทอดพลงงาน ง. ปรมาณพลงงานทสญเสยใหสงแวดลอมในระหวางการกนตอเปนทอดๆ จ. ระดบพลงงานทสามารถถายทอดไปยงผบรโภคในการกนตอเปนทอดๆ 23. ขอใดจดเปน Saprophytic Food Chain ก. ไสเดอนดน นก เหยยว ข. รา หนอน แมลง ค. หญา ตกแตน กบ ง. แพลงกตอนพช แพลงกตอนสตว ปลา จ. สาหราย เพรยงหน นก 24. แอมโมนฟายอง แบคทเรย มหนาทใด ก. ตรงไนโตรเจนในอากาศใหอยในสภาพแอมโมเนย ข. เปลยนกรดอะมโนใหเปนแอมโมเนย ค. เปลยนเกลอแอมโมเนยมใหเปนไนไตรท ง. เปลยนเกลอแอมโมเนยมใหเปนไนเตรต จ. เปลยนไนเตรตใหเปนไนโตรเจน ใชตวเลอกตอไปนตอบคาถามขอ 25 – 27 ก. วฏจกรคารบอน ข. วฏจกรไนโตรเจน ค. วฏจกรฟอสฟอรส ง. วฏจกรกามะถน จ. วฏจกรฟอสฟอรสและวฏจกรกามะถน 25. วฎจกรของคารบอนมความสมพนธกบวฎจกรของสารใดมากทสด 26. การเกดฟาผาเกยวของกบวฎจกรของสารใดมากทสด 27. วฏจกรของสารชนดใดท ไมม การหมนเวยนเปลยนเปนแกสผานชนบรรยากาศเลย

169

28. Pioneer succession ควรมลกษณะอยางไร ก. เปนผบรโภคลาดบท 1 ข. ตองการปจจยในการดารงชวตมาก ค. มโครงสรางซบซอน ง. เปนผยอยสลายระบบนเวศ จ. สามารถสรางอาหารเองได 29. ขอใดจดเปนการเปลยนแปลงแทนทแบบทตยภม ก. พนทวางเปลา มอส เฟน หญา ข. อางบวทซอมาใหม สาหราย จอก บว ค. สระนาตนเขน หญา ไมลมลก ไมพม ง. ไรออยทถกถาง หญา ไมพม ไมยนตน จ. กอนหน ไลเคน พชชนตา เฟน 30. ขอใดไมถกตองเกยวกบสงคมสมบรณ (Climax Community) ก. เปนระบบทอยในสมดล ข. ไมมการเปลยนแปลงแทนทเกดขนไดอก ค. เกดการเปลยนแปลงมาเปนระยะเวลานาน ง. มความหลากหลายของสงมชวตมากทสด จ. ไมมหรออาจมสงมชวตบกเบกพวกแรกเหลออย

170

แบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห ชนมธยมศกษาปท 6 ภาคเรยนท 2 ป การศกษา 2553

คาชแจง 1. ใหนกเรยนอานขอความทกาหนดใหและเลอกคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว แลวทาเครองหมาย X ลงในกระดาษคาตอบ 2. แบบทดสอบฉบบนเปนแบบทดสอบชนด 4 ตวเลอกจานวน 40 ขอ ใชเวลาในการทาแบบทดสอบ 60 นาท 3. หามนกเรยนทาเครองหมายหรอเขยนสงใดๆลงในแบบทดสอบ

1. ขอใดไมใชประโยชนของการอยรวมกนของปะการงและซแซนแทลล ก. ซแซนแทลลไดทอยอาศยและปองกนภย ข. ซแซนแทลลไดวตถดบในการสงเคราะหดวยแสง ค. ปะการงไดอาหารจากซแซนแทลล ง. ปะการงสงเคราะหดวยแสงไดดขน 2. ซแซนแทลลมบทบาทในระบบนเวศเหมอนกบสงมชวตในขอใด ก. สาหรายสเขยวแกมนาเงน ข. เหด รา ค. แบคทเรย ง. ฟองนา 3. จากขอความดงกลาว การอยรวมกนของปะการงและซแซนแทลลเปนแบบใด

