พทธธรรมในนวนยายของ สทสสา ออนคอม

ปรญญานพนธ ของ

เพญพมล ทมประเสน

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย

พฤษภาคม 2550

พทธธรรมในนวนยายของ สทสสา ออนคอม

ปรญญานพนธ ของ

เพญพมล ทมประเสน

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย

พฤษภาคม 2550 ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ปรญญานพนธ เรอง

พทธธรรมในนวนยายของ สทสสา ออนคอม

ของ

เพญพมล ทมประเสน

ไดรบอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย

ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

................................................................ คณบดบณฑตวทยาลย (ผชวยศาสตราจารย ดร. เพญสร จระเดชากล) วนท............เดอน.......................พ.ศ. 2550 คณะกรรมการควบคมปรญญานพนธ คณะกรรมการสอบปากเปลา

...................................................... ประธาน ...................................................... ประธาน (ผชวยศาสตราจารย วมลศร รวมสข) (ผชวยศาสตราจารย ชวนพศ อฐรตน)

...................................................... กรรมการ ...................................................... กรรมการ (อาจารย ศานต ภกดคา) (ผชวยศาสตราจารย วมลศร รวมสข) ...................................................... กรรมการ (อาจารย ศานต ภกดคา) ...................................................... กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย อาร วชาชย)

ประกาศคณปการ ปรญญานพนธฉบบนสาเรจลงไดดวยด เพราะผวจยไดรบความกรณาอยางยงจาก ผชวยศาสตราจารยวมลศร รวมสข ประธานกรรมการควบคมปรญญานพนธ และ อาจารยศานต ภกดคา กรรมการควบคมปรญญานพนธ ทานทงสองไดเสยสละเวลาอนมคาเพอใหคาปรกษาแนะนาในการจดทางานวจยนทกขนตอน และผวจยยงไดรบความกรณาจากกรรมการพจารณาปรญญานพนธคอ ผชวยศาสตราจารยชวนพศ อฐรตน และ ผชวยศาสตราจารยอาร วชาชย ทกรณาใหคาแนะนา และใหขอเสนอแนะเพมเตม อาจารยทกทานเปนแบบฉบบของอาจารยททมเทใหกบศษย และงานดานวชาการอยางเตมท ผวจยขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ ทน

ผวจยขอกราบขอบพระคณรองศาสตราจารย ดร.สจตรา ออนคอม ทไดกรณาใหสมภาษณเกยวกบผลงานทางวรรณกรรม และใหคาแนะนาตาง ๆ อนเปนประโยชนในการศกษาในครงน

ผวจยขอกราบขอบพระคณอาจารยทกทาน ทประสทธประสาทวชาความรและอบรมสงสอนศษย ความรและประสบการณทสงสมมาทาใหผวจยสามารถทางานวจยไดอยางมประสทธภาพมากขน และสามารถนากระบวนการเรยนรไปประยกตใชประโยชนในชวตประจาวนตอไป

ผวจยขอขอบคณแมชชไมพรแหงวดโพธเอนสทธาราม นางสาวธารน นชนอย นายเจดจ คชฤทธ นางเบญจมาศ คาอน นางสาวบญเรยม ทะไกรราช นางสาวอรจรา อจฉรยไพบลย และกลยาณมตรทกทานทเปนกาลงใจและคอยชวยเหลอผวจยตลอดมา

คณคาและประโยชนของปรญญานพนธฉบบน ผวจยขอมอบเปนเครองบชาพระคณ คณพอสวรรณ ทมประเสน และ คณแมทองมวน ทมประเสน ผเปนครคนแรกของลกและเปนผใหกาลงใจ ความรก ความเมตตา อบรมสงสอนใหผวจยมความมานะพากเพยร จนประสบความสาเรจในการศกษา และใหทนสนบสนนการศกษาแกผวจยมาตลอดชวต เพญพมล ทมประเสน

สารบญ บทท หนา 1 บทนา 1 ภมหลง 1 จดมงหมายของการศกษาคนควา 3 ความสาคญของการศกษาคนควา 3 ขอบเขตของการศกษาคนควา 3 วธดาเนนการศกษาคนควา 3 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษาคนควา 4 3 วเคราะหพทธธรรมในนวนยายของ สทสสา ออนคอม 10 หมวดท 1 ปรมตถธรรม 16 3.1 ไตรลกษณ 17 3.2 ปฏจจสมปบาท 23 3.3 กรรม 25 3.3.1 กรรม 2 กรรมจาแนกตามคณภาพหรอตามธรรม ทเปนมลเหต 27 3.3.1.1 กศลกรรม 27 3.3.1.2 อกศลกรรม 28 3.3.2 กรรม 3 กรรมจาแนกตามทวารคอทางททากรรม 32 3.3.3 กรรม 4 กรรมจาแนกตามสภาพทสมพนธกบวบาก 34 3.3.4 กรรม 12 กรรมจาแนกตามหลกเกณฑเกยวกบ การใหผล 37 3.3.4.1 หมวดท 1 จาแนกตามเวลาทใหผล 38 3.3.4.2 หมวดท 2 จาแนกการใหผลตามหนาท 42 3.3.4.3 หมวดท 3 จาแนกตามลาดบความแรง ในการใหผล 43 3.4 พระนพพาน 51

สารบญ (ตอ) บทท หนา 3 (ตอ) 3.5 อรยสจ 4 55 3.5.1 ทกข 56 3.5.2 สมทย 60 3.5.3 นโรธ 61 3.5.4 มรรค 62 หมวดท 2 จรยธรรม 103 3.6 ทฏฐธมมกตถสงวตตนกธรรม 103 3.7 บญกรยาวตถ 10 104 3.8 สมชวธรรม 4 107 3.9 อบายมข 6 108 3.10 สปปรสธรรม 7 110 3.11 กลยาณมตรธรรม 7 112 3.12 มงคล 38 113 3.13 สงคหวตถ 4 125 3.14 พรหมวหาร 4 133 3.15 หรโอตตปปะ 139 4 สรป อภปรายผล ขอเสนอแนะ 142 บรรณานกรม 146 ภาคผนวก ก. เรองยอ 153 ภาคผนวก ข. ประวตนกเขยน 175 ประวตยอผวจย 187

พทธธรรมในนวนยายของ สทสสา ออนคอม

บทคดยอ ของ

เพญพมล ทมประเสน

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย

พฤษภาคม 2550

เพญพมล ทมประเสน. (2550). พทธธรรมในนวนยายของ สทสสา ออนคอม : การศกษาเชงวเคราะห ปรญญานพนธ กศ.ม. (ภาษาไทย). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทร วโรฒ. คณะกรรมการควบคม : ผชวยศาสตราจารยวมลศร รวมสข, อาจารยศานต ภกดคา. การศกษาเชงวเคราะหเรอง พทธธรรมในนวนยายของ สทสสา ออนคอม มวตถประสงคเพอวเคราะหพทธธรรมทปรากฏในนวนยายของ สทสสา ออนคอม โดยวเคราะหจากพฤตกรรมของตวละครในนวนยายจานวน 3 ภาค ไดแก มกกะลผล นารผล และสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม ใชวธการวจยเอกสารและเสนอผลการศกษาแบบพรรณนาวเคราะห

ผลการวจยพบวา สทสสา มจดประสงคทจะนาเสนอพทธธรรมทเปนประโยชนในการดาเนนชวต โดยพทธธรรมทนกเขยนนาเสนอมลกษณะตรงตามหลกธรรมคาสอนของพระพทธองค พทธธรรมทปรากฏในนวนยายทง 3 ภาค รวม 15 หลกธรรม โดยแบงเปน 2 หมวด คอ หมวดท 1 ปรมตถธรรม ไดแก ไตรลกษณ ปฏจจสมปบาท กรรม พระนพพาน อรยสจ 4 หมวดท 2 จรยธรรม ไดแก ทฏฐธมมกตถสงวตตนกธรรม บญกรยาวตถ 10 สมชวธรรม 4 อบายมข 6 สปปรสธรรม 7 กลยาณมตรธรรม 7 มงคล 38 สงคหวตถ 4 พรหมวหาร 4 หรโอตตปปะ นกเขยนไดใหขอคดวา สงคมทบคคลในสงคมมศลเปนพนฐานในการดารงชวต บคคลทมศลยอมจะไมเบยดเบยนกน กอใหเกดความรกความสามคค และการนาพทธธรรมมาเปนพทธวถในการพฒนาคนและสงคม จะกอใหเกดความสงบสขแกสงคมไดอยางยงยน

BUDDHA DHAMMA IN THE NOVELS OF SUDASSA ONKOM

AN ABSTRACT BY

PENPIMON TOOMPRASEN

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Master of Education degree in Thai

at Srinakharinwirot University May 2007

Penpimon, Toomprasen. (2007). Buddha Dhamma in the Novels of Sudassa Onkom: An Analytical Study. Master’s Thesis M.Ed. (Thai). Bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot University. Advisor Committee: Assistant Professor Wimolsiri Ruamsuk, Ajarn Santi Pakdeekham. The thesis aimed to study Buddha Dhamma in the novels of Sudassa Onkom by analyzing behavior of characters in the novels in three divisions namely Makkalee Phala, Naree Phala, and Satlokyompenpaitamkam. Novels written by Sudassa Onkom were used as data of the study. Then the data were analyzed and descriptively presented.

Findings of the study showed that Sudassa aimed to present Buddha Dhamma which is beneficial for leading one’s life. The Buddha Dhamma which is presented by the writer has the same quality as Buddha Dhamma which is the teaching of Buddha. The Buddha Dhamma in the three divisions of novels consists of fifteen dhamma (virtues) which are further categorized into 2 groups:

Group 1: Paramattha consists of Tilakkhana (The Three Signs of Being), Paticcasamuppada (the Law of Causation), Kamma (Action, Deed), Nibbana (the Final Goal), the Four Ariyasacca (The Four Noble Truths)

Group 2: Cariyadhamma (Dhamma of Temperament) includes Ditthadhammikattha - samvattanika-dhamma (Virtues conducive to benefits in the present, sources of happiness in the present life), Punnakiriya (Bases of meritorious action), Samajivitadham 4 (Virtues conducive to benefits in the present) Apayamukha (Causes of ruin), Sappurisa-dhamma 7 (Qualities of a good man), Kalyanamitta-dhamma 7 (Qualities of a good friend), Mangalasuta (Blessings) Sangahavatthu 4 (Objects of sympathy), Brahmavihara 4 (Holy abidings), Hiri (Moral shame) Ottappa (Moral dread).

The writer comments that people with good moral who live in a moral-oriented society will not do harm to other people. There will be love and unity in the society. If any society has Buddha Dhamma as a way of living and as a means to develop people, that society will be peaceful forever.

บทท 1 บทนา

ภมหลง สทสสา ออนคอม เปนนามปากกาของรองศาสตราจารย ดร. สจตรา ออนคอม แหงภาค วชาปรชญาและศาสนา มหาวทยาลยราชภฏธนบร เคยไดรบรางวลชนะเลศงานเขยนประเภท ความเรยงระดบนานาชาต จากองคกรนกคดใหม (Rethinkers’ Organization) เมอง Toronto ประเทศ Canada เมอเดอนกมภาพนธ 2546 เรอง “การสรางสนตภาพโลกแบบยงยน (Creating Sustainable World Prece)” เปนการนาคาสอนของพระพทธศาสนามาใชแกปญหาสงคมและสรางสนตภาพแบบยงยนใหเกดขนในโลก (สจตรา ออนคอม : 2546) นอกจากน ยงเปนนกเขยนหญงทมผลงานการเขยนนวนยายองธรรมมะ เปนทรจกของผอานทงชาวไทยและชาวตางประเทศ จะเหนไดจากการแปลนวนยายเปนภาษาองกฤษ ซงไดแกเรอง คนเหมอนกน (The Price of Life แปลโดย Bruce Evans) ไฟไหนเลารอนเทาไฟนรก (The story of old man Tiow แปลโดย สจตรา ออนคอม) และสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม (Fruit of Karma แปลโดย สจตรา ออนคอม) นวนยายของสทสสา ออนคอม เปนนวนยายทมลกษณะโดดเดนในดานการนาหลกธรรมคาสอนในพระพทธศาสนาเขามาผกเปนเรองราว และเปนแนวทางในการดาเนนเรอง ขณะเดยวกนไดสอดแทรกหลกธรรมทควรประพฤตปฏบตอนเปนประโยชนในการดาเนนชวตและสงทควรละเวน ดวยการใชสานวนภาษาทเขาใจงายและอานสนก เพราะนกเขยนไดแทรกอารมณขนไวในพฤตกรรมของ ตวละคร ทาใหผอานไดรบความบนเทงใจและไดความรความเขาใจในหลกธรรมทนาเสนอโดยสอผานตวละคร นอกจากน นกเขยนยงไดสะทอนใหเหนวถการดารงชวตของสงคมไทยพทธทไดรบอทธพล มาจากหลกธรรมคาสงสอนในพระพทธศาสนา เปนตนวา การทาบญตกบาตร ไหวพระสวดมนตถอศลปฏบตธรรมในวนพระ ประเพณการฟงเทศนมหาชาตซงสทสสามความเชอวาผใดฟงเทศนครบหนงพนคาถาจะไดอานสงสแรง ดงทปรากฏในความตอนหนงวา “...มะรนนยายตองไปอยวดสองคนกบสามวน เพราะทวดมเทศนมหาชาต... พระทานวาผใดฟงเทศนครบหนงพนคาถาจะไดอานสงสแรง เมอตายไปกไดขนสวรรค” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 2) ประเพณการทาบญใหแกผลวงลบและ การรดนาดาหวญาตผใหญในวนสงกรานตอนแสดงถงความกตญกตเวทตาตอบรรพบรษ และผมพระคณ ซงในสงคมปจจบนยงคงยดถอปฏบตสบทอดกนมา จงอาจกลาวไดวานวนยายของ สทสสา ออนคอม เปนการสะทอนเรองราวของคนในสงคมทพบเหนไดจรงในชวตประจาวน นอกจากน นกเขยนยงชใหเหนปญหาความเสอมโทรมของสงคมอนเกดจากการกระทาของมนษยทเดนสวนทางกบหลกธรรมคาสอนของพระพทธองค ดงเชน ปญหาคอรปชน ปญหาความแตกแยกในครอบครว ปญหาพระสงฆทปฏบตตวไมเหมาะสม เปนตน ปญหาเหลานลวนมอยจรงในสงคมปจจบน ขณะเดยวกนนกเขยนยงไดแนะแนวทางในการแกไขปญหาดวย

2

การนอมนาพทธธรรมคาสอน มาใชเปนแนวทางในการแกไขปญหา ทงในสวนบคคลและสงคม ดวยเหตนนวนยายของ สทสสา ออนคอม จงไดรบความนยมจากกลมผอานเปนจานวนมาก ซงไดเขยนจดหมายชนชมนวนยายทง 3 ภาค ของสทสสา ดงทปรากฏในคานยมของนวนยายเรองสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. (2546 : 1-6) ดวยเหตผลดงกลาว ทาใหผวจยเกดความสนใจทจะศกษานวนยายของ สทสสา ออนคอม โดยเลอกศกษาจากนวนยายขนาดยาวทพมพเผยแพรแลว ไดแก เรองมกกะลผล นารผล และสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม นวนยายทง 3 ภาค เปนนวนยายทตวละครดาเนนเรองราวและเหตการณตอเนองกนโดยตลอด โดยแบงเปน 3 ภาค คอ ภาคท 1 เรองมกกะลผล เปนเรองราวองชวประวตของพระเดชพระคณพระราชสทธญาณมงคล (จรญ ฐตธมโม) เจาอาวาสวดอมพวน เจาคณะจงหวดสงหบร ซงในเรองคอเดกชายเจรญ จรญรตน เรมตงแตเดกชายเจรญอาย 6 ขวบ และไดกอกรรมทาเขญไวมากมาย เปนตนวา รบจางเผาบานตาเปลง ยงนก หกขา หกคอนก รบจางตมเตา นอกจากนนยงมนสยชอบเลนการพนน ตอมาเมอโตเปนหนมเจรญจงไดเลกนสยเลนการพนนและเลกการสรางเวรกรรม เมอถงวย เบญจเพสไดบวชเปนพระภกษและจาพรรษาอยทวดพรหมบร และมโอกาสไดไปเรยนวปสสนากรรมฐานจากเจาคณโชดกแหงวดมหาธาต จากนนไดยายมารกษาการณเจาอาวาสทวดปามะมวง ภาคท 2 เรองนารผล เรมตงแตเหตการณทพระเจรญไดมารกษาการณเจาอาวาสทวดปามะมวง การเกบเกยวประสบการณทางจตวญญาณ การชดใชกรรมทกอไวสมยเปนเดก ซงตองเสยงกบความเปนความตายหลายตอหลายครง และไดรบทกขเวทนาจากผลกรรมอยางแสนสาหส ตวอยางเชน การใชกรรมไกทพระเจรญเคยผาไสไกเมอวยเดกเปนเหตใหไกตายหมดทงเลา ซงเปนผลใหพระเจรญตองไสตงเนาและแตกจนเกอบจะเอาชวตไมรอด เปนตน การไดพบพระในปาและไดเรยนวปสสนากรมฐานตามแนวสตปฎฐาน 4 จากพระในปาเพมเตมจนสามารถบรรลธรรมขนสง การไดพบนารผลในถาแหงหนงทประเทศศรลงกา ภาคท 3 เรองสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เปนเรองราวของพระเจรญทไดชวยเหลอผมความทกข โดยสอนใหฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานเพอใหมสตและเกดปญญานาไปใชแกไขปญหาของตน และเรองราวของตวละครทตองชดใชกรรมหนก-เบา แตกตางกนไปตามกรรมทไดกอไว รวมถงพระเจรญทตองชดใชกรรมทเคยรบจางตมเตาและหกคอนกเมอวยเดก จะเหนไดวา นวนยายทง 3 ภาค มความนาสนใจเปนอยางมากโดยเฉพาะพทธธรรมทปรากฏในนวนยายดงกลาว เพราะนกเขยนไดนาเสนอเรองกรรม และการปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 ซงเปนจดเดนของเรองมาผกเปนปมและดาเนนเรองราว ขณะเดยวกนนกเขยนไดแสดงหลกธรรมสาคญผานพฤตกรรมตวละคร เปนตนวา ไตรลกษณ กฎธรรมชาตทสอนใหบคคลไมควรยดมนถอมน อรยสจ 4 ความจรงอนประเสรฐ 4 ประการ และจดหมายสงสดของพระพทธ ศาสนาคอพระนพพาน นกเขยนยงไดสอดแทรกหลกธรรมทบคคลพงยดถอปฏบตในการดารงชวตดง

3

เชนศล 5 ซงเปนศลขนพนฐานสาหรบฆราวาส และหลกธรรมทพงปฏบตชวยเหลอกนดวยความรกความเมตตา คอ สงคหวตถ 4 และพรหมวหาร 4 การศกษาพทธธรรมในนวนยายของสทสสา ออนคอม จะทาใหเขาใจหลกธรรมและแนวทางการปฏบตตนตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา ทงยงสามารถนาหลกธรรมคาสอนไปประยกตใชในชวตประจาวนได

จดมงหมายของการศกษาคนควา เพอวเคราะหพทธธรรมทปรากฏในนวนยายของ สทสสา ออนคอม

ความสาคญของการศกษาคนควา การศกษาคนควาทาใหเหนพทธธรรมทปรากฏในนวนยายของ สทสสา ออนคอม และเขาใจหลกธรรมคาสอนไดละเอยดลกซงยงขน สามารถนาไปประยกตใชใหเกดประโยชนตอตนเองและสงคมในดานการดาเนนชวตทดงามตามหลกคาสอนของพระพทธศาสนา

ขอบเขตของการศกษาคนควา การศกษาคนควาในครงนจะศกษานวนยายของ สทสสา ออนคอม จานวน 3 ภาค ดงน 1. มกกะลผล 2. นารผล 3. สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม

วธดาเนนการศกษาคนควา การศกษาครงนจะศกษาดวยวธการวจยเอกสาร (Documentary Research) และเสนอผลการศกษาคนควาแบบพรรณนาวเคราะห (Analytical Description) โดยมขนตอนในการศกษาดงน 1. ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ 2. ศกษานวนยายของ สทสสา ออนคอม 3. วเคราะหพทธธรรมทปรากฏในนวนยายของ สทสสา ออนคอม 4. เสนอผลการศกษาคนควาแบบพรรณนาวเคราะห

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษาคนควา

ในการศกษาครงน มเอกสารและงานวจยทเกยวของ 2 ประเภท ดงน 1. เอกสารทเกยวกบพทธธรรม 2. งานวจยทเกยวของกบพทธธรรม ซงมรายละเอยดดงน

1. เอกสารทเกยวกบพทธธรรม ธมมวฑโฒ ภกข. (2535 : 1-2) ไดกลาวถง คนทเชอมนในหลก “กรรมลขต” วา “ทาดไดด ทาชวไดชว” ยอมทาแตความดหลกหนความชว รจกพงตนเอง ขยนทากจการไมเกยจคราน ไมผลดวนประกนพรง ไมสรางวมานในอากาศ ประสงคสงใดกลงมอทา เพอใหเปนจรงตามปรารถนา เมอมอปสรรคเกดขนกไมยอทอ พยายามหาทางแกไข และตอสจนประสบความสาเรจ คนประเภทนแมจะเกดมายากจน เพราะอานาจของกรรมชวททาไวในอดต กมกจะกอรางสรางตวจนฐานะความเปนอยดขน ดวยอานาจกรรมดททาในปจจบน คณ โทขนธ. (2537 : 131-147). ไดกลาวถงพทธศาสนากบประเพณไทยวาม 2 ลกษณะ คอ ประเพณไทยจากพทธศาสนาโดยตรง และประเพณไทยทนาเอาพทธศาสนาไปเสรมประเพณไทยจากพทธศาสนาโดยตรง เชน ประเพณการบวช ประเพณปลอยนกปลอยปลา ซงมความเชอวา การใหชวตแกคนอน สตวอน ดวยความเมตตากรณาจะยงผลใหเปนผมอายยน ประเพณฟงเทศนมหาชาตไดมความเชอวา ถาผใดไดฟงเทศนมหาชาตจบทกกณฑไดในวนเดยวจะไดรบอานสงสอนยงใหญ เปนตน ประเพณไทยทนาเอาพทธศาสนาไปเสรม เชน ประเพณสงกรานต ประเพณวนขนปใหม ประเพณลอยกระทง ประเพณเกยวกบการเกด การแตงงาน การเจบปวย และตาย เปนตน สชพ ปญญานภาพ (2539) ไดยอความพระไตรปฎกฉบบภาษาบาล 45 เลม ไดสาระสาคญและแนวคาสอนแบงออกเปน 5 ภาค คอ ภาค 1 กลาวถงความรเรองพระไตรปฎก ภาค 2 วาดวยเอกสารทางประวตศาสตร ภาค 3 กลาวถงขอความนารจากพระไตรปฎก ตวอยางเชน พระพทธองคทรงกลาวสรปความไดวา ธรรมทงหลายมใจเปนหวหนา ถาใจคดรายยอมทจะพด จะทาในสงทราย ความทกขยอมตดตามมาเปรยบเหมอนลอเกวยนตามรอยเทาโคฉนนน ถาใจผองใส จตใจด การทจะคด จะพด จะทา ยอมทาในสงทด ความสขจะบงเกดและตดตามตวเราไปเปรยบเหมอนเงาตามตวฉนนน กลาวคอ การประกอบกศลกรรมและอกศลกรรมยอมมใจเปนหวหนา เปนตน ภาค 4 ความยอแหงพระไตรปฎก ประกอบดวย 1. พระวนยปฎก วาดวยวนยของภกษและภกษณ ตลอดจนพธกรรมทางศาสนา ม 8 เลม เรมตงแต เลมท 1-8 รวม 21,000 พระธรรมขนธ 2. พระสตตนตปฎก เปนสวนทเรยกวา ธรรมะของพทธศาสนา วาดวยธรรมะขอตาง ๆ ทพระองคทรงแสดงแกบคคลตาง ๆ จะบอกสถานทไวดวย พระสตตนตปฎก หรอทเรยกโดยยอวา พระสตร ม 25 เลม เรมตงแตเลมท 9-

5

33 รวม 21,000 พระธรรมขนธ 3. พระอภธมมปฎก เปนธรรมะชนสงไมปรากฏวาพระพทธองค ตรสแกใคร ทไหน แตจะขนดวยธรรมะลวน ๆ ม 12 เลม เรมตงแตเลมท 34-45 รวม 42,000 พระธรรมขนธ พระราชสงวรญาณ (2540 : 69-71) ไดกลาวถงทกชวตทเกดมานดวยกฎของกรรมทวาเรามกรรมเปนของตนเอง มกรรมเปนผใหผล มกรรมเปนเผาพนธ และมกรรมเปนทพงอาศย ดงนน เราตองทาจตใหยอมรบวา เราจะทาอนใดไวยอมไดรบผลของกรรมนนแนนอน เราจงควรพจารณาเพอกระตนเตอนสตใหดารงชวตอยดวยความไมประมาท ฟน ดอกบว. (2542 : 276-310). ไดกลาวถง พระพทธศาสนากบวถชวตของคนไทยวา มความเกยวพนกบพระพทธศาสนามาตลอด ดงจะเหนไดจากการทาบญ ทาทาน ตกบาตรพระสงฆ เพราะคนไทยมความเชอตามทไดรบอทธพลมาจากพระพทธศาสนาวา บญสามารถดลบนดาลใหสงทพงปรารถนาไดทกอยาง ไมวามนษยสมบต สวรรคสมบต และนพพานสมบต กเปนผลมาจากบญ และในทานองเดยวกนการทคนจะไปเกดสขสบายในชาตหนากเพราะบญเชนกน เพราะฉะนนคนไทยจงชอบทาบญเพออนาคตของตนเอง และคนไทยกอยากทจะไดบญมาก ๆ เพอจะไดสขสบายในชาตตอไป เปนตน หรอจากการรกษาศล การเจรญภาวนา การไหวพระสวดมนต การแผเมตตา และการนาหลกธรรมมาปฏบตในชวตประจาวน เชน หลกธรรมสาหรบครองใจคน คอ สงคหวตถ 4 ไดแก ทาน ปยวาจา อตถจรยา และสมานตตา เปนตน พระราชสทธญาณมงคล (2543) ไดกลาวถงแกนแทของพระพทธศาสนา คอ การสงสอนธรรม 3 ประการ คอ การละกรรมชว การทาความด และการชาระใจใหบรสทธ และไดกลาวถงความสาคญของการพฒนาคนวาตองเรมทการพฒนาจตใจกอน โดยการฝกจตหรอฝกสมาธ ในทางพระพทธศาสนาเรยกอกอยางหนงวา พระกรรมฐาน พระกรรมฐาน แปลวา การกระทาใหฐานะด พระกรรมฐานจงเปนทตงของการกระทาทด แบงออกเปนวธปฏบตได 2 ประการ คอ 1. สมถะกรรมฐาน แปลวา การกระทาจตใหสงบ หรอทาสมาธตามอบายทกาหนด เปนการศกษาแสวงหาความรขอเทจจรงในตวของตวเอง ตามลาดบขนตอนเบองตน 2. วปสสนากรรมฐาน แปลวา การฝกจตใหรแจงเหนจรงในชนสงเปนอบายใหเกดปญญา ทาใหผปฏบตมปญญา เหนความจรงของชวตความเปนไปของอนจจง ทกขง อนตตา การปฏบตธรรมขนสงเมอพบความจรงของชวต ทาใหปกครองตน ปกครองชวต ปกครองครอบครวได แนวทางการปฏบตพระกรรมฐานของพระราชสทธญาณมงคล เปนการปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 คอ การตงสตกาหนดพจารณาสงทงหลายใหรเหนเทากนตามความเปนจรง ม 4 อยาง คอ กายานปสสนา สตปฏฐาน - การตงสตกาหนดพจารณากาย เวทนานปสสนา สตปฏฐาน - การตงสตกาหนดพจารณาเวทนา จตตานปสสนา สตปฏฐาน - การตงสตกาหนดพจารณาจต ธมมานปสสนา สตปฏฐาน – การตงสตกาหนดพจารณาธรรม

6

จานง อดวฒนสทธ. (2545 : 59-103). ไดกลาวถงการจดบรรทดฐานของสงคมตามหลกพทธศาสนาวา สงคมจะมความมนคงและเจรญกาวหนาไปไดกโดยอาศยบคคลในสงคมมศลเปนบรรทดฐานแรก ศลสาหรบคฤหสถหรอฆราวาสผครองเรอน ไดแก ศลหา และศลแปด นอกจากนยงไดกลาวถงบทบาทหนาทสมาชกในสถาบนครอบครวตามหลกพทธศาสนา บดามารดา บตร ภรรยา และสาม มหนาทพงปฏบตตอกนอยางไร พระธรรมปฏก (ป.อ. ปยตโต) (2546) ไดกลาววา พระพทธศาสนาเปนศาสนาแหงการศกษาทนาเอาการศกษาเขามาเปนสาระสาคญ เปนเนอแทของการดาเนนชวต และทาใหการดาเนนชวตของมนษยเปนการศกษา หลกการปฏบตในพระพทธศาสนาทงหมดนเรยกวา มรรค คอ ทางดาเนนชวต มรรคหรอทางดาเนนชวตนเปนจรยธรรมอนประเสรฐ หลกการดาเนนชวตทประเสรฐไดแก มรรค มองค 8 ประการ มสมมาทฏฐ เปนตน และสมมาสมเปนปรโยสาน สมมาทฏฐ สมมาสงกปปะ จดเปนจาพวกหนงเรยกวา ปญญา สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ จดเปนประเภทหนง เรยกวา ศล สมมาวายามะ สมมาสต สมมมาสมาธ จดเปนหมวดหนง เรยกวา สมาธ กลาวไดวา มรรค มองค 8 ประการน จดเปนประเภทได 3 เรยกวา ศล สมาธ ปญญา ซงเรยกชออกอยางหนงวา ไตรสกขา การดาเนนชวตตามหลกพทธศาสนาจงตองดาเนนใหถกตอง โดยปฏบตตามหลกไตรสกขา เพอฝกตนใหดาเนนตามมรรค ทงน มชฌมมาปฏปาทา ไดแก มรรค มองค 8 เปนขอปฏบตกลาง ๆ ไมตงเกนไป ไมหยอนเกนไป พอดทจะนาไปสจดหมายแหงความมชวตทดงาม นอกจากนพระธรรมปฎกไดกลาวถงกรรมวา กรรมทคนทกคนกระทาไมวาชนชนใด ยอมไดรบผลกรรมเสมอเหมอนกนในกาลปจจบนและวนขางหนา เพอใหคนยอมรบความจรงในสภาพปจจบน และมสตในการกระทา มใชงมงายกบกรรมเกาหรอกรรมในอดต เพราะจะทาใหคนยอมจานนกบสภาพปจจบน ทาใหขาดสตและทอถอยตอการประกอบกรรมด คนเราไมสามารถยอนกลบไปแกไขอดตได นอกจากจะทาปจจบนใหดทสด และกรรมในทางพทธศาสนาจะตองม “เจตนา” เปนหลกสาคญ เจตนาหรอเจตนจานงนเปนตวบงช และกาหนดทศทางแหงการกระทาทงหมดของมนษย เปนตน และไดกลาวถงศลสาหรบประชาชนทเปนศลขนพนฐาน คอ ศล 5 เพราะสงคมทอาชญากรรมรายแรงแทบทงหมดเปนเรองของการละเมดศล 5 การขาดศล 5 จะเนองมาจากเหตใดกตามยอมเปนมาตรฐานวดความเสอมโทรมของสงคม เปนตน พระไพศาล วสาโล (2546 : 418-421) กลาวถงการพฒนาคณภาพจตเพอการพฒนาชวตทสามารถนาไปฏบตได เรยกวา ไตรสกขา ไดแก การพฒนาดานความประพฤต ดานจต และดานปญญา โดยใหความสาคญกบวธการพฒนาปจจยภายในเพอใหการดาเนนชวตอยางถกตองนนเกดจากแรงจงใจภายใน การพฒนาคณภาพจตวธหนงทเดนชดคอ สมาธภาวนา สมาธภาวนา หรอ การทากรรมฐานแบบพทธจะเนนใหผปฏบตเฝามองตนจากกายสจต ชวยใหเขาใจธรรมชาตของความรสกนกคดเดนชดขน สมาธภาวนาจงเปนพนฐานสาคญในการมชวตอยางสนโดษ เรยบงาย ไมหมกหมนในสงเสพหรอเปนทาสวตถ โดยมความสขจากภายในหลอเลยงแทน ดงนน จตทมคณภาพจงเหมาะกบประชาสงคมเปนอยางยง

7

2. งานวจยทเกยวของกบพทธธรรม ปรชา คณวฒ (2521) ไดวจยพทธปรชญาเรองกรรมและการใหผลของกรรม โดยศกษาจากพระไตรปฎกและอรรถกถา ผลการวจยพบวา กรรมในพระพทธศาสนาแบงออกเปน 2 ประเภท คอ กรรมตามอรรถาธบายในพระสตร และกรรมตามอรรถาธบายในอรรถกถา และความหมายของกรรมทง 2 ประเภทมไดแตกตางกน เปนเพยงการขยายความซงกนและกนเทานน ในพระสตรแบงกรรมออกเปน 4 ประเภท คอ กรรมดามวบากดา กรรมขาวมวบากขาว กรรมทงดาทงขาวมวบากทงดาทงขาว และกรรมไมดาไมขาวมวบากไมดาไมขาว ซงเปนการแบงโดยอาศยธรรมชาตของกรรมดและกรรมชวเปนเกณฑ ในอรรถกถาไดสรปเปนหลกเกณฑเสยใหมเพออธบายกรรมทใหผลใหชดเจนยงขน โดยแบงกรรมออกเปน 3 ประเภท รวม 12 ชนด คอ กรรมทใหผลตามเวลา (4) กรรมใหผลตามนาหนก (4) และกรรมทใหผลตามหนาท (4) การรเรองกรรมอยางแจมแจงจะทาใหเราเลอกกระทากรรมดในปจจบนชาต และยงสามารถสรางสรรคชวตของเราใหมไดตามกฎแหงกรรม นนคอ เลอกกระทากรรมด ละเวนกรรมชว อลภา อลภาชน (2530) ไดศกษาพทธปรชญาเรองกรรมในนวนยายของกฤษณา อโศกสน โดยศกษานวนยายทแสดงความเชอเรองกรรมอยางเดนชด 5 เรอง คอ บาปสลาย เรอมนษย นาเซาะทราย เมยหลวง และถนนสายเสนหา ผลการศกษาพบวา กฤษณา อโศกสน เชอวากเลสตณหาเปนบอเกดแหงกรรมและวบากกรรม อกทงยงเชอเรองกฎแหงกรรมวา การกระทากรรมดยอมไดด การทากรรมชวยอมไดชว และยงเชอเกยวกบกรรมเกาวา เหตการณในชวตมนษยสวนหนงมผลมาจากกรรมเกา แตกรรมปจจบนมอทธพลเหนอกวากรรมเกา พรรณ บตรบารง (2532) ไดศกษาพทธปรชญาในนวนยายแฮรมน เฮลเส โดยศกษาจากนวนยายเรองสทธารถะ และสเตปเปนวลฟ ผลการศกษาพบวา พทธปรชญามทศนะตอธรรมชาตของมนษยวา โดยสภาพความเปนจรงมนษยรวมอยไดกฎของไตรลกษณ คอ อนจจง ทกขง อนตตา อนหมายถง ความไมเทยง ความเปนทกข และความเปนสงทไมใชตวตน พทธปรชญาจงเสนอใหมนษยแสวงหาความสขขนสง คอ การเขาถงความหลดพน หรอนพพาน อนเปนภาวะทหลดพนจากการเวยนวายตายเกดในสงสารวฏ พทธปรชญามทศนะตอชวตและปญหาของมนษยวามนษยสามารถแกไขปญหาไดดวยปญญา ดวยการดาเนนชวตตามทางสายกลาง โดยใชหลกอรยสจหรอความจรงอนประเสรฐ 4 ประการ คอ ทกข สมทย นโรธ และมรรค เปนแนวทางในการแกปญหา มาฆะศร คหฏฐา (2535) ไดศกษาแนวคดเรองนรกและสวรรคในพทธปรชญาเถรวาท โดยศกษาจากคมภรพระไตรปฎก อรรถกถา ฎกา และอนฎกาของพระพทธศาสนา ผลการศกษาพบวา นรก สวรรค เปนภพภมหนงในสงสารวฏ ทเกยวเนองกบการเวยนวายตายเกดของผยงละกเลสไมได แตไมใชจดหมายของพระพทธศาสนา นรก สวรรค ยงสมพนธกบคาสอนเรองกรรมในแงทเปนสภาพทเกดของบคคลทมารบผลของกรรมด กรรมชว หลงจากตายไปแลว