ก. ไดประโยชนรวมกน ข. พงพากน ค. องอาศย ง. ปรสต

สาเหตของปะการงฟอกขาว ปะการงเปนสงมชวตทอยรวมกบไดโนแฟลกเจลเลต ทเรยกวา ซแซนแทลล (Zooxanthallae) ซแซนแทลล มรงควตถจงทาใหเราเหนปะการงมสตางๆ การอยรวมกนทาใหปะการงไดออกซเจนและอาหารสวนหนงจากการสงเคราะหดวยแสงของซแซนแทลล และยงทาใหปะการงสรางหนปนไดเรวขนอกดวย สวนซแซนแทลลไดทอยและไดนาของเสยของปะการงมาใชในการสงเคราะหดวยแสง การเปลยนแปลงของนาทะเลโดยเฉพาะอณหภมของนาทะเลทสงขนทาใหซแซนแทลลทอยในปะการงสญเสยรงควตถ หรอซแซนแทลลไมสามารถอาศยอยในปะการงไดอก และอาจทาใหปะการงตายในทสด

171

4. จากขอความดงกลาวขอใดไมถกตอง

ก. สทแทจรงของปะการงสวนใหญคอสขาว ข. ปะการงมบทบาทเปนผผลตในระบบนเวศ ค. ซแซนแทลลสงเคราะหดวยแสงไมไดอาจทาใหปะการงตาย ง. ในเนอเยอปะการงไมมซแซนแทลลจะทาใหปะการงตาย 5. การกระทาในขอใดทาสงผลใหเกดปะการงฟอกขาว ก. นดปนจกรยานไปโรงเรยน ข. หนอยใชประเปาผาแทนถงพลาสตก ค. โกชวยคณยายเผาขยะทเปนกระดาษ ง. เกเกบเปลอกหอยไปฝากเพอน

6. การไดรบสารพษของคนในขอใดเหมอนกบขอความดงกลาว ก. กนกบทดวยอาหารเมดผสมยาปฏชวนะ ข. กนนกทกนองนจากไรทใชยาฆาแมลง ค. กนปลาทเลยงในบอเลยงทเลยงดวยไรนา ง. กนไกทฉดฮอรโมนเรงการเจรญเตบโต 7. จากขอความดงกลาวประกอบดวยผบรโภคประเภทใดบาง ก. ผบรโภคพช ผบรโภคสตว ข. ผบรโภคสตว ผบรโภคทงสตวและพช ค. ผบรโภคพช ผบรโภคทงสตวและพช ง. ผบรโภคพช ผบรโภคสตว ผบรโภคทงสตวและพช 8. เพราะเหตใดปลาทเปนผลาจงมสารปรอทในเนอเยอสง ก. การกนปลาชนดอนตอเปนทอดๆ ข. เนอเยอเกบสารปรอทไดมากกวาปลากนพช ค. อยในสวนนาลกทมปรมาณสารปรอทมาก ง. มขนาดใหญจงสะสมสารปรอทไดมาก

ปลาทะเลเปนแหลงของสารอาหารประเภทโปรตนและโอเมกา 3 ทสาคญ โปรตนและ โอเมกา 3 มความจาเปนตอการพฒนาระบบประสาท แตในสภาวะปจจบนมการปลอยสารปรอทลงสทะเลเปนจานวนมาก สารปรอทบางสวนจงสะสมอยในปลา หากหญงมครรภกนปลาทมสารปรอทอยมากกจะเปนผลรายตอการพฒนาของระบบประสาทของทารกในครรภ ปลาทะเลทเปนผลา เชน ปลาดาบ ปลาทนา ปลากระโทงเทง และปลาฉลาม มสารปรอทสะสมอยในเนอเยอในระดบสงมาก แตปลาซารดนทแมจะถกจบมาจากมหาสมทรเดยวกน กลบมระดบสารปรอทตาและปลอดภยตอ การบรโภค