8

วฒนา มลเมองแสน (2539) ไดศกษานวนยายองพระพทธศาสนาของไทย : วรรณกรรมคาสอนรวมสมย โดยศกษานวนยายองพระพทธศาสนาของนกเขยนนวนยาย 4 คน คอ สชพ ปญญานภาพ “ธรรมโ ฆษ” ทว วรคณ และวศน อนทสระ มผลงานทเปนนวนยายองพทธ-ศาสนา จานวน 22 เรอง ผลการศกษาทเกยวของกบงานวจยนพบวา ลกษณะของกรรมม 3 ระดบ คอ ทาดไดผลด ทาชวไดผลราย ทาในสงทเปนกลาง ๆ กไมไดรบทงผลดและผลราย คอ เปนกลาง ไมสขใจเหมอนการทาความด และไมทกขใจเหมอนการทาความชว อบล เลยววารณ (2542) ไดวจยผลของการฝกอบรมตามแนวพทธตอจตลกษณะและลกษณะทางพทธของบคคลในวยผใหญ เปนการวจยกงทดลองโดยใชกลมตวอยางเปนบคคลในวยผใหญจานวน 93 คน โดยแบงกลมทดลองซงไดรบการฝกอบรมตามแนวพทธในหลกไตรสกขา จานวน 47 คน และกลมควบคม จานวน 46 คน ผลการวจยทเกยวของกบการศกษาครงนพบวา ผเขารบการฝกอบรมในหลกไตรสกขา และเจรญสมาธดวยวธการเจรญสตปฏฐาน มความร ความเขาใจเกยวกบหลกธรรมทางพทธศาสนาเพมขน มความเชอในเรองกฎแหงกรรมมากขน มจตใจทสงบสข เยอกเยนขน มความสานกในบาป บญ คณ โทษ และสานกในพระคณของบดามารดาเพมมากขน และภายหลงจากการฝกอบรมเสรจสน กลบไปประกอบภารกจตาง ๆ แลวพบวา ผเขารบการฝกอบรมมการปฏบตในดานการใหทาน การรกษาศล และการเจรญภาวนาเพมมาขน มวถชวตทเกยวของกบพทธศาสนามากขน เชน มการอานหนงสอธรรมะ สนทนาธรรม ฟงธรรมบรรยาย นอกจากนยงมการปฏบตตอบดามารดาอยางเหมาะสมมากขนดวย ฟน ดอกบว (2543) ไดศกษาเรองแนวคดเกยวกบสงสารวฏ : การเวยนวายตายเกดในพระพทธศาสนา โดยศกษาจากพระไตรปฎกเปนสวนใหญ ผลการศกษาพบวา ในทางพทธ-ศาสนาถอวามสงสารวฏอยจรง และไดใหความหมายแนชดวา เกด-ตาย ในเรองสงสารวฏ หมายถง เกด-ตาย ทางรางกาย สวนวญญาณจะไปถอกาเนดในรางใหม ในภพชาตตาง ๆ ซงในบางครงจะพบวามคนระลกชาตได สวนเหตทสตวตองเวยนวายตายเกดเปนเพราะกรรมทประกอบขนดวยกเลส ตณหา อวชชา จงตองไดรบวบาก คอ ผลของกรรม พระพทธองคจงทรงสอนคนใหกลวบาปเพราะบาปกรรมเปนตวนาไปสนรก แลวทรงสอนใหคนทาบญ เพราะบญจะพาไปเกดสคตภม แตจดหมายสงสดของพระพทธศาสนา คอ พระนพพาน สจตรา จงสถตยวฒนา (2544) ไดวจยพทธธรรมในกวนพนธไทยสมยใหม โดยศกษาจากงานของกว 9 ทาน ผลการวจยพบวา พทธธรรมเปนอทธผลความคดสาคญในการสรางสรรคกวนพนธไทยสมยใหม ความเชอเรองกรรม และกฎแหงกรรม ความเชอเรองบญบาป นรกสวรรค และนพาน การพฒนาตนโดยมงเนนการพฒนาจตใจ ใหมนษยดารงชวตอยอยางเขาใจธรรมชาตของชวตและจตของตนปราศจากทกข ไมเบยดเบยนซงกนและกน เปนอดมคตของพทธธรรม เปนตน เทวณกานต มงปนกลาง (2545) ไดศกษากามนต : กลวธการนาเสนอแนวคดทางพทธศาสนา ผลการศกษาทเกยวของกบงานวจยนพบวา มแนวคดทางพทธศาสนาทปรากฏเดนชดอย 6

9

แนวคด คอ แนวคดเรองความเปนอนจจงของชวต แนวคดเรองสงสารวฏ แนวคดเรองความเชอวาทาดไดด ทาชวไดชว แนวคดเรองปฏจจสมปบาท แนวคดเรองอรยสจ และแนวคดเรองนพพาน โดยมแนวคดหลกวา ความรกนาไปสนพพานได แนวคดหลกนไดชวยรอยเรยงแนวคดยอยอนเปนแนวคดทางพทธศาสนาใหปรากฏสอดแทรกอยในเรองกามนตไดอยางกลมกลน จากเอกสารและงานวจยทกลาวมาขางตน ผวจยจะนามาประกอบเพอเปนแนวทางในการวเคราะหพทธธรรมทปรากฏในนวนยายของ สทสสา ออนคอม

บทท 3 วเคราะหพทธธรรมในนวนยายของ สทสสา ออนคอม

นวนยายชดสตวโลกยอมเปนไปตามกรรมของสทสสา ออนคอม ทผวจยนามาศกษาทงหมด 3 ภาค ประกอบดวย มกกะลผล นารผล และสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม สทสสา ออนคอม มจดมงหมายทจะนาเสนอพทธธรรมคาสอนวาดวยการละชวทงปวงทาความด และทาจตใจใหผองใส อนเปนหลกคาสอนสาคญของพระพทธองค โดยสทสสานาเสนอพทธธรรมขนพนฐานทจะทาใหมนษยอยดวยกนอยางสงบสข และนอมนามาประพฤตปฏบตเพอใหเกดประโยชนสขตอตนเองและนาไปประยกตใชตอบคคลใหถกตองเหมาะสมกบบทบาทและหนาทในสงคม ขณะเดยวกนไดแสดงใหเหนหลกความจรงในพระพทธศาสนาวาบคคลใดทาความดยอมไดรบผลกรรมด บคคลใดทากรรมชวยอมไดรบผลกรรมชว โดยไมอาจหลกหนผลกรรมไปได นอกจากนสทสสายงไดสอดแทรกธรรมปฏบตอนจะนาบคคลสสคตภมในขนตน และมงสความหลดพนอนเปนจดหมายปลายทางคอพระนพพาน ซงเปนจดหมายสงสดของพทธศาสนา

นวนยายชดสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม ม 3 ภาค คอ ภาคท 1 เรองมกกะลผล เปนเรองราวของพระเจรญเมอวยคอเดกชายเจรญ จรญรตน เรมตงแตเดกชายเจรญอาย 6 ขวบ และไดกอกรรมทาเขญไวมากมาย เปนตนวา รบจางเผาบานตาเปลง ยงนก หกขา หกคอนก รบจางตมเตา นอกจากนนยงมนสยชอบเลนการพนน ตอมาเมอโตเปนหนมเจรญจงไดเลกนสยเลนการพนนและเลกการสรางเวรกรรม เมอถงวยเบญจเพศไดบวชเปนพระภกษและจาพรรษาอยทวดพรหมบร และมโอกาสไดไปเรยนวปสสนากรรมฐานจากเจาคณโชดกแหงวดมหาธาต จากนนไดยายมารกษาการณเจาอาวาสทวดปามะมวง ภาคท 2 เรองนารผล เรมตงแตเหตการณทพระเจรญไดมารกษาการณเจาอาวาสทวดปามะมวง การเกบเกยวประสบการณทางจตวญญาณ การชดใชกรรมทกอไวสมยเปนเดก ซงตองเสยงกบความเปนความตายหลายตอหลายครง และไดรบทกขเวทนาจากผลกรรมอยางแสนสาหส ตวอยางเชน การใชกรรมไกทพระเจรญเคยผาไสไกเมอวยเดกเปนเหตใดไกตายหมดทงเลา ซงเปนผลใหพระเจรญตองไสตงเนาและแตกจนเกอบจะเอาชวตไมรอด เปนตน การไดพบพระในปาและไดเรยนวปสสนากรมฐานตามแนวสตปฎฐาน 4 จากพระในปาเพมเตมจากทเคยเรยนวปสสนากรรมฐานจากเจาคณโชดกหรอพระอดมวชชาญาณจนสามารถบรรลธรรมขนสง การไดพบนารผลในถาแหงหนงทประเทศศรลงกา ภาคท 3 เรองสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เปนเรองราวของพระเจรญทไดชวยเหลอผมความทกข โดยสอนใหผปฏบตธรรมไดฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานเพอใหมสตและเกดปญญานาไปใชแกไขปญหาของตน และเรองราวของตวละครทตองชดใชกรรมหนก-เบา แตกตางกนไปตามกรรมทไดกอไว รวมถงพระเจรญทตองชดใชกรรมทเคยรบจางตมเตาและหกคอนกเมอวยเดก

11

ภมหลงตวละคร พระเจรญ เปนตวละครทปรากฎในมกกะลผล นารผล และสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม พระเจรญเมอวยเดกไดกอกรรมทาเขญไวมากมาย นอกจากนนยงมนสยชอบเลนการพนน ตอมาเมอโตเปนหนมเจรญจงไดเลกนสยเลนการพนนและเลกการสรางเวรกรรม เมอถงวยเบญจเพศไดบวชเปนพระภกษและจาพรรษาอยทวดพรหมบร และมโอกาสไดเรยนวปสสนากรรมฐาน ตอมาพระเจรญไดมารกษาการณเจาอาวาสทวดปามะมวงและไดเปดสานกปฏบตวปสสนากรรมฐานทวดมะมวง และไดชดใชกรรมทกอไวสมยเปนเดก พระเจรญไดประพฤตปฏบตตน บาเพญประโยชนแกสงคม ดวยการพฒนาสงคมและพฒนาจตใจคนไปพรอม ๆ กน โดยนาวธปฏบตวปสสนากรรมฐานมาเปนเครองมอในการพฒนาคนและสงคม นอกจากนพระเจรญยงแนะนาใหผมาทาบญรจกนาหลกการปฏบตวปสสนากรรมฐานไปประยกตใชใหเกดประโยชนในชวตประจาวน ยายจาง เปนตวละครทปรากฏในมกกะลผล ยายจางเปนตวละครทสะทอนใหเหนถงการประกอบแตกรรมด ยดหลกธรรมคาสงสอนของพทธองค เปนแนวทางในการดาเนนชวตตลอดจวบจนสนอายขย ยายจางเกดในครอบครวทบรรพบรษนบถอพระพทธศาสนา พอแมพาเขาวดตงแตเดก ๆ ซงทาใหยายจางเปนคนมจตใจเมตตาชอบทาบญใหทานและชวยเหลอแบงปนแกผยากไร กจวตรทยายจางปฏบตมไดขาดคอ การสวดมนตภาวนาเชา-เยน การทาบญตกบาตรตอนเชา และการไปปฏบตธรรมทวดในวนพระ ดงนน ตลอดชวตของยายจางจงดารงอยในกรอบพทธธรรมคาสอนของพทธองคมาโดยตลอด พระบวเฮยว เปนตวละครทปรากฎในสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม พระบวเฮยวเปนพระบวชใหม ซงพระเจรญเปนพระอปชฌาย และอยประจาทวดปามะมวง พระบวเฮยวเปนพระทมความประพฤตดงาม เครงครดในพระวนย โดยทานดแบบอยางทดจากการประพฤตปฏบตตนของพระเจรญซงเปนพระอปชฌาย แตเดมพระบวเฮยวอาศยอยทจงหวดกาฬสนธ พอแมทางานอยในโรงฆาสตว พอมหนาทฆาววฆาควาย แมมหนาทแลเนอ หนง กระดก พระบวเฮยวเกดและโตในโรงฆาสตว ดงนน จงเหนวาการฆาสตวตดชวตเปนเรองธรรมดา เพราะเมอพระบวเฮยวโตเปนหนมกไดชวยพอฆาววควาย กระทงอายไดยสบหาป พระบวเฮยวฝนเหนวดปามะมวงและพระเจรญ ในฝนมเสยงบอกใหพระบวเฮยวมาบวชเพอแกกรรมททา พระบวเฮยวฝนตดตอกนเชนน 3 คน จงไดเลาใหมารดาฟง มารดาจงแนะนาใหลองทาตามฝนด สามเณรทองด เปนตวละครทปรากฎในมกกะลผล เปนสามเณรทไดตดตามพระเจรญไปเรยนวปสสนากรรมฐานกบพระอดมวชชาญาณ หรอเจาคณโชดก จนเจรญวปสสนากรรมฐานสาเรจเปนรปแรกภายในระยะเวลา 5 เดอน ซงใชเวลาเรยนจรง 6 เดอน ซงภายหลงจากทสาเรจวปสสนากรรมฐาน สามเณรทองดสามารถทราบเหตการณลวงหนาวาโยมแมปวย เหตททาใหสามเณรทองดสาเรจ

12

กรรมฐานไดเพราะไมมเรองใหตองกงวลอะไร และกอนหนานเปนเณรทชอบพดตดอาง แตพอไดเรยนวปสสนากรรมฐานแลวกหายจากอาการพดตดอาง แมชกอนทอง เปนตวละครทปรากฎในนารผล เปนแมชอาย 89 ป มาจากวดกระโจมทอง ไดมาขออาศยอยทวดปามะมวงเพราะมเทวดาทสงสถตอยทตนพกลหลงโบสถบอกใหมาอยทวดปามะมวง เมอแมชกอนทองมาอยทวดปามะมวงกไดฝกวปสสนากรรมฐานและสวดมนตกบเทวดาทสงสถตทตนพกลทกคน จนเทวดาครบกาหนดทจะกลบไปสวรรค แมชกอนทองกไดขอลากลบไปเลยงลกหลาน และทาใหลกหลานไดบญจากการปรนนบตรบใชแมชกอนทองซงเปนคนอยในศลธรรม ตอมาไดเสยชวตลงดวยโรคชรา รวมอายได 99 ป ซงเหลออกไมกวนกจะครบรอยป หลานสาวแมชกอนทองไดเลาใหพระเจรญฟงวา แมชกอนทองกนอยเรยบรอยสะอาดสะอาน เลยงงาย สตดไมหลงตาย แมชกอนทองไดสอนลกหลานวาคนทหมนสวดมนตและเจรญกรรมฐาน จะเปนผมสตไมหลงตาย กอนทแมชกอนทองจะเสยชวตไดฝากใหหลานสาวมาบอกพระเจรญวาเจากรรมนายเวรตามมาลางแคน โดยสงไสสกคอแมชชบา มาทาใหพระเจรญเสยชอเสยง พระอดมวชชาญาณ หรอ เจาคณโชดก เปนตวละครทปรากฎในมกกะลผล เปนพระอาจารยอบรมวชาวปสสนากรรมฐานอยทวดมหาธาต ใหกบพระ และสามเณรทมาเขาฝกอบรมกรรมฐาน เปนอาจารยทสอนวปสสนากรรมฐานใหแกพระเจรญ และคอยใหความชวยเหลอพระเจรญตลอดเวลา เพราะเหนวาพระเจรญจะเปนผเผยแผพระพทธศาสนาในอนาคตไดเปนอยางด พระในปา เปนตวละครทปรากฎในมกกะลผลและนารผล เปนพระธดงคทพระเจรญไดพบทจงหวดขอนแกน และตอมาไดเปนพระอาจารยทถายทอดวชาวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 เพมเตมจากทเรยนจากเจาคณโชดก สมภารต เปนตวละครทปรากฎในนารผล เจาอาวาสวดกลางทงเปนบดาของนายสารด ทสมภารตพบกบชายหนมทมาจากปาหมพานต ซงมาขออาศยอยทวดกลางทง 7 วน 7 คน โดยกอนกลบไดมอบนารผลไวให 2 ผล และไดบอกสมภารตวาสมภารตจะมชวตอยอก 3 ป ถาคดจะทาอะไรใหรบทา ระหวางทสมภารตมชวตอย 3 ป ทานไดสรางโบสถและสรางกฏกรรมฐาน 30 หลง แตไมทนไดทาบญฉลองโบสถและกฏกรรมฐาน สมภารตกมรณภาพ โดยกอนทานมรณภาพไดสงทายกวดไววา ถาทานมรณภาพแลวใหเกบนารผลไวใหลกชายคอนายสารดไวดวย นายหมน แซตง เปนตวละครทปรากฎในมกกะลผล เปนหมอจนทชวยชวตหนมเจรญจากการทารายของลกศษยหลวงตาวดโตนด ทจางวานฆาหนมเจรญเพราะไปเหนหลวงตาวดโตนดทาผดวนยสงฆแลวมปาก

13

เสยงกน หลวงตาวดโตนดจงมาแกแคน ซงนายหมนไดพายเรอผานมาเหนพอด โดยไดชวยรกษาพยาบาลหนมเจรญจนหายด และไดสอนหนมเจรญเรองหวใจเศรษฐ ไดแก อ. อา. ก. ส. ซงเปนคายอของธรรมทนาไปสความมทรพย และนายหมนยงทานายหนมเจรญวาหนมเจรญเปนคนมบญวาสนา อนาคตขางหนาจะเปนคนมชอเสยง เถาแกเสง เปนตวละครทปรากฎในสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เปนบดาของคณนายดวงสดา ทมาฝกกรรมฐานจนสามารถสาเรจวชาวปสสนากรรมฐานจนถงขนไดทพยจกษ ซงระหวางทฝกกรรมฐานกมเรองอศจรรยเกดขนกบเถาแกเสงหลายเรอง เชน โจรปลนบานแลวจะฆาเถาแกเสง ตอนนงกรรมฐานแตปนทจะใชยงกลบยงไมออก เถาแกเสงไดชวยฝกสอนการเจรญวปสสนากรรมฐานใหเถาแกบก ตอมาภายหลงเถาแกเสงไดเปดสานกวปสสนากรรมฐานสอนผทสนใจเรยนกรรมฐานอกดวย นายหลอ เปนตวละครทปรากฎในมกกะลผล นารผล และสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เปนผคอยใหความชวยเหลอพระเจรญ ตงแตบวชเปนพระทวดพรหมบร จนพระเจรญไดมาเปนเจาอาวาสทวดปามะมวงและยงไดเผชญชะตากรรมกบพระเจรญหลายครง ไดแก ไปปราบผกบทานพระคร ประสบอบตเหตรถตกเหวและอบตเหตรถชน 2 ครงดวยกน นายหลอยงเคยบวชแกบนใหพระเจรญใหรอดชวตจากโรคไสตงแตกระหวางเดนทางไปอาเภอชะอวดอกดวย แมสะอง เปนตวละครทปรากฏในนารผล แมสะองเปนเมยตาปน มนสยใจคอดราย ชอบลกขโมย เปนตนวา เมอไปชวยงานบญบานใครกแอบหยบพรก หอม กระเทยม หรอสงของตดไมตดมอกลบบาน หรอเมอครงทไปงานบวชหลานชายตาปน กขโมยสรอยทองของญาตตาปนแลวโยนความผดไปใหคนอน โดยไมมใครคดระแวงสงสยแมสะองเลยเพราะตาปนเปนคนรวย นอกจากน แมสะองไดใหลกจางไปเทยวขโมยขาวในลานของคนอน แมสะองคลอดลกตายและไปตกนรกอยนาน เมอแมสะองไดรบสวนกศลทตาปนอทศไปให ยมบาลจงใหกลบมาเกดเพอสรางบญกศลชดใชกรรมทตนไดทาไว เทพกาหลง เปนตวละครทปรากฎในนารผล แมกาหลงเปนคนเฝาบานใหนายอาเภอ ตายเพราะเปนไขทบระด แมกาหลงมความหวงแหนบานทตนเฝามาก เมอตายไปจงเกดเปนเปรตเฝาบานหลงนน และคอยหลอกหลอนพวกทมาอยอาศยจนไมมใครกลาเขามาอยในบานหลงน จงทาใหนายอาเภอตองประกาศขายบานในราคาถก พระเจรญไดเดนทางไปดบานหลงนเพอจะซอมาสรางสานกช และรวาเปรตแมกาหลงอาศยอยในบานนน พระเจรญจงไดชวนใหแมกาหลงไปปฏบตวปสสนากรรมฐานทวดปามะมวง เพอหลดพนจากทคตภม เมอแมกาหลงตามพระเจรญไปปฏบตวปสสนากรรมฐานทวดปามะมวง นางสามารถปฏบตจนหลดพนจากทคตภมสสคตภม กลาวคอ นางหลดพนจากเปรต และไดไปเกดเปนเทพ

14

อดตผใหญบาน เปนตวละครทปรากฏในมกกะลผล เปนคนทพาพระเจรญไปพบกบพระในปาจากขาวลอเรอง “พระยดเหรยญ” โดยอดตผใหญบานไดเลาทมาของพระยดเหรยญวา พอของอดตผใหญบานเคยเปนกานน และไดรบพระราชทานบรรดาศกดจากพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวใหเปนขน พรอมทงพระราชทานกลองยาทองเหลอง ซงกนกลองมเหรยญซอนอย จนกระทงพระในปาทกวาใหเอาไปบชาเพราะเปนเหรยญพระราชทานทพระราชาทรงใหบาเหนจรางวลแกผใหญบานและกานนททางานด ซงในเหรยญมเลขอย 3 ตว กเอาไปซอหวย แลวถกตด ๆ กน 3 งวด คนกเลยเอาไปพดตอเรอย ๆ จนกลายเปน “พระยดเหรยญได” นางแตม เปนตวละครทปรากฏในนารผล เปนภรรยาของกานนเขยว อดตผใหญบานทตกกระไดบานแลวลมปวยอย 3 เดอน จงเสยชวต แตไมมใครรวานางแตมเปนคนถบกานนเขยวตกกระไดบาน พอนางแตมมาฝกกรรมฐานกบพระเจรญกปฏบตไมกาวหนา พระเจรญจงใหนางแตมทาพธขอขมากานนเขยวทเสย ชวตไปแลว หลงจากทาพธขอขมาและขออโหสกรรมแลว ปรากฏวานางแตมปฏบตวปสสนากรรมฐานไดกาวหนาขน โดยนางแตมสามารถเขาผลสมาบตไดนานถง 12 ชวโมง ตอมาในภายหลงนางแตมไมสามารถฝนกฎแหงกรรมได นางแตมไดเสยชวตจากการเปนลมหนามดตกบนไดบานคอหกตาย คณนายลาไย เปนตวละครทปรากฏในสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เปนภรรยาครวงษ บานอยจงหวดอางทอง ครวงษเปนคนเจาช กนเหลาเมาทกวน สวนคณนายลาไยเปนคนปากจด ภายหลงคณนายลาไยมาปรกษาพระเจรญเรองสามเจาช พระเจรญจงแนะนาใหมาฝกกรรมฐานทวดปามะมวง เปนเวลา 7 วน แตความทคณนายลาไยไมไดเรยนหนงสอจงเปนอปสรรคในการสอนวปสสนากรรมฐาน คอเดนจงกรมไมไดเพราะไมรจกขางขวากบขางซาย ทานพระครเจรญจงแกปญหาโดยใหบทสวดพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ และพาหงมหากา โดยใหลกชายของคณนายลาไยไปสอนใหทองจนจาไดในเวลา 1 เดอน จนสตดขน เมอสมาธและสตดขนจากทเคยชอบดากเลกดา และภายหลงกสามารถเดนจงกรม นงสมาธไดเองเพราะความมสต ภายหลงนายวงษเลกนสยเจาช เลกกนเหลา หนมาถอศลกนเพล ครอบครวคหบด เปนตวละครทปรากฏในสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เปนครอบครวเศรษฐทรารวยจากการทางานทจรตคอคายาเสพตดขามชาต จนกระทงลกชายคนโตของคหบดตดยาเสพตดจนเลกไมได ซงเรยนอยทอเมรกาแลวมาขอความชวยเหลอจากพระเจรญ โดยพระเจรญแนะนาใหมาฝกเจรญกรรมฐานกนทงครอบครว ถาไมฝกลกชายทเหลออก 3 คน จะตดยา คหบดและครอบครวจงมาฝกกรรมฐานจนสาเรจ แตไมสามารถชวยเหลอลกคนโตทตดยาอยอเมรกาได ภายหลงคหบดไดเลกทาธรกจคายาเสพตด หนมาฝกกรรมฐานจงทาใหชวตดขน

15

อาจารยชต เปนตวละครทปรากฏในสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เคยเปนอาจารยสอนทวทยาลยเกษตรกรรมทจงหวดเชยงใหม ไดปวยเปนโรคมะเรงตอมนาเหลอง และผานการผาตดมาแลว 2 ครง แตกไมหายจงไดลาออกเพอมาขอความชวยเหลอจากพระเจรญ โดยทานแนะนาใหฝกวปสสนากรรมฐาน ซงระหวางทฝกกรรมฐานอาจารยชตสามารถระลกชาตไดวาตอนเรยนหลกสตร “วธการฆาสตว” โดยใชมดแทงคอสตวตาง ๆ กวาจะจบหลกสตรไดฆาสตวตายประมาณหลายรอยตว จงทาใหอาจารยชตปวยเปนมะเรงตอมนาเหลอง แลวอาจารยชตกไดหายปวยจากโรคมะเรงตอมนาเหลองเพราะไดขออโหสกรรมจากเจากรรมนายเวร ภายหลงอาจารยชตไดไปบวชพระทวดใกลบาน เพราะหลงจากนน 3 ป ภรรยาของอาจารยชตไดเสยชวตดวยโรคมะเรง หลวงตาเฟอง เปนตวละครทปรากฏในนารผล เปนขาราชการบานาญ ปลดเกษยณได 2 ป ภรรยากใหมาบวชทวดปามะมวง บวชได 2 พรรษา พระเจรญกมารกษาการเจาอาวาสวดปามะมวง หลวงตาเฟองไมคอยอยวด ชอบกลบบานไปหาลก-ภรรยาตอนเมอฉนเพลเสรจ แลวจงกลบวดในตอนเยน และชอบขโมยของวดไปฝากลกหลานเปนประจา แตไดมาเปลยนนสยในภายหลง คอเรมทาวตรเชา ตอจากนนกไดมรณภาพทบานของหลวงตาเฟองเอง หลงจากทหลวงตาเฟองมรณภาพ ไดไปเกดเปนเปรตอยทวดปามะมวง อย 10 ป แลวไดมาขอสวนบญกบอาจารยสฤษดทมาฝกกรรมฐานทวดปามะมวง วาใหชวยไปบอกพระเจรญวาชวยทาบญถวายผาไตรมาใหดวย และเวลาทอาจารยสฤษดเจรญกรรมฐานชวยแผเมตตาอทศสวนกศลใหแกตนดวย ตนจะไดไปเกด แมชแดง เปนตวละครทปรากฏในนารผล เปนแมชทมาอาศยอยทวดปามะมวงแตไมเคยชวยงานวดเลย อางวาสงขารไมไหวแกแลว ใชชวตไปแตละวนดวยการกนกบนอน เขากบใครไมไดเพราะขเกยจ โลภะเรองการกน สกปรก เหนแกตว ซงสรางความอดอดใหกบแมชดวยกน ตอมาภายหลงแมชแดงไดเสยชวตลงตามลาพงดวยจตทไมเปนสมาธและไมมสตเพราะไมเคยฝกกรรมฐาน จนไปไดยนเสยงสนขหลงอานทรองครางเพราะจะออกลกทาใหแมชแดงเกดความราคาญจงปลอยใหจตไปพวพนอยกบเสยงรองของสนข จนกระทงขาดใจตาย เปนเวลาเดยวกบทสนขไดออกลก แมชแดงจงไดไปเกดเปนลกสนขจากมนสสภมไปถอกาเนดในดรจฉานภม ซงลกสนขทแมชแดงไปเกดเปนตวสขาว มพฤตกรรมเหมอนแมชแดงทกอยาง นางกมหง เปนตวละครทปรากฏในสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เปนเศรษฐทรารวยมาจากการโกงเงนลกคาจากการคาขาย และโกงลกหนจากการออกเงนก ซงเธอสะสมบาปไวมากตงแตสาวจนแก จนถงเวลาทเธอใกลเสยชวต ลกหลานไมไดสนใจมาดแล หวงแตจะแยงสมบตกน โดยเรงใหนางกมหงรบยกมรดกใหลก ๆ นางกมหงไดนอนปวยมานานจนมหนอนขนทแผนหลง ทง ๆ ทยงไมตาย แตกลบมหนอนขนทตว และสงกลนเหมนเหมอนซากศพ ถงตอนนทาใหนางกมหงรวาลกหลานไมได

16

รกและหวงเธอเลย มแตหวงจะเอาสมบตของนาง โดยกอนทนางกมหงจะเสยชวตพระเจรญไดบอกใหนางกมหงขออโหสกรรมจากเจากรรมนายเวร แลวสอนใหลกหลานเลกหากนในทางทจรตและใหชวยกนทาบญทาทานแลวอทศสวนกศลไปใหเธอดวย สตรทศล เปนตวละครทปรากฎในสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม สตรผนเปนคนทศลคอรกษาศล 5 ไมไดซกขอเดยว หนาตาของหลอนเหมอนคนใกลตาย ซงเปนสญญาณมรณะ แลวอย ๆ หลอนกลมลงศรษะฟาดพนไมกนาทตอมา กไดเกดหนอนตวเทาเมดขาวสกไตยวเยยออกมาจากปาก จมก ทวารหนกและทวารเบา แลวรางของหลอนกเนาเดยวนน และสงกลนเหมนคละคลงไปทว ผวจยไดทาการวเคราะหตวละคร 22 ตวทแสดงพทธธรรมปรากฏเดนชด 15 หลกธรรม โดยแยกได 2 หมวด ดงตอไปน หมวดท 1 ปรมตถธรรม 3.1 ไตรลกษณ 3.2 ปฏจจสมปบาท 3.3 กรรม 3.4 พระนพพาน 3.5 อรยสจ 4 หมวดท 2 จรยธรรม 3.6 ทฏฐธมมกตถสงวตตนกธรรม 3.7 บญกรยา 3.8 สมชวธรรม 4 3.9 อบายมข 6 3.10 สปปรสธรรม 7 3.11 กลยาณมตรธรรม 7 3.12 มงคลสตร 3.13 สงคหวตถ 4 3.14 พรหมวหาร 4 3.15 หรโอตตปปะ

หมวดท 1 ปรมตถธรรม ความหมายของปรมตถธรรม พระธรรมปฎกไดกลาววา ปรมตถธรรมคอธรรมอนประโยชนสงสด จดหมายสงสด คอ พระนพพาน

17

สจตรา ออนคอม (2545 : 113). ไดกลาววา ปรมตถธรรมคอธรรมอนเปนประโยชนสงสดหรอประโยชนทเปนสาระแทของชวตซงเปนจดหมายขนสดทายทชวตควรจะเขาถง พระพทธองคทรงชใหเหนวา ชาต ชรา พยาธ มรณะ เปนทกข และทกขนเปนสงทเวยนวายไมรจกสนสด ทาใหเกดเบอหนายในทกขแลวหาทางหนจากทกขนน ปรมตถธรรม ทสทสสา ออนคอม นาเสนอในนวนยายทง 3 ภาค ประกอบดวยธรรมะตาง ๆ ดงน 3.1 ไตรลกษณ พระธรรมปฏก (2546 : 76) ไดอธบายความหมายไตรลกษณ วา “หมายถง ลกษณะ 3 อาการทเปนเครองกาหนดหมาย 3 อยาง อนใหรถงความจรงของสภาวธรรมทงหลายทเปนอยางนน ๆ ตามธรรมดาของมน” ลกษณะ 3 คอ 1. อนจจตา ความเปนของไมเทยง 2. ทกขตา ความเปนทกข 3. อนตตตา ความเปนของไมใชตน สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอกฎไตรลกษณผานตวละคร รวม 5 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. พระในปา 3. สมภารต 4. หลวงตาเฟอง 5. แมชแดง พระเจรญ เมอครงทพระเจรญซงในเวลานนคอหนมเจรญ โดยสารเรอกลบบานบางมวงหมพรอมกบบดา หนมเจรญกหวนคดถงวนแรกทตนเดนทางเขากรงเทพฯ พรอมกบนายกรรเชยงเพอนรก ความ-รสกในเวลานนแตกตางกบวนทเดนทางออกจากกรงเทพฯ โดยสนเชง เพราะในวนนนทงหนมเจรญและเพอนรกตางมความสขและตนเตนกบการเดนทาง แตวนนหนมเจรญตองเดนทางกลบโดยไมมเพอนรก เพราะนายกรรเชยงตองจบชวตลงอยางไมคาดคด ตอมา คณสายทพยทหนมเจรญสนทสนมดวยกตองจบชวตลงดวยโรคอหวา และไมนานหลวงธาราซงเปนปของหนมเจรญ กตองจากไปดวยโรคชรา เหตการณในครงนนจงทาใหหนมเจรญอดคดถงยายไมไดวา สกวนหนงยายจางกตองจากไปอนเปนกฎธรรมชาตของชวต หนมเจรญเกดความรสกเบอหนายแตกไมสามารถหาทางออกใหแกตนเองได ดงความวา

“...เขาหวนคดถงวนแรกทเดนทางเขาบางกอก ความรสกวนนนกบวนนชางตางกนลบลบ ทงทเจาของความรสกเหลานนเปนคนเดยวกน ภาพหนมกรรเชยงทดตนตาตนใจกบการไดมาเหน

18

เมองฟาเมองสวรรค แลวกตองมาจบชวตลงอยางทไมมผใดคาดคดมากอน เรองราวของหนมกรรเชยงเลอนไปแลวกมภาพคณสายทพยเขามาแทน สาวนอยผมความซกซนและยดตดกบคแฝดราวกบเปนคนเดยวกน ชายหนมไดประจกษถงสจธรรมของชวตอกอยางหนง คณสายทพยมาพรอม ๆ กบคณสายทอง แตเวลาไปกลบไปคนเดยว ไมสามารถเอาอกคนไปดวยไดแมรกแสนรก สงทเกดขนกบคณสายทพยนาจะเปนอทาหรณสอนใจคนทงหลายไดวา ไมควรยดตดถอมนกบอะไร ๆ ในโลก ไมวาจะเปนบคคลหรอวตถสงของกตาม จากคณสายทพย ชายหนมกเหนภาพหลวงธารา แมทานจะมชอเสยงเปนทรจกของคนทวไป หากทานกไมสามารถฝนกฎธรรมชาตได นกระมงทยายมกพดเสมอ ๆ วาสงทงหลายเปนอนจจง ทกขง อนตตา ...หนมเจรญไดประจกษในความเปนอนจจงของชวตอกครง เขาหวนคดไปถงยายผซงอกไมนานกจกตองตกอยภายใตกฎธรรมชาตแบบเดยวกนน ชายหนมเรมเบอหนายในความไมเทยงแทแนนอน หากกมรวาจะไปใหพนจากสภาวะเชนนไดอยางไร” (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 434-436).

จากเหตการณดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา สรรพสงทเกดขนในโลกนลวนอยภายใตกฎธรรมชาตหรอกฎไตรลกษณ กลาวคอ ทกสงเมอมเกดขน ตงอย และดบสนเสอมสลายไปตามเหตปจจยของมน ดงนน สทสสา ออนคอม จงเนนวามนษยควรทจะรเทาทนความเปนอนจจง ทกขง อนตตา ดารงชวตอยอยางมสตและไมประมาท เมอครงทพระเจรญเรมเรยนการปฏบตวปสสนากรรมฐานจากหลวงพอเดม ขณะพระเจรญปฏบตกรรมฐานไดเกดสภาวธรรมเหนรางสงขารเปนนาเหลอง เปนกองกระดก พระเจรญยงไมเขาใจในสภาวธรรมในเวลานนวา แทจรงแลวคอการแสดงการเกดขน ตงอย ดบไปของสงขาร ดงความวา

“นาเสยดายท ‘บารม’ ของพระเจรญยงไมถงขน ดวยวายงมไดอบรมปญญา มฉะนนแลวทานคงจะยกจตขนพจารณาไตรลกษณ เหนการเกดขน ตงอย ดบไป ของสงขารธรรม วาเปนอนจจง ทกขง อนตตา จตกจะกาวขามจาก ‘โลกยะ’ ไปส ‘โลกตระ’ เพราะเกดปญญารแจงเหนจรงในกองการสงขารทงหลาย แตถงแมจะมไดบรรลถงขน ‘โลกตระ’ ทานกตดสนใจไดแลว ทานจะยงไมลาสกขากอน” (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 573).

จากตวอยางดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลทยงไมบรรลจดหมายในการปฏบตกรรมฐานจงยงไมเกดปญญาในขนทจะเขาใจหรอมองเหนกฎไตรลกษณวา สงขารและสงทงหลายทงปวงทเกดขนลวนไมเทยง ไมยงยน มเกดขน ตงอย และดบไปในทสด บคคลจงควรทาความเขาใจหลกความจรงนเพอจะไดไมเปนทกข

19

และเมอพระเจรญไดเรยนวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 จากพระในปาเมอครงทพระเจรญออกธดงควตรในปาดงพระยาเยน การอบรมกาย วาจา ใจ ดวยศล สมาธ ปญญา ในครงนทาใหพระเจรญสามารถพจารณาสภาวธรรมทเกดขน และไดเหนความสนไป ความเสอมไป ความเกดขนแลวดบไปของเวทนาหรอความทกข ซงเปนการเกดขน ตงอย ดบไปตามเหตปจจย ทานจงไมไปยดตดกบสงเหลานน ดงความวา

“หนาทของทานในขณะน กคอ ใชสตพจารณาเวทนา หรอทเรยกภาษาธรรมวา ‘เวทนานปสสนา’ คอ การตามดเวทนา ตามรเวทนาของตน เมอเสวยสขเวทยา กรวาเสวยสขเวทนา เมอเสวยทกขเวทนา กรวาเสวยทกขเวทนา เมอเสวยอทกขมสขเวทนา กรวาเสวยอทกขมสขเวทนา เมอเสวยสขเวทนา ทกขเวทนา อทกขมสขเวทนาเจอดวยอามสกร เมอพจารณาเวทยาอยอยางน ยอมเหนธรรมดาอยอยางหนง คอ ความสนไป ความเสอมไป ความเกดขนแลวดบไปของเวทนา ยอมเหนแจงวามนสกแตวาเปนเวทนาซงมการเกดขน ตงอย ดบไปตามเหตปจจย จงเปนผไมยดมนถอมนอะไร ๆ ในโลก มชวตเบาสบาย” (นารผล เลม 2. 2545 : 785-786).

จากตวอยางขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลทไดรบการอบรมศล สมาธ ปญญาดวยการเจรญวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 ยอมเกดปญญา พจารณาเหนสภาวธรรมตามความเปนจรงทเกดขน และสามารถใชปญญากาวขามสภาวธรรมนนไดดวยเหนวา สภาวะทเกดขนเปนไปตามกฎธรรมชาต กลาวคอ เมอเกดขน ตงอย และดบไปตามเหตปจจย บคคลจงไมควรยดมนถอมนตอสงใด นอกจากการปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 แลว พระเจรญยงไดเปนผสอนการปฏบตวปสสนาและคอยตรวจสอบอารมณ และตอบคาถามของผปฏบตธรรม เมอเกดสภาวธรรมขณะปฏบตวปสสนา ดงความวา

“หมายความวา เวทนามนเปนอนจจง ทกขง อนตตา เชนเดยวกบสรรพสงทงหลาย นนคอ มนไมเทยงทนอยในสภาพเดมไมได และปราศจากตวตนทเทยงแท พดใหเขาใจงายเขากคอ มนมลกษณะเกดขนตงอย แลวกดบไปจงไมมอะไรใหยด ฉะนน เวทนานปสสนาสตปฏฐานกคอ การใชสตตามดเวทนาและกาหนดรเวทนาในขณะนน ๆ วา มนสข ทกข หรอเฉย ๆ แลวกจะเหนความเปลยนแปลงของมนเหมอนกบเวลาเธอนง เมอปวดกเปนทกขเวทนา เธอกกาหนด ‘ปวดหนอ’ แลวกวางมนเสย ไมไปจบไปยด ประเดยวมนกหายไปเอง” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 45).

20

จากคาอธบายหลกธรรมดงกลาวขางตนสทสสาไดชใหเหนวา บคคลไมควรยดตดกบสงใด เพราะทกสงทเกดขนลวนมการเปลยนแปลงไปตามเหตปจจย ไมมใครสามารถบงคบบญชามนได ดงเชน เวทนาทเกดขนขณะปฏบตวปสสนากรรมฐานมนเปนสงทปราศจากตวตนทแทจรง มนเกดขน ตงอย และดบไปตามเหตปจจย บคคลผปฏบตจงไมควรไปยดมนในเวทนา ควรมสตกาหนดรเวทนากจะเหนความเปลยนแปลงและสญสลายไปในทสดไมมอะไรใหยดตด และพระเจรญยงไดเตอนสตใหพระลกวดดารงตนดวยความไมประมาท เพราะไมมอะไรแนนอน ในชวตจรงไมควรยดตดกบสงใด ดงความวา

“เธอไมรอะไร คนชวนนแหละนาสงสาร เพราะเขาไมรวานรกกาลงรอเขาอย กเลยประมาทมวเมาในชวต คนทกวนนมกจะตงอยในความประมาทกนเสยเปนสวนใหญ นาเสยดายทเกดมาเปนมนษย แตไมไดใชความเปนมนษยใหเกดประโยชนอยางแทจรง” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 178).

จากคาพดของตวละครขางตนสทสสาสะทอนใหเหนวา บคคลทประมาทมวเมาในชวตยอมไมเหนคณคาของเวลาทมอย และไมไดตระหนกถงคณคาชวตทดารงอยเปนเพยงชวงเวลาหนงและทสดกแตกดบไปตามเหตปจจย ชวงเวลาทมชวตอยจงไมไดสรางสมความดงามใหเกดขนแกตนและสงคม ถอไดวาเปนบคคลทไรคาอยางแทจรง ดงนนบคคลจงควรเรงสรางคณประโยชนและความดงามใหแกตนและสงคม จงไมควรปลอยเวลาโอกาสใหสญเสยไปโดยเปลาประโยชน พระในปา พระในปาเปนตวละครทไมปรากฏภมหลงวาเปนใคร มาจากไหน “พระในปา” เปนชอเรยกทพระเจรญใชแทนชอเมอจะกลาวถงพระรปน พระเจรญไดพบ “พระในปา” ครงแรกทปาแหงหนงในจงหวดของแกน ตอมาเมอพระเจรญออกธรดงควตรทปาดงพระยาเยนไดพบพระในปาอกครง ตามททานไดบอกพระเจรญไว “พระในปา” ไดใหความรเพมเตมในการปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 และควบคมดแลการปฏบตของพระเจรญอยางเครงครด “พระในปา” ไดสอนใหพระเจรญไดเขาใจวาในการปฏบต เราไมควรยดมนผกตดกบสงใด ๆ แมธรรมกไมพงยดถอไว ดงความวา

“...เราไมตองการใหใครรวาเราเปนใคร มาจากไหน เพราะจะทาใหเกดความยดมนผกตดในตวบคคล แทนทจะสนใจเรองการปฏบตธรรม... การยดตดกบตวบคคลทาใหเสยเวลาและโอกาส โดยสภาวธรรมจรง ๆ แลว แมธรรมกไมพงยด เมอยงปฏบตอยกตองอาศยธรรมเปนเครองนาสความหลดพน ตอเมอหลดพนแลว กไมจาเปนตองยด เพราะ ‘สพเพ ธมมา อนตตา-ธรรมทงหลายปราศจากตวตนทเทยงแท’ เมอปฏบตถงขนโลกต-ตระแลวกเปนอนตองปลอยวาง ไมยดตดแมในธรรม ทเราพดมานไมใชเราคดขนเองนะ แตเปนคาสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา พระพทธองคตรส

21

วา ‘สพเพ ธมมา นาล อภนเวเสยย-ธรรมทงปวงไมควรยดมนถอมน’ (นารผล เลม 2. 2545 : 857).

พระในปาไดแสดงความหวงใยตอบคคลทตดอยกบความสะดวกสบายทางกาย และหลงผดวานนเปนตวตนทแทจรงของเขา แทจรงแลวไมวากายหรอใจตางกไมมตวตนทเทยงแทแนนอน ดงความวา

“. . .เขาเปนทาสของกาย แสวงหาวตถมาปรนเปรอกาย ตดอยกบความสะดวกสบายทางกาย ซงเขาหลงผดวานนเปนตวตนทแทจรงของเขา ซงหากมองในแงปรมตถ ไมวากายหรอใจตางกปราศจากตวตนทเทยงแท ดงมพระพทธวจนะตรสรบรองไววา ‘สพเพ ธมมา อนตตา-ธรรมทงหลายทงปวงปราศจากตวตนทเทยงแท’ ความทกขของมนษยเกดจากความยดมน เชน ไปยดวานเปนเรา นเปนของเรา สรางอตตาตวตนขนมา ทงทโดยปรมตถแลว อตตาตวตนทพวกเขาพากนยดตดถอมนนนหาไดมไม นาเปนหวงนะ” (นารผล เลม 2. 2545 : 878-879).

จากการอธบายหลกธรรมดงกลาวขางตนสทสสาไดชใหเหนวา ความทกขของมนษยแทจรงแลวเกดจากการหลงผดไปสรางความรสกนกคดยดตดในรปกายและหลงเขาใจวานนคอตวตนของตน จงยดถอในตวตนอยางเหนยวแนนจนเกดความทกข ทกขทไมรเทาทนความเปนจรงซงเปนทกขทเกดจากความไมเขาใจหลกความจรงไปธรรมชาตวา สงทงหลายทงปวงลวนดารงอยไดชวคราว ไมมสงใดคงอยเทยงแท และจรงยงยนได บคคลทหลงอยในวงวนนจงประมาทมวเมาในชวต สมภารต สมภารตเปนเจาอาวาสวดกลางทง และเปนพระปฏบตทเครงครดในวนยสงฆ ไดอธบายขอธรรมะใหญาตโยมทมาชวยดแลการสรางพระอโบสถเกยวกบความไมเขาใจธรรมชาตของโลกและชวตจงตงอยในความประมาท โดยคดวาตนนนตองอายยนและไมเคยคดถงเรองความตาย สมภารตไดชใหเหนโทษของความประมาทและเตอนสตญาตโยมเหลานนใหดารงตนอยางมสต ตงอยในความไมประมาท ดงความวา

“…ผไมประมาทพงระลกถงความตายอยเนอง ๆ พงพจารณาใหเหนตามความจรงวาชวตเปนของไมยงยน ความตายเปนของยงยน เราจะตองตายแนเพราะชวตของเรามความตายเปนทสด ชวตเปนของไมเทยง ความตายเปนของเทยง หรอจะภาวนาวา ‘ความตายจกม อนทรยจกขาด’ กได เมอพจารณาหรอภาวนาดงนเนอง ๆ แลว จกเปนผไมกลวตอความตาย พรอมทจะตายอยตลอดเวลา เมอทาไดอยางนกจะไมทาบาป ไมถกชกจงไปดวยอานาจของกเลส... (นารผล เลม 1. 2545 : 419).

22

จากตวอยางดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลทเขาใจหลกความจรงของไตรลกษณ จะมองเหนความเปนจรงในชวตวาสงทเทยงแทแนนอนคอความตาย เพราะทกชวตเมอเกดแลวกตองตายไมมใครหลกหนความตายได และความตายเปนสงทไมนากลว ดงนนบคคลทฝกสตดแลวยอมไมประมาทในชวต ไมหลงไปตามการชกจงของกเลสอนเปนผลใหไมทาบาป สมภารตยงไดขยายความยกตวอยางเพอใหญาตโยมเขาใจเรองความประมาท วา

“...ประมาทตรงทโยมจะไมขวนขวาย ไมเรงทาความด เพราะคดวาเราจะอยตอไปอกนาน ยงไมตองทาความดกได ไวใกลจะตายคอยทา การคดอยางนนเทากบตงอยในความประมาท เพราะในความเปนจรงเราไมสามารถรไดวา เราจะมชวตอยตอไปไดอกนานเทาไร..” (นารผล เลม 1. 2545 : 420).

จากตวอยางดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลทดาเนนชวตดวยความประมาทมกจะไมเหนคณคาและความสาคญของเวลาทผานไป เพลดเพลนกบความสขสบายขาดความกระตอรอรนทจะขวนขวายสรางความด ดวยความหลงผดวาชวงชวตยงอยอกยาวนาน แทจรงแลวชวตจะดารงอยไดยาวนานแคไหนลวนเปนสงพยากรณไมได ดงนนบคคลจงไมควรประมาทในชวต หลวงตาเฟอง หลวงตาเฟองเปนพระในวดปามะมวงดารงชวตสมณเพศดวยความประมาท เมอตายไปเปนเปรตคอยขอสวนบญจากผมาปฏบตธรรมทวด เปรตหลวงตาเฟองไดยกตวอยางพฤตกรรมของตนทตงอยในความประมาทเปนอทาหรณสอนใจเพอใหผปฏบตธรรมไมประมาทในชวต ดงความวา

“...อาตมาตองขอขอบใจโยมเปนอยางมาก ขอใหโยมจงตงอกตงใจปฏบตตอไป ทางนเปนทางทประเสรฐทสดแลว อาตมายงนกเสยดายเวลาทผานมาทมวหลงประมาทมวเมาในชวต จงตองมาตกระกาลาบากอยางน กวาจะรสกตวกสายเกนไปเสยแลว จงอยาไดเอาเยยงอยางอาตมาเลย นถาไดไปเกดเปนมนษยอกครง อาตมาจะเจรญสตปฏฐาน 4 ไปจนตลอดชวตทเดยว จะไมประมาทมวเมาอกแลว เขดแลว อาตมาลาละนะโยม” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 91-101).

จากคาพดของตวละครดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลทปลอยเวลาใหสญเปลากบการประมาทมวเมาในชวต ยอมไดรบผลของความประมาทดวยความทกขเวทนาอยางแสนสาหส เมอสานกไดสายเกนไป ดงเชนหลวงตาเฟองทหลงเพลนอยกบความสขสบาย ไมเหนความสาคญของการเจรญสตปฏฐาน 4 แตเมอสานกได วนเวลากไมอาจยอนกลบมาใหปรบปรงแกไขในขอผดพลาดได

23

แมชแดง แมชแดงเปนแมชทมาอาศยอยในวดปามะมวง เปนแมชเพยงแคการโกนหวนงหมผาขาว เปนผตงอยในความประมาทไมสนใจในเรองการถอศลปฏบตธรรม เมอถงวาระสดทายของชวตจงขาดสตประคองจตของตนไมได เพราะไมเคยปฏบตธรรม จนเปนเหตใหไปเกดเปนลกสนขเพราะความประมาทในชวต ดงความวา

“ในความรสกทแสนจะอดอดขดของนน แมชวยหาสบเศษพยายามนกถงคาสอนของสมภาร ททานสอนใหกาหนดลมหายใจโดยบรกรรมวา ‘พอง-หนอ ยบ-หนอ’ แตเพราะมไดใสใจฝกฝนจงทาไมได... เพงจะรตววาไดดาเนนชวตผดพลาด ตงอยในความประมาทมาโดยตลอด ครนจะกลบเนอกลบตวกสายเกนแก ดวยวาความตายกาลงคนคลานเขามาทกขณะ นกเสยดายเวลาทผานไปโดยมไดทาประโยชนอนใดใหบงเกดขน ไมวาจะเปนประโยชนตนหรอประโยชนผอน ชางนาอนาถแทหนอ” (นารผล เลม 1. 2545 : 156-159).

จากตวอยางดงกลาวขางตน สทสสาไดชใหเหนวา การทบคคลหลงใหลเพลดเพลนอยกบความสขสบาย ปลอยปละละเลยกจทพงกระทา ไมเหนคณคาของเวลาทมอย นบเปนผทตงอยในความประมาท เพราะเมอภยมาถงตวกไมอาจชวยเหลอตนเองใหพนภยได ดงเชนแมชแดง ทดาเนนชวตผดพลาดตงอยในความประมาท เมอสานกไดกสายเกนไปเพราะไมอาจยอนเวลาไปแกไขสงทผดพลาดในอดตได อาจกลาวไดวา ไตรลกษณไดแสดงใหเหนถงสรรพสงทงปวงไมเทยงแทแนนอน นนคอ อนจจง (ความไมเทยง) ทกขง (ความเปนทกข) อนตตา (ความไมมตวตน) ยอมมการเสอมสลายไปในทสด ไมมสงใดจรง ดงนน มนษยไมควรหลงหรอยดตดในวตถสงของ และใหพจารณาตามสงทเกดขน รเทาทน ทาใหเขาใจในความเปนธรรมดาของโลก จะไดไมประมาทในชวต และดาเนนชวตไปตามแนวทางทถกตองได 3.2 ปฏจจสมปบาท คาวา “ปฏจจสมปบาท” มาจากคาวา ปฏจจ ซงแปลวา อาศย กบ สมปบาท แปลวา เกดขนพรอม ปฏจจสมปบาท จงแปลวา สภาพทอาศยกนและกนแลวเกดขน (พทธทาสภกข. 2517 : 4) เพราะตามหลกพระพทธศาสนา ผลยอมเกดขนจากเหต ไมมอะไรเกดขนลอย ๆ โดยปราศจากเหตปจจย มนจะเกดขนตอเมอมเหตปจจยมาทาใหเกดขนเทานน (สจตรา ออนคอม. 2545 : 120) ปฏจจสมปบาท มองค 12 ดงตอไปน 1. อวชชา ความไมร 2. สงขาร สภาพทปรงแตง 3. วญญาณ ความรแจงอารมณ 4. นามรป ไดแก เวทนา สญญา เจตนา ผสสะ มนสการ+รป

24

5. สฬายตนะ อายตนะ 6 (จกข-ตา, โสตะ-ห, ฆานะ-จมก, ชวหา-ลน, กาย-กาย, มโน-ใจ) 6. ผสสะ ความกระทบ ความประจวบ 7. เวทนา ความเสวยอารมณ ไดแก เวทนา 6 8. ตณหา ความทะเยออยาก 9. อปาทาน ความยดมน 10. ภพ ภาวะชวต 11. ชาต ความเกด 12. ชรามรณะ ความแกและความตาย (พระธรรมปฎก. 2546 : 340) พระพรหมคณาภรณ (2547 : 46) ไดอธบายหลกเหตปจจยในพระพทธศาสนา กคอ หลกปฏจจสมปบาทและกรรมกเปนสวนหนงในหลกปฏจจสมปบาทนน องค 12 ของปฏจจสมปบาท หรอปจจยาการนน จาแนกตามหนาทของมนในวงจร ประมวลเขาแลวกเปน 3 สวน คอ เปนกเลส กรรม และวบาก จะเหนวา กรรมเปนสวนหนงในปฏจจสมปบาทนน คอสวนทเรยกวากรรมในวงจรทเรยกวา วฏฏะ 3 หรอ “ไตรวฏฏ” ไดแก กเลส กรรม วบาก หมวดท 1 อวชชา ตณหา อปาทาน เรยกวา เปนกเลส หมวดท 2 สงขาร ภพ เรยกวา เปนกรรม หมวดท 3 คอ นอกจากนนมวญญาณ นามรป สฬายตนะ เปนตน เรยกวา เปนวบาก วฏฏะทง 3 หมนเวยนตอเนองเปนปจจยอดหนนแกกน ทาใหวงจรแหงชวตดาเนนไปไมขาดสาย วฏฏะ 3 เปนมตรนอรรถกถาทอาจถอไดวา เปนการอธบายปฏจจสมปบาทแบบเขาใจงาย ๆ จะวาเปนการแสดงสงสารวฏฏแบบชาวบานกวาได เชน เมอมกเลสอยากไดจงทากรรมใหไดสงนนมาเสพเสวย ไดรบวบากคอเวทนาทเปนสข จงเกดกเลสอยากไดยงขนไป แลวทากรรมและไดรบวบากตอไปน (พระธรรมปฎก. 2546 : 106) สทสสา ออนคอม ไดแสดงใหเหน “ปฏจจสมปบาท” ในลกษณะเปนวงจรทเรยกวา วฏฏะ 3 หรอ ไตรวฏฏ ผานคาพดของตวละครแมสะอง แมสะอง แมสะองเปนตวละครทมนสยชอบลกขโมย และไมเคยมใครจบได แมสะองจงกาเรบลกขโมยของมลคามากยงขน ดงความวา

“…หนทากรรมชวชาลามกซจะนา ชาตทแลวหนเปนคนใจบาปหยาบชา ขลกขขโมย ไปบานไหนตองลกขาวของเขาตดไมตดมอมาดวยทกครง แตไมมใครสงสยเพราะเหนหนเปนเมยพปน “ลกของเขามากมายเลยจะ... บานไหนมงาน หนกจะไปชวยงานแลวกจะลกพรก หอม กระเทยม ใสชายพกกลบมาบาน พปนเขาเปนคนรารวย มคนนบหนาถอตา แลวหนก

25

เปนเมยเขา จงไมมใครสงสยวาหนจะเปนขโมย พปนเองกไมร เขาเปนสามทดมาก คานอยกไมเคยวาใหหนตองเจบชานาใจ ไมเคยมองหนในแงราย จงไมรวาหนนแหละขโมยตวฉกาจ “…หนเปนขโมยทโชคดมาก คอ ลกของคนอนแตไมมใครสงสย หนกเลยไดใจทาความชวมากขน คนทโชคดในการทาชวนน แทจรงแลวเปนคนโชครายทสด อยางเชนครงหนงหลานชายพปนเขาบวช หนกไปชวยงานเขาแลวกไปลกทองบานงานมา เปนสายสรอยหนก 4 บาท ซงเขาเตรยมไวใหนาคใสวนแหรอบโบสถ พอสรอยหายคนเขากอลเวง เพราะไมมจะใหนาคใส หนกเลยไปโทษวาหลานชายพปน ขโมยไป เพราะหลานคนนนจนกวาเพอน เจาของบานเขากเชอหน พากบทบตหลานคนนนจนหวรางขางแตก ไมมใครรวาคนขโมยสรอยคอหน ...หนปากมากคอไปลกขาวเขา” ... “...หนาเกยวขาวหนจะเปนคนไปคมลกจางอยทโรงนา นอนทกระทอมในนาเลย เพราะอยไกลจากบาน ระหวางทอยนากจะใชลกจางไปลกขาวในนาของคนอนทเขาเกยวแลวมดเปนฟอน ๆ เตรยมขนเขาลาน” (นารผล เลม 1. 2545 : 60-61).

จากตวอยางดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา วงจรปฏจจจสมปบาทในลกษณะของวฏฏะ 3 หรอ ไตรวฏฏ คอความสมพนธของกเลส กรรม วบาก กลาวคอ ความโลภเปนตวกเลสผลกดนใหแมสะองทากรรมโดยขโมยสงของของคนอน เมอไดสมหวงกดใจมความสขเรยกวา เปนวบาก เมอไมมใครจบไดกยงมความกาเรบใจอยากไดมากขนกเกดกเลสโลภมากยงขน กไปทากรรมลกขโมยอก จงเกดเปนวงจรกเลส กรรม วบาก ซงเปนวงจรในปฏจจสมปบาท 3.3 กรรม พระธรรมปฎก (2543 : 4-5) ไดอธบายความหมายของ “กรรม” วา กรรม การกระทา หมายถง การกระทาทประกอบดวยเจตนา คอ ทาดวยความจงใจหรอจงใจทาดกตาม ชวกตาม การกระทาทดเรยกวา “กรรมด” ทชวเรยกวา “กรรมชว” และพระธรรมปฎกไดยกพทธศาสนสภาษตเรองกรรมวา “กรรมดหรอชวทกอยางทคนสงสมไว ยอมมผล ขนชอวากรรม แมจะนดหนอยทจะวางเปลาไปแลวยอมไมม” และวา “กรรมไมวาดหรอชวยอมไมสญเปลาเลย” (2546 : 177) สนทร ณ รงษ (2541 : 167) ไดอธบายความหมายของ “กรรม” วา คาวา “กรรม” แปลวา การกระทา แตตามทรรศนะของพทธปรชญา การกระทาไมจาเปนจะตองเปนกรรมเสมอไป การกระทาทจะจดเปนกรรมและมผลทางศลธรรมนน จะตองเปนการกระทาทประกอบดวยเจตนาหรอความจงใจในการกระทา กลาวอกนยหนง เจตนาในการกระทานนเองจดเปนกรรม ดงพระพทธพจนวา “ดกรภกษทงหลาย เรากลาวเจตนาวาเปนกรรม บคคลจงใจแลวยอมกระทากรรมทางกาย ทางวาจา หรอทางใจ” พระธรรมสงหบราจารย (หลวงพอจรญ ฐตธมโม) (2548 : 39-40) ไดกลาววา การกระทาโดยมเจตนาเกดขนนถอวาเปนกรรมทงสน และไดอธบายความหมายของ “กรรม” วา “กรรม หมายถง

26

การกระทาทจะมงไปในทางทดกได ในทางชวกได... แมแตความนกคดกจดวาเปนกรรม” และไดกลาวถงกรรมกบการเกดวา “มนษยทยงมกเลสตณหาอยนน จะเปนกลยาณชนหรอปถชนกตาม จะดหรอชวกตาม เมอตายแลวตองเกดทงนน ไมมใครไมเกด เพยงแตจะเกดไปเปนอะไรเทานน จะเปนเทวดา มนษย สตวนรก เดรจฉาน เปรต หรออสรกาย แลวแตกรรมของแตละบคคล” (2539 : 74) จากทกลาวมาขางตนสรปไดวา “กรรม” คอ การกระทาทประกอบดวยเจตนาและมผลของกรรมทงสน ไมวาจะเปนกรรมดหรอกรรมชว แมกรรมเพยงเลกนอยกมผลกรรม และกรรมจะสงผลตอภพภทจะไปเกด สทสสา ออนคอม เชอในเรองกรรมวาการทาดไดด ทาชวไดชว และเชอวากรรมมผลมวบาก กรรมจะสงผลตอชวตปจจบนและชวตในอนาคต พทธธรรมเรอง “กรรม” ทปรากฏในนวนยายทง 3 ภาค ของ สทสสา ออนคอม มลกษณะตรงตามแนวคาสอนเรองกรรมในพระพทธศาสนา ดงทปรากฏในความตอนหนงวา “...กรรมชวเลก ๆ นอย ๆ ททาอย ...กไดชอวาสะสมกรรมชว กรรมมนมผล มวบากนะ...” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 53) สทสสา ไดนาเสนอเรอง “กรรม” ไว 4 ประเภท ไดแก 1. กรรม 2 กรรมจาแนกตามคณภาพ หรอตามธรรมทเปนมลเหต แบงไดเปน 2 อยาง คอ กศลกรรม และ อกศลกรรม 2. กรรม 3 กรรมจาแนกตามทวาร คอทางททากรรมหรอทางแสดงออกของกรรม จดเปน 3 คอ กายกรรม กรรมทาดวยกาย วจกรรม กรรมทาดวยวาจา และมโนกรรม กรรมทาดวยใจ 3. กรรม 4 กรรมจาแนกตามสภาพทสมพนธกบวบาก หรอการใหผล จดเปน 4 อยาง คอ กรรมดามวบากดา กรรมขาวมวบากขาว กรรมทงดาทงขาวมวบากทงดาทงขาว กรรมไมดาไมขาวมวบากไมดาไมขาว 4. กรรม 12 กรรมจาแนกตามหลกเกณฑเกยวกบการใหผล โดยจาแนกเปน 3 หมวด คอ หมวดท 1 วาโดยปากกาล คอ จาแนกตามเวลาทใหผล ไดแก 1. ทฏฐธรรมเวทนยกรรม กรรมใหผลในปจจบนคอในภพน 2. อปปชชเวทนยกรรม กรรมใหผลในภพทจะไปเกดในภพหนา 3. อปราปรยเวทนยกรรม กรรมใหผลในภพตอ ๆ ไป 4. อโหสกรรม กรรมเลกใหผล หมวดท 2 วาโดยกจ คอ จาแนกการใหผลตามหนาท ไดแก 5. ชนกกรรม กรรมแตงใหเกดหรอกรรมทเปนตวนาไปเกด 6. อปตถมภกรรม กรรมสนบสนน คอ กรรมทเขาสนบสนนหรอซาเตมตอจากชนกกรรม 7. อปปฬกกรรม กรรมบบคน คอ เขามาบบคนผลแหงชนกกรรม และอปตถมภกกรรมนนใหแปรเปลยนทเลาเบาลงหรอสนเขา 8. อปฆาตกรรม กรรมตดรอน หรอกรรมแรงฝายตรงขามทเขาตดรอน การใหผลของกรรมสองอยางนนใหขาดหรอหยดไปทเดยว หมวดท 3 วาโดยปากทานปรยาย คอ จาแนกตามลาดบความแรงในการใหผล ไดแก 9. ครกกรรม กรรมหนกใหผลกอน 10. พหลกรรมหรออาจณณกรรม กรรมทามากหรอกรรมชนใหผลรองลงมา 11. อาสนนกรรม กรรมจวนเจยนหรอกรรมใกลตาย ถาไมมสองขอกอนกจะใหผลกอนอน 12. กตตตากรรมหรอกตตตาวาปานกรรม กรรมสกวาทา คอ เจตนาออนหรอมใชเจตนาอยางนนใหผลตอเมอไมมกรรมอนใหผล (พระธรรมปฎก. 2543 : 4-5)

27

สทสสา ไดนาเสนอเรอง “กรรม” ทง 4 ประเภท ผานตวละคร รวม 9 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. พระบวเฮยว 4. เทพกาหลง 5. แมสะอง 6. อาจารยชต 7. หลวงตาเฟอง 8. แมชแดง 9. นางกมหง 3.3.1 กรรม 2 กรรมจาแนกตามคณภาพหรอตามธรรมทเปนมลเหต แบงไดเปน 2 อยาง คอ กศลกรรม และ อกศลกรรม สทสสาไดนาเสนอผานตวละคร 3 ตว คอ

1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. แมสะอง

3.3.1.1 กศลกรรม พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรม โดยพระธรรมปฎก (2546 : 160) ไดอธบายความหมายของกศลกรรมวา “กศลกรรม กรรมทเปนกศลการกระทาทดหรอกรรมด หมายถง การกระทาทเกดจากกศลมล คอ อโลภะ อโทสะ อโมหะ” สทสสา ออนคอม ไดสะทอนใหเหนเรองกศลกรรม โดยสอผานตวละคร รวม 2 ตว ไดแก 1. ยายจาง 2. แมสะอง ยายจาง ยายจางเปนตวละครทยดหลกธรรมของพระพทธองคมาเปนแนวทางในการดาเนนชวตจวบจนถงวยชรา ยายจางเชอวาเมอตายจะไดขนสวรรค หลกธรรมทยายจางซมซบตงแตวยเดกคอการสรางกศลกรรมความด ละเวนอกศลกรรมความชว และทาจตใจใหผองใส ดงความวา

“…แตนอยคมใหญกระท งถงวยชรา ชวตของยายผกพนแนบแนนอยกบพระพทธศาสนา... ยายรซงถงเรองคณงามความด บาปบญคณโทษเรองนรกสวรรค และยายกนาความร

28

เหลานนมาประพฤตปฏบตในการดาเนนชวต โดยยดหลกละชว ทาด หรอจตใหผองใส” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 7).

จากตวอยางขางตน ไดสะทอนใหเหนวา ผทยดมนในหลกธรรมคาสอนขององคพระสมมาสมพทธเจา มความเชอความศรทธา และนอมนามาเปนแนวทางในการดาเนนชวต ยอมประกอบแตกรรมด คดด พดด ทาด มเมตตาตอเพอนมนษยและสตวโลก ยอมประสบสขและจวบจนวาระสดทาย กศลกรรมกสงผลไมใหมความทกขเวทนาหรอทรนทราย ไมหลงลม เมอวาระจตใกลจะดบ และมสคตภมโลกสวรรคเปนทหมาย ดงความวา

“…สงทโยมยายเหนนนเขาเรยกวา คตนมต เพราะโยมยายสรางกศลกรรมไวมาก กศลกรรมเหลานนจงปรากฏใหเหนเปนคตนมต ซงเปนเครองแสดงวาโยมยายไปด...” (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 839-840).

แมสะอง แมสะองไดอธบายใหนางแชมฟงวา บญกบบาปเทานนทจะนาเราไปเกดในภพภมตาง ๆ ดงความวา

“…ผทมาเกดเปนมนษยนนมาดวยอานาจของกศลกรรม...คอบญนามาเกดในสคตภม ซงไดแก โลกมนษย โลกสวรรค และพรหมโลก...” (นารผล เลม 1. 2545 : 68).

จากขอความดงกลาวสะทอนใหเหนวา ผลแหงการประกอบกรรมดหรอกศลกรรมจะสงผลใหบคคลพบกบความสขสงบในชวตปจจบนและนาไปเกดในภพภมทด ดงนน บคคลทปรารถนาความสขและตองการใหชวตพบแตสงดงามจงควรหมนสรางกศลกรรมความดไวในยามทยงมชวตอย 3.3.1.2 อกศลกรรม พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรมโดยพระธรรมปฎก (2546 : 159) ไดอธบายความหมายของ อกศลกรรมวา “อกศลกรรม กรรมทเปนอกศล การกระทาทไมด กรรมชว หมายถง การกระทาทเกดจากอกศลมล คอ โลภะ โทสะ โมหะ” สทสสา ออนคอม ไดสะทอนใหเหนอกศลกรรม อนมตนเหตจากอกศลมล 3 คอ โลภะ โทสะ โมหะ และการทาผดศล 5 โดยสทสสาสะทอนหลกธรรมดงกลาวในลกษณะการใหขอคด การอบรมสงสอนธรรมะ การวากลาวตกเตอน และการทตวละครเปนผกระทา ตวละครทสะทอนอกศลกรรม รวม 3 ตว ไดแก

29

1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. แมสะอง พระเจรญ พระเจรญเปนตวละครทสะทอนใหเหนการประพฤตอกศลกรรมกอเวรสรางกรรมตงแตวยเดก ดวยความไมเชอในกฎแหงกรรม เปนตนวา การเบยดเบยนชวตสตว เชน การตอนไกดวยการผาไสไกจนเปนเหตใหไกตายหมดทงเลา ดงความวา

“เรองมอยวาเมอตอนบายวานน เจาจกกบเจาโกะมนชวนผมไปดเขาตอนไกทบานตาเสา ผมเหนวามนงายดกเลยลองทาดบาง” คาบอกเลานนฟองอยในตววาเขาหนโรงเรยนอกตามเคย “แลวเองทายงไง” ยายซก ไมสนใจเรองหลานหนเรยน เพราะชนเสยแลว “ผมกทาอยางทเหนพวกผใหญเขาทากนนนแหละ คอจบไอโตงมาผามาทอง เอาตะขอเกยวไสมนออกมาแลวตดทงทงพวงเลย จากนนกเยบเอานามนยางราดตรงรอยเยบ งายจะตาย ใคร ๆ กทาได แตไอโตงซยายมนเดนกะโผลกกะเผลกไปไดสองสามกาวกลมแนนงไปเลย” หนมนอยเลาถงเหตการณทเกดขนเมอตอนบายวานน (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 91).