172

9. จากขอความดงกลาว ไมสามารถสรปไดดงขอใด ก. หญงมครรภควรบรโภคปลาทะเลทเปนปลากนพชมากกวาปลากนเนอ ข. การถายทอดสารพษในระบบนเวศเกดขนไปพรอมๆ กบการถายทอดพลงงาน ค. การสะสมสารพษจะสะสมอยในผบรโภคทกประเภทแตไมสะสมในผผลต ง. การสะสมสารพษจะเพมมากขนในผบรโภคลาดบทสงขนในหวงโซอาหาร 10. ใครนาจะเปนผทไดรบสารปรอทในปรมาณตาสด ก. แกวกนปลาซารดนในซอสมะเขอเทศเปนประจา ข. กอยชอบกนแซนวชปลาทนาเปนอาหารเชา ค. กลากนแกงจดใสสาหรายทะเลเปนประจา ง. กบกบกนปลาทะเลเพอเพมโอเมกา 3 อยเสมอ

11. จากขอความดงกลาว ขอใดไมใชผลเสยของการทโลกมแกสเรอนกระจกมาเกนไป ก. การระเหยเพมขน ฝนตกมากขน ทาใหเกดนาทวมฉบพลน ข. นาแขงขวโลกละลาย ทาใหระดบนาทะเลสงขน ค. วฏจกรของสารเปลยนไปเนองจากมการสะสมแกสในอากาศ ง. อากาศแปรปรวน ฤดกาลตางๆ เปลยนแปลงไป 12. แกสเรอนกระจกทมมากขนสวนใหญเกดจากการเผาไหมเชอเพลงฟอสซส จากขอความดงกลาวแกส ในขอใดนาจะเปนตวการททาใหเกดภาวะโลกรอนไดมากทสด ก. คารบอนไดออกไซด ข. ไนตรสออกไซด ค. CFCs ง. มเทน 13. จากขอความดงกลาว แกสเรอนกระจกเกยวของกบวฏจกรของสารในขอใด ก. วฏจกรคารบอน และวฏจกรนา ข. วฏจกรคารบอน และวฏจกรฟอสฟอรส ค. วฏจกรไนโตรเจน และวฏจกรคารบอน ง. วฏจกรไนโตรเจน และวฏจกนา

โลกของเรามแกสเรอนกระจกทชวยทาใหโลกไมหนาวเยนเชนดวงจนทร แกสเหลานนไดแก คารบอนไดออกไซด แกสหวเราะ (ไนตรสออกไซด) มเทน CFCs แกสเรอนกระจกทาใหโลกของเราอบอน เนองจากแกสเรอนกระจกจะดดความรอนจากดวงอาทตย และปลอยรงสอนฟาเรด ทมความยาวคลนสงขนและมความรอนออกมา รงสความรอนนแผกลบมาสโลก ทาใหอณหภมของผวโลกสงขน แตหากมแกสเหลานมากเกนไปโลกของเรากจะรอนยงขน ทาใหเกดภาวะโลกรอน ดงเชนทเกดขนในปจจบน อณหภมโลกกาลงสงขน อากาศแปรปรวน นาแขงขวโลกกาลงละลาย เกดนาทวมฉบพลน

173

14. จากขอความดงกลาวสามารถสรปไดดงขอใด ก. หากโลกของเราไมมแกสเรอนกระจกกจะทาใหโลกมอณหภมทเหมาะสม ข. แกสเรอนกระจกเปนแกสทเกดขนจากกจกรรมของมนษยแลวปลอยรงสอนฟาเรดออกมา ค. ระดบความเขมขนของแกสเรอนกระจกจะชวยกาหนดอณหภมเฉลยของผวโลก ง. ปรากฏการณเรอนกระจกเกดขนเนองจากการเกดภาวะโลกรอนและทาใหโลกมอณหภมสง

15. เหตการณในขอใดไมนาจะเกยวของกบภาวะโลกรอน ก. พชสงเคราะหดวยแสงไดมากขนทาใหแมลงมแหลงอาหารเพมขน ทาใหมแมลงทเปน ศตรพชมากขน ข. คนมประสทธภาพในการทางานลดลง หงดหงดงายขน สขภาพจตแยลง ค. มพนทแหลงนาเพมขนเนองจากภเขานาแขงละลาย พชไดรบนามากขนเกดพชทเปน

วชพชมากขน

ง. การผลตไฟฟาจากแหลงธรรมชาตทาไดนอยลง เนองจากสภาพอากาศแปรปรวน

18. จากขอความดงกลาวขอใดกลาวถงปาไมใบกวางทมใบเขยวตลอดปไมถกตอง ก. บางปมปรมาณฝนเฉลย 160 เซนตเมตร ตอป ข. อาจมความชนไดถง 90% ค. การยอยสลายเกดขนไดรวดเรว ง. ตนไมมการผลดใบเปนชวงสนๆ ในฤดแลง 17. ในขอใดมลกษณะสอดคลองกบปาในขอความนมากทสด ก. ปาสนเขา ข. ปาเบญจพรรณ ค. ปาดบชน ง. ปาดบเขา

18. จากขอความดงกลาว อตราการยอยสลายซากพชซากสตวของผยอยสลายในระบบนเวศขนอยกบปจจยใด ก. อณหภม และความชน ข. ปรมาณซากพช ปรมาณนาฝน ค. ปรมาณผลผลตของปา ปรมาณแรธาต ง. ความชน ปรมาณแรธาต

ปาไมใบกวางทมใบเขยวตลอดป (Evergreen Borad Leaf Forest) พบไดในเขตรอนชนในแอฟรกา เอเซยตะวนออก เอเซยตะวนออกเฉยงใต แอฟรกาใต และอเมรกากลาง ซงเปนบรเวณทมฝนตกหนก ประมาณ 130 – 200 เซนตเมตรตอป อณหภมเฉลย 25 องศาเซลเซยส มความชนอยางนอย 80% ปาเชนนมปรมาณนาฝนมาก มความชนสง ทาใหมผลผลตสง ตนไมเปนไมไมผลดใบ ภมอากาศชวยทาใหการยอยสลายซากพชซากสตวเกดขนอยางรวดเรว และเกดวฏจกรแรธาตทรวดเรว ไมมการสะสมเศษซากพช

174

19. จากขอความดงกลาว ขอใดสรปไดถกตอง ก. ฝนตกมาก ทาใหไมมการสะสมซากพช ข. ฝนตกมาก กทาใหมตนไมมาก ค. อณหภมสงทาใหเกดวฏจกรของสารไดรวดเรว ง. อณหภมสง ทาใหปามผลผลตสง 20. จากขอความทกลาววา “การยอยสลายเกดขนรวดเรว ไมมการสะสมเศษซากพช” จะมผลทาใหเกด ขอใด ก. ดนขาดความอดมสมบรณเนองจากขาดสารอนทรย ข. ดนมความอดมสมบรณเนองจากมสารอนทรยมาก ค. ความหลากหลายทาชวภาพของสงมชวตในปาจะเพมสงขน ง. ความหลากหลายทางชวภาพของผยอยสลายจะลดลง

21. ปญหาทเกดขนในสวนของลาดวนคอขอใด ก. ขาดสารเคมทใชจากดแมลง ข. มพรกไทยดามากเกนความตองการ ค. ไมมตนทนในการปรบปรงคณภาพผลผลต ง. มแมลงมาทเปนศตรพชมารวบกวนผลไม 22. วธการกาจดแมลงของลาดวนเหมอนกบวธตามขอใดมากทสด ก. การใชนาหมกชวภาพแทนปยเคม ข. การใชแมลงทไมเปนศตรพชกาจดแมลงทเปนศตรพช ค. การใชสารละลายบอระเพดจากดเพลย ง. การใชเปลอกสมไลยง