จากการประพฤตอกศลกรรมในวยเดกครงนน ผลกรรมไดตามมาใหเดกชายเจรญชดใชกรรมเมอวยหนมและครองเพศบรรพชต พระเจรญไดรบความทกขเวทนาจากผลกรรมคอไสเนา ดงความวา

“…ยงมทนอเนกายลงนอนกเกดปวดทองขนมาอยางกะทนหน อาการปวดทวความรนแรงขนมาอยางรวดเรวเหมอนวาจะนอนดนอยตรงนน... แตดวยสมณสญญาทไดฝกอบรมมาดแลว จงฝนใจลกขนนง สารวมจตกาหนด...รไดเดยวนนวา “กรรม” ตามมาใหผลทาน ภาพไอโตงไกตาชบทถกทานตอนดวยการผาทองควกไสออก ปรากฏขนในมโนนกตามดวยภาพไกยสบตวททานจบตอนจนพวกมนตายยกเลา... ถงโรงพยาบาลศรราช พยาบาลพาไปหองเอกซเรย... นายแพทยถอฟลมเอกซเรยเขามาในหอง... “พระรปนประหลาดมาก ไสเนาไปหลายฟตแลวอยมาไดอยางไร” นายแพทยพดกบลกศษย (นารผล เลม 1. 2544 : 183-184).

จากการประพฤตอกศลกรรมของพระเจรญเมอวยเดก และไดรบผลกรรมเมอโตแลวนน เปนการสะทอนใหเหนวา การทากรรมใด ๆ ยอมมผลมวบากและไมอาจหลกหนผลกรรมทตน

30

กอไวได ดงเชนพระเจรญตองไดรบผลกรรมชวทเคยกอไวในอดต แมวาในปจจบนพระเจรญไดสรางกศลกรรมไวมากมาย และละเวนอกศลกรรมคอกรรมชวแลว แตกไมอาจนาผลกรรมดมาหกลางได ดงนน บคคลทปรารถนาความสขสงบในชวตกไมควรเหนแกตวเบยดเบยนชวตผอน เพราะทกชวตยอมรกชวตตนเอง เราจงไมควรไปสรางความทกข ความเดอดรอนใหคนอนหรอสตวอน พระเจรญไดชใหเหนถงผลกรรมของผทาอกศลกรรมไว ไมวาชาตใด กรรมกยงคงตามใหผล ไมมใครรบผลกรรมแทนกนได ดงความวา

“…ทานนายพลผนมอกศลกรรมตดมาแตชาตกอน โดยเฉพาะเรองผดศลขอกาเม จาไวนะ คนทผดศลหานะตองรบกรรมทกคน คอ ถาผดศลมาจากชาตกอน ชาตนตองมารบกรรม (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 152).

นอกจากนนพระเจรญยงใหขอคดแกผมาปฏบตธรรมวา เราควรทจะมงสรางแตกรรมดเพราะอกศลกรรมทเคยทาไวในอดตไมอาจแกไขได และใหยอมรบผลกรรมชวทเคยกอไว ดงความวา

“กรรมเกาตองใชหนทงนน แตกรรมใหมอยาไปสราง กรรมทฉนพดถงนหมายเฉพาะอกศลกรรมเทานนนะ คนทสรางกรรมไวแลว เมอสานกไดกตองยอมรบและชดใชกรรมเกานนไมมอะไรทจะแกได เพราะมนทาไปแลว ผานไปแลว หนาทของเราคอตองชดใช ตองใชกรรมนะ” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 223).

จะเหนไดวา กรรมเกาเปนสงทเราไมสามารถยอนกลบไปแกไขได ดงนนปจจบนเราจงควรประพฤตปฏบตแตสงทดงาม หมนสะสมกรรมดดวยการนอมนาหลกธรรมคาสอนของพระพทธองคมาเปนแนวทางในการดาเนนชวต มจตเมตตาตอเพอนมนษยและสรรพสตวทงหลาย ซงตวละครพระเจรญไดอธบายเรองกรรมเพอใหญาตโยมไดเขาใจจะไดไมดาเนนชวตผดพลาดดวยการสรางอกศลกรรมหรอกรรมชวเพมขนอก ยายจาง ยายจางมไดเปนตวละครผประพฤตอกศลกรรม แตเปนตวละครทหามปรามผอนมใหกระทาอกศลกรรม โดยไดอธบายใหหลานชายคอเดกชายเจรญเขาใจวา การทากรรมชวแมเรามได ลงมอกระทา แตมความยนดในผลกรรมชวนนกถอวาเปนบาป ดงความวา

31

“เองบาปแลวไอหน เองยนดทไดกนเนอเขา แคนกบาปแลว แมวาจะไมไดลงมอเอง แตเมอใจยนดกถอวาเองพอใจในอกศลกรรม ถงไมใชกายทจรตกเปนมโนทจรต” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 137).

ยายจางไดชใหเหนวาสงทสาคญมากกวาทรพยสนเงนทองคอ บญกบบาป เพราะบคคลสามารถนาตดตวไปไดในภพหนา ดงความวา

“ไอหน ยายรนะวาทเองพดยงงเพราะความงก อยาโลภโมโทสนไปนกเลยหลานเอย เงนทองของนอกกาย ตายแลวกเอาไปไมได จะเอาไปไดกแตบญกบบาปเทานน เกดเปนคนจงควรสะสมความด ไมใชไปสะสมของนอกกาย” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 159).

ยายจางไดกลาวตกเตอนหลานชายใหเลกนสยชอบกอกรรมทาเขญ เพราะคนททากรรมชวประจาจะทาใหไปตกนรก ดงความวา

“แตกรรมชวเลก ๆ นอย ๆ ทเองทาอย กควรจะเลกเสย เพราะถงมนจะไมรายแรงเทาไหร แตกไดชอวาสะสมกรรมชวคนทสะสมกรรมดไวมาก กจะทาใหกเลสเครองเศราหมองในตวลดนอยลง เขากจะบรสทธขนเรอย ๆ และถาเขาดาเนนอรยมรรคมองค 8 กระทงบรรลมรรค ผล นพพาน เขากจะบรสทธหลดพนจากกเลสและทกขทงปวง เพราะอยางนยายถงไมอยากใหเองกอกรรมทาชว เพราะไมอยากเหนเองตกนรก” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 53).

จะเหนไดวาบคคลผประพฤตอยในศลในธรรม พฤตกรรมทแสดงออกทงดานความคด การกระทา คาพด จะอยในหลกธรรมคาสอนของพระพทธองคตลอดเวลา ดงเชนยายจางทมความเชอศรทธาในพระพทธศาสนา จงดาเนนชวตดวยความไมประมาท กลาวคอ เขาใจหลกคาสอนของพระพทธองคอยางแทจรงวา สงทจะตดตวบคคลไปในภพหนาคอบญกบบาปเทานน แมสะอง แมสะองเปนตวละครทสรางบาปกรรมเมอครงยงมชวต พอตายจงไปตกนรกดวยอานาจของอกศลกรรมทตนกอไว หลงจากชดใชกรรมในเมองนรกแมสะองไดกลบมาเกดเปนคนเพอสรางกรรมด และนางไดอธบายเรองกรรมใหผทมาทาบญทวดปามะมวงฟงวา ภพภมทมนษยไปเกดกดวยอานาจของกรรม ดงความวา

32

“…ผทไปเกดในเมองนรก เขาไปดวยอานาจอกศลกรรม...บาปนาไปเกดในทคตภม เชน ไปเกดเปนสตวนรก เปรต อสรกาย หรอสตวเดรจฉาน เปนตน” (นารผล เลม 1. 2545 : 68).

จากตวอยางดงกลาวสะทอนใหเหนวาผลของการทาอกศลกรรมจะนาความเดอดรอน ความทกขมาสตน และยงสงผลใหไปเกดในนรกเปนเปรต สตวเดรจฉาน หรออสรกาย ดงนนบคคลเมอยงมชวตอยจงไมควรสรางอกศลกรรมเพอหลกเลยงผลกรรมชวทจะไดรบอยางทกขเวทนา อาจกลาวไดวา การกระทาใด ๆ กตามทผานไปแลว เราไมสามารถแกไขไดตองยอมรบกบผลทจะตามมา แตปจจบนสงทเราสามารถเลอกกระทาได ดงนนเราควรนาอดตมาเปนบทเรยนและหลกเลยงการกระทาผดซา ในกรณทเราไมอาจลวงรอดตทผานมา ปจจบนเรากพงระลกเสมอวา เรามกรรมเปนของตนและเลอกทจะมกรรมดหรอเลอกทจะมกรรมชว การทากรรมชวแมเพยงเลกนอยกไดชอวาทากรรมชวแลว ดงนน คนเราควรทจะหนมาสรางกรรมดมากกวากรรมชว เพราะกรรมดยอมสงเสรมใหบคคลนนพบแตความสข ปราศจากศตรคเวร และความดยงชวยขดเกลากเลสในตวคนใหลดนอยลง และผลของอกศลกรรมจะนาคนไปสทคตภม คอ นรก ดรจฉาน เปรต อสรกาย ซงมแตความทกขเวทนาหมดโอกาสทจะสรางกรรมด และคงไมโชคดดงเชนแมสะองทมโอกาสไดกลบมาเกดเปนมนษยเพอสรางคณงามความด ดงนน เราจงไมควรประมาทในการดาเนนชวต 3.3.2 กรรม 3 กรรมจาแนกตามทวารคอทางททากรรม หรอทางแสดงออกของกรรม จดเปน 3 ทาง คอ 1. กายกรรม กรรมทาดวยกาย หรอการกระทาทางกาย 2. วจกรรม กรรมทาดวยวาจา หรอการกระทาทางวาจา 3. มโนกรรม กรรมทาดวยใจ หรอการกระทาทางใจ พระธรรมปฎก (2546 : 160) ไดกลาววา ในบรรดากรรม 3 อยาง คอ กายกรรม วจกรรม และมโนกรรม ทกลาวไวขางตนนน มโนกรรมสาคญทสดและมผลกวางขวางรนแรงทสด โดยยกคาสอนของพระพทธองคขนมากลาวอางวา “ดกรตปสส บรรดากรรม 3 อยางเหลาน ทเราจาแนกไวแลวอยางนแสดงความ แตกตางกนแลวอยางน เราบญญตมโนกรรมวามโทษมากกวาในการทาบาป ใน ความเปนไปแหงบาปกรรม หาบญญตกายกรรมอยางนนไม หาบญญตวจกรรม อยางนนไม”

33

พระธรรมปฎกไดอธบายวา เหตทมโนกรรมสาคญทสด กเพราะเปนจดเรมตน คนคดกอนแลวจงพดจงกระทา คอ แสดงออกทางกายและวาจา ดงนน วจกรรมและกายกรรมจงขยายออกมาจากมโนกรรมนนเอง สทสสาไดนาเสนอหลกธรรมดงกลาวผานพฤตกรรมคาพดของตวละคร รวม 2 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง พระเจรญ พระเจรญเมอวยเดก ไดกราบขอขมาเพอขออโหสกรรมยายทตนเคยลวงเกนยายไววา

“ยายครบ ผมเคยลวงเกนยายทงกายกรรม วจกรรม และมโนกรรม เปนตนวา ขโมยเงนยาย โกหกยาย และคดไมดกบยาย โปรดอโหสกรรมใหผมดวยเถด” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 228).

พระเจรญไดกลาวถงการทาความดอกอยาง คอ การคดด พดด ทาด ผลดกจะเกดกบตว ในทางกลบกนหากวาเราทาผด คดชว วารายผอน ผลกรรมกจะตกแกเรา ดงความวา

“ทพดมาน ไมใช เรองเหลวไหลไรสาระนะ ญาตโยมโปรดจาไว กายกรรม วจกรรม มโนกรรม นนมผล มวบาก กฎแหงกรรมทาหนาทของมนตลอดเวลา เพยงแตวามนจะปรากฏใหเหนเรวหรอชาเทานน เพราะฉะนนถาใครกลวทกขกจงทา จงพด จงคดแตในสงทถกตองดงาม เอาละ แลวอาจารยทงสามทานมอะไรจะใหอาตมาชวยหรอเปลา” ทานเปดโอกาสใหสตรทงสาม (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 294-296).

สทสสาไดใหขอคดวา บคคลควรทจะตงมนอยในความด ทงคาพด การกระทา ความคด ซงจะสงผลใหบคคลทประพฤตไดเชนนพบแตความสข ไมตองคอยกงวลใจวาความชวทตนไดทาไวมนจะยอนกลบมาทารายตนเมอใด จงควรทจะคด พด ทา แตในสงทดงาม ดงเชนทพระเจรญไดเตอนใหบคคลเชอในกฎแหงกรรม ยายจาง ยายจางไดลงโทษหลานชายทเปนตวการ สงใหเพอนเปดกระโปรงเดกหญงเพอนรวมชนเรยน ยายจางยงไดชแจงใหหลานชายเขาใจวาการกระทาใด ๆ กตาม หากเราเปนตนคดและสงการ แมไมไดลงมอกระทาเอง กถอไดวาเปนผกระทา ดงความวา

34

“จะทาโทษเองทไปเปดกระโปรงลกสาวเขา” “ผมไมไดเปด เพอนมนเปดตางหาก” “นนแหละ ถงเองจะไมไดลงมอเอง แตวจกรรมกบมโนกรรมกเปนของเอง ฉะนน เองจะตองไดรบโทษ คราวหนาคราวหลงจะไดไมทาอก” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 45).

จากคากลาวอบรมหลานชายของยายจาง เปนการชใหเหนวาการทบคคลทากรรมชวดวยกาย วาจา ใจ อยางใดอยางหนงกถอไดวาเปนผมสวนรวมในการทากรรมชวนน ดงเชนพฤตกรรมเดกชายเจรญ แมจะไมไดลงมอกระทาชวเอง แตความคดและคาพดทโนมนาวใหผอนกระทาตามเจตนาของตนกถอวาเปนผมสวนในการกระทาชวนน จะเหนไดวา การกอกรรมทาเขญนนไมไดหมายถงการลงมอกระทาดวยกายเพยงอยางเดยว คาพดทสรางความเดอดรอนทกขใจหรอเสยหายแกผ อน กเปนการทากรรมชวอยางหนง ความคดปองรายตอบคคลกเปนกรรมอยางหนง หากเราเปนผคด พด และทาด ยอมเปนทรกใคร เปนทเคารพเชอถอของคนในสงคม วถการดารงชวตทจะพบแตความสขดวยปราศจากศตรคอาฆาต และคาวากลาวตกเตอนหลานชายของยายจางเปนสงสะทอนใหเหนวา บคคลทเปนตนคดคอยบงการในการกระทาชวราย ยอมไมตางจากทตนเปนผลงมอกระทาเอง ดงนน แมเพยงจตทคดรายตอบคคลอนกถอเปนจดเรมตนของการสรางเวรทากรรมแลว

3.3.3 กรรม 4 กรรมจาแนกตามสภาพทสมพนธกบวบากหรอการใหผล จดเปน 4 อยาง คอ 1. กรรมดา มวบากดา ไดแก กายสงขาร วจสงขาร และมโนสงขาร ทมการเบยดเบยน ตวอยางเชน ปาณาตบาต อทนนาทาน กาเมสมจฉาจาร มสาวาท และดมสราเมรย 2. กรรมขาว มวบากขาว ไดแก กายสงขาร วจสงขาร และมโนสงขาร ทไมมการเบยดเบยน ตวอยางคอ การประพฤตตามกศลกรรมบถ 10” 3. กรรมทงดาทงขาว มวบากทงดาทงขาว ไดแก กายสงขาร วจสงขาร และมโน-สงขาร ทมการเบยดเบยนบาง ไมมการเบยดเบยนบาง 4. กรรมไมดาไมขาว มวบากไมดาไมขาว เปนไปเพอความสนกรรม ไดแก เจตนาเพอละกรรมทง 3 ทกลาวมาขางตน (พระธรรมปฎก 2546 : 160) สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอหลกธรรมดงกลาว ผานตวละครรวม 3 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. พระบวเฮยว

35

พระเจรญ เมอครงทพระเจรญไดมาเยยมมารดาทบานและพบวาสขภาพของทานไมคอยแขงแรง ตางกบยายจางซงอายยนและยงคงมสขภาพแขงแรง อนเปนผลมาจากกรรม ดงความวา

“…โยมแมปวยเปนอะไรจะ” ถามอยางเปนหวง “กปวดหวตวรอนตามปกตนนแหละจะ โยมเปนคนมกรรม เบยดเบยนชวตสตวมามาก เลยตองมาเจบไขไดปวยอยอยางน” พระเจรญนกถงตอนททานเปนเดก โยมมารดาของทานมลกถงสบคน ตองฆาป ปลา เปด ไก เลยงลก ๆ หากไมทากจะไมมอะไรใหลกกน กวาลกจะโต โยมมารดาจงเบยดเบยนชวตสตวมามากตอมาก ทานเหนความแตกตางอยางชดเจนระหวาง ‘กรรมดา’ กบ ‘กรรมขาว’ การทโยมมารดากลายเปนคนขโรคกเพราะ ‘กรรมดา’ โยมยายอายยนสขภาพแขงแรงเพราะ ‘กรรมขาว’ นกระมงพระพทธองคจงตรสสอนเวไนยสตววา ‘กรรมดามวบากดา กรรมขาวมวบากขาว’ (มกกะลผล เลม 2. 2546 : 703).

จากพฤตกรรมมารดาของพระเจรญเปนการสะทอนใหเหนวา การกระทาใด ๆ กตามทเปนการเบยดเบยนชวตผอน แมจะทาไปเพอการเลยงชพกถอวามผลกรรมเปนกรรมชวหรอกรรมดา ยอมไดรบผลกรรมชวนน ขณะเดยวกนบคคลทละเวนการเบยดเบยนชวตอยางเดดขาด เจตนาและพฤตกรรมทแสดงออกถงการละเวนการเบยดเบยนจงถอวาเปนกรรมขาว ยอมมอานสงสผลบญเปนวบากขาว สงผลใหสขภาพแขงแรง ดาเนนชวตอยางมความสข เมอครงทพระเจรญโดยสารเรอโยงไปวดปากนา เจาของเรอประกอบอาชพขายเปดไก ซงเปนมจฉาอาชวะ แตกลบมนาใจเออเฟอชวยเหลอทานใหโดยสารเรอ และยงหาอาหารมาถวายแกทาน ซงเปนการสรางกศลกรรม ดงความวา

“...มองในแงของกรรม เจาของเรอกทากรรมทงดาทงขาว กลาวคอ การขายสตวใหเขาเอาไปฆา จดเปนกรรมดาหรออกศลกรรม ซงมวบากดา คอ ผลทกอใหเกดความทกขความเดอดรอนแกผกระทา สวนการอนเคราะหเกอกลทาน ซงเปนภกษผทรงศลเปนกรรมขาวหรอกศลกรรมซงมวบากขาว คอผลทกอใหเกดความสขความเจรญรงเรองในชวต ปถชนทวไปมกประกอบกรรมทงดาทงขาว ไมมใครทากรรมดาอยางเดยว และไมมใครทากรรมขาวอยางเดยว เมอกรรมมาใหผลจงทกขบาง สขบาง ตามอานาจของแรงกรรม สวนนกบวชนนเลา หนาทของทานตามทพระพทธองคทรงบญญต คอ ศกษาธรรมะ ปฏบตธรรมะ และสงสอนธรรมะ มองในแงการประกอบกรรมจะอยในประเภทกรรมไมดาไมขาว คอ ไมเปนทงอกศลและกศล ซงไดแก การปฏบตอรยมรรค มองค 8 เพราะกรรมไมดาไมขาวจก

36

นาไปสจดหมายคอพระนพพานอนเปนการสนสดแหงกรรม (มกกะลผล เลม 2. 2546 : 652).

พระเจรญยงไดอธบายเรองกรรมไมดาไมขาวเพอใหเหนวา กรรมททาใหไมตองเกดให พระบวเฮยวฟงวา การปฏบตอรยมรรคมองคแปด คอ กรรมทนาไปสความหลดพน ดงความวา

“กรรมททาใหไมตองเกดนนเขาเรยกวากรรมไมดาไมขาว กรรมดาคอกรรมชว กรรมขาวคอกรรมด ฉะนนกรรมไมดาไมขาวกคอกรรมทไมเปนทงกรรมชวและกรรมด จะพดวาเปนกรรมกลาง ๆ กได” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 365).

อาจกลาวไดวา ในการดาเนนชวตของปถชนนนมทงการทากรรมทเปนกศลและอกศล มการเบยดเบยนกนบางไมเบยดเบยนกนบาง ดงนน กรรมทงดาทงขาวจงใหผลทงดาทงขาว กลาวคอ เมอทากรรมดผลกรรมกจะสงผลใหมความสขเจรญรงเรอง เมอทากรรมชวผลกรรมกจะสงผลใหไดรบความทกขเวทนาหรอตกระกาลาบาก สขภาพไมแขงแรง ดงเชน เกดในตระกลมงคงรารวยแตรางกายพการหรอขโรค เปนตน แตกรรมทง 3 อยาง คอ กรรมดา กรรมขาว กรรมทงดาทงขาวน ยงมผลตอการเวยนวายตายเกด กลาวคอ เมอทากรรมหนงกรรมใดใน 3 อยางน บคคลยงตองเกดเพอรบผลกรรมนน ๆ ไมวาจะเปนผลกรรมด หรอผลกรรมชว หรอทงผลกรรมดและผลกรรมชวกตาม ดงนน กรรมทจะสงผลใหผกระทาหลดพนคอกรรมไมดาไมขาว นนคอการปฏบตอรยมรรค มองค 8 ยายจาง ยายจางไดชใหหลานชายเหนผลของคนทหมนสะสมกรรมดวา คนททากรรมดไวมาก ๆ กเลสจะถกขดเกลาออกไป ดงความวา

“...คนทสะสมกรรมดไวมาก กจะทาใหกเลสเครองเศราหมองในตวลดนอยลง เขากจะบรสทธขนเรอย ๆ และถาเขาดาเนนอรยมรรคมองค 8 กระทงบรรลมรรค ผล นพพาน เขากจะบรสทธหลดพนจากกเลสและทกขทงปวง” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 53).

ยายจางพยายามวากลาวตกเตอนหลานชายไมใหกอกรรมทาชว เพราะกรรมมนมผลมวบาก ดงความวา

37

“เอาละ ยายไมอยากรกไดวาใครเปคนยงนกตวนน แตยายอยากรวาเขาจะตองไดรบกรรม กรรมมนมผลมวบากนะไอหน ใครททากรรมอะไรไวถงคนอนไมร ตวเขาเองนนแหละร...คนทยงนกตกลงมา เขากคดวากรรมชวนนด ตอเมอถกนกมนจกเอาจงไดรวากรรมนนชวแท ๆ” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 134-135).

สทสสา ออนคอม สะทอนใหเหนวา หากบคคลเขาใจในเรองกรรมและการใหผลยอมทจะไมดาเนนชวตผดพลาด ดงเชนตวละครยายจาง ทเครงครดในศลในธรรม ไมยอมใหกามคณทง 5 คอ รป รส กลน เสยง สมผสทางกายทนาใครนาพอใจ เขาครอบงาอนเปนหนทางสอบายภม คอ นรก ดรจฉาน เปรต และอสรกาย พระบวเฮยว พระบวเฮยวเปนตวละครทสะทอนใหเหนถง การหาเลยงชพดวยการเบยดเบยนชวตสตว กลาวคอ กอนหนาทพระบวเฮยวจะบวช พระบวเฮยวมอาชพเปนเพชฆาตเชอดคอวว-ควาย ทกครงทพระบวเฮยวนกถงการทากรรมชวของตนกจะทกขทรมานใจในบาปกรรมทตนกอไว ดงความวา

นายจอยยอนมาพดเรองปาณาตบาต ทาใหพระบวเฮยวใจหดหอกครง แมคนพดจะไมลวงรกระทาแตหนหลงของทาน แตตวทานร และรสกสะทอนใจทกครงเมอถกสะกด ขนชอวาบาป หากใครทาเขากตองพกพามนตดตวตดใจไปทกแหงทกหน ดจเงาตดตามตวฉะนน พระบวเฮยวกาลงเสวยผลของบาป ! (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 140-141).

จากขอความขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลทกระทากรรมชวแมไมมใครรบร แตอยางนอยตนเองทเปนผกระทายอมรบผลกรรมชวอยตลอดเวลา กลาวคอ เมอนกถงกรรมชวทตนไดกอกจะพบแตความทกขใจจงอาจกลาวไดวา ความสขกายสขใจจะเกดแกเราไดกดวยการกระทาของเรา เมอทาสงดไวยอมไดรบสงดตอบ อยางนอยกความสขอมเอบใจทไดสรางกรรมด 3.3.4 กรรม 12 กรรมจาแนกตามหลกเกณฑเกยวกบการใหผล สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส (2518 : 9-23) ทรงอธบายไวในหนงสอธรรมวภาค ปรเฉทท 2 โดยจาแนกกรรมออกเปน 3 หมวด หมวดละ 4 กรรม เรยกวา กรรม 12 ดงน 3.3.4.1 หมวดท 1 วาโดยปากกาล คอ จาแนกตามเวลาทใหผล ไดแก 1. ทฏฐธรรมเวทนยกรรม กรรมใหผลในปจจบนคอในภพน 2. อปปชชเวทนยกรรม กรรมใหผลในภพทจะไปเกดในภพหนา 3. อปราปรยเวทนยกรรม กรรมใหผลในภพตอ ๆ ไป 4. อโหสกรรม กรรมเลกใหผล 3.3.4.2 หมวดท 2 วาโดยกจ คอ จาแนกการใหผลตามหนาท ไดแก 5. ชนกกรรม กรรมแตงใหเกดหรอกรรมทเปนตวนาไปเกด 6. อปตถมภกรรม กรรมสนบสนน คอ กรรมทเขา

38

สนบสนนหรอซาเตมตอจากชนกกรรม 7. อปปฬกกรรม กรรมบบคน คอ เขามาบบคนผลแหงชนกกรรม และอปตถมภกกรรมนนใหแปรเปลยนทเลาเบาลงหรอสนเขา 8. อปฆาตกรรม กรรมตดรอน หรอกรรมแรงฝายตรงขามทเขาตดรอน การใหผลของกรรมสองอยางนนใหขาดหรอหยดไปทเดยว 3.3.4.3 หมวดท 3 วาโดยปากทานปรยาย คอ จาแนกตามลาดบความแรงในการใหผล ไดแก 9. ครกกรรม กรรมหนกใหผลกอน 10. พหลกรรมหรออาจณณกรรม กรรมทามากหรอกรรมชนใหผลรองลงมา 11. อาสนนกรรม กรรมจวนเจยนหรอกรรมใกลตาย ถาไมมสองขอกอนกจะใหผลกอนอน 12. กตตตากรรมหรอกตตตาวาปานกรรม กรรมสกวาทา คอ เจตนาออนหรอมใชเจตนาอยางนนใหผลตอเมอไมมกรรมอนใหผล สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอเรอง “กรรม 12” ทง 3 หมวด ผานตวละคร รวม 7 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. เทพกาหลง 4. อาจารยชต 5. หลวงตาเฟอง 6. แมชแดง 7. นางกมหง 3.3.4.1 กรรม 12 หมวดท 1 วาโดยปากกาล คอ จาแนกตามเวลาทใหผล ไดแก ทฏฐธรรมเวทนยกรรม หมายถง กรรมใหผลในปจจบนคอภพน ไดแก กรรมดกตาม ชวกตาม ทผกระทาทาแลวจะไดรบผลในชาตนทนตาเหน เพราะเปนกรรมแรง แตถาผกระทากรรมตายลงเสยกอนทกรรมจะใหผล กรรมนกจะเปนอโหสกรรม ทานเปรยบวาเหมอนนายพรานเหนเนอ หยบลกศรยงไปทนท ถาถกเนอกลมทนน แตถาพลาดเนอกรอดไปเลย อปปชชเวทนยกรรม หมายถง กรรมใหผลในภพทจะไปเกด คอ ภพหนาทใกลกบภพปจจบน ไดแก กรรมดกตาม ชวกตาม ทผกระทาแลวจะไดรบผลในภพหนาหรอชาตหนา เพราะเปนกรรมแรงนอยกวากรรมแรก หากกรรมนไมมโอกาสใหผลในภพหนากจะกลายเปนอโหสกรรม อปราปรยเวทนยกรรม หมายถง กรรมใหผลในภพตอ ๆ ไป ถดจากภพหนาหรอชาตหนา ไดแก กรรมดกตาม ชวกตาม ทผกระทาทาแลวจะไดรบผลในภพตอ ๆ ไป เพราะเปนกรรมทแรงนอยกวาสองกรรมแรก กรรมชนดนจะตดตามผกระทาไปเรอย ๆ ไดโอกาสเมอใดกใหผลหมดแลวหรอผกระทากรรมบรรลพระนพพาน ทานเปรยบเหมอนสนขไลเนอทวงไลตามเนอไปตลอดเวลา ตามทนเมอใดกกดเมอนน

39

อโหสกรรม หมายถง กรรมเลกใหผล ไมมผลอก คาวาอโหสกรรมเปนคาสามญแปลวา “กรรมไดมแลว” แตในทนนามาใชในความหมายเฉพาะวา “มแตกรรมเทานน วบากไมม” อโหสกรรมจงหมายถง กรรมทหมดโอกาสใหผลอยางหนง หรอ กรรมทใหผลหมดแลวอยางหนง (สจตรา ออนคอม. 2545 : 101) สทสสา ไดนาเสนอเรอง “กรรม 12” หมวดท 1 เพยง 2 ขอ คอทฏฐธรรมเวทนยกรรม และอโหสกรรม โดยสอผานตวละคร รวม 2 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. อาจารยชต ทฏฐธรรมเวทนยกรรม กรรมใหผลในปจจบน คอภพน ตวละครทปรากฏหลกธรรมดงกลาว คอพระเจรญ เปนการอธบายเรองทฏฐธรรมเวทนยกรรม กรรมใหผลในชาตนใหผมาทาบญเขาใจ และเลาถงพฤตกรรมของตนทเคยทากรรมชว โดยเบยดเบยนชวตผอนและไดรบผลกรรมทนตาเหน

พระเจรญ เมอวยเดกพระเจรญไดไปรบจางลงเขยเชอดคอไก และไดเหนเหตการณแปลกประหลาดทไกถกเชอดคอแลวยงขนได ซงในเวลาตอมาลงเขยกขาดใจตายแตอาการกอนตายไมตางกบแมไกทถกลงเขยเชอดคอ ดงความวา

“...เมอลงเขยจบแมไกตวแรกขนมาเชอดคอแลวโยนลงกระทะ แมไกตวนนกลบบนทะยานขนพรอมสงเสยงขน “เอกอเอกเอก” ดงลน แลวรวงผลอยลงในกระทะตามเดม...” เงยบกนไปในพกหนง เดกชายกตองประหลาดใจเมอเสยงรองกระตาก ๆ ดงลนมาจากทางทลงเขยนง ครนหนไปดกเหนแกนอนดนพราด ๆ ปากรองกระตาก ๆ ดจเสยงไก โลหตสแดงสดไหลออกทางปาก จมก และทางห... ตาของชายวยหาสบเหลอกขนดจเดยวกบตาไกตอนทมนถกเชอด ภาพของไกทโผบนขนจากกระทะแลวสงเสยงขนยงแจมชดอยในความทรงจา...” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 70-72).

จากเหตการณดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา กรรมทเจตนามงเอาชวตผอนเปนกรมแรงยอมไดรบผลกรรมทนตาเหน คอ ทฏฐธรรมเวทนยกรรม กรรมใหผลในชาตปจจบน ดงเชนอาแปะลงเขยของพระเจรญทประกอบอาชพดวยการเชอดไกสงตลาด ผลกรรมจงตามมาใหผลทนตาเหนใหไดรบความทกขทรมานกอนสนใจเหมอนอยางแมไกทถกอาแปะเชอดคอ เมอครอบครวครใหญจากนครสวรรคมากราบพระเจรญ และไดซอรถตมาถวายทาน จากนนจงไดพดคยซกถามในเรองกรรม ซงลกสาวครใหญไดเลาเรองทเพอนถกรถชนถงแกชวต

40

คนขบกตายดวยทราบภายหลงวาคนขบทะเลาะกบสาม ดวยความโกรธจงขโมยรถสามขบไปกนเหลา และดวยความประมาทไดสงผลใหผอนตองรบเคราะหกรรมดวย ดงความวา

“กรณของเพอนหนกตองโทษวากรรมใชไหมคะหลวงพอ” “แนนอน โดยเฉพาะคนขบนนเปนกรรมประเภททฏฐธรรมเวทนยกรรม คอกรรมทใหผลในชาตปจจบนทนตาเหน การดมสราถอวาละเมดศลขอรายแรงทสดในบรรดาศลหา เพราะทาใหขาดสต เมอขาดสตเสยแลวกละเมดศลขออน ๆ ไดหมด อนนแสดงใหเหนวาทาชวไดชวทนตาเหน” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 106).

จะเหนไดวา การดมสราเปนการละเมดศลขอรายแรงทสดในบรรดาศลหา เพราะการดมสราทาใหขาดสต อนเปนผลใหบคคลอนตองไดรบความเดอดรอนถงแกชวตจากความขาดสตของตน ซงสงผลใหทฏฐธรรมเวทนยกรรม กรรมใหผลในชาตนแสดงผลไดอยางรวดเรว คอใหผลกรรมชวในปจจบนทนตาเหน พระเจรญไดเลาถงการกอกรรมทาเขญของทานเมอวยเดก เพอเปนอทาหรณสอนใจแกญาตโยมวาเวรกรรมนนมจรง และตวทานเองกกาลงจะไดรบผลกรรมนน

“…อาตมาจะเลาใหญาตโยมฟง จะไดเกบไปคดเปนการบาน จะไดเชอวาเวรกรรมนนมจรง... ...กรรมทเคยหกคอนกกบรบจางตมเตา ตอนยงนกนนอยมธยมสาม . . .พอลนไกเปรยงนกกรวงลงมาทงฝง แตมตวหนงมนไมยอมตาย แคปกหกบนไมได ความรกชวตทาใหมนวงหน อาตมากวงตาม พอจบตวไดมนกจกมออาตมาเลอดพงเลย ดวยความโกรธ อาตมาหกคอมนทนท แถมถลกหนงหวมนอกดวย ตอนนนเปนคนจตใจเหยมโหดมาก เสรจแลวกโยนทง มนยงดนกระแดว ๆ และคงจะอาฆาตพยาบาทอาตมากระทงมนสนใจ สวนเรองตมเตานน ทาตอนอยมธยมหนง “เรองมอยวา พวกขเมาเขาเกดอยากจะกนเตาแกลมเหลา กไปซอเตาเลก ๆ มาเจดตว แลวจางอาตมาตม... พอนาเดอดกเทเตาเจดตวลงไป เตามนกดนใหญ... พอหมอดนแตก มนกพากนตะเกยกตะกายหนเอาตวรอดเขากอไผไป โยมเชอไหม นาตามนไหลพราก ๆ แลวมนกใชสองขาหนาปาดนาตา ทโบราณเขาเปรยบเทยบวา รองไหนาตาเปนเผาเตา อาตมากเพงประจกษตอนนนแหละ นแหละกรรมทอาตมาทาไวในวยเดก แลวกกาลงจะไปใชหนอกไมกนาทขางหนา (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 407-409).

41

จากพฤตกรรมการกอเวรสรางกรรมของพระเจรญเมอวยเดก และตองมารบผลกรรมในปจจบน นนคอ กรรมใหผลในปจจบน สทสสา ออนคอม ตองการสะทอนใหเหนวา ความคกคะนอง ความรเทาไมถงการณ หรอการไมเชอเรองกฎแหงกรรมเปนอนตรายตอวถการดารงชวต แมวาปจจบนเราจะสรางกรรมดไวมากมายกไมอาจลบลางความชวทไดกอไวในอดต และไมอาจหลกหนผลกรรมได ดงเชนพระเจรญทปจจบนสะสมแตกรรมด แตอดตทผานมาในวยเดกทานไดกอกรรมชวไวมากมาย แมกรรมดในปจจบนกไมอาจลบลางกรรมชวในอดตเมอตามมาใหผลได อโหสกรรม กรรมเลกใหผล พฤตกรรมตวละครทปรากฏหลกธรรมดงกลาว คอ อาจารยชต โดยอาจารยชตไดรบผลกรรมทเคยกอไวในอดตเปนผลใหปวยดวยโรครายและทกขเวทนา อาจารยชตจงไดขออโหสกรรมตอเจากรรมนายเวรทตนไดลวงเกนไวในอดต อาจารยชต อาจารยชตเปนตวละครทตองชดใชกรรมทตนไดกอไว โดยปวยเปนโรคมะเรงทตอมนาเหลองบรเวณใตกกห สาเหตจากเมอครงทอาจารยชตเปนนกศกษาเกษตรมการฆาเปดไก หม และวว เพอการทดลอง โดยใชมดปลายแหลมแทงบรเวณคอ กวาจะจบหลกสตรสตวตองตายนบรอยชวต ผลกรรมอนนจงทาใหอาจารยชตปวยเปนโรคมะเรงตอมนาเหลอง อาจารยชตไดมาขอความเมตตาจากพระเจรญใหชวยรกษาโรครายของตน พระเจรญไดใหอาจารยชตรกษาศล 8 และปฏบตวปสสนากรรมฐานเพอขออโหสกรรมแกเจากรรมนายเวรทอาจารยชตไดกอกรรมทาเขญไว เมออาจารยชตถอศลปฏบตธรรมครบ 1 เดอน ขณะปฏบตธรรมจนเกดสมาธ อาจารยชตกระลกไดวาตนไดกอกรรมทาเขญอะไรไวในอดต และตงจตอธษฐานขออโหสกรรมแกเจากรรมนายเวร ดงความวา

“...สนคาอธษฐาน ภาพยนตรแหงอดตทตวเขาเปนผแสดงกฉายชดขนในมโนภาพ... เขาจาไดวากวาจะจบหลกสตรไดฆาสตวเหลานนบรอย ๆ ชวต...เมอภาพยนตรแหงอดตฉายจบลง เขาจงตงจตอธษฐานแผเมตตาและอทศสวนกศลใหแกเหลาสตวทตนเคยฆา และคงจะไดผล เพราะเขาไดยนชดเจน... เสยงทกองอยในโสตประสาทวา “อโหส อโหส อโหส สาธ อนโมทาม” สนเสยงของเจากรรมนายเวร อาการปวดแผลหายวบไปราวกบไมเคยรสกเจบปวดเชนนมากอน... เขาเอามอคลาทใตกกหกไมปรากฏวามแผล...เสอผาทเปยกชนกแหงสนทไมมกลนชวนใหขยะแขยงใด ๆ หลงเหลออย (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 268).

จากเหตการณดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา การกระทาททาใหผอนถงแกชวต จะดวยเจตนาหรอไมกตาม บคคลนนยอมตองชดใชกรรมจนกวาจะหมดวาระกรรมหรอไดรบการอโหสกรรมจากเจากรรมนายเวร กรรมกเลกใหผล ดงเชนกรณของอาจารยชตตองรบผลกรรมอยางทกขเวทนา เมอปฏบตวปสสนากรรมฐานจงระลกไดวาเคยทาเวรกรรมอะไรไวจงไดอทศสวนกศลแก

42

เจากรรมนายเวรทตนไดเคยลวงเกนและขออโหสกรรมตอเจากรรมนายเวร และหายจากโรครายทนททเจากรรมนายเวรอโหสกรรมให 3.3.4.2 กรรม 12 หมวดท 2 จาแนกการใหผลตามหนาท ไดแก ชนกกรรม หมายถง กรรมแตงใหเกด กรรมทเปนตวนาไปเกด ถาเปนกรรมดกนาไปเกดในภพทด ถาเปนกรรมชวกนาไปเกดในภพทชว หนาทของกรรมชนดน คอ เมอบคคลตายลง ชนกกรรมมหนาทนาบคคลนนไปเกดตามฐานะสมควรแกกรรมทเขาทา เชนนาไปเกดในตระกลมงคงรารวย หรอในตระกลยากจนขดสน เปนตน เมอนาไปเกดตามสมควรแกฐานะของกรรมทบคคลนนทาแลว กเปนอนหมดหนาทเปรยบเหมอนบดาผยงบตรใหเกดแลวเปนอนหมดหนาทฉะนน อปตถมภกกรรม หมายถง กรรมสนบสนน กรรมทเขาชวยสนบสนนหรอซาเตมตอจากชนกกรรม กลาวคอ เมอชนกกรรมแตงใหเกดแลว อปตถมภกกรรมจงเขามาสนบสนนสงเสรม เปรยบเหมอนแมนมผเลยงทารกทบดาใหเกดแลว หากชนกกรรมนาไปเกดในตระกลทมงคงรารวย อปตถมภกกรรมกจะไปสนบสนนใหไดรบความสข เขาในลกษณะวารงเรองมาแลว มรงเรองไปภายหนา แตถาชนกกรรมแตงใหเกดในทไมด อปตถมภกกรรมกจะไปซาเตมใหเลวยงขน เขาในลกษณะวา มดมาแลวมมดไปภายหนา ดงนน ถาชนกกรรมดอปถมภกรรมกดดวย แตถาชนกกรรมไมด อปตถมภกกรรมกพลอยไมดไปดวย อปปฬกกรรม หมายถง กรรมบบคน กรรมทมาใหผลบบคนผลแหงชนกกรรมและอปถตถมภกกรรมนน ใหแปรเปลยนทเลาลงไป บนทอนวบากมใหเปนไปไดนาน เชน ถาชนกกรรมด อปปฬกกรรมกจะไปบบคนใหเลวลง เขาลกษณะวา รงเรองมาแลวมมดไปภายหนา แตถาชนกกรรมไมด อปปฬกกรรมจะเขาไปเกยดกนใหทเลาลง เขาในลกษณะวามดมาแลวมรงเรองไปภายหนา เมออปปฬกกรรมนนเบยดเบยนชนกกรรมมนจงเบยดเบยนอปถมภกกรรมไปดวย เพราะอปตถมภกกรรมจะไปตามชนกกรรม อปฆาตกกรรม หมายถง กรรมตดรอน เปนกรรมแรง กรรมฝายตรงขามกบชนกกรรมและอปตถมภกกรรม เขาตดรอนการใหผลของกรรมสองอยางนนใหขาดไปเสยทเดยว เชน เกดในตระกลสงมงคง แตอายสน เปนตน ในทางตรงกนขามถาชนกกรรมและอปตถมภกกรรมไมด แตมอปฆาตรกรรมอย อปฆาตรกกรรมกจะไปตดรอนผลไมดนน เชน เกดในตระกลยากจนขดสน ไดรบความทกข แตมเศรษฐมาขอไปเปนบตรบญธรรม ไดรบความสขสบาย เปนตน (สจตรา ออนคอม. 2545 : 101) สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอเรอง “กรรม 12” หมวดท 2 จาแนกตามการใหผลตามหนาท ปรากฏเดนชด 1 ขอ คอ อปฆาตกรรม กรรมตดรอน

อปฆาตกกรรม กรรมตดรอน

43

สทสสา ออนคอม นาเสนอหลกธรรมดงกลาวผานคาพดตวละครพระเจรญ โดยการอธบายอปฆาตกรรมคอกรรมตดรอนใหนางนวลศรและครอบครวของนางไดเขาใจวากรรมตดรอนคออะไร และเพราะสาเหตใดนางนวลศรจงไมตาย พระเจรญ พระเจรญไดอธบายถงสาเหตทนางนวลศรไมตาย เปนเพราะอานสงสบญของนาง และมความอมใจทไดทากรรมดกอนตาย ดงความวา

“หลวงพอจะ ทฉนไมตายนเพราะอานสงสของบญใชไหมจะ” คนเจบถามสยงใส “ถกแลวเจ บญทวานถาจะจดเปนกรรมกตองเรยกวาเปน อปฆาตก-กรรม หรอกรรมตดรอน กรรมชนดนมนจะพลกแผนดนเชยวละ คอถาดกจะดสดยอดไปเลย แตถาชวกจะชวสดยอดเหมอนกน อปฆาตกกรรมม กาลงแรงมาก เหนไหมวามนเปลยนจากตายใหเปนไมตายได พดงาย ๆ กคอ พอบญเกาเจหมด บญใหมกมาใหผลทนตา บญใหมนกคอการทเจทาบญสรางโบสถกบมรรคนายกคนนน เจเกดปตมากทไดทาบญเปนครงสดทาย บญนนใหผลทนตาเหน เลยไมตองตาย ทงทจะตองตายแน ๆ แลว (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 92).

สทสสา ออนคอม ตองการสะทอนใหเหนวา การสรางบญสรางกรรมดทเกดจากจตศรทธาอนแนวแนทจะกระทายอมมอานสงสแรง และคนเราควรเรงสรางความดแมวนาทสดทายของชวตกไมละทงกรรมด ดงเชนนางนวลศรทเกดความปตยนดทตนมโอกาสสรางบญกศลกอนตาย อานสงสผลบญจงสงผลใหนางนวลศรรอดพนจากความตาย เปนทนาสงเกตวา อปฆาตกกรรมหรอกรรมตดรอนนเปนกรรมทมกาลงแรงมาก ดงนน ในยามคบขนหรอแมบญเกาหมดไป อปฆาตกรรมกอาจแสดงผลชวยเหลอใหคนทหมนทาบญนนรอดพนทกขรายแรงได 3.3.4.3 กรรม 12 หมวดท 3 วาโดยปากทานปรยาย คอจาแนกตามลาดบความแรงในการใหผล ไดแก ครกกรรม กรรมหนก ไดแก กรรมทมผลแรงมาก ในฝายด ไดแก สมาบต 8 ซงจะสงผลกอนกรรมอน ๆ ทงหมด ไดแก รปฌาน 4 และ อรปฌาน 4 ในฝายชว ไดแก อนนตรยกรรม คอ กรรมหนก กรรมทเปนบาปหนกทสด ตดทางสวรรค ตดทางนพพาน กรรมทใหผลคอความเดอดรอน ม 5 อยาง ไดแก มาตฆาต ฆามารดา ปตฆาต ฆาบดา อรหนตฆาต ฆาพระอรหนต โลหตปบาท ทารายพระพทธเจาจนถงยงพระโลหตใหหอขนไป สงฆเภท ทาสงฆใหแตกกน พหลกรรม หรอ อาจณณกรรม หมายถง กรรมทามากหรอกรรมชน ไดแก กรรมดกตาม ชวกตาม ททาบอย ๆ สะสมไวมาก ในฝายกศล เชน ใสบาตรทกวน รกษาศล 5 ศล 8

44

เปนประจา บาเพญทานสมาเสมอตงแตสาวจนแก หรอในฝายอกศล เชน ฆาสตวตดชวตเปนประจาตงแตหนมจนแก ถาไมมครกรรมอย พหลกรรมจะใหผลกอนกรรมอน อาสนนกรรม หมายถง กรรมจวนเจยน กรรมใกลดบจตหรอกรรมใกลตาย คอกรรมทบคคลกระทาหรอนกถงในขณะทกาลงจะดบจตหรอจวนจะตาย ตามปกตทวไปขณะทบคคลกาลงจะตายนนหากเขาเคยทาอนนตรยกรรมไว อนนตรยกรรมกจะมาทาหนาทเปนอาสนนกรรมใหเขานกถง ถาไมมครกกรรมหรออนนตรยกรรม พหลกรรมกจะมาทาหนาทเปนอาสนนกรรม หนาทสาคญของอาสนนกรรมคอนาบคคลทตายแลวไปเกดตามลกษณะของตน นนกคอถาอาสนนกรรมเปนอกศลกรรมกจะนาบคคลไปเกดในทคตคอนรก ดรจฉาน เปรต ถาอาสนนกรรมเปนฝายกศลกจะนาบคคลทตายแลวไปเกดในสคตคอมนษยและเทพ กตตตากรรม หรอ กตตตาวาปนกรรม หมายถง กรรมสกแตวาทา ไดแก กรรมดกตาม ชวกตาม ททาไวดวยเจตนาอนออน หรอมใชเจตนาอยางนนโดยตรง แตทาไปเพราะความสะเพรา ประมาท หรอความคกคะนอง กรรมชนดนใหผลนอยทสด กลาวคอ ถาบาปกบาปนอย ถาบญกบญนอย และจะใหผลตอเมอไมมกรรมอนมาใหผลแลว (สจตรา ออนคอม. 2545 : 101) สทสสา ไดนาเสนอเรอง “กรรม 12” หมวดท 3 ครบทง 4 ขอ ผานตวละคร รวม 6 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. เทพกาหลง 4. หลวงตาเฟอง 5. แมชแดง 6. นางกมหง ครกกรรม กรรมหนก กรรมหนก ไดแก กรรมทมผลแรงมาก ในฝายด ไดแก สมาบต 8 ซงจะสงผลกอนกรรมอน ๆ ทงหมด ไดแก รปฌาน 4 และ อรปฌาน 4 ในฝายชว ไดแก อนนตรยกรรม คอ กรรมหนก กรรมทเปนบาปหนกทสด ตดทางสวรรค ตดทางนพพาน กรรมทใหผลคอความเดอดรอน ม 5 อยาง ไดแก มาตฆาต ฆามารดา ปตฆาต ฆาบดา อรหนตฆาต ฆาพระอรหนต โลหตปบาท ทารายพระพทธเจาจนถงยงพระโลหตใหหอขนไป สงฆเภท ทาสงฆใหแตกกน สทสสาสอหลกธรรมดงกลาวเฉพาะในฝายชวคออนนตรยกรรม ผานคาพดของพระเจรญ เปนการอธบายเรองกรรมหนกใหแกผมาทาบญไดเขาใจ พระเจรญ

45

พระเจรญไดอธบายเรองกรรมใหเปนอนนตรยกรรมใหคณะรฐมนตรและคณหญงทไดมาทาบญฟง ดงความวา

“…กรรมบางอยางกอโหสใหกนไมได เชน กรรมทเปนครกกรรม หรอทเรยกวา อนนตรยกรรม ซงม 5 อยาง คอ มาตฆาต-ฆาแม ปตฆาต-ฆาพอ อรหนตฆาต-ฆาพระอรหนต โลหตปบาท-ทารายพระพทธเจาจนหอพระโลหต และสงฆเภท-การยยงสงฆใหแตกกน หาอยางน อโหสใหกนไมไดเพราะเปนกรรมหนก และไมเปดโอกาสใหกรรมอนมาแทนท เหมอนทพระเทวทตทารายพระพทธเจา ๆ ไมถอโกรธแตพระเทวทตกตองตกนรก เพราะทากรรมหนกไวถงสองอยาง คอ นอกจากทารายพระพทธเจาแลว ยงทาสงฆเภทอกดวย หรอเหมอนกบทลกฆาแม แมอโหสให แตลกกตองตกนรก เพราะเปนกรรมหนก อโหสใหแลว ผกระทากยงไมหมดบาป” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 79-80).

จากตวอยางดงกลาวเปนการเนนยาใหเหนวา กรรมมผลมวบาก กรรมบางอยางเมอเจากรรมนายเวรอโหสกรรมใหผลกรรมกหยดใหผล แตครกกรรมหรออนนตรยกรรมซงเปนกรรมหนก 5 อยาง แมไดรบการอโหสกรรมจากผถกกระทากไมอาจลบลางกรรมได การฆามารดาเปนบาปหนก เพราะบดามารดาเปนผมพระคณแกบตร คอ เปนผใหกาเนด เปนผเลยงด เปนบรพาจารย และเปนพรหมของบตร สาหรบการฆาพระอรหนตกเปนบาปหนก เพราะพระอรหนตกเปนผบรสทธ ไมมเวร-กรรมกบผใด และเปนผทรงคณธรรมสงสด ดงนน บคคลผกระทาอนตรยกรรมจงไมอาจลบลางกรรมไดดวยเหตน พหลกรรม หรอ อาจณณกรรม กรรมทามากหรอกรรมเคยชน ใหผลรองจากครกกรรม ไดแก กรรมดหรอกรรมชว ทประพฤตมากหรอทาบอย ๆ จนเคยชนเปนนสย พฤตกรรมตวละครทปรากฏหลกธรรมดงกลาวคอ นางกมหง เปนการชดใชกรรมทนางกอกรรมไวตงแตสาวจนแก นางกมหง นางกมหง มอาชพคาขายและปลอยเงนก นางฉอโกงลกคาและลกหน ดงเชน การโกงตาชงกโลพชผล การโกงของทลกคาฝากไวเมอลกคามาทวงถามนางกมหงกจะปฏเสธ หรอการโกงดอกเบยลกคาดวยการทาหลกฐานปลอม สารพดวธทนางจะฉอโกงไดจนฐานะรารวย เมอนางกมหงชราภาพ และเจบปวยใกลตาย สภาพรางกายของนางจงมหนอนขนชอนไชในแผนหลง นางไมไดรบการเอาใจใสจากลก ๆ เพราะลกหลานของนางกมหงตางสนใจในทรพยสมบตของนางมากกวาทจะสนใจปรนนบตพยาบาลนาง ดงความวา

“นางกมหงสะสมบาปไวมากตงแตสาวจนแก กระทงกลายเปนอาจณณกรรม อาชพคาขายและออกเงนก เปดโอกาสใหนางไดสรางกรรมชวดวยการฉอโกงลกคาและลกหน จนสราง

46

ความรารวยใหตวเองถงขนาดมสมบตพสถานมากมาย ใหลกหลานมานงยอแยงกนในขณะทนางกาลงจะตาย !” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 306).

สทสสา ออนคอม ตองการสะทอนใหเหนวาความรารวยอนเกดจากการคดโกง คนอน สดทายเมอตายไปกไมสามารถนาทรพยสนเหลานนไปได แตสงทตดตวคนไปคอบญกบบาป บญจะนาบคคลสสคตภม บาปจะนาบคคลสทคตภม แตคนกอกรรมทาเขญจนเปนนสยบางครงอาจรบผลกรรมทนตาเหน คอ การตกนรกทงทยงไมตาย ดงเชนนางกมหง ทตองรบผลกรรมชวทตนกอไวดวยความทกขเวทนา หนอนทชอนไชไปตามรางกายทงทยงมลมหายใจ ความเจบปวดทนางกมหงไดรบกอนตายเปรยบไดกบความทกขความแคนใจของลกคาและลกหนของนางทถกนางกมหงฉอโกง อาสนนกรรม กรรมจวนเจยนหรอกรรมใกลตาย ตวละครทปรากฏหลกธรรมดงกลาว รวม 5 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. แมกาหลง 4. หลวงตาเฟอง 5. แมชแดง พระเจรญ ตวละครพระเจรญไดสอเรอง “อาสนนกรรม” ในลกษณะผานคาพดของตวละคร และการอธบายหลกธรรมดงกลาวแกญาตโยมทมาทาบญไดเขาใจ เมอครงพระเจรญยงอยในวยเดก และไดเหนอาการของลงเขยกอนตายมลกษณะคลายกบแมไกทถกลงเขยเชอดคอ จงเกดความสงสยและไดซกถามสมภารวดศรทธาภรมณเกยวกบอาการกอนตายของลงเขยวาทาไมจงเปนเชนนน และไดความกระจางวา

“...คอเครองหมายของกรรม เวลาทคนกาลงจะตายนนนมตหรอเครองหมาย 3 อยาง จะมาปรากฏคอ กรรม กรรมนมต และคตนมต ใครทากรรมอะไรไว กอนตายเขาจะนกถงกรรมนน เชนคนทเคยฆาไก และจะตายกจะนกถงกรรมทเคยฆาไกกจะแสดงกรยาเยยงไก เชน การสงเสยงรองแบบไก เรยกวา กรรมลขต และเมอเขาตายกจะไปตามกรรมนน เรยกวา คตนมต แปลวา เครองหมายทจะนาไปเกด... สวนคนทกรรมดมามากและจะตายเขากจะระลกถงกรรมนน กรรมนมตกอาจจะออกมาในรปเหนบษบกทองมารองรบแสดงคตนมตวาจะไปเกดในสวรรค...” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 73).

จากตวอยางดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา กรรมมผล มวบาก ใครทากรรมใดไว ผลกรรมนนกจะตอบสนองไมเรวกชา และบคคลทเคยสรางกรรมชวไวมากมายกอนสนใจกมกจะ

47

ระลกถงความชวทตนกอหรอกรรมชวนนกจะปรากฏเหนเปนเหตใหเกดอาการทรนทราย หวาดกลวในผลกรรม ในทางตรงขามบคคลทสะสมแตกรรมดเมอจะสนใจกจะนกถงแตสงดงามหรอผลบญทตนไดสรางไว จงมความสขและมอาการสงบกอนสนใจ ดงนน เมอบคคลยงมชวตและมโอกาสสรางกรรมดกควรสะสมกรรมดไวใหมาก เพอใหผลบญหนนนาไปสภพชาตทด พระเจรญไดอธบายถงกรรมอกอยางหนง ทจะนาสตวโลกไปสภพภมทตางกนออกไป คอ เมอบคคลกาลงจะสนใจ หากนกถงกรรมดทตนกระทา จตใจกจะเบกบานอมเอบ บคคลนนยอมไดไปเกดในสคตภม ในทางกลบกนบคคลทกาลงจะสนใจไดนกถงการประกอบกรรมชวของตนจงเกดความสลดใจในบาปกรรมทตนกระทานนยอมไปเกดในทคตภม ดงความวา

“จตเต สงกลฏ ทคคต ปาฏกงขา - เมอจตเศราหมองแลว ทคตเปนอนตองหวง หากสองคนนตายในขณะทจตกาลงเศราหมอง กตองไปเกดในทคต ซงม 4 ภม คอ นรก เปรต อสรกาย และเดรจฉาน แตถาเขาตายขณะจตผองใส กจะไปเกดในสคต เชน มนษย หรอสวรรคชนตาง ๆ เปนตน ดงพระบาลวา จตเต อสงกลฏฐ สคต ปาฏกงขา พดงาย ๆ คอ มนขนอยกบอารมณทมากระทบจต ถากอนตายเขานกถงอกศลกรรมทเคยทา จตกจะเศราหมอง แตถานกถงกศลกรรมจตจะผองใส” (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 737).

ดงนน พระเจรญจงไดเตอนญาตโยมวา เราตองมสตและรจกปลอยวาง อยาไปยดมนถอมนกบสงใด เมอถงคราวทตองจากโลกนไป ดงความวา

“...โยมจงจาเอาไว เวลาตายตองทาจตใหผองใส จะไดไปสคตภม ถาตายขณะจตมกเลส เชน ถามโทสะจะไปเกดเปนสตวนรก ถามโลภะจะไปเกดเปนเปรตหรออสรกาย ถามโมหะกจะไปเกดเปนเดรจฉาน ดงนน ถารวากาลงจะตายกอยาไปหวง อยาไปโลภ โกรธ หลง จะไดไมตองไปอบายภม” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 98-99).

ยายจาง เมอยายจางกาลงจะสนใจไดเหนคนเอาบษบกทองคามารอรบ ซงเปนการแสดงใหเหนวายายจางกาลงจะไปสภพภมทด ดงความวา

“…มาแลวหรอ โยมกาลงรอทานอยจะลาทานไปในวนน เขาเอาบษบกทองคามารอรบนานแลว” คนอายเกาสบเกาปกบสบเอดเดอนเศษบอกพระหลานชาย

48

“...สงทโยมยายเหนนนเขาเรยกวา คตนมต เพราะโยมยายสรางกศลกรรมไวมาก กศลกรรมเหลานนจงมาปรากฏใหเหนเปนคตนมต ซงเปนเครองหมายแสดงวาโยมยายไปด” แมจวน ทดพอง ตลอดจนลกสาว ลกเขย พากนแปลกใจในคาสนทนาระหวางคนทกลงใกลดบจตกบคนทถอเพศสมณะ เทาทเคยพบเหนมาคนกาลงจะตายเขาจะทรนทรายพดจาเพอเจอเหลวไหล... และคนทไปในลกษณะนมกไมพนอบายภม คอถาไมไปเกดเปนสตวนรก กไปเกดเปนเปรต หรอสตวเดรจฉาน (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 839-840).

จากตวอยางดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา อานสงสของผประกอบกรรมด เชอมน ศรทธาในหลกธรรมคาสอนของพระพทธองค เมอถงวาระสดทายของชวตยอมไมหลงลมสตตาย และหลงจากตายแลวผลบญจะนาไปเกดในสคตโลกสวรรค ดงเชนยายจางทไมหลงลมสตกอนสนใจ และเกดคตนมตใหทราบวายายจางยอมไปสสคตโลกสวรรคอยางแนนอน แมกาหลง แมกาหลงเปนตวละครทเปนเปรตเฝาบานของนายอาเภอ เมอตอนทแมกาหลงยงมชวตอย นางและสามมหนาทดแลรกษาบานของนายอาเภอ เมอแมกาหลงตาย ไดมาเกดเปนเปรตเฝาบานคอยหลอกหลอนไมใหใครมาซอบานหลงน เนองจากนางรกและหวงแหนบานหลงนมาก ดงความวา

“...เปรตแมกาหลงยงอยทบานหลงน และหวงแหนไมอยากใหใครมาซอบานไป หลอนตายขณะทจตมโลภะ จงมาเกดเปนเปรตเฝาเรอน...” (นารผล เลม 2. 2545 : 117).

สทสสาไดชใหเหนโทษของการไมรจกปลอยวาง และการดาเนนชวตโดยขาดสตจะนาความทกขมาสตน ดงเชนแมกาหลง ตองมาเกดเปนเปรตคอยปกปองรกษาบานทตนรก หลวงตาเฟอง หลวงตาเฟองเปนพระภกษทมาบวชหลงจากเกษยณราชการ โดยไมมความเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนาแตอยางใด ทมาบวชเพราะภรรยาไมอยากเปนภาระเลยงด หลวงตาเฟองผกพนกบลกหลานมาก แมจะครองเพศบรรพชตหลวงตากยงคงทาตวอยางฆราวาส ดวยการเทยวไปมาระหวางบานกบวด กลางวนหลงจากฉนเพลแลว หลวงตาเฟองกจะหอบขนมผลไมไปฝากลกหลานจนมดคาจงจะกลบมาจาวด ทาอยางนเปนประจาแมไดรบการวากลาวตกเตอนจากเจาอาวาส คอ พระเจรญ หลวงตาเฟองกไมเชอฟง จนกระทงหลวงตาเฟองตายจตทยงหวงใยลกหลานจง

49

ทาใหหลวงตาเฟองไปเกดเปนเปรตและมาขอสวนบญจากญาตโยมทมาปฏบตธรรมทวดปามะมวง ดงความวา

“ภกษรปนนอายอยในราวเจดสบเศษ รางกายทรดโทรมซบผอมจวรดเกาสกปรก แถมยงขาดกะรงกะรง เหมอนเอาผาขรวมาหอหมรางเอาไว ...อาตมาตายไปเมอสบปทแลว แตยงไมไดไปไหน… ...อาตมาจะมาขอสวนบญจากโยม อาตมาลาบากเหลอเกน ตองอด ๆ อยาก ๆ หนาวกหนาว โยมชวยบอกทานพระครดวยวา อาตมาขอผาไตรสกหนงสารบ แลวเวลาโยมปฏบตกรรมฐาน ชวยแผเมตตาอทศสวนกศลใหหลวงตาเฟอง วดปามะมวงดวย อาตมาจะไดไปเกดเสยท วนเวยนอยทนมาสบปแลว เพราะยงใชกรรมไมหมด” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 91-101).

ตวละครหลวงตาเฟองเปนตวอยางของการดาเนนชวตดวยความประมาท หลงมวเมากบความสขสบาย ยดความพอใจของตนเปนทตงโดยไมคานงถงบทบาทสถานะของตน จงมพฤตกรรมไมเหมาะสมกบเพศบรรพชต สดทายจงตองชดใชกรรมดวยความทกขเวทนา เมอผปฏบตธรรมทเปรตหลวงตาเฟองมาขอสวนบญไดนาเรองราวมาเลาใหพระเจรญฟง พระเจรญจงไดชใหเหนถงโทษของผทจตไมปลอยวางมความกงวลหวงใย แมเวลาใกลตายก ไมอาจตดใจจากสงทรกและผกพนได บคคลเชนนเมอตายจะไปเกดเปนเปรตหรออสรกาย ดงความวา

“กความโลภนะซ เขาเรยกวา จตมโลภะ อยางหลวงตาเฟองทขโมยของวดไปใหลกกน เพราะจตยงมโลภะ ยงหวงลก คนทตายขณะทจตมโลภะ เชน ยงหวงโนนหวงน ไมวาจะหวงสมบตหรอหวงลกหวงหลานกถอวายงมโลภะ ถาไมไปเกดเปนเปรตกไปเกดเปนอสรกาย (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 91-101).

จากขอความดงกลาว เปนการยาใหเหนวาหากบคคลไมอาจละจากอกศลมลทง 3 คอ โลภะ โทสะ โมหะ ไดจะทาใหบคคลนนมแตความทกข และฉดชวตใหตกสอบายภม ซงเปนภมชวมแตความทกข ไดแก นรก เดรจฉาน เปรต และอสรกาย แมชแดง แมชแดงเปนตวละครทมาบวชชโดยไมมจตศรทธาตอพระพทธศาสนา แมชแดงมนสยการกนตะกละกนไมเลอกเวลาและยงแอบนาของกนไปซกซอนไวกนเวลากลางคน ซงเปนการละเมดศล แตแมชแดงกไมสนใจในวนยของช แมชไมใสใจในการถอศลปฏบตธรรมและบาเพญประโยชน มนสยเกยจครานเหนแกตว จงเปนทรงเกยจของแมชทพกอาศยอยดวยกน กจวตรทแมชแดงปฏบตเปนประจาคอกนกบนอน

50

ในตอนดกของคนวนโกนแมชแดงรสกอดอดหายใจขด แมชแดงคดจะปลกเพอนชทนอนอยขาง ๆ แตนางคดวาแมชเหลานนคงชวยอะไรไมไดหากจะตาย นางจะขอตายคนเดยว ขณะนนทใตถนสานกช มสนขทองแกกาลงจะตกลก มนจงสงเสยงรองสรางความราคาญแกแมชแดง แมชแดงรสกหงดหงดในเสยงรองของสนขตวนน และปลอยใหจตไปพวพนกบเสยงรองนนจนขาดใจตาย จงทาใหนางไปเกดเปนลกสนขตวนน ดงความวา

ใตถนสานกช นงหลงอานสนขทองแกกาลงจะคลอดลก มนรสกปวดทองเปนกาลงจงสงเสยงครางหงง ๆ อยในความมด เสยงนนดงไปถงหแมชแดงผซงกาลงนอนทรนทรายรอความตายอย “มนจะรองหาพระแสงอะไรของมน” แมชแดงคดอยางขดเคอง แลวเลยปลอยจตใหไปพวพนอยกบเสยงของนงหลงอาน นอนคดงนงานอยอยางนนกระทงขาดใจตาย เปนเวลาเดยวกบทนงหลงอานออกลก แมชแดงจงไดไปเกดเปนลกสนข จากมนสสภมไปถอกาเนดในตรจฉานภม! (นารผล เลม 1. 2545 : 157).

สทสสา ออนคอม ไดชใหเหนวา วถชวตของคนทตงอยบนความประมาท สดทายขาดสตยงคด เมอจวนเจยนจะสนใจจงไมสามารถควบคมสตไวได ปลอยใหโมหะเขาครอบงาจตใจขณะจะสนใจ จงเปนผลใหไปเกดเปนสตวเดรจฉาน เมอตายไปยอมมอบายภมเปนจดหมาย ดงเชนตวละครทง 3 คอ แมกาหลง หลวงตาเฟอง และแมชแดง จงอาจกลาวไดวา บคคลควรดารงชวตอยางมสต หมนประกอบแตกรรมด มจตเมตตาตอเพอนมนษย ละเวนการเบยดเบยนชวตผอน ชาระจตใจใหผองใสเบกบานอมเอบ ความสขกายสบายในในผลกรรมด จะสงผลตอความรสกนกคดใหเรากระทาแตความด จวบจนวาระสดทายของชวต จตทขดเกลากเลสใหบางเบาจะทาใหบคคลผนนปลอยวางไมยดตดกบสงใดไดงาย ดงนน หากวาเราฝกตนใหมสตอยตลอดเวลา กจะไมพลงเผลอใหอกศลมลทง 3 คอ โลภะ โทสะ โมหะ เขาครอบงาได กตตตากรรม หรอ กตตตตาวาปานกรรม กรรมสกวาทา ไดแก กรรมททาดวยเจตนาอนออนหรอมใชเจตนาอยางนน ๆ โดยตรง เปนกรรมทเบาใหผลตอเมอไมมกรรมอนใหผล พฤตกรรมตวละครทปรากฏหลกธรรมดงกลาว ไดแก พระเจรญ พระเจรญ พระเจรญไดรบผลกรรมจากการกระทาทตนไมไดเจตนาทจะเบยดเบยนชวตใหไดรบความเดอดรอน แตเมอผลกรรมนนมาถงกตองชดใชโดยไมอาจหลกเลยงได ดงความวา

51

“เหลอเวลาอกหนงนาท พระสงฆ 99 รป กจะเจรญพระพทธมนต ทนใดนนไดเกดลมบาหมพดกรรโชกขน ความแรงของลมไดหอบเตนทหลงทตดกบปะราพธขนสงถงระดบยอดไมเสาเตนท ซงเปนหลกแหงยาวไดหลดออกและพงเขาใสทานพระคร ถกปากครงจมกครง เลอดแดงฉาน ทามกลางความตะลงงนของพระและฆราวาสทเหนเหตการณ เมอกาหนด ‘เจบหนอ เจบหนอ’ กระทงจตเปนสมาธ สามารถขมความเจบปวดลงบางแลว กฎแหงกรรมกฉายแวบขนในมโนทวาร ทานเหนตวเองกาลงเกบกวาดลานวด พบไมทอนหนงวางเกะกะอยจงหยบมนเหวยงไปทใตตนปบ โดยไมทนเหนวาสนขตวหนงนอนหลบอย ไมทอนนนจงไปถกปากและจมกของสนขเลอดไหลโทรม มนดนเรา ๆ สงเสยงรองครวญครางดวยความเจบปวด ทานตองตมยาสมนไพรกรอกปากมนอยหลายวนจนมนหาย ดเอาเถด อตสาหฝกสตไวดแลว กยงมอนพลงเผลอจนได เพยงเผลอไปแคอดใจเดยว ยงไดรบผลรายถงปานน กรรมททาโดยมไดเจตนา กตองมารบผล แลวคนทกอกรรมทาชวโดยเจตนานนเลา เขามตองทกขทรมานกวาทานเปนรอยเทาพนทวละหรอ” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 311-312).

สทสสาไดชใหเหนวาการกระทากรรมใด ๆ กตามแมมไดมเจตนาทจะทาใหบคคลไดรบความเดอดรอน แตเมอกรรมททาสงผลกตองรบผลกรรมนน ดงนนบคคลจงควรมสตควบคมกาย วาจา ใจ และพฤตกรรมอนจะมผลกระทบใหบคคลอนใหไดรบความเดอดรอนจากการกระทาของตน 3.4 พระนพพาน พระธรรมปฏก (2543 : 125) ไดอธบายความหมายของนพพานวา “นพพาน หมายถง การดบกเลสและกองทกขเปนโลกตตรธรรมและเปนจดหมายสงสดในพระพทธศาสนา” สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอพทธธรรมสงสดของพระพทธศาสนาผานพฤตกรรมคาพดของตวละครดวยการชใหเหนถงการประพฤตปฏบตธรรมเพอบรรลมรรคผลนพพาน และใหตวละครเอก คอพระเจรญ เปนผสงสอนธรรมะแกญาตโยมใหเขาใจแนวทางในการปฏบตเพอความหลดพน สทสสาไดชใหเหนวา บคคลทมปญญาและความเพยรสามารถเขาสพระนพพานไดในภพชาตปจจบน และยงเปนการโนมนาวใจใหบคคลมงมนในการประกอบกรรมดดวยการปฏบตวปสสนากรรมฐานเพอเขาสเสนทางแหงความหลดพน คอ พระนพพาน พฤตกรรมของตวละครทแสดงใหเหนการเขาสสภาวธรรมทเปนการบงบอกถงการเขาสเสนทางแหงการหลดพน รวม 4 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. สามเณรทองด

52

4. แมชกอนทอง พระเจรญ นอกจากการสงสอนธรรมะแกญาตโยมใหเขาใจแนวทาง และจดหมายของการปฏบตกรรมฐานแลว ตวของพระเจรญเองยงมความมงมนและมความเพยรในการปฏบตวปสสนากรรมฐานเพอใหหลดพนจากสงสารวฏฏ และจดหมายสงสดของทานคอ พระนพพาน ซงพระเจรญไดใชความเพยรอยางทสดในการปฏบตจนเขาสเสนทางมรรคผลนพพาน ดงความวา

“...ทานนงพจารณาเวทนาไปเรอย ๆ ครนความปวดทวขนจนถงขดสงสดจงตงจตอธษฐานคอ การตดสนใจเดดเดยวแนวแนวา ‘ตายเปนตาย ขาพเจาขอเอาชวตเปนเดมพน’ สนคาอธษฐานทานรสกเหมอนวาอวยวะทกสวนในรางกายแตกกระจายออกเปนชนเลกชนนอย... ทานจงนงประคองจตกาหนดสตนงอย บดดลนนความเบากายจตกปรากฏขน ทานรสกสดชนกระปรกระเปราอยางทมเคยเปนมากอน รในวนาทนนวา บดนจตของทานเขาสสภาวะ ‘อโสก วรช เขม’ อนเปนผลทผเพยรเพงเผากเลสมงหมาย และทานกไดธรรมดาคตวา ‘มรรคผล นพพานอยเลยความตายไปนดเดยว’ บดนทานชนะขนธมารแลว เปนชยชนะทไมมวนกลบแพ บดนทานไดเขาถงความไมเกดแลว ทานจกไมตองประสบทกขอกตอไป เพราะไดขามพนวนวงแหงสงสารสาครแลวดวยความเพยรพยายามอนยงยวด” (นารผล เลม 2. 2545 : 785-786).

จากพฤตกรรมดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา ผมปญญาและปฏบตอยางจรงจงยอม สามารถใชปญญาตดอปาทานหรอความยดมนในตวตนไดอยางสนเชง แลวเขาสสภาวะนพพานไดในทสด อาจกลาวไดวาสทสสาตองการชใหเหนวานพพานเปนจดหมายในอดมคตทสามารถเขาถงไดในภพชาตปจจบน ดวยความเพยรพยายามปฏบตวปสสนากรรมฐานเพอพฒนาจต อบรมขดเกลาตนเอง ดงเชนพระเจรญทสามารถขามพนวฏสงสาร เขาถงความไมเกดไดดวยความมงมนในการปฏบตวปสสนากรรมฐานอยางจรงจงเพอใหตนหลดพน พระเจรญไดชใหเหนความสาคญของการปฏบตกรรมฐาน เพอเกดปญญานาไปสการแก ปญหาตาง ๆ ได ซงถอไดวาบรรลตามเปาหมายของการปฏบตกรรมฐาน ดงความวา

“...ปญญานนมสองระดบ คอ โลกยปญญา กบโลกตตรปญญา ถาปฏบตไดแคโลกยปญญากจะแกปญหาทางโลกได แตถาถงโลกตตรปญญากจะตดกเลสตณหาทงปวง ไดและจะบรรลถงพระนพพาน...” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 12-13).

53

จากขอความดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา ผลจากการปฏบตวปสสนากรรมฐาน จะทาใหผปฏบตทมความเพยรเกดปญญาแกปญหาใหแกตนได ซงปญญาในระดบโลกยเปนปญญาทเกดจากความเขาใจทถกตองตามหลกแหงความด และนาไปแกไขปญหาทยงเกยวของกบวถการดาเนนชวตในสงคม สวนโลกตตรปญญาเปนปญญาเปนปญญาทเกดจากความเขาใจชวตทถกตองตามความเปนจรง ตามสภาวะของธรรมชาต ซงเปนปญญาทชวยใหบคคลหลดพนจากการเวยนวายในวฏสงสาร นอกจากน พระเจรญยงไดเนนยาใหญาตโยมเขาใจวา จดหมายของพระพทธศาสนา คอ การเขาถงพระนพพาน ซงขนอยกบความเพยรพยายามในการปฏบตของแตละบคคล ดงความวา

“… สงทโยมคดและปฏบตอยนถอวาเปนจดหมายของพระศาสนาเชยวละ นอยคนนกทจะรและเขาใจ วาจดหมายของพระศาสนาของเรากคอการหลดพนจากทกขโดยสนเชง ซงกคอการเขาถงพระนพพาน...” (นารผล เลม 1. 2545 : 75-76).

ยายจาง วถการดารงชวตของยายจางตงแตวยเดกจนถงวยชรา ยายจางผกพนกบหลกธรรมคาสอนของพระพทธศาสนามาโดยตลอด การใหทาน การรกษาศล ปฏบตธรรม เปนกจวตรทยายจางปฏบตจนเปนกจนสย ทกครงทยายจางสวดมนตภาวนา ยายจางจะอธษฐานเปนประจาวา หากตนมบญวาสนาพอขอใหสาเรจเปนพระอนาคาม เพอใหหลดพนจากความทกข ไมตองกลบมาเกดเปนมนษยอก ดงความวา

“...หากมบญวาสนาพอ กขอใหสาเรจเปนพระอนาคาม ตายแลวจะไดไปเกดเปนพรหมอยในสวรรคชนสทธาวาส ไมตองกลบมาเกดในโลกมนษยอก เบอเหลอเกนแลว” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 173).

จากตวอยางดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา นพพานเปนจดหมายทบคคลพงตงความ ปรารถนาไว และนอมนาพระธรรมคาสอนของพระพทธองคมาเปนแนวทางในการดาเนนชวต อบรมขดเกลาจตใจเพอใหบรรลจดหมายตามทตนปรารถนาไวได จงอาจกลาวไดวาสทสสาตองการชใหเหนวา บคคลไมวาจะครองเพศฆราวาสหรอบรรพชตกตาม สามารถเขาสเสนทางแหงพระนพพานได สามเณรทองด สามเณรทองดไดมาเรยนวปสสนากรรมฐานทวดมหาธาตพรอมกบพระเจรญ สามเณรทองดมความเพยรในการปฏบตวปสสนากรรมฐาน ทานเจาคณโชดกอาจารยสอนกรรมฐานไดสอบอารมณ

54

สามเณรทองด และทราบวาสามเณรทองดปฏบตวปสสนากรรมฐานจนสามารถบรรลพระโสดาบน ดงความวา

“ทานจงจดอยในพระโสดาบนประเภทสตตกขตตปรมะ ซงจะตองเวยนวายอยในสคตภมอกอยางมากไมเกน 7 ชาต กจะบรรลพระนพพานเปนพระอรหนต” (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 721).

จากขอความดงกลาวขางตนสทสสาชใหเหนวา บคคลผมศรทธามนคงและมงมนเพอใหเขาถงพระนพพาน โดยเชอมนวาการเขาถงสภาวะนพพานเปนสงทมนษยผพากเพยรจนเกดปญญาสามารถเขาถงได มใชเปนสงทเกนความเพยรพยายามแตอยางใด ดงเชนสามเณรทองดทมความมงมนในการปฏบตวปสสนากรรมฐานอยางจรงจงจนสามารถบรรลธรรมเปนพระโสดาบนประเภท สตตกขตตปรมะเวยนวายในสคตภมไมเกน 7 ชาต กจะบรรลพระนพพาน แมชกอนทอง แมชกอนทองสนทนากบพระเจรญวา นางปรารถนาทจะไมเกดอกเพราะเหนวาการเกดทาใหเปนทกข และแมชยงมความขยนหมนเพยรในการปฏบตวปสสนากรรมฐาน ตงจดหมายสงสดของแมชในการปฏบตคอการบรรลพระนพพาน ดงความวา

“… ฉนกอยากจะสรางสมคณงามความดใหมาก ๆ หากบญพาวาสนาสงฉนอาจจะไดบรรลมรรค ผลนพพานบาง” แมชกอนทองบอกกลาว “… ฉนเรยนหลวงพอตามตรงวาตองการบรรลพระนพพาน จะไดตดภพตดชาต ไมตองกลบมาเวยนวายตายเกดอก...” (นารผล เลม 1. 2545 : 75-76).

จากการสนทนาดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา พระนพพานเปนสภาวะทมนษยจะบรรลถงไดดวยปญญาและเปนความปรารถนาสงสดของผปฏบตทตองการหลดพนจากการเวยนวายตายเกด นอกจากนยงสะทอนใหเหนวาไมวาจะอยในเพศใด ผทใชปญญาอยางถองแทยอมสามารถพฒนาจตไปจนถงทสดแหงการดบทกขได ดงเชนแมชกอนทองทมความเพยรพยายามและมงมนอยางจรงจงในการปฏบตเพอใหตนหลดพนจากวฏสงสาร สรปไดวา จดหมายสงสดของพระพทธศาสนาคอ พระนพพาน ซงหมายถงการดบกเลสและกองทกข สวนจดหมายสงสดของการปฏบตกรรมฐานคอ ความหลดพนจากความทกข และสงสารวฏ ซงกคอพระนพพานดวยเชนกน ดงนน การจะบรรลพระนพพานไดตองใชความเพยรพยายามอยางถงทสด อยางไรกตาม สทสสา ไดใหขอคดวา การเขาถงพระนพพานไดนนมไดหมายความวาตองรอภพหนาหรอตองปฏบตขามภพขามชาตถงบรรลจดหมายได ในภพชาตปจจบน

55

บคคลผมปญญาและปฏบตอยางจรงจงกสามารถวดเขาถงพระนพพานได และผทปฏบตเพอเขาสเสนทางมรรคผลนพพานกถอไดวาบคคลนนไดเปนผทอยในเสนทางแหงกรรมด ชวตยอมประสบแตความสขความเจรญทงในภพนและภพหนา 3.5 อรยสจ 4 พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรมโดยพระธรรมปฏก (2546 : 204) ไดอธบายความหมาย “อรยสจ 4” วา คอความจรงอนประเสรฐ, ความจรงของพระอรยะ, ความจรงททาใหผเขาถงกลายเปนอรยะ ไดแก ทกข ความทกข สภาพททนไดยาก สภาวะทบบคน ขดแยง บกพรอง ขาดแกนสาร ความเทยงแท ไมใหความพงพอใจแทจรง ไดแก ชาต ชรา มรณะ การประจวบกบสงอนไมเปนทรก การพลดพรากจากสงทรก ความปรารถนาไมสมหวง โดยยอวา อปาทานขนธ 5 เปนทกข สมทย เหตเกดแหงทกข สาเหตใหทกขเกด นโรธ ความดบทกขไดแก ภาวะทตณหาดบสนไป ภาวะทเขาถงเมอกาจดอวชชาสารอกตณหาสนแลว ไมถกยอม ไมตดของ หลดพน สงบ ปลอดโปรง เปนอสระคอนพพาน มรรค หนทางทนาไปสความดบแหงทกข ขอปฏบตใหถงความดบทกข ไดแก ทางประเสรฐมองคประกอบ 8 คอ สมมาทฏฐ สมมาสงกปปะ สมมาวาจา สมมากมมนตระ สมมาอาชวะ สมมาวายามะ สมมาสต สมมาสมาธ ทเรยกวา มชฌมมาปฏปทา แปลวา “ทางสายกลาง” สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอ “อรยสจ 4” ความจรงอนประเสรฐ 4 ประการ โดยสทสสา ไดยกเอาพทธพจนของพระพทธองคเกยวกบคาสอนเรอง “อรยสจ 4” มากลาวไวในนวนยายดงความตอนหนงวา “...ผใดถอเอาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ เปนสรณะแลว เหนอรยสจจ คอ ความจรงอนประเสรฐสดวยปญญาอนชอบธรรม คอ เหนความทกข เหตใหเกดทกข ความกาวลวงทกขเสยได และหนทางมองคแปดอนประเสรฐเครองถงความระงบทกข...” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม. เลม 2. 2546 : 345) สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอหลกธรรมดงกลาวดวยการอธบายหลกธรรมความหมาย คณประโยชนของการเขาถงอรยสจ 4 สามารถนามาประยกตใชในการดาเนนชวตใหมความสขได โดยสอผานตวละคร รวม 20 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. พระบวเฮยว 4. สามเณรทองด 5. ครอบครวคหบด 6. พระอดมวชชาญาณ 7. แมชกอนทอง 8. พระหลอ

56

9. เทพกาหลง 10. แมสะอง 11. เถาแกเสง 12. นางแตม 13. คณนายลาไย 14. อดตผใหญบาน 15. อาจารยชต 16. หลวงตาเฟอง 17. แมชแดง 18. นางกมหง 19. สตรทศล 20. นายหมน แซตง 3.5.1 ทกข ความทกข สภาพททนไดยาก สภาวะทบบคน ขดแยง บกพรอง ขาดแกนสาร ความเทยงแท ไมใหความพงพอใจแทจรง ไดแก ชาต ชรา มรณะ การประจวบกบสงอนไมเปนทรก การพลดพรากจากสงทรก ความปรารถนาไมสมหวง โดยยอวา อปาทานขนธ 5 เปนทกข สทสสา ออนคอม นาเสนอเรอง “ทกข” ผานตวละคร รวม 4 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. ครอบครวคหบด 4. นายหมน แซตง พระเจรญ พระเจรญไดเดนทางไปประชม ณ ประเทศศรลงกา และมโอกาสสนทนาธรรมกบเจาอาวาสวดสยาโมปาลถงเรองตนเหตแหงทกขวา การเกดเปนตนเหตแหงทกข หากดบความเกดไดทกขกดบได ดงความวา

“กไมตองเกดสครบ เมอไมเกดกไมตองแก” “ไมตองเจบ ไมตองตายอกดวย” ทานปญญาตสสะตอให “ถกแลวครบ เพราะความแก ความเจบ ความตายเปนทกข ความเกดจงเปนตนตอของทกขทงมวล ดบความเกดเสยได ทกขกดบได” (นารผล เลม 2. 2545 : 583).

จากการสนทนาธรรมจะเหนไดวา พระเจรญเองกมความปรารถนาทไมอยากเกดอก เพราะรสกเบอหนายการเวยนเกดเวยนตายในภพชาต และจากประสบการณทผานมาตงแตวยเดก

57

จนถงเวลาน พระเจรญพบวา แตละเพศวยกมความทกขดวยกนทงนน ตางกนตรงททกขทเกดเปนทกขทางกายหรอทกขทางใจ ดงความวา

“สาหรบผม หากจะตองเกดอกกขอใหเปนชาตสดทาย ผมเบอการเวยนวายตายเกด ไมอยากเกดอกแมชาตเดยว... ตอนเปนคฤหสถกทกขอยางคฤหสถ พอมาเปนบรรพชตกทกขอยางบรรพชต ยงเปนสมภารเจาวดกยงทกข ผมผจญกบทกขมาโดยตลอด ไมเคยมความสขเลย... วาความทกขมประโยชนกวาความสขนะครบ หากเจาชายสทธตถะไมทรงเหนทกข พระองคกจะไมไดเปนมหาบรษของโลก พวกเรากจะไมรจกพระพทธศาสนา ความทกขจงมประโยชนตรงน” (นารผล เลม 2. 2545 : 583-584).

จากบทสนทนาดงกลาวสะทอนใหเหนวา เหตแหงทกขทงปวง คอ การเกด เพราะเมอเกดแลวกตองมเจบ มแก มตาย การเผชญกบอปสรรค ปญหา และความยากลาบากในการดารงชวต เผชญกบภาวะอารมณของการสญเสยพลดพรากจากสงทรก ความคบแคนใจไมสมหวงในสงทตนปรารถนา สงเหลานลวนเปนทกข แตหากวาบคคลพลกวกฤตเปนโอกาส กลาวคอ เมอตองเผชญกบความทกข กนาความทกขนนมาเปนแรงบนดาลใจดนรนหาหนทางใหหลดพนจากทกข ดงเชนเจาชายสทธตถะ ททรงคนพบหนทางดบทกขไดดวยตวพระองคเอง เมอพระพทธองคบรรลมรรคผลนพพานแลว จงนาหลกธรรมเหลานนมาสงสอนใหกบไวไนยสตวถงหนทางพนทกขเพอพบกบความสขทแทจรง นนกคอความหลดพนจากกเลสทงมวล พระเจรญไดปฏบตวปสสนากรรมฐานจนบรรลธรรม ทานไดคนพบความจรงวา การทจะบรรลมรรคผลนพพานไดนน ตองมความตงใจจรง อดทนตอทกขเวทนา อนเกดจากทกขของขนธ 5 ดงความวา

“พระครวยสสบหานงกาหนดอาการพองยบของทองอยนานถงแปดชวโมงครง ตองตอสกบทกขเวทนาอยางแสนสาหสโดยเฉพาะทขาทงสองขาง กระนนทานกไมยอทอดวยรวาอกครงชวโมงกจะครบกาหนดเวลาทไดอธษฐานจตไวตอนกอนนง แตแลวกตองผจญกบกองทพมาร มารผนมใชทาววสวตตมารทเคยมาผจญในวนทเจาชายสทธตถะประทบนงภายใตตนอสสตถพฤกษ กลาวคอมใชเทวปตตมาร แตเปนขนธมาร-มาร คอ ขนธ 5 อนไดแก รป เวทนา สญญา สงขาร และวญญาณ เปนสภาพอนปจจยปรงแตงขน เปนทตงแหงทกข ถกปจจยตาง ๆ มอาพาธ เปนตน บบคนเบยดเบยน เปนเหตขดขวางหรอรอนโอกาสมใหสามารถทาความดงามไดเตมท หรออาจตดโอกาสนนโดยสนเชง ทานตงสตแนวแนตอสกบขนธมารอยตามลาพง คดวาผจญกบขนธมาร กยงดกวาผจญกบมจจมาร- มารคอความตาย เพราะถาตายเสยแลวกหมดโอกาสทจะมาสรางสมความดงาม เรยกวา ตดโอกาสทจะสรางความดงามเสยทงหมด

58

ขนธมารทเจาอาวาสวดปามะมวงผจญอยในขณะนหนกหนาสาหสทสด เพราะมไดปวดเฉพาะทขาทงสองขางเทานน แตความปวดกระจายไปทวสรรพางค ประหนงวารางทงรางจะระเบดออกเปนชนเลกชนนอย แตแมรางกายจะเจบปวดรวดราวสกเพยงใดกมอาจทาใหจตสงบนงนนหวนไหวได ทานนงพจารณาเวทนาไปเรอย ๆ ครนความปวดทวขนจนถงขดสงสดจงตงจตอธษฐานคอ การตดสนใจเดดเดยวแนวแนวา ‘ตายเปนตาย ขาพเจาขอเอาชวตเปนเดมพน’ สนคาอธษฐานทานรสกเหมอนวาอวยวะทกสวนในรางกายแตกกระจายออกเปนชนเลกชนนอย รสกหนกองเหมอนรางของทานกลายเปนภเขาหนแทงทบ แขนขาดหนกไปหมด ความเจบปวดหายไป เหลอแตความหนกของขนธ 5 ทานรวาไดนงครบตามเวลาทอธษฐานจตไวแลว จงพยายามลมตา หากกลมไมได เปลอกตาทงสองขางดจถกทบไวดวยหนกอนใหญ ‘สงขาร ขนธหาชางหนกแทหนอ’ ทานราถงอยในใจและพยายามกาหนดลมตา หากกไมสามารถลมไดเพราะมนหนกเหลอเกน ทานจงนงประคองจตกาหนดสตนงอย บดดลนนความเบากายจตกปรากฏขน ทานรสกสดชนกระปรกระเปราอยางทมเคยเปนมากอน รในวนาทนนวา บดนจตของทานเขาสสภาวะ ‘อโสก วรช เขม’ อนเปนผลทผเพยรเพงเผากเลสมงหมาย และทานกไดธรรมดาคตวา ‘มรรคผล นพพานอยเลยความตายไปนดเดยว’ บดนทานชนะขนธมารแลว เปนชยชนะทไมมวนกลบแพ บดนทานไดเขาถงความไมเกดแลว ทานจกไมตองประสบทกขอกตอไป เพราะไดขามพนวนวงแหงสงสารสาครแลวดวยความเพยรพยายามอนยงยวด (นารผล เลม 2. 2545 : 785-786).

จากเหตการณขางตนสะทอนใหเหนวา พระเจรญมความมงมนทจะปฏบตวปสสนากรรมฐานเพอใหหลดพนจากวฏสงสารและบรรลสงสดคอพระนพพาน พระเจรญไดใชความเพยรพยายามอยางถงทสดเพอใหถงจดหมายนน และทานกบรรลผลตามเจตนาทตงไว แมวาระหวางเสนทางปฏบตจะตองเผชญกบทกขเวทนาอนเกดจากขนธ 5 นน หากบคคลไมเขาใจรปและนามของขนธ 5 ยอมทจะหลงยดตดกบรปนามและไมอาจหลดพนจากกองทกขนนได แตหากบคคลมความเพยรพยายามในการปฏบตวปสสนากรรมฐานจนบรรลธรรมชนสงคอระดบโลกตตระ ยอมทจะเอาชนะความทกขทเกดจากขนธ 5 ได ยายจาง ยายจางเปนตวละครทถอศล ปฏบตธรรม และเขาใจหลกความจรงวา สงทเกดขนยอมมเหตมปจจย แตเมอครงทหลานชายคอหนมเจรญตองเดนทางไปเรยนตอทกรงเทพฯ ยายจางคดถงหลานมากถงกบรองไหเศราโศกเสยใจ และทสดยายจางจงคดไดวาการพลดจากสงทรกเปนทกข ดงความวา

“หกอกหกใจเสยบางเถดแม ไอหนเขาไปดนะ ทาลม ๆ เสยเดยวเขากกลบมา เชอขาสกครงเถอะ”

59

“กขาเลยงของขามาตงนาน” “แตขากไมรกคนไหนเทาไอหนของขา ลก ๆ พากนทอดทงขาไปอยกบผวกบเมย มแตเขานนแหละ ถงไมใชลกกเหมอนลก เขาดตอขายงกวาลกแท ๆ ดวยซา” ยายถอโอกาสตาหนลก ๆ “แตถงจะโศกเศราไป มนกไมทาใหอะไรดขนมา สไปไหวพระสวดมนตใหเขาดกวา” คนเปนลกชกชวน คาพดของบตรสาวทาใหคนทเปน ‘จลโสดาบน’ ระลกได จงพดขนวา “จรงของเอง ขาเปนศษยพระพทธเจา เหตไฉนจะมาเศราโศกเสยใจกบเรองแคน จาไดแลว บทสวดทาวตรเชาทขาสวดอยทกวน อปปเยห สมปะโยโค ทกโข ปเยห วปปะโยโค ทกโข ความประจวบกบสงไมเปนทรกเปนทกข ความพลดพรากจากสงอนเปนทรกกเปนทกข” พดพลางปรายตาไปทางหลานสาวเพอจะบอกวาหลอนคอ ‘สงไมเปนทรก’ (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 260).

จากการสนทนาดงกลาวขางตนสทสสาชใหเหนวา ความทกขอนเกดจากความประจวบกบสงไมเปนทรกเปนทกข ความพลดพรากจากสงอนเปนทรกกเปนทกข ความทกขเหลานเปนธรรมดาของมนษยโลกทยงละกเลสตณหาไมไดยอมตองพบเจอ หากบคคลยดตดไวกเปนทกข ดงนน บคคลจงควรรเทาทนความทกขจงจะดบทกขได ดงเชนยายจางทมความทกขทหลานชายตองจากไปเรยนตอทกรงเทพฯ แตเมอคดไดวามนเปนเรองธรรมดาของโลกทตองพบเจอ ยายจางจงกาจดความทกขนนออกไปได ครอบครวคหบด ครอบครวคหบดตองไดรบความทกขทรมานใจอนเนองมาจากบตรชายคนโตทเรยนหนงสออยอเมรกาไปตดยาเสพตด คหบดและภรรยาพยายามชวยเหลอดวยการพาไปรกษา เสยคาใชจายในการรกษามากมาย แตไมอาจชวยไดเพราะเมอออกจากโรงพยาบาลเขากไปเสพอก นางกมเองผเปนมารดามความทกขใจอยางมากทตองเหนลกชายประสบเคราะหกรรม แมจะมเงนทองมากมายกไมอาจชวยได ดงความวา

“...หลวงพอไมชวยลกดฉนเลยหรอคะ ไดโปรดกรณาเถดคะ เรามเงนทองมากมาย ถาหลวงพอชวยไดเรากจะทาทกอยาง ขออยางเดยวใหหลวงพอชวยลกเราดวย” ...ดวงหนาของหลอนกเศราหมองเพราะความทกข ทกขของคนทเปนแมซงยอมรอนรนกระวนกระวายเมอรวาลกตองประสบเภทภยอยางใหญหลวง ความทกขทเงนรอยลานพนลานกไมอาจชวยขจดปดเปาได...” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 301-302).

สองสามภรรยาลากลบไปดวยหวใจทเปยมดวยความหวง เพงตระหนกชดเดยวนนเองวา เงนรอยลานพนลานกชวยดบทกขใจไมได

60

(สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 302-304). จากพฤตกรรมของตวละครดงกลาวขางตนสทสสาชใหเหนวา บคคลจะแกไขปญหาหรอพนจากความทกขไดกดวยตนเอง บคคลอนเปนเพยงผใหคาแนะนาหรอชแนะแนวทางใหเทานน ผลจะสาเรจหรอไมประการใดกดวยตนเอง ดงเชนลกชายคหบดทไมยอมฝนใจตนใหเลกเสพยาแมพอแมจะเพยรพยายามนาไปบาบดรกษาเยยวยาหลายครงแลวกตาม สดทายกหวนกลบไปเสพอก เมอเปนเชนนใครกไมอาจชวยได นายหมน แซตง นายหมนเปนหมอจนและมอาชพขายมะพราว อกอาชพหนงรบซอขาวสาร นายหมนเปนคนดและชอบชวยเหลอผตกทกขเดอดรอน นายหมนมาพบคณหลวงธาราซงเปนปของหนมเจรญเพอสงขาวหนมเจรญทตนไดชวยไวจากการถกลอบทาราย เมอมาพบคณหลวงกทราบวาหลานสาวคอคณสายทพยเสยชวต สรางความเศราโศกเสยใจใหกบครอบครวคณหลวงมาก นายหมนไดปลอบใจและพดใหขอคดแกคณหลวงวา การเกด แก เจบ ตาย เปนธรรมดาของมนษยโลก ไมมใครหลกพนได เราไมควรไปตดยดกบสงเหลาน ดงความวา

“...คณหลวงทาใจใหสบายเถดครบ คดเสยวาเปนเรองธรรมดาโลก มนษยเราเกดมาแลวกตองมแก มเจบ มตาย มพลดพราก ไมมใครหลกพน ถาเรายดมากกทกขมาก ยดนอยกทกขนอย ถาไมยดกไมทกข” หมอจนพดหมายใจใหผอาวโสสรางโศก (มกกะลผล เลม 1. 2546 : 386).

จากคาพดของตวละครดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา การเกด แก เจบ ตาย เปนเรองธรรมดาโลก ไมมใครหลกหนได บคคลทเกดมายอมพบกบความสญเสย พลดพราก ดงนนจงไมควรยดตดกบสงเหลาน ผทเขาใจหลกความจรงขอนกจะปลอยวางได และไมเปนทกข 3.5.2 สมทย เหตเกดแหงทกข สาเหตใหทกขเกด สทสสา ออนคอม นาเสนอเรอง “สมทย” เหตเกดแหงทกขผานตวละครพระบวเฮยว พระบวเฮยว พระบวเฮยวเมอมาบวชอยทวดปามะมวงกตงใจปฏบตธรรมเครงครดในวนยสงฆ และตงใจวาจะบวชสกระยะจงจะลาสกขาไปมชวตค แตพระเจรญกมกเตอนสตพระบวเฮยวไมใหคดถงการมคใหตงใจปฏบตธรรม เพราะพระบวเฮยวไมมเนอคและจะครองเพศบรรพชตตลอดชวต เมอ พระบวเฮยวทราบดงนนทาใหเกดความหงดหงดใจ ดงความวา

61

“ทานเรมตนเดนจงกรม จากนนจงกาหนดนง เมอจตสงบตงมนเปนสมาธดแลว จงใชปญญาพจารณาหาสาเหตของความอดอดขดของในหวใจ กไดความวาคาพดของทานพระครทวา ทานไมมเนอคนน ทาใหเกดความรสกแปลก ๆ นขน...” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 :123-124).

จากตวอยางดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา ในการแกไขปญหาหากบคคลรตนตอ หรอ สาเหตของปญหาจะสามารถหาหนทางในการแกไขปญหานนได ดงเชนพระบวเฮยว ทเกดความหงดหงด คบของใจจงพจารณาสาเหตของความรสกนน จงพบวาตนเหตของปญหาคอความรสกกลววาตนจะไมมเนอคจรงดงทพระเจรญไดพดไว จงอาจกลาวไดวา การนาหลกอรยสจ 4 ไปประยกตใชในการดาเนนชวตจะชวยแกไขปญหาใหแกบคคลและสงคมไดเปนอยางด 3.5.3 นโรธ ความดบทกขไดแก ภาวะทตณหาดบสนไป ภาวะทเขาถงเมอกาจดอวชชาสารอกตณหาสนแลว ไมถกยอม ไมตดของ หลดพน สงบ ปลอดโปรง เปนอสระคอนพพาน สทสสา ออนคอม นาเสนอเรอง “นโรธ” ความดบทกขไดผานพฤตกรรมตวละคร พระเจรญ พระเจรญ

พระเจรญไดเพยรพยายามในการปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 เพอความหลดพนจากความทกข และทสดทานกเขาสสภาวะแหงการดบทกขได ดงความวา

“กาหนดสตนงอย บดดลนนความเบากายจตกปรากฏขน ทานร สกสดชนกระปรกระเปราอยางทมเคยเปนมากอน รในวนาทนนวา บดนจตของทานเขาสสภาวะ ‘อโสก วรช เขม’ อนเปนผลทผเพยรเพงเผากเลสมงหมาย และทานกไดธรรมดาคตวา ‘มรรคผล นพพานอยเลยความตายไปนดเดยว’ บดนทานชนะขนธมารแลว เปนชยชนะทไมมวนกลบแพ จากตหนงถงหกโมงเชา ภกษวยสสบหาใชเวลาทบทวน พจารณาธรรมอนลมลกดวยความเพลดเพลน ทานสามารถระลกชาต แตหนหลงไดถงเจดชาต ตงแตชาตทเกดเปนคนอนเดย แลวมารเกดเปนคนไทย ไลลงมาตงแตสมยสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร ตามลาดบ เคยเปนกษตรย เปนสตร เปนนกรบ กระทงมาเปนพระภกษสงฆในชาตปจจบน แตไมวาจะเกดเปนอะไรกตองทกขทงนน เพราะการเกดเปนเหตใหเกดทกข ดงมพระพทธวจนะรบรองไวดงน การเกดเปนเหตใหเกดทกข การไมเกดเปนเหตใหเกดสข เมอม การเกดเปนอนหวงไดทกขนคอ ความรอน ความหนาว ความหว ความกระหาย อจจาระ ปสสาวะ สมผสไฟ สมผสทอนไม สมผสศาสตรา... เมอมการเกดเปนอนหวงไดทกขน

62

บดนทานไดเขาถงความไมเกดแลว ทานจกไมตองประสบทกขอกตอไป เพราะไดขามพนวนวงแหงสงสารสาครแลวดวยความเพยรพยายามอนยงยวด” (นารผล เลม 2. 2545 : 785-786).

จากพฤตกรรมดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา พระเจรญไดเลอกเสนทางแหงการดบทกข คอ การปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 เปนแนวทางปฏบตเพอความหลดพน ซงตองใชความเพยรและความมงมนเปนสงสาคญในการปฏบต ขณะเดยวกนสมาธอนแนวแนทกอใหเกดปญญาจะเปนตวสาคญในการพจารณาเหนเหตแหงทกข และตวละครกสามารถเขาสภาวะแหงการดบทกขได อาจกลาวไดวาการทบคคลเขาใจความจรงของอรยสจ 4 แลว ยอมเขาใจธรรมชาตในการดารงชวตวาทกสงทเกดขนมนยอมมเหตททาใหเกด แนวทางแกไขปญหาจงตองเรมทเหตและคนหาวธการดบเหตททาใหเกดปญหานน ซงจะเกดคณประโยชนตอตนเองคอ ทาใหมสตและมเหตผลเมอตองเผชญกบปญหาและอปสรรคตาง ๆ กสามารถแกไขปญหาและในทสดกฝาฟนอปสรรคไปได 3.5.4 มรรค หนทางทนาไปสความดบแหงทกข ขอปฏบตใหถงความดบทกข ไดแก ทางประเสรฐมองคประกอบ 8 คอ สมมาทฏฐ สมมาสงกปปะ สมมาวาจา สมมากมมนตระ สมมาอาชะ สมมาวายามะ สมมาสต สมมาสมาธ พระธรรมปฎก (2546 : 914) ไดอธบายวา มรรคเปนทางดาเนนชวตทดงาม สวนไตรสกขาเปนระบบการศกษาหรอระบบการฝกฝนอบรม ซงแทจรงแลวเนอหาสาระของมรรคและไตรสกขากอนเดยวกนนนเอง ซงสชพ ปญญานภาพ (2543 : 270) ไดอธบายวา อรยมรรค (ทางอนประเสรฐ) มองคประกอบ 8 ประการ ซงอาจยอสน ๆ ลงเปนศล สมาธ ปญญา ในขนแรกไดเรยงขอปฏบตฝายปญญาไวกอน เปนการแสดงวาการเขาสพระพทธศาสนาในแบบพนทกขใหใชหลกปญญาเปนหวหนา โดยเรยงลาดบดงน 1. สมมาทฏฐ เหนชอบ 2. สมมาสงกปปะ ดารชอบ จดเขาในหมวดปญญา 3. สมมาวาจา เจรจาชอบ 4. สมมากมมนตะ กระทาชอบ 5. สมมาอาชวะ เลยงชวตชอบ จดเขาในหมวดศล 6. สมมาวายามะ เพยงชอบ 7. สมมาสต ระลกชอบ 8. สมมาสมาธ ตงใจมนชอบ จดเขาในหมวดสมาธ

63

พระธรรมปฎก (2546 : 601) ไดกลาววา ไตรสกขานนถอกนวาเปนระบบการปฏบตธรรมมครบถวนสมบรณ มขอบเขตครอบคลมมรรคทงหมด และเปนการนาเอาเนอหาของมรรคไปใชอยางหมดสนบรบรณ สทสสา ไดนาเสนอหลกธรรม “มรรค 8” ผานตวละคร รวม 19 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. พระบวเฮยว 4. สามเณรทองด 5. ครอบครวคหบด 6. พระอดมวชชาญาณ 7. แมชกอนทอง 8. พระหลอ 9. เทพกาหลง 10. แมสะอง 11. เถาแกเสง 12. นางแตม 13. คณนายลาไย 14. อดตผใหญบาน 15. อาจารยชต 16. หลวงตาเฟอง 17. แมชแดง 18. นางกมหง 19. สตรทศล หมวดปญญา พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลศพท โดยพระธรรมปฎก (2543 : 164) ไดอธบายความหมาย “ปญญา” วา ความรทว, ปรชาหยงรเหตผล, ความรเขาใจชดเจน, ความรเขาใจหยงแยกไดในเหตผล ดชว คณโทษ ประโยชนมใชประโยชน และรทจะจดแจง จดสรร จดการ, ความรอบรในกองสงขาร มองเหนตามเปนจรง สทสสา ออนคอม ไดสอผานตวละคร รวม 3 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. พระบวเฮยว 3. สามเณรทองด

64

พระเจรญ ขณะทพระเจรญปฏบตวปสสนากรรมฐานดวยความมงมนนน ไดพบคาตอบวา บคคลหากมความตงใจในการประกอบกรรมด จงเชอมนในความดนน โดยไมตองคาดหวงผลตอบแทน เพราะหากบคคลใดทาเพอหวงผลทตามมา ทาใหจตไปจดจอคาดหวงกบผลนน อนเปนเหตใหเกดความยดมนยดตด ซงจะทาใหการปฏบตไมกาวหนา เมอพระเจรญไดคาตอบจงเขาใจหลกการปฏบตทถกตองในแตละขนตอน และปลอยวางไมเอาจตไปยดตดกบสงใด อนเปนผลใหพระเจรญพบกบความสขสงบในจต ดงความวา

วนโกนเวลาบายสามโมงครง ขณะทพระเจรญกาลงเดนจงกรมอยางตงอกตงใจและมสตตอเนองในทกอรยาบถอยนน ปญญากผดขน ใจสอนใจตนเองวา “การปฏบตจะตองไมหวงผล จงมนใจวาเมอเราทาเหตไวด ผลกยอมดตามโดยไมตองหวง การกระทาทหวงผลเปนเหตใหเกดความยดตดถอมน ไมเปนอสระ เราจกตองปลอยวางเสย” เมอใจสอนใจดงน ปญญากทาลายสงโยชนเบองตา มสกกายทฏฐ วจกจฉา และสลพพตปรามาสใหขาดสนไป ความเหนวาเปนตวของตน ความลงเลสงสย และความถอมนในศลพรต ไมมหลงเหลออยในขนธสนดาน จตเปนอสระปลดโปรงจากสงโยชนทงสาม จงเกดความสขชนดทไมเคยสขเชนนมากอน ทานรวาไดขามพนจากภาวะปถชนเขาสภาวะอรยบคคลแลว โสดาปตตมรรค โสดาปตตผล ทานเขาถงแลว (มกกะลผล เลม 2. 2546 : 759).