นางลาดวนมอาชพทาสวนผลไม สวนของลาดวนมแมลงทมารบกวนผลไมทาใหสวนของเธอมผลผลตตาและไมมคณภาพ ลาดวนแกไขปญหาแมลงรบกวนโดยหลกเลยงการใชสารเคม ลาดวนเลอกใชสารสกดจากพรกไทยดาในการกาจดแมลง เมอใชสารสกดจากพรกไทยดา สวนของลาดวนกมแมลงมารบกวนผลไมนอยลง ผลผลตของสวนมคณภาพและมปรมาณสงขน ลาดวนขายผลไมไดราคามากขน แตเมอลาดวนใชสารสกดจากพรกไทยดาไประยะหนงกลบพบวาสวนของลาดวนมแมลงมารบกวนอก เมอใชสารสกดพรกไทยดากาจดแมลงกไมไดผล เมอเปลยนไปใช สารสกดจากพชชนดอน กพบวาใหผลเชนเดยวกน

175

23. เพราะเหตผลใดการใชสารสกดจากพรกไทยดาไประยะเวลาหนงแลว สารสกดพรกไทยดา จง ไมสามารถกาจดแมลงไดอก ก. สารสกดจากพรกไทยดาเสอมสภาพ ข. แมลงมการปรบตวตอตานสารสกดพรกไทยดา ค. ลาดวนใชสารสกดพรกไทยดาในปรมาณนอยไป ง. แมลงเพมปรมาณมากขนจนไมสามารถกาจดได 24. จากขอความดงกลาว ขอใดถกตอง ก. สวนผลไมมแมลงมารบกวนจงทาใหมผลผลตตา ข. การใชสารเคมชวยใหผลไมมคณภาพดขน ค. สารสกดจากพชไมสามารถกาจดแมลงไดจรงจงตองเปลยนไปใชสารอนเรอยๆ ง. การใชสารสกดจากพชกาจดแมลงชวยลดตนทนการผลต 25. จากขอความดงกลาว การใชสารตางๆ ในการกาจดแมลงทเปนศตรพช จะสงผลอยางไรในอนาคต ก. ทาลายความหลากหลายทางชวภาพเนองจากแมลงสญพนธ ข. สงผลตอววฒนาการของสงมชวตในระบบนเวศ ค. โลกมอาหารเพมมากขนเพยงพอตอประชากรโลก ง. อาชพเกษตรกรมรายไดสงขนเรอยๆ เพราะมผลไมเพมขน

26. โครงการ “แกลงดน” เกดขนเนองจากปญหาในขอใด ก. ปญหาดนแหงแลง ข. ปญหานาทวมขง ค. ปญหาดนเคม ง. ปญหาดนเปรยว

ทฤษฎ “แกลงดน” อนเนองมาจากพระราชดาร โครงการ “แกลงดน” เกดขนอนเนองมาจากการทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจฯ เยยมราษฎรในเขตจงหวดนราธวาส ในป พ.ศ. 2524 ทรงพบวาราษฎรประสบปญหาเกยวกบดนในพนทพร ซงเปนพนททมนาทวมขง ทาใหดนเปนดนเปรยวจด ศนยศกษาพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชดารจงไดดาเนนการสนองพระราชดารโครงการ “แกลงดน” เพอศกษาการเปลยนแปลงความเปนกรดของดน เรมจากวธการ “แกลงดนใหเปรยว” ดวยการทาใหดนแหงและเปยกสลบกนไป เพอเรงปฏกรยาทางเคมของดน ซงจะไปกระตนใหสารไพไรททาปฏกรยากบออกซเจนในอากาศ ปลดปลอยกรดกามะถนออกมา ทาใหดนเปนกรดจดจนถงขน “แกลงดนใหเปรยวสดขด” จนกระทงถงจดทพชไมสามารถเจรญงอกงามได จากนนจงหาวธการปรบปรงดนดงกลาวใหสามารถปลกพชได วธการแกไขปญหาดนเปรยวจดตามแนวพระราชดารมดงน ควบคมระดบนาใตดน เพอปองกนการเกดกรดกามะถน โดยควบคมนาใตดนใหอยเหนอชนดนเลน ทมสารไพไรทอย เพอมใหสารไพไรททาปฏกรยากบออกซเจนหรอถกออกซไดซ