เมอพระเจรญไดคนพบหนทางแหงปญญา อนจะกอประโยชนแกบคคลและสงคมได พระเจรญจงไดนาแนวทางการปฏบตวปสสนากรรมฐานใหแกญาตโยมเพอใหเกดปญญา เหนแนวทางในการแกปญหาใหแกตนเองได ผมปญหาไดใชปญญาในการแกไขสงตาง ๆ สาเรจลลวงไปได แตทงนขนอยกบความเพยรของแตละคน ดงความวา

“วธของหลวงพอนนตองใชปญญาแกปญหา คนทมปญหาจะตองมาเขากรรมฐาน ฝกจตใหสงบ เมอจตสงบปญญากเกด กใชปญญานนแกปญหาได วธนดทสด ไมเปนพษเปนภยและไมตองเสยเงนเสยทอง แตการปฏบตกไมงายนก ผปฏบตตองอดทน ตองใชความเพยรพยายามอยางยงยวด ตองตงจตใหแนวแนวาเราจะทาใหได จะสาเรจหรอไมสาเรจขนอยกบความเพยรพยายามของตวเรา หลวงพอชวยไดเพยงใหคาแนะนาเทานน สวนเรองปฏบตหนตองทาเอง หลวงพอจะเปรยบเทยบใหหนเหนงาย ๆ คอ เวลานหนเปรยบเสมอนคนไขทมาใหหลวงพอรกษา หลวงพอเปนหมอตรวจดอาการ แลวกรวาหนเปนโรคอะไร จะตองใหยาอะไรไปรบประทานจงจะหาย เมอหมอเขาใหยาแลวหนาทของหนกคอตองกนยาตามทหมอแนะนา ถาหนไมกนยาโรคกไมหาย หมอเขาจะกนยาแทนหนกไมไดจรงไหม” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 74-75).

65

จากคาสอนหลกธรรมดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา ปญญาอนเกดจากการปฏบตวปสสนากรรมฐานเปนปญญาทไมมกเลสเจอปน จงทาใหมองเหนและเขาใจสงตาง ๆ ทเกดขนตามความเปนจรงโดยธรรมชาต การไมยดตดกบสงใดจะทาใหบคคลรจกปลอยวางและไมเปนทกข และมองเหนแนวทางในการแกปญหาใหแกตนได แตการทบคคลจะลวงทกขไดกดวยความเพยรพยายามของบคคลนน ผรเปนเพยงผใหคาแนะนาบอกกลาวแนวทางในการปฏบต หากรแลวไมนาไปปฏบตกไมเกดผล ไมเกดประโยชนแตอยางใด และไมสามารถแกไขปญหาใหแกตนได พระเจรญยงไดชใหเหนถงจดหมายของการปฏบตกรรมฐานวา

“ทวาสาคญเพราะมนเปนจดหมายของการปฏบตกรรมฐาน และเปนสดยอดของไตรสกขา ซงไดแก ศล สมาธ ปญญา การปฏบตมจดหมายอยทปญญา เมอเกดปญญาแกปญหาไดกถอวาบรรลจดประสงคของการปฏบต สวรรคนพพานจะมาเองโดยไมตองไปแสวงหาทไหน” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 10-13).

จากคาพดของตวละครดงกลาวขางตนสทสสาไดใหขอคดวา การทบคคลรจกนอมนาเอาหลกไตรสกขาเขามาฝกหดขดเกลาพฤตกรรมตน กเพอใหตนมสตเขาใจหลกในการดาเนนชวต และไมประมาทมวเมาในกเลสตณหา คอ การเกดปญญาประพฤตปฏบตตามหลกคาสอนของพระพทธองค หากปฏบตไดเชนนกนบวาไดดาเนนชวตสเสนทางแหงความสงบสขได และผลแหงการปฏบตความดกจะตามมาโดยไมตองไขวควาจากทใด กลาวคอ เมอเราทาความดไวหรอประพฤตดปฏบตชอบแลว ผลทไดรบยอมเปนสงทดงาม พระบวเฮยว หลงจากทพระบวเฮยวสามารถแผเมตตาใหมารดา อนเปนผลใหมารดาและสามใหมของนางฝนเหนพระบวเฮยวมาขอรองใหเลกประกอบอาชพฆาสตว ซงเปนสงทพระบวเฮยวปรารถนามากดวยตองการใหมารดาประกอบอาชพสจรต และสงทสรางความมตอมเอบใจใหกบพระบวเฮยว อยางทสด คอ การไดรบอาหารทพยจากเทวดาเปนรางวลในความเพยรของทาน ยงทาใหพระบวเฮยว เกดความเชอมนศรทธาในพระพทธศาสนาและตดสนใจแนวแนวาทานจะครองเพศบรรพชตตลอดไป ดงความวา

“หากเปนเมอกอน ใจของพระบวเฮยวจะตองซดสายทกครงเมอไดยนคนพดเรองแตงงาน แลวกคดอยากสกออกไปมคครองเฉกเชนคนอน ๆ บาง แตหลงจากททานไดปฏบตกรรมฐานอยางเครงครด จนสามารถแผเมตตาอทศสวนกศลไปยงโยมมารดา ถงกบทาใหทานไดรบรางวลเปนอาหารทพยจากเทวดา ปรากฏการณสองอยางนทาใหทานตงปณธานวา จะไมสกออกไปเปนผครองเรอนอยางเดดขาด

66

นบแตบดนน ทานกมไดหวนไหว ยามไดยนไดฟงเรองเชนวาน ทงความคดทจะสกกไมเคยเกดขนอก” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 124).

จากพฤตกรรมของตวละครดงกลาวขางตน สทสสาไดชใหเหนคณคาของการปฏบตวปสสนากรรมฐานวา สามารถพฒนาจตใจบคคลไปสความมปญญา ซงจะชวยใหกาวขามความทกขอปสรรคตาง ๆ ไปได และจะไมหวนไหวกบสงทมากระทบจตใจ ดงเชนพระบวเฮยวเมอไดรบการขดเกลากเลสตณหาออกไปจากจตใจจงตระหนกชดวา ความสขสงบอนเกดจากการครองเพศบรรพชต ถอศล ปฏบตธรรม เปนความสขสงบทตนปรารถนา และเหนวาเปนเสนทางทจะนาตนใหหลดพนจากความทกขได สามเณรทองด สามเณรทองดเมอไดปฏบตวปสสนากรรมฐานจนสามารถเขาผลสมาบตไดนานถง 12 ชวโมง อานสงสแหงการปฏบตธรรมไดเขามาปรบเปลยนพฤตกรรม เปนตนวา หายจากอาการพดตดอาง และมความเขาใจในหลกธรรมคาสอนพระพทธศาสนาเปนอยางด สามเณรทองดจงไดสนทนากบพระเจรญถงอานสงสของการปฏบตธรรม ดงความวา

“...ธรรมะเขามาปรบเปลยนอะไรบางอยางในตวผม จากคนทพดตดอางกลายเปนพดคลอง และจากคนทไมรกเกดปญญาสวางไสวขนมาอยางนาอศจรรย ธรรมะนลกซงมากนะครบหลวงพ ใครไมปฏบตกไมร ตองปฏบตจนรเองเหนเองแลวจะซงใจ เหมอนทพระพทธองคตรสไววา ‘ปจตจตเวทตพโพ วญญห - ผรกรไดเฉพาะตน’ ธรรมะนรไดเฉพาะตนจรง ๆ นะครบ ถาเราเขาไมถงใครจะมาพดยงไงกเขาใจไมได” “...ถงตอนบวชแลว ผมกยงไมร เพงจะมารตอนทปฏบตมาก ๆ นเอง แตกอนผมคดเอาเองวาพระพทธศาสนาสอนใหทาบญ สรางโบสถ สรางศาลา หนาทของชาวพทธมเพยงเทาน แตความจรงแลวไมใช สงทพระพทธศาสนาสอนคอ ‘สพพปาปสส อกรณ กสลสสปสมปทา สจตตปรโยทปน เอต พทธาน สาสน - การไมทาความชวทงปวง การบาเพญแตความด การทาจตของตนใหผองใส นเปนคาสอนของพระพทธศาสนา’ สรปใหสนกคอพระพทธศาสนาสอนเรอง ศล สมาธ ปญญา นนเอง” คนเปนเณรพดจอย ๆ จนคนฟงรสกเพลดเพลน (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 716-717).

สทสสา ออนคอม สะทอนใหเหนวา การปฏบตวปสสนากรรมฐานใหประโยชนแก ผปฏบตทงทางรางกายและจตใจ กลาวคอ การปฏบตวปสสนากรรมฐานสามารถรกษาเยยวยาโรคบางอยางได ดงเชน อาการตดอางของสามเณรทองด เปนตน ทางดานจตใจสามารถขดเกลากเลสตณหาทรอยรดในจตใจคนใหบางเบาหรอหมดสนไปได จงทาใหจตสงบ เกดปญญาเหนแสง

67

สวางแหงธรรมนาทางชวตใหบคคลกาวเดนไปอยางมสต และปญญาเขาใจการเปลยนแปลงของสงตาง ๆ วาทสดแลวไมมสงใดจรงยงยน สงทงหลายยอมมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาตามเหตปจจยของมน เราไมควรเอาจตไปผกยดกบสงใด หาบคคลเขาถงไตรลกษณยอมทจะเขาถงจดหมายสงสดของการปฏบตวปสสนากรรมฐานไดไมยากนนคอ พระนพพาน หมวดศล พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรมโดยพระธรรมปฎก (2546 : 292) ไดอธบายความหมายของศลวา “ศล หมายถง ความประพฤตปฏบตทางกายและวาจา การรกษากายและวาจาใหเรยบรอย ขอปฏบตสาหรบควบคมกายและวาจาใหตงอยในความดงาม การรกษาปกตตามระเบยบวนย ปกตมารยาททสะอาดปราศจากโทษ ขอปฏบตในการเวนจากความชว ขอปฏบตในการฝกหดกายวาจาใหดยงขน ความสจรตทางกาย วาจา และอาชพ” สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอพทธธรรมวาดวยขอปฏบตสาหรบควบคมกาย วาจา ใหตงอยในความดงามดวยการรกษาศล ตวละครทสะทอนใหเหนหลกธรรมวาดวยเรอง “ศล” ทปรากฏคอศล 5 ศล 8 ศล 227 ขอ รวม 10 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. พระบวเฮยว 4. แมสะอง 5. อดตผใหญบาน 6. อาจารยชต 7. หลวงตาเฟอง 8. แมชแดง 9. นางกมหง 10. สตรทศล ศล 5 ศล 5 หมายถง ความประพฤตชอบทางกายและวาจา การรกษากายวาจาใหเรยบรอย การรกษาปกตตามระเบยบวนย ขอปฏบตในการเวนจากความชว การควบคมตนใหตงอยในความไมเบยดเบยน (พระราชวรมน : 206) สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอหลกพทธธรรมในเรองศล 5 ผานตวละคร รวม 9 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง

68

3. พระบวเฮยว 4. แมสะอง 5. อดตผใหญบาน 6. อาจารยชต 7. นางกมหง 8. หลวงตาเฟอง 9 สตรทศล ขอ 1 ปาณาตปาตา เวรมณ คอ เวนจากการปลงชวต เวนจากการฆา การประทษรายกน ตวละครทสะทอนใหเหนศล 5 ขอ 1 รวม 5 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. พระบวเฮยว 4. อดตผใหญบาน 5. อาจารยชต พระเจรญ เมอวยเดก พระเจรญมนสยชอบเบยดเบยนชวตสตว ยายจงตองคอยควบคมความประพฤตและวากลาวตกเตอนอยเปนประจา แตหลานชายกแอบไปสรางความเดอดรอน และฆาสตวตดชวตเปนประจา ดงเชนเหตการณทเดกชายเจรญไปตอนไกโตงของตาชบจนเปนเหตใหไกตาชบตายหมดทงเลา ดงความวา

“กเองผดศลตงสองขอ ตายไปตองตกนรก” “ขอไหนบางครบ” หนมนอยแสรงถาม “ขอหนงกบขอส” “ผมจาไมไดแลว ขอหนงวายงไง ขอสวายงไง ยายชวยทบทวนความจาใหผมหนอย” เขาตงใจยว “ปาณาตปาตา เวรมณ มสาวาทา เวรมณ ตองใหแปลอกไหม ยายรนะวาเองร แตในเมอแกลงทาเปนไมร ยายกจะบอกเสยเลยวาเองบาปทฆาสตวกบพดปด” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 87).

จากบทสนทนาดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา การอบรมวากลาวตกเตอนของผประพฤตธรรมจะไมเกดผลใด ๆ ทงสน หากบคคลทประพฤตผดศลยงคงขาดความเขาใจในเรองกฎแหงกรรม ดงเชนเดกชายเจรญทไมเกรงกลวกบผลกรรมชวทตนกระทา

69

ยายจาง ยายจางเปนตวละครทประพฤตปฏบตในกรอบศล 5 อยางเครงครด จะเหนไดจาก คากลาวของพระเจรญทชนชมยายทไมเคยเบยดเบยนชวตใคร ดงความวา

“แคคนเรามศล 5 กจะไมเบยดเบยนกน โยมยายของผมถงจะตระหน ถเหนยว แตกไมเคยเบยดเบยนใคร เพราะรกษาศลอยางเครงครด...” (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 626).

นอกจากการปฏบตในกรอบศล 5 อยางเครงครดแลว ยายจางยงไดอบรมหลานชายคอเดกชายเจรญไมใหกอกรรมชว ยายจางรนสยหลานชายดวาเปนคนชอบเบยดเบยนชวตสตวใหได รบความเดอดรอน ยายจางตองคอยวากลาวตกเตอนหลานชายใหเหนความสาคญของทกชวต ดงความวา

“...เราไมควรเบยดเบยนชวตสตว เราไมอยากถกเบยดเบยนฉนใด สตวอนเขากไมอยากถกเบยดเบยนฉนนน เพราะฉะนนจงไมควรเบยดเบยนผอนเพราะเหนแกปากแกทอง จาไวนะหลาน เกดเปนคนตองสรางความด อยาไปสรางความเลวราย จะไดไมอายตวเอง” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 50).

ยายจางยงไดพดถงอานสงสของการไมเบยดเบยนชวตใครจะทาใหอายยน ดงความวา

“เรองนนเองไมตองหวง คนอยางยายไมตายงาย ๆ หรอก เพราะยาย ไมเคยฆาสตวตดชวต คนทอายสนเพราะเขาชอบฆาสตว ชอบทาลายลางผลาญชวต” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 7-8).

จากพฤตกรรมของยายจางสะทอนใหเหนวา การจะดารงชวตอยางมความสข กระทาไดไมยาก เพยงแตเรามศล 5 เปนกรอบในการดาเนนชวต อานสงสผลบญจะทาใหบคคลนนอายยน ดงเชนตวละครยายจางทประพฤตปฏบตอยในศล 5 อยางเครงครด ทาใหสขภาพรางกายแขงแรงและอายยน พระบวเฮยว เมอไดมาบวชเปนพระและฟงการสงสอนธรรมะจากพระเจรญ ซงเปนพระอปชฌาย พระบวเฮยวจงไดทราบวาตนไดกอกรรมทาเขญเบยดเบยนชวตสตวหลายรอยชวต ซงเปนการทาความชวเพราะเปนการละเมดศล 5 และตวพระบวเฮยวกไดละเมดศลขอท 1 แลว ดงความวา

70

“ผมเกดทจงหวดกาฬสนธ พอกบแมทางานอยในโรงฆาสตว พอมหนาทฆาววฆาควาย ซงวนหนง ๆ จะฆาหลายตว สวนแมกชวยแลเนอหนง กระดก ตลอดจนพวกเครองในออกจากกนเพอเตรยมสงขาย มรานคายอยมารบเอาไปขายราว ๆ ตส ผมกเกดและโตมาในโรงฆาสตว ไดเหนพอกบแมทางานทกวน เถาแกเขาใหพวกเรากนอยในนนเสรจ เมอผมโต พอกพาไปเขาโรงเรยนรฐบาล พอจบประถมสกออกมาชวยพอแมทางาน แรก ๆ กชวยแมแลเนอ พอโตอายสบสสบหา กชวยพอฆาววควาย ปตอมาพอตาย เถาแกเลยใหผมทางานแทนพอ...” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 15-16).

จากขอความดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวาบคคลทอยในสงแวดลอมหรอครอบครวทประกอบอาชพเปนมจฉาอาชวะคอการหาเลยงชพทผดศลธรรม ในทนคอการฆาสตวตดชวต ยอมไมรสกวาการกระทาของตนเปนการสรางบาปดวยการเบยดเบยนชวตผอน เพราะมองเหนแตวาเปนการหาเลยงชพตน นกถงแตประโยชนและความอยรอดของตน โดยไมคดถงวาบคคลอนเขากอยากจะมชวตอยรอดปลอดภยเชนกน พระเจรญเมอไดรภมหลงของพระบวเฮยว พระเจรญจงไดชแจงใหพระบวเฮยวฟงถงการทาความชวคอการละเมดศล 5 ดงความวา

“งนกตงใจฟงใหดนะ การกระทาทละเมดศลกไดแก การฆาสตว การลกขโมย การเปนชกบลกเมยคนอน การพดปด และการดมสราเมรย” ทาน พระครอธบาย เพราะถอวา การสงสอนธรรมเปนหนาทของพระโดยตรง ไดฟงถอยคาของเจาอาวาส นายบวเฮยวรสกสะทานสะเทอนในหวอก เขาละเมดศลไปสองขอแลว คอ ฆาสตวกบพดปด สวนอกสามขอยงไมเคยทา โดยเฉพาะขอสดทายนน เขาจะไมลวงละเมดอยางเดดขาด กไมใชเพราะดมสราเมรยหรอกหรอ พอจงตองจบชวตลงอยางอเนจอนาถ (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 18-19).

จากตวอยางดงกลาวสะทอนใหเหนวา การละเมดศลคอการทากรรมชว ซงยอมนาความวบตมาสตน ดงเชนครอบครวของพระบวเฮยวทประกอบอาชพฆาสตวตดชวต สดทายผนาครอบครวกตองจบชวตลงเพราะอาวธทตนใชฆาสตวนนเอง อดตผใหญบาน เมอพระเจรญไดสนทนากบอดตผใหญบาน ทาใหทานทราบวาเหตทอดตผใหญบานอายยนและสขภาพแขงแรงกเนองมาจากผใหญทานนไมเบยดเบยนหรอฆาสตวตดชวต ดงความวา

71

“ไดครบ เหนเขาวาอรอยเสยดวย แตผมเองไมเคยกน ตอนเดก ๆ ผมกไมเคยจบมนไปปง เพอน ๆ เขาวาผมเปนคนประหลาด พวกเขากนไดทงนน ไมวาจะแย กบ อง เขยด เจอเปนจบไปกนหมด มผมคนเดยวทไมยอมกน” ผใหญบานวยแปดสบสเลาความหลง “อาตมารแลววาทาไมโยมถงอายยนแลวกแขงแรงอยางน เพราะโยมไมฆาสตว ไมเบยดเบยนสตวนนเอง (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 691).

จากตวอยางขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลทละเวนการเบยดเบยนชวตผอนจะสงผลใหบคคลนนสขภาพแขงแรงมอายยน ซงเปนการยาใหเหนความสาคญของการไมเบยดเบยนซงกนและกน อาจารยชต เมอครงอาจารยชตเปนนกศกษาเกษตรในวชาทเรยนมการฆาสตว ซงนกศกษาตองลงมอฆาดวยตวเอง กวาจะจบหลกสตรอาจารยชตไดฆาสตวไปหลายรอยชวต ดงความวา

“...เมอสามสบปทแลวเขาไดไปศกษาตอระดบปรญญาโททประเทศฟลปปนส ในสาขาวชาการเกษตร... ในหลกสตรนกศกษาตองลงมอฆาสตวกนคราวละหลาย ๆ ตว สตวทจะนามาเปนอาหาร เชน เปด ไก หม วว เขาจาไดวากวาจะจบหลกสตรไดฆาสตวเหลานไปนบรอย ๆ ชวต...” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 268).

สทสสา ออนคอม สะทอนใหเหน ความเหนแกตวของมนษยทอางเหตผลในการเบยดเบยนชวตผอนสารพดเหตผลทยกมากลาวอาง เปนตนวา เพอปากทอง เพอหาเลยงชพ เพอการศกษา คนควาทดลอง และเพอเกมสกฬาประชนความเกงโดยเอาชวตผอนเปนเดมพน จนลมไปวาทกชวตยอมรกชวตตนเอง อยากอยรอดปลอดภยและมความสขดงเชนมนษยทกคน ขอ 2 อทนนาทานา เวรมณ คอ เวนจากการถอเอาของทเขามไดให เวนจากการลกขโมย ละเมดกรรมสทธ ทาลายทรพยสน พฤตกรรมตวละครทสะทอนใหเหนศล 5 ขอ 2 รวม 5 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. แมสะอง 4. หลวงตาเฟอง 5. นางกมหง

72

พระเจรญ พระเจรญ เมอวยเดกมนสยชอบเลนการพนน และมกขโมยของยายไปขายอยเสมอ ยายจงไดวากลาวตกเตอนหลานเพราะเปนหวงวาหลานชายจะตดนสยลกขโมย ดงความวา

“ไอหน ยายรนะวาเองตงใจจะขโมยของของยายไปขาย...จะขอเตอนเองวา อยาไดคดทาเชนนอก... (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 235).

จากพฤตกรรมดงกลาวสะทอนใหเหนวาบคคลทประพฤตชวยอมไมรสกละอายใจตอการกระทาของตน ดงเชนเดกชายเจรญทลกขโมยของในบานไปขายโดยไมรสกวากาลงทาผด แมจะไดรบการวากลาวตกเตอน ยายจาง ยายจางเปนตวละครทถอศลอยางเครงครดจงไมมนสยลกขโมย แตไดกลาวอบรมเดกชายเจรญไมใหมนสยลกขโมย เพราะคนจะดถกและไมไดรบความไววางใจ ดงความวา

“…เมอเองจะไปอยกบคนอนเขา อยาไปทามอสนมอยาวเหมอนทอยกบยายไมไดนะ ไมเชนนนเขาจะดถกมาถงพอแมวาสอนลกไมด...” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 235).

และยายมกจะเตอนหลายชายใหเหนโทษของการละเมดศลวาเปนการทาบาป ซงยายไมตองการใหหลานชายทาเชนนน ดงความวา

“… เองยอมรบมาตรง ๆ ดกวา วาขโมยของยายไปขายหมด อยาโกหกนะ วนนเปนวนพระ ใครโกหกตองบาปเปนสองเทา” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 169 ).

อาจกลาวไดวาบคคลทมนสยลกขโมยมกจะเปนคนชอบพดโกหกหลอกลวงเพอใหตนพนจากความผด บคคลทประพฤตเชนนจงไมไดรบความไววางใจหรอความเชอถอจากบคคลรอบขาง และยงนาความเสอมเสยมาสวงศตระกล จงควรไดรบการกลาวตกเตอนจากคนใกลชดเพราะดวยเกรงวาหากตดนสยลกขโมยจะเปนการสรางบาปและเปนทรงเกยจของสงคม ดงเชนยายจางทรทนหลานชายวาชอบขโมยเงนของตนไปเลนการพนน แตจะไมยอมรบผด และไดกลาวตกเตอนเพอใหหลานชายไดคดวาการมนสยลกขโมยมแตจะนาความเสอมเสยมาสตนและวงศตระกล

73

แมสะอง แมสะองเปนเมยตาปนซงเปนคนรารวย แตนางกลบมนสยชอบลกขโมยสงของของชาวบาน ลกขโมยตงแตหอม กระเทยม ไปจนถงของมคาเชน สรอยทอง และขโมยขาวตามลานนา โดยไมนกถงความเดอดรอนของผอน ดงความวา

“ลกของเขามากมายเลยจะหลวงพอ อยางเชน บานไหนมงาน หนกจะไปชวยงานแลวกจะลกพรก หอม กระเทยม ใสชายพกกลบมาบาน พปนเขาเปนคนรารวย มคนนบหนาถอตา แลวหนกเปนเมยเขา จงไมมใครสงสยวาหนจะเปนขโมย... “… หนกไปชวยงานเขาแลวกไปลกทองบานงานมา เปนสายสรอยหนก 4 บาท... ยงไปกวานนทยมบาลบอกวาหนบาปมากคอไปลกขาวเขา”… “… ระหวางทอยนากจะใชลกจางไปลกขาวในนาของคนอนทเขาเกยวแลวมดเปนฟอน ๆ เตรยมขนเขาลาน” (นารผล เลม 1. 2545 : 60-61).

จากพฤตกรรมของแมสะองสะทอนใหเหนวา บคคลมนสยลกขโมยยอมไมนกถงความเดอดรอนของผอน บคคลเหลานจะไมมความละอายใจในการกระทาผดของตน และหากถกจบไมไดกยงมความฮกเหม ไมมความเกรงกลวบาปกรรมแตอยางใด หลวงตาเฟอง หลวงตาเฟองเปนพระภกษทไมปฏบตตนอยในระเบยบวนย แมจะไดรบการวากลาวตกเตอนจากพระเจรญทเปนเจาอาวาสวด หลวงตาเฟองกไมใสใจยงคงประพฤตตนละเมดศลอยเปนประจา กลาวคอ เทยวไปมาระหวางบานกบวด ขนผลหมากรากไมและขนมนมเนยทเปน “ของสงฆ” นาไปฝากลกหลานทบาน ดงความวา

ขางหลวงตาเฟองนนเลา เกบนอยหนา ใสยามไปใหลกหลาน และถกเตอนวา “หลวงตาเฟอง การกระทาเชนนนมนบาปนะ นาของสงฆไปใหลกหลานโดยมไดรบอนญาต ระวงตายไปจะเกดเปนเปรต” ...หลวงตาเฟองกยงคงปฏบตอยางทเคย เพราะไมเชอในสงทสมภารพด ทมาบวชกเพราะถกเมยบงคบ มไดมาดวยศรทธา (นารผล เลม 1. 2545 : 82).

จากพฤตกรรมของหลวงตาเฟองสะทอนใหเหนถงความโลภของคน โดยขาดการยงคดวาตนเปนภกษ การกระทาดงกลาวยอมไมถกตองและเปนพฤตกรรมทนารงเกยจสาหรบสมณเพศทไมรกษาศล สทสสายงชใหเหนวา การจะเปนสมณเพศทดไดนน ควรเรมจากความศรทธาเชอมนในหลกธรรมคาสงสอนของพระพทธองค

74

นางกมหง นางกมหง มอาชพคาขายและปลอยเงนก นางมกจะคดโกงลกคาและลกหน ดงเชนการโกงตาชง การจดของใหลกคาไมครบตามทลกคาสงเมอถกทวงสนคานางกปฏเสธไมรบร หรอการโกงดอกเบยลกหนดวยการทาหลกฐานเทจ สารพดวธทนางจะคดขนได ดงความวา

“...อาชพคาขายและออกเงนก เปดโอกาสใหนางไดสรางกรรมชวดวยการฉอโกงลกคาและลกหน ...แมหนออกปากฝากขาวเหนยวไว… ทนททเดกหญงออกจากราน นางกควาถงขาวเหนยวมาเทกลบคนไวในกระสอบ ครใหญ ๆ แมหนกกลบมาทวงถาม ...นางบอกวาไมรเรองขาวเหนยวทเดกอางวาฝากไว ...นางโกงกโลพชผลทพวกชาวไรนามาขาย โดยใชเทายนกนเขงไวขณะชงดวยตราชงคนยาว ...เรองโกงดอกเบยลกหน โดยทาหลกฐานปลอมขนใช สารพดสารพนทนางฉอโกงและฉอฉล” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 306-308).

สทสสา ออนคอม ไดสะทอนใหเหนวาบคคลทถกความโลภเขาครอบงายอมไมเหนความผดของตน บคคลเหลานจะไมรสกละอายใจในพฤตกรรมของตน และไมคานงถงผลกระทบตอบคคลอนทตองเดอดรอนจากการกระทาของตน ขอ 3 กาเมสมจฉาจารา เวรมณ คอ เวนจากการประพฤตผดในกาม เวนจากการลวงละเมดสงทผอนรกใครหวงแหน สทสสา ไดสอศล 5 ขอ 3 ผานคาพดของตวละครพระเจรญ โดยการอบรมสงสอนญาตโยมใหละเวนจากการประพฤตผดในกาม พระเจรญ พระเจรญไดเตอนสตญาตโยมทมาทาบญใหเหนโทษของผผดศลขอ 3 ประพฤตตนเปนผมากชหลายเมยวาผลกรรมมจรง นรกสวรรคมจรง และผทกระทาผดละเมดศลตองไดรบผลกรรมจรง ดงความวา

“...อยากใหโยมยตการกระทาทผดศลธรรม ขอใหเชอเถดวานรกสวรรคมจรง คนทผดศลขอสามเมอตายไปจะตองปนตนงวในเมองนรกทมหนามยาวถง 16 องคล” (นารผล เลม 1. 2545 : 291).

75

จากขอความทกลาวมาขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลทละเมดศล 5 ไมวาขอใดกตามถอวาไดทากรรมชว ยอมไดรบผลกรรมชวอยางทกขเวทนา ดงเชน ผละเมดศลขอ 3 ประพฤตผดในกามไดรบผลกรรมคอ เมอตายไปจะตองปนตนงวในเมองนรก ซงในไตรภมพระรวง (เสถยร-โกเศศ. 2546 : 17) ไดมการกลาวถงผลกรรมของผทประพฤตผดศลขอ 3 ตองตกนรกวา

“โลหสมพลนรก หรอนรกตนงว แตละตนสงตงโยชน มหนามยาวตง 16 นวมออยทวลาตน เปนเปลวไฟลกอยตลอดเวลาไมมดบ นรกนมไวลงโทษหญงชายซงทาชดวยเมยผวเขา เมอตายแลวไปตกในนรกน ถกยมบาลตอนขนตนงว ไมขนกไมได เพราะยมบาลเอาหอกและเหลกแดงแทง แลวยงม “แรงปากหนา กาปากเหลก” คอยจกเนอและมสนขคอยกดอกดวย ทตองขนตนงวคอขนหาชของตนซงปนขนไปบนกอนแลว เมอปนขนไปถกหนามงวบาดทวตวและถกไฟลวกแขนขาขาดทนไมไหวกหลนรวงลงมาทงคแตไมตาย ถกยมบาลเอาเหลกแดงแทง บงคบตอนใหขนไปอก ตองทนทกขอยอยางนไมมทสนสด จนกวาจะสนเวรสนกรรม” (เสถยรโกเศศ. 2546 : 17)

ดงนน บคคลจงควรละเวนจากการประพฤตผดศล และดาเนนชวตตามแนวทางทถกตองตามหลกธรรมคาสอนของพระพทธองค เพอความเจรญรงเรองและสงบสขทงในภพนและภพหนา ขอ 4 มสาวาทา เวรมณ คอ เวนจากการพดเทจ โกหก หลอกลวง ตวละครทสะทอนใหเหนศล 5 ขอ 4 รวม 2 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง พระเจรญ พระเจรญเมอวยเดกมกจะถกยายวากลาวตกเตอนไมใหเปนคนโกหกหรอชอบสาบาน โดยใหเหตผลวาจะไมมใครเชอถอและศรทธาในคาพดตน ทสาคญเปนการสรางบาปอยางหนงเพราะละเมดศลขอ 4 คอ ละเวนจากการพดโกหก หลอกลวง ดงนนเมอทานครองเพศบรรพชต ทานจงไมเคยละเมดศลขอนเลย ดงความวา

“… ขอใหโยมเชอทานเถอะ ทานไมเคยพดอะไรทไมจรงแมสกครง” “ตกลง เมอทานพดมาอยางนผมกคอยเบาใจ จรงอยางทเณรวา ทานสมภารพดคาไหนตองเปนคานน ตงแตรจกทานมายงไมเคยเหนทานพดไมจรงเลยสกครง” นายมนพดอยางโลงอกและมกาลงใจทจะปกหลกรอตอไป (นารผล เลม 1. 2545 : 148).

76

สทสสา ออนคอม สะทอนใหเหนวา การสรางความนาเชอถอ ความศรทธาใหกบบคคลในสงคมไดดวยการมนสยไมพดโกหกหลอกลวง ดงเชนพระเจรญทไดรบความเชอถอศรทธาจากญาตโยม อนเนองมาจากทานเปนคนรกษาคาพดและไมโกหก ยายจาง ยายจางเปนตวละครทเครงครดในการปฏบตตนรกษาศล ซงขอนเดกชายเจรญจะรด กวาใครวายายจะไมละเมดศลแมแตขอเดยว ดงความวา

“ทานไมเคยลมเรองมกกะลผล ทโยมยายเลาใหฟง หลายตอหลายครง หากเปนคนอนเลาทานคงไมเชอ แตโยมยายถอศลกนเพลมาตงแตเปนสาวรน ๆ เรองทจะพดโกหกพกลมนนเปนไปไมไดแน” (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 478).

ยายจางนอกจากจะไมพดโกหกแลว ยงไมชอบใหหลานชายมนสยชอบสาบาน เพราะยายจางเหนวาการรกษาคาพดและไมมนสยกลาวเทจจะทาใหคนเชอถอ ดงความวา

“ยายสอนกหนกครงแลว วาไมใหสาบาน คนทชอบสาบานมกไมมคนเชอถอถอยคา คนเราถาพดความจรงเปนเนองนตยกไมจาเปนตองสบถสาบาน จรงไหม” “จรงครบ” หลานชายเออออเพราะอยากฟงเรองทยายเลา “ไมจรงไดยงไง คนอยางยายไมเคยพดไมจรง เปนมนษยตองมศลอยางนอย ๆ ศลหาตองรกษาไวใหได คนฟงสะดงหากยายมทนไดสงเกต (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 112).

จากพฤตกรรมของยายจางเปนการสะทอนใหเหนวาบคคลทรกษาคาพด และเปนคนพดแตความจรง ไมพดโกหกหลอกหลวง ยอมไดรบความเชอถอ ความศรทธาจากบคคลรอบขาง ขอ 5 สราเมรยมชชปมาทฏฐานา เวรมณ คอ เวนจากนาเมาคอสราและเมรย อนเปนทตงแหงความประมาท เวนจากสงเสพตดใหโทษ ตวละครทสะทอนใหเหนศล 5 ขอ 5 รวม 4 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. พระบวเฮยว 4. สตรทศล

77

พระเจรญ พระเจรญเปนตวละครทไมเคยประพฤตผดศลขอ 5 และเมอวยเดกมกจะไดรบการอบรมพราสอนจากยายเสมอวาเหลาเปนสงไมด เพราะเมอดมแลวจะทาใหขาดสต ซงสามารถละเมดศลขออน ๆ ไดโดยไมยงคดวา “...ยายปลกฝงเขามาตงแตเลกแตนอยวาเหลาเปนสงไมด การดมเหลาถอวาผดศลขอรายแรงทสด คนเราหากวาเมาจนขาดสตเสยแลว ยอมละเมดศลไดหมดทกขอ...” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 119) พระเจรญยงเคยเหนคนขางบานตนทดมเหลาเมาแลวขาดสตจนเปนเหตใหทะเลาะกนและจบลงดวยการฆากนตาย ดงความวา

“เคยเหนบอย ๆ ครบ ตอนผมเปนเดก คนขางบานผมตอนวนบวชกฉลองกนดวยการดมเหลา พอสกออกมากดมเหลาฉลองกนอก สกเชาเมาเยนอยางททานเจาคณอาจารยวา พอเมากเกดทะเลาะกน แลวทดสกใหมกถกแทงตาย เรยกวา สกเชาเมาเยนตายกลางคน พอแมกไดแตเสยใจ (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 731).