176

27. โครงการ “แกลงดน” จดเปนการแกปญหาโดยใชวธการใด ก. ทางชวภาพ ข. ทางเคม ค. ทางกายภาพ ง. ใชสารเคม 28. ขอใดเชอมโยงความสมพนธไดถกตอง ก. ทาใหดนแหงและเปยกสลบกน – คา pH ของดนสงขน ข. การเกดกามะถนในดน – คา pH ของดนสงขน ค. ควบคมนาใตดนใหอยเหนอชนดนเลน – คา pH ของดนลดลง ง. สารไพไรททาปฏกรยากบออกซเจน – คา pH ของดนลดลง 29. สรปไดวาการแกลงดนหมายถงขอใด ก. การทาใหดนแหงกบเปยกสลบกนเพอปรบคา pH ของดน ข. การทาใหดนเปรยวมากทสดแลวคอยปรบสภาพดน ค. การควบคมระดบนาใตดนเพอปองกนไมใหดนเปรยว ง. การควบคมใหดนมความเปรยวตามตองการเพอใชปลกพช 30. วธการแกลงดนนอกจากจะใชในการปรบสภาพดนในปาพรแลวยงสามารถนาไปประยกตใชการปรบ สภาพดนในพนทใด ก. ดนในบรเวณทเคยเปนหนองนา ข. ดนในบรเวณทมการเผาหญาและวชพช ค. ดนในพนทชมนาทพงทลายไดงาย ง. ดนในบรเวณทมการใชปยอนทรยมาก

31. จากขอความดงกลาวสามารถแยกประเภทสารปนเปอนในนาเสยไดดงขอใด ก. สารจากซากพช และสารจากซากสตว ข. โลหะ และสารเคม ค. สารอนทรย และสารอนนทรย ง. สารจากการเกษตร และสารจากโรงงาน 32. นาเสยจากโรงงานอตสาหกรรม นาจะมสารปนเปอนทเปนของเสยชนดใดบาง ก. สารอนทรย โลหะตางๆ ข. โลหะ เชน ปรอท ตะกว ค. สารอนทรย สารเคมจากปย ง. โลหะ สารเคมจากปย 33. จากขอความดงกลาวนาทงจากขอใดนาจะมอนตรายตอสงมชวตมากทสด ก. โรงงานอตสาหกรรม ข. การเกษตร ค. ครวเรอน ง. ฟารมเลยงสตว

นาเสยทมาจากแหลงตางๆ จะมชนดของสารทเปนของเสยทเหมอนกน ไดแก พวกสารอนทรย จากซากพช ซากสตว และสารทเปนของเสยทแตกตางกน ไดแก สารปนเปอนทเปนพวกโลหะตางๆ ทใชในกจกรรมทตางกน เชน จากโรงงานอตสาหกรรมและเหมองแรกจะมสารปรอทตะกว แคดเมยม ฯลฯ เจอปน จากการเกษตร กจะมสารเคมจากปย และยาปราบศตรพช เปนตน

177

34. จากขอความดงกลาว ขอใดสรปไดถกตอง ก. นาเสยจากการเกษตรทาใหแหลงนามสารอนทรยทเปนสารอาหารของพชเพมขน ข. นาเสยจากทตางๆ จะมของเสยคอ สารอนทรย โลหะ สารเคม และยาปราบศตรพช ค. นาเสยจากแหลงตางๆ จะประกอบดวยสารอนทรยและอาจมสารอนๆ แลวแตวา นาเสย นนมาจากทใด ง. นาเสยจากแหลงตางๆ มสารทเปนของเสยทตางกนจงตองใชวธบาบดนาเสยทแตกตางกน 35. นกเรยนสามารถลดสารทเปนของเสยในนาทปลอยออกจากครวเรอนไดอยางไร ก. ลดปรมาณการใชปยเคม ข. แยกประเภทขยะเปยกและขยะแหง ค. นานาทเหลอจากการลางจานไปรดนาตนไม ง. ใชการปราบศตรพชโดยวธธรรมชาต

36. การแพรกระจายของสงมชวตในปาทวปแอฟรกา นาจะเปนรปแบบใด ก. การแพรกระจายแบบรวมกลม ข. การแพรกระจายแบบสมาเสมอ ค. การแพรกระจายแบบอสระ ง. ไมมรปแบบทแนนอน 37. จากขอความดงกลาว การแพรกระจายของสงมชวตขนกบปจจยในขอใด ก. จานวนประชากร ข. ปจจยในการดารงชวต ค. รปแบบการดารงชวต ง. ความสามารถในการขยายพนธ

การอยรวมกนของสงมชวตชนดเดยวกนจะทาใหเกดการกระจายตวของสงมชวตทแตกตางกนออกไป เชน การแพรกระจายแบบรวมกลม ซงเปนรปแบบทพบมากทสดในธรรมชาต โดยพบในสภาพแวดลอมทไมสมาเสมอ คอมทรพยากรอยางสมบรณอยเปนบางสวนในสภาพแวดลอมนน ทาใหสงมชวตไปรวมกนอยในบรเวณทมทรพยากรทตองการ การแพรกระจายแบบสมาเสมอ คอประชากรของสงมชวตจะตองกระจายตวแยกออกจากกนอยางสมาเสมอมารวมกลมไมได เนองจากมทรพยากรอยางจากด การแพรกระจายแบบอสระ เปนรปแบบการกระจายของสงมชวตทอยในสภาพแวดลอมทอดมสมบรณมากๆ จงสามารถดารงชวตอยในสวนใดกไดอยางอสระ

178

38. การแพรกระจายของประชากรรปแบบใดททาใหเกดการแกงแยงแขงขนในประชากรไดนอยทสด ก. การแพรกระจายแบบรวมกลม ข. การแพรกระจายแบบสมาเสมอ ค. การแพรกระจายแบบอสระ ง. การแพรกระจายแบบอสระ และการแพรกระจายแบบสมาเสมอ 39. จากขอความดงกลาว ขอใดถกตอง ก. ในสภาพแวดลอมทอดมสมบรณเกดการแพรกระจายแบบรวมกลม ข. ในสภาพแวดลอมทมทรพยากรจากดทาใหเกดการแพรกระจายแบบสมาเสมอ ค. การแพรกระจายแบบอสระเปนการแพรกระจายทพบไดมากทสด ง. การแพรกระจายแบบรวมกลมพบการรวมกลมในบรเวณทมปจจยทตองการ 40. การทแรงงานจากตางจงหวดเขามาหางานทาในกรงเทพฯ เปรยบเทยบไดกบการแพรกระจายของสงมชวตในขอใด ก. กระบองเพชรในทะเลทราย ข. ฝงปลาในทะเล ค. ปลาในตปลา ง. ตนไทรในปาดบชน

ประวตยอผวจย

180

ประวตยอผวจย ชอ ชอสกล นางวภาณย จรธรภกด วนเดอนปเกด 15 สงหาคม 2524 สถานทเกด กรงเทพมหานคร สถานทอยปจจบน 20/6 หม 1 ต.ปาตาล อ.เมอง จ.ลพบร 15000 ตาแหนงหนาทการงานปจจบน คร ระดบ คศ. 1 สถานททางานปจจบน โรงเรยนพบลวทยาลย ต.ทะเลชบศร อ.เมอง จ.ลพบร 15000 ประวตการศกษา พ.ศ. 2536 ชนประถมศกษา จาก โรงเรยนไผทอดมศกษา พ.ศ. 2539 ชนมธยมศกษาตอนตน จาก โรงเรยนสตรอางทอง พ.ศ. 2542 ชนมธยมศกษาตอนปลาย จาก โรงเรยนสามเสนวทยาลย พ.ศ. 2546 วทยาศาสตรบณฑต เอกชววทยา จาก มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ พ.ศ. 2547 ประกาศนยบตรวชาชพคร สาขาการมธยมศกษา จาก มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ พ.ศ. 2554 การศกษามหาบณฑต สาขาการมธยมศกษา (การสอนวทยาศาสตร) จาก มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