จากขอความดงกลาวสะทอนใหเหนวา สราเปนบอเกดแหงการทะเลาะววาท อนเนองมาจากการดมสราขาดสตยงคด เปนเหตใหเกดความเสยหายถงแกชวต จงอาจกลาวไดวาสรามแตโทษหาประโยชนไมไดเลย ดงนนเมอพระเจรญมาเปนเจาอาวาสวดปามะมวง ทานจงไมใหญาตโยมนาสราเขามาในเขตวด ไมวาจะเปนเทศกาลงานบญประเพณตาง ๆ ทชาวบานนยมจดงานในวด พระเจรญไดยกเลกคานยมการราวงตกลองในการแหนาครอบโบสถ ซงจะเหนไดจากงานบวชของนายวกโก ฝรงทมาบวชในวดปามะมวงและพระเจรญเปนพระอปชฌายให โดยจดการแหนาครอบโบสถ ใหสวด พระพทธคณ ธรรมคณ และสงฆคณ ดงความวา

“ถงเวลาแหนาครอบโบสถ... ใหสวดพระพทธคณ พระธรรมคณ พระสงฆคณ ...นอกจากนทานยงหามดมสราอยางเดดขาด...” (นารผล เลม 1. 2545 : 260).

พระเจรญยงไดยกหลกคาสอนของพระพทธองคขนมากลาวเตอนสตญาตโยม เรองการดมสราวา

“ไมวาคนพวกนนหรอคนพวกไหนหรอก พอเมาขนมากตองเปนแบบนทงนน ไมงนพระพทธองคทานจะสอนหรอ ...สราเมรยมชชปมาทฏฐานา สราเมรยเปนทตงแหงความประมาท ศลขอนสาคญทสด เพราะถาละเมดขอนขอเดยวกสามารถละเมดขออน ๆ ไดทงหมด ฉนถง

78

อยากใหทกคนเจรญสตปฏฐาน 4 จะไดไมขาดสต” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 178).

จากหลกธรรมคาสงสอนของพระพทธองคขางตน เปนการสะทอนใหเหนวาพระพทธ-องคทรงชใหเหนโทษและพษภยของการดมสราอนเปนทตงแหงความประมาท บคคลใดกตามยนอยบนความประมาทยอมทจะกระทาความผดพลาดไดโดยงาย อนเนองมาจากขาดสตยงคดจนเปนเหตใหลวงละเมดศลขออนไดหมด นนคอ การเบยดเบยนบคคลอนใหไดรบความเดอดรอน ยายจาง ยายจางเปนตวละครทไมเคยประพฤตผดศล และมกจะอบรมหลานชายไมใหเขาไปเกยวของกบสรายาดอง โดยชใหเหนโทษของการดมสราและมกจะปลกฝงหลานชายวา เหลาเปนสงไมด ดงความวา

“...เหลาเปนสงไมด การดมเหลาถอวาผดศลขอรายแรงทสด คนเราหาวาเมาจนขาดสตเสยแลว ยอมละเมดศลไดหมดทกขอ...” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 119).

จากตวอยางดงกลาวขางตน สทสสาตองการเนนยาใหเหนวา การผดศลขอรายแรงทสด คอ การดมสรา เปนการผดศลขอ 5 ซงบคคลใดเขาไปเกยวของยอมไมเกดคณประโยชนแกตน ดงนน ยายจางจงคอยอบรมหลานชายใหหางไกลจากสงน พระบวเฮยว พระบวเฮยวเปนตวละครทไมเคยดมสรา แตไดรบผลกระทบจากบคคลทประพฤตผดศล 5 ขอ 5 ผลจากการเมาแลวขาสดตจงทาใหพระบวเฮยวตองสญเสยพอ พระบวเฮยวยงจาภาพเหตการณทพอดมเหลาเมาทะเลาะกบแมจนเปนเหตใหแมแทงพอตาย ภาพเหตการณสยดสยองในครงนนยงอยในความทรงจาของตนตลอดเวลา และไดสญญากบตวเองวาจะไมละเมดศลขอนอยางเดดขาด ดงความวา

“พอเธอเปนอะไรตาย” ทานพระครถามขน นายบวเฮยวนงไปพกใหญ ๆ เมอถกถามเรองททาใหสะเทอนใจ ในทสดจงเลาใหทานฟงวา “พอถกแมแทงตายครบ พอผมแกชอบกนเหลา พอเมาแลวกหาเรองทะเลาะกบแม วนทแกจะตายนน แกเมามาก ถงกบลงไมลงมอกบแม แมสไมไหวเลยความดทใชแทงคอสตวนนแทงพอ” ถงตอนนเขาหยดเลา ภาพเหตการณสยดสยองในครงนนผดขนในความทรงจา มนแจมแจงชดเจนเหมอนกบเพงเกดขน ทงทวนเวลาลวงเลยมาถงสบปแลว... (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 15-16).

79

สทสสา ออนคอม สะทอนใหเหนวา หลกธรรมคาสอนของพระพทธองคทวา “สราเมรยมชชปมาทฏฐานา สราเมรยเปนทตงแหงความประมาท” นน มความสาคญทสด เพราะเมอบคคลใดกตามขาดสต ยอมกาวเขาสความประมาทอนจะเปนตวนาพาไปสการละเมดสทธผอนหรอเบยดเบยนผอน เปนเหตใหเกดความเสยหายแกชวตและทรพยสน นนคอ ทาใหผดศลไดหมด ทกขอ สตรทศล สตรทศลเปนตวละครทไมปรากฏภมหลงวา เปนใครมาจากไหน สตรผนเธอมารวมงานฉลองพดยศของเจาคณะจงหวดลพบร พระเจรญมารวมในงานนดวยและเหนเหตการณทสตรผนลมลงศรษะฟาดพนขาดใจตาย และมหนอนไตออกมาจากทวารทงส เนองจากสตรผนละเมดศลหาหมดทกขอ ดงความวา

...สตรผนเปนคนทศล ศลหาขอหลอนรกษาไวไมไดจนขอเดยว แลวหลอนกลมลงศรษะฟาดพน... หนอนตวเทาเมดขาวสกไตยวเยยออกมาจากปาก จมก ทวารหนกและทวารเบารางของหลอนเนาเดยวนน สงกลนเหมนคลงมาถงท ๆ ทานนง “… ไดยนเขาวากนวา ยายคนนบาปมาก ศลทเขาหามไว แกกละเมดหมด ตงแตฆาสตว ลกทรพย มช โกหก แลวกขเหลาเมายา ตายปบเหมนปบเลย กลนเหมนยงตดจมกผมอยน” คนเลาทาจมกฟดฟด (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 312-313).

จากพฤตกรรมของตวละครดงกลาวขางตน สทสสา ออนคอม ไดชใหเหนวา การละเมดศล 5 หมดทกขอ ยอมไดรบผลกรรมชวทนตาเหนดงเชนสตรทศลคนน ทกอกรรมชวโดยไมละอายใจในการกระทาของตน และไมคานงถงความเดอดรอนของใครทจะไดรบผลกระทบจากกอเวรสรางกรรมของตน สดทายสตรทศลจงไดรบผลกรรมชวอยางนาอดส ซงเปนการแสดงใหเหนโทษของการละเมดศล 5 ขอนนเปนสงทนารงเกยจ และเปนการเนนยาใหบคคลในสงคมเหนความสาคญของการรกษาศล 5 อาจกลาวไดวา การอยรวมกนในสงคมใหสงบสขไดโดยไมเบยดเบยนซงกนและกนนน คนในสงคมตองมศล 5 เปนพนฐาน เพราะศล 5 คอขอละเวนการเบยดเบยนตนและผอน อกทงยงเปนตวควบคมความประพฤตทางกาย วาจา ไมใหไปสรางความเดอดรอนแกผอน ซงเปรยบไดกบกฎหมายบานเมองทคอยควบคมคนในสงคมไมใหละเมดสทธผอน ศล 8 อโบสถศล ศล 8 อโบสถศล คอ ขอปฏบตสาหรบผปฏบตธรรมและแมช เพมจากศล 5 3 ขอ คอ เวนจากบรโภคอาหารในเวลาวกาล เวนจากการ ฟอนราขบรองบรรเลงดนตรดการละเลน การ

80

ทดทรงดอกไมของหอมและเครองลบไลซงใชเปนเครองประดบตกแตง และเวนจากทนอนสงใหญหรหราฟมเฟอย สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอพทธธรรมในเรองศล 8 ผานตวละครทงหมด 4 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. แมสะอง 4. แมชแดง พระเจรญ ในการปฏบตวปสสนากรรมฐานทวดปามะมวงนน พระเจรญจะใหผปฏบตธรรมถอศล 8 งดอาหารเยนเพราะเหนวา การรบประทานอาหารเยนจะไปบารงกามคณ 5 คอ รป รส กลน เสยง สมผส ซงไมเกดประโยชนตอผปฏบตแตอยางใด ดงความวา

แลวจงอธบายศล 8 หรออโบสถศล พรอมทงสรปใหเสรจสรรพดงน “จะเหนไดวา ศลสามขอหลงทเพมขนมานนมนไปสนบสนนขอทสาม การทตองเวนการบรโภคอาหารในเวลาวกาล กเพอจะไดไมใหจตไปหมกมนกบกามคณ 5 อยาลมวา อาหารเชานนบารงรางกาย อาหารกลางวนบารงการงาน สวนอาหารเยนมนไปบารงกามคณ 5 เมอเราจะมาฝกสมาธเราจงตองงดอาหารเยนเพราะมนจะไปทาใหเกดความกาหนดยนดใน รป รส กลน เสยง และสมผส พอจะเขาใจหรอยงละ” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 323).

และหากมผเจบปวยหรอผทกาลงชดใชกรรม มาขอความชวยเหลอจากพระเจรญ พระเจรญจะใหผมทกขเหลานนถอศล 8 ปฏบตธรรม เปนการใชธรรมะรกษาโรค ดงเชนกรณอาจารยชตปวยดวยโรครายเปนมะเรงตอมนาเหลองตองชดใชกรรมทเคยทาเมอครงทเปนนกศกษาเกษตร มการทดลองฆาสตว ซงตองใชสตวในการทดลองคราวละหลายตว โดยการใชมดปลายแหลมแทงบรเวณคอ สตวหลายรอยตวทตองจบชวตลงเพราะการศกษาทดลองครงนน เมอผลกรรมตามมาอาจารยชตจงตองชดใชกรรมดงกลาว พระเจรญพจารณาเหนวา บคคลผนปวยดวยโรคกรรมตองรบรกษานนคอ การใหถอศล 8 และปฏบตวปสสนากรรมฐานอยางเครงครด เพอใหเจากรรมนายเวรอโหสกรรม อนจะสงผลใหหายจากโรครายน ดงความวา

“ประเดยวโยมรบศลแปดกแลวกนนะ ไหวหรอเปลา อาตมาอยากจะใหฝนใจหนอย ถาถอศลแปดจะหายเรวกวาศลหา เพราะการประพฤตพรหมจรรย มนเออตอการปฏบต” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 138).

81

และพระเจรญยงไดกลาววา “...การจะเจรญวปสสนาจะตองมศลเปนพนฐาน ตองรกษาศลใหครบทกขอ ใครทละเมดศลแมเพยงขอเดยว คนนนจะปฏบตไมไดผล” (นารผล เลม 1. 2545 : 247) ยายจาง เมอถงวนพระยายจางจะไปทาบญทวดและปฏบตธรรม ยายจางจะรกษาศล 8 นอนคางทวดทกวนพระ เมอยายจางชราภาพจงงดเวนการไปคางทวด แตยายจางกยงคงปฏบตตงดงเชนการไปปฏบตธรรมทวดทกประการ ดงความวา

“ประเดยวขาวตมสก ยายกจะอาบนาอาบทา สวดมนตทาวตรเยน วนนเปนวนพระ ยายตองถอศลแปด ถงจะไมไดไปนอนวด แตยายกจะทาเหมอนกบยายอยทวดทกประการ” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 116).

และยายจางจะรกษาศล 8 ในวนพระอยางเครงครด ดงความวา

“ยายเขาหองพระทาวตรสวดมนต แลวจงเขานอน วนพระยายไมใหหลานชายนวด เพราะตองการรกษาพรหมจรรยใหบรสทธบรบรณ” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 170).

จากการทยายจางเปนผมความประพฤตดงาม รกษาศลปฏบตธรรมอยางสมาเสมอ ทาใหหลานชายคอเดกชายเจรญมความเคารพศรทธา และภาคภมใจในความดงามของยาย ทกครงทมการกลาวถงยายจาง เดกชายเจรญจะพดดวยความชนชมเสมอวา

“…คณยายไมเคยฆาสตวตดชวตเลย แลวกไปถออโบสถศลทวดทกวนพระ นอนคางทวดดวย เพงจะมาหยดไปชวงทอายมาก ผมหมายถงหยดไปคางทวดนะครบ แตคณยายยงคงไปทาบญทกวนพระเชนเคยทา ตอนเชาผมจะเปนคนหาบของไปสงทานทวด ตกเยนกไปรบกลบ” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 322).

จากพฤตกรรมของยายจางทกลาวมาขางตนสะทอนใหเหนวา ยายจางเปนตวละครทเครงครดปฏบตธรรมรกษาศลจนเปนนสย จงไมใชเรองยากทจะกระทาความด ตวละครระลกเสมอวาบญกศลทตนปฏบตมาไดสงผลใหตนมสขภาพรางกายแขงแรง ดงความวา

“วนไหนเปนวนโกน เมอขายของหมด กจะซอขาวของมาเตรยมไปทาบญในวนรงขน และนอนคางทวดเชนเคย แมจะลวงกาลผานวยมาถงแปดสบสหนาฝน แตยายยงคงแขงแรง

82

กระฉบกระเฉงกวาคนในวยเดยวกน ซงบางคนชวยตวเองไมไดแลว จงเปนภาระของลกหลานทตองคอยปอนขาวปอนนา หรอแมกระทงคอยเชดปสสาวะอจจาระให ยายคดวาตวเองโชคดทไมตองเปนอยางนน คงเปนเพราะไดสะสม ‘บญเกา’ ไวมาก จงทาใหสขภาพด มโรคนอย ไมคอยเจบปวยเชนใครเขา ยายตงจตอธษฐานไววา วนใดทชวยตวเองไมได ขอใหวนนนจงเปนวนสดทายของชวต ขออยาใหตองเบยดเบยนลกหลานดวยการใหเขามาคอยปอนขาวปอนนาเฉกเชนคนอน ๆ เลย” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 97-98).

จากขอความดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลทดารงตนอยในศล ยอมพบแตความสขและมสขภาพรางกายแขงแรง แมจะเขาสวยชรากยงสามารถประกอบกจการงานตาง ๆ ไดดวยตนเอง อาจกลาวไดวาสงนเปนอานสงสผลบญจากการประพฤตดปฏบตชอบของบคคลนน ๆ แมสะอง แมสะองหลงจากทตกนรกแลวไดกลบมาเกดเปนมนษยอกครง เพอทดแทนคณตาปนสามในชาตทแลว ยมบาลไดบอกใหแมสะองปฏบต 2 ขอ เมอมาเกดเปนมนษย คอ รกษาอโบสถศลทกวนพระ และสรางกฏกรรมฐาน 1 หลง ดงความวา

“...พอครบกาหนดยมบาลกบอกวาถาไมอยากมาตกนรกกจงอยากอกรรมทาชว และใหกลบไปเกดในเมองมนษย 20 ป เพอใชหนพปน ตองใหสญญาวาจะปฏบตใหไดสองขอคอ หนง ตองรกษาอโบสถศลทกวนพระ สอง ตองสรางกฏกรรมฐาน 1 หลง..” (นารผล เลม 1. 2545 : 65).

ยมบาลยงไดบอกแมสะองวาถาปฏบตได ตายแลวจะไดไปเกดในสวรรค ดงความวา

“…ถาหนทาตามทใหสญญาไวกบยมบาล คอ รกษาอโบสถศลทกวนพระ ตายแลวหนจะไดไปเกดในสวรรค ไมตองไปไปเกดในเมองนรกอก...” (นารผล เลม 1. 2545 : 73).

จากขอความดงกลาวสะทอนใหเหนวา สทสสาไดเนนยาใหเหนอานสงสของผสมบรณดวยศลวา จะพบแตความสขความเจรญในชวต เมอตายกจะไปเกดในสวรรค เปนการโนมนาวใจใหคนเครงครดในการรกษาศลและมศลเปนเครองมอคอยควบคมวถการดารงชวตของตนไมใหกาวเดนผดพลาด และทสดจะไดไปเกดในสวรรค อนเปนความปรารถนาของปถชนทวไป

83

แมชแดง แมชแดงเปนแมชทไมถอศลปฏบตธรรม มนสยเกยจคราน เปนคนสกปรก และเปนคนตะกละ ดวยเหตนจงทาใหแมชแดงไมสามารถรกษาศล 8 ใหครบได ดงความวา

“...ใคร ๆ ทมาอยวดน กเพอจะมาเรยนวปสสนากรรมฐาน แตนางกลบมานง ๆ นอน ๆ ไปวนหนง ๆ และทรายไปกวานนคอ เปนคนเหนแกกน กนพราเพรอโดยไมเลอกกลางวนกลางคน เปนเหตใหไมอาจรกษาศล 8 ขอ ไดครบ...” (นารผล เลม 1. 2545 : 156).

จากพฤตกรรมของแมชแดง สะทอนใหเหนวา บคคลทไมมศลคอยควบคมความประพฤต ทงกาย วาจา จะเปนคนขาดระเบยบวนย ดงเชนแมชแดงทประพฤตผดศล 8 ขอท 6 คอ วกาลโภชนา เวรมณ เวนจากการบรโภคอาหารในเวลาวกาล คอ ตงแตเทยงแลวไปจนถงรงอรณของวนใหม จะเหนไดวา สทสสา ออนคอม ไดชใหเหนวาความสาคญของการนอมนาเอาพทธ-ธรรมคาสอนในการครองตนขนพนฐานคอศล มาประยกตใชใหเหมาะสมกบบทบาทสถานะเพอใหเกดประโยชนสงสดในวถชวตของตนและยงไดสะทอนใหเหนวา การดารงชวตอยไดโดยไมเบยดเบยนชวตใคร เพราะทกชวตยอมรกษาชวตตวเอง และการจะอยรวมกนไดอยางมความสขควรเรมจากการไมเบยดเบยนกน จงกลาวไดวาศล 8 คอ เครองมอคอยควบคมความประพฤตทางกาย วาจา ของผปฏบตธรรม ไมใหยดตดในกามคณ 5 คอ รป รส กลน เสยง สมผส ซงไมเปนคณตอผปฏบตธรรม และยงสะทอนใหเหนวาศลคอยารกษาภายนอก สวนการปฏบตวปสสนาคอยารกษาภายใน ศล 227 สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอเรอง “ศล 227” เพยงบางขอ โดยสอผานพฤตกรรมคาพดของตวละคร 2 ตว ไดแก 1. พระเจรญ เปนตวละครทประพฤตศลอยางเครงครด 2. หลวงตาเฟอง เปนตวละครทประพฤตผดวนยสงฆ โภชนวรรคท 4 ขอ 2 “คณโภชนสกขาบท” สกขาบทขอท 81 คณโภชนสกขาบท “ความวา ทายกไปนมนตภกษในอาวาสเดยวกนตงแต 4 รปขนไป ออกชอโภชนะวานมนตใหไปกนขาว กนเนอ กนปลา หรอนมนตดวยภาษาตาง ๆ ซงเปนโวหารคฤหสถ ภกษไปรบโภชนะนนมาฉน ตองอาบตปาจตตย...” (พระปาฎโมกขแปล. 2536 : 73)

84

โภชนวรรคท 4 ม 10 สกขาบท และ คณโภชนสกขาบท อยในสกขาบทท 2 ของ 10 สกขาบท ซงตรงกบสกขาบทขอท 81 ในศล 227 ขอ พระเจรญ เมอคราวทหลานสาวอดตผใหญบานแหงหนงถวายอาหารแดพระเจรญ ไดเอยชออาหารทถวาย พระเจรญจงไดอธบายใหความรเกยวกบการถวายอาหารพระ ดงความวา

“…ดฉนจะไปปงปลาเคมมาถวาย ทานฉนปลาเคมไดใชไหมจะ” “ไมไดหรอกโยม ออกชออาหารอยางนนอาตมาฉนไมได” “เพราะการถวายอาหารพระแลวระบชออาหาร ทานองเชญชวนใหทานฉน ถาทานฉนถอวาผดวนย โยมจาไวเลยวาเวลาถวายบณฑบาตแดพระสงฆ ใหบอกแตวาเปนบณฑบาตไมตองระบวาตมอะไร แกงอะไร เพราะถาพระฉนจะเปนอาบตโทษ” ทานถอโอกาสสอนสาวนอย (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 683-684).

จากตวอยางดงกลาวขางตน สะทอนใหเหนวา การใหความรความเขาใจอนเปนประโยชนแกพทธศาสนกชนเปนสงทภกษพงกระทา ดงเชนเหตการณขางตนทพระเจรญไดชวยเหลอใหหลานสาวอดตผ ใหญบานทานนนได เขาใจหลกการประพฤตปฏบตท ดและถกตอง ของพทธศาสนกชนพงร และเปนการแสดงใหเหนถงความเครงครดในพระวนยของพระเจรญทประพฤตปฏบตเหมาะสมกบสมณเพศ อเจลวรรคคท 5 ขอ 5 “รโหนสชชสกขาบท” สกขาบทขอท 94 รโหนสชชสกขาบท “ความวา ภกษนงอยกบหญงมนษยอนรความสองตอสองในทแจง ไมมเครองกนบงกลางวดกลางนอกชานบานไมมใคร ๆ แลเหนเปนเพอน 3 ตองอาบตปาจตตย...” (พระปาฎโมกขแปล. 2536 : 77) อเจลวรรคท 5 ม 10 สกขาบท และ “รโหนสชชสกขาบท” อยในสกขาบทท 5 ของ 10 สกขาบท ซงตรงกบสกขาบทขอท 94 ในศล 227 ขอ พระเจรญ เมอมญาตโยมมาทาบญเปนผหญงและตองอยกนตามลาพง พระเจรญจะเรยกใหเดกวดอยปรนนบตรบใชเพอหลกเลยงการอยกบสตรสองตอสอง ดงความวา

“ตอนสายของวนท 8 ธนวาคม 2516 ทานพระครกาลงสอบอารมณใหอบาสกาทองรน โดยมนายสมชายนงคอยรบใชอยหาง ๆ ทกครงทมการสนทนากบสตรชนดตวตอตว ทานจะตองใหมบคคลทสามอยดวยเสมอ จงเปนทรกนดในหมผใกลชดวา สมภารวดปามะมวงทานเครงวนยนก โดยเฉพาะเรองเพศตรงขาม

85

ทานจะระมดระวงเปนพเศษ สงฆหลายรปทตงใจมาบวชเพอหวงความหลดพน แตเพราะไมสารวมระวงในการปฏบตตออสตร จงถกสกออกไปเปนผครองเรอนเสยมากตอมาก” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 200).

และเหตการณทเทพกาหลง ตองการมาชวยพระเจรญใหรอดพนจากแมชชบา มารพระพทธศาสนาทจะทาลายพรหมจรรยของทาน ดงความวา

“ทาไมแมกาหลงไมไปเรยนทานดวยตวเองละ” แมชเขยวกงขา “ฉนเปนผหญง ขนเขาไปในยามวกาลกถกตาหนแย” คอคาตอบ “จรงสนะ หลวงพอทานเครงยงกะอะไร แมชเจยนงนเรารบไปกนเดยวนแหละ” (นารผล เลม 2. 2545 : 517).

จากตวอยางดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลผรบบทบาทหนาทของตนและประพฤตปฏบตตามระเบยบวนยไดอยางเหมาะสมกบสถานะของตน ยอมเปนทยกยองสรเสรญและเคารพแกบคคลอน ดงเชนพระเจรญทเครงครดในการประพฤตปฏบตตนใหเหมาะสมกบการครองเพศบรรพชต สารวม กาย วาจา ใจ ไมใหละเมดพระวนยสงฆทพระพทธองคทรงบญญตไว รตนวรรคท 9 ขอ 3 “วกาลคามปเวสนสกขาบท” สกขาบทขอท 134 วกาลคามปเวสนสกขาบท “ความวา ภกษมกจทจะไปบานในเวลาตงแตลวงเทยงวนไปจนรงเชา เพอนภกษมอย มไดอาลาบอกเลาใหรกอน เขาไปบานในวกาล ตองอาบตปาจตตย เวนแตเปนการรบดวนทควรจะพงไป” (พระปาฎโมกขแปล. 2536 : 87) รตนวรรคท 9 ม 10 สกขาบท และ “วกาลคามปเวสนสกขาบท” อยในสกขาบทท 3 ของ 10 สกขาบท ซงตรงกบสกขาบทขอท 134 ในศล 227 ขอ

หลวงตาเฟอง หลวงตาเฟองมาบวชเปนพระโดยขาดความเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนา ดงนน หลวงตาเฟองจงไมสนใจศกษาพระธรรมวนย ขอปฏบตขอหามตาง ๆ ทพระพทธองคทรงบญญตไวหลวงตาเฟองจงไมรบร วถการดารงชวตจงผดเพยนจากพระสงฆรปอน ๆ ทอยในวดปามะมวง ดงความวา

“…ทานกลบบานทกวน พอฉนเพลเสรจ...กวาจะกลบจากบานเมยกสองสามทม” (นารผล เลม 1. 2545 : 223).

86

จากพฤตกรรมของหลวงตาเฟอง สทสสา ออนคอม ไดสะทอนใหเหนถงพฤตกรรมของพระสงฆทประพฤตตนไมเหมาะสม ขาดความรความเขาใจในวนยสงฆทาใหดาเนนชวตผดเพยนจากการเปนสมณเพศ อาจกลาวไดวาคณคาของพระสงฆอยทการประพฤตปฏบตตามหลกธรรมคาสอนของพระพทธองค กลาวคอ เปนผประพฤตด ปฏบตชอบสอนตวเองได และอบรมสงสอนใหคนอนปฏบตตาม ซงกคอหนาทหลกของพระสงฆ นอกจากนบคคลทเครงครดในระเบยบวนย มสตระมดระวงกาย วาจา ใจ ไมใหหลงเตลดไปกบสงยวย ยอมชนะสงตาง ๆ ได กลาวคอ บคคลทชนะใจตนเองได จะสามารถเอาชนะสงยวยภายนอกไดโดยงาย ดงนน สมณเพศทตงมนในธรรมยอมมสตจะไมประมาทในการครองเพศบรรพชต หมวดสมาธ พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรมโดยพระธรรมปฎก (2546 : 125) ไดอธบายความหมาย “สมาธ” วา การฝกอบรมทางจตใจ การปลกฝงคณธรรม สรางเสรมคณภาพจต และรจกใชความสามารถในกระบวนสมาธ สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอแนวทางการฝกอบรมจตใจเพอเขาสเสนทางการปฏบตใหเขาถงนพพานอนเปนจดหมายของพระพทธศาสนา โดยใชการปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 เปนแนวทางการปฏบตเพอเขาสเสนทางแหงความหลดพน สตปฏฐานแปลา ทตงของสต การปรากฏของสต ไดแก การใชสต หรอวธปฏบตเพอใชสตใหบงเกดผลดถงทสด ดงพทธพจนวา “...ทางนเปนมรรคเอกเพอความบรสทธของสตวทงหลาย เมอขามพนความโศกและปรเวทวะ เพอความอสดงแหงทกขและโทมนส เมอบรรลโลกตตรมรรค เมอกระทาใหแจงซงนพพาน นคอ สตปฏฐาน 4...” (พระไตรปฏก 12 : 132 ; อางองจาก สจตรา 2545 : 147) สทสสา ออนคอม ไดสอแนวทางการฝกอบรมจตใจโดยการปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 ผานตวละครรวม 15 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ยายจาง 3. พระบวเฮยว 4. สามเณรทองด 5. ครอบครวคหบด 6. พระอดมวชชาญาณ 7. แมชกอนทอง 8. นายหลอ 9. แมสะอง 10. เทพกาหลง

87

11. เถาแกเสง 12. นางแตม 13. คณนายลาไย 14. หลวงตาเฟอง 15. แมชแดง พระเจรญ สทสสา ออนคอม ไดสอพทธธรรมดงกลาวผานพฤตกรรมคาพดของตวละครพระเจรญ โดยการใหตวละครเปนผประพฤตปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 ขณะเดยวกนพระเจรญยงไดทาหนาทเปนผฝกสอน และใหคาแนะนาแกญาตโยมในการปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 ดวยตวทานเอง เมอครงทพระเจรญตองชดใชกรรมทกอเมอวยเดกคอกรรมทไปเผาบานตาเปลง และกรรมททารายชายชราขเมาดวยการถบตกนาและปากอนหนใสชายชรา เมอกรรมตามมาใหผลจงเปนเหตใหรถทพระเจรญนงมาและนายหลอเปนคนขบประสบอบตเหตพงลงเหว ในครงนนพระเจรญไดตระหนกวาวชาคาถาอาคมใด ๆ กไมเทยบเทาการปฏบตวปสสนากรรมฐาน เพราะทาใหเกดปญญาแกปญหาได พระเจรญจงไดมความตงใจในการเรยนวปสสนากรรมฐานอยางจรงจง ดงความวา

“การกลบมาคณะ 5 วดมหาธาตในครงน พระเจรญมความมงมนทจะเรยนใหสาเรจ เพราะไดประจกษชดดวยตนเองแลววา วชาอะไร ๆ กสวปสสนากรรมฐานไมได บทเรยนทไดรบจากอบตเหตรถพงลงเหวในคราวนนทาใหทานไดเรยนรวา คาถาอาคมตาง ๆ ใชแกทกขไมได ชวยใหพนไปจากเวรททากรรมทกอกไมได หากไมเคยปฏบตวปสสนากรรมฐานมาบาง เหนจะมอดมวยมรณาชวาวายแวบเปนปลาแปบปงอยกนเหวนนเอง” (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 761).

จากตวอยางดงกลาวสะทอนใหเหนวา การงมงายในเวทมนตรคาถาไมไดกอใหเกดประโยชนแกชวตแตอยางใด บคคลไมควรเชอมนศรทธากบสงเหลาน เพราะไมสามารถชวยแกปญหาชวตหรอทาใหบคคลหลดพนจากความทกขได ดงนน เราจงควรดาเนนชวตใหถกตอง โดยนอมนาหลกธรรมคาสอนของพระพทธองคมาเปนแนวทางปฏบตในการดาเนนชวต และเมอพระเจรญออกธดงคทปาดงพระยาเยนเพอเรยนวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 จากพระในปา ทาใหทานคนพบวา สตปฏฐาน 4 คอ เสนทางการปฏบตเพอบรรลมรรคผลนพพาน ดงความวา

88

ทปาดงพระยาเยน ทานพระครเจรญไดเรยนวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 จาก ‘พระในปา’ แลวทานกไดพบวา ไมมทางสายใดทจะประเสรฐเทากบทางสายนอกแลว ทานเพงจะเขาใจซาบซงในพทธวจนะทเคยอานพบในพระไตรปฎก ความวา “...ภกษทงหลาย ทางนเปนทางสายเอก เพอความบรสทธหมดจดของสตวทงหลาย เพอขามพนความโศกและปรเทวะ เพอ ความอสดงแหงทกขและโทมนส เพอบรรลโลกตตระมรรค เพอกระทาใหแจงซงนพพาน นคอ สตปฏฐาน 4...” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 25-28).

จากผลการปฏบตธรรมของพระเจรญขางตนสะทอนใหเหนวา การปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสต ปฏฐาน 4 จะชวยใหบคคลผปฏบตเขาใจสภาวะความเปนจรงของชวต จนสามารถปลอยวางขามพนความทกขได อนจะนาไปสเสนทางพระนพพาน พระเจรญไดนกถงคากลาวของทานเจาคณโชดก อาจารยผสอนกรรมฐานแกทาน ไดกลาววา “การจะเปลยนนสยคนไดจะตองใหเขาปฏบตวปสสนากรรมฐาน... เพราะการฟงอยางเดยวไมทาใหเขาซาบซงจนถงขนเปลยนนสยได แตพอมาปฏบต ศล สมาธ ปญญา เขาไปลางจตใจเขา จตกผองใสใจกสะอาดขน...” (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 767) ดงนนเมอพระเจรญไดรกษาการตาแหนงเจาอาวาสวดปามะมวง พบวา ทานไมไดรบการยอมรบจากพระในวด ดวยเหนวาพระเจรญอายยงนอยจงเกดทฐ พระเจรญจงไดนาวธการของเจาคณโชดกมาใช กลาวคอ การจะพฒนาคนตองพฒนาทจตใจกอน ถาไมเชนนนจะไมสามารถสรางสรรคพฒนาสงใดในวดได เพราะใจเปนสงสาคญทเขาไปมบทบาทในการบญชาการคนใหกระทาด-ชว ดงความวา

“ภกษหนมยกมอขนรบไหวภกษผถอตนวาสงวยกวา สงเกตเหนทฐทฉายออกมาทางแววตาของอกฝายกคดวาจะตองกาจด ‘ทฐพระ’ ของหลวงตาเฟองกบหลวงตาออนออกไปใหหมด มฉะนนกจะไมสามารถพฒนาวดใหเจรญรงเรองดงทไดตงปณธานเอาไว การจะพฒนาวดตองพฒนาทคนกอน และการพฒนาคนกตองพฒนาทใจของเขา พระพทธองคตรสสอนไวชดเจนวา ‘มโน ปพพงคมาธมมา มโนเสฎฐา มโนมยาธรรมทงหลายมใจนาหนา มใจเปนใหญ สาเรจดวยใจ’ ใครจะสรางสรรคสงดงาม หรอจะกอกรรมทาเขญกมใจเปนจดเรมตน ฉะนนถาพฒนาใจใหดไวกอน อะไร ๆ กจะดตามไปดวย” (นารผล เลม 1. 2545 : 11-12).

จากพฤตกรรมดงกลาวขางตน สทสสาไดชใหเหนวา การทาสงใด ๆ ยอมมใจเปนหวหนา การทาผดคดชวกดวยใจ ดงนน หากจะพฒนาคนจงตองพฒนาทจตใจคนกอนจงจะพฒนาสงคมได เพราะใจเปนจดเรมตนของการกระทา

89

พระเจรญยงไดอธบายใหญาตโยมผปฏบตธรรม เขาใจใหถกตองเกยวกบการปฏบตกรรมฐานวา การปฏบตกรรมฐานกเพอขดเกลากเลสใหเบาบางลง หากปถชนคนธรรมดาทไมประพฤตปฏบตกรรมฐานยอมถกกเลสครอบงาและชกนาสความเสอมไดงาย ดงความวา

“เอาละญาตโยมทรกทงหลาย ทโยมเถาแกพดมานนถกตองเปนจรงทกประการ อาตมาจงขอยนยนวากรรมฐานไมเคยทาใหใครวปรต ถาหากคนคนนนปฏบตอยางถกตองและเอาจรงเอาจง และโปรดเขาใจเสยใหมใหถกตองดวยวา คนทมาปฏบตกรรมฐานไมใชคนทหมดกเลสแลว เพราะถาหมดกเลสกไมจาเปนตองมาปฏบต การมาปฏบตกเพอจะใหกเลสมนเบาบางลงและหมดไปในทสด เพราะฉะนนตราบใดทเขายงไมบรรลธรรมขนใดเลย เขากยงคงเปนปถชนคนธรรมดาเหมอน ๆ กบคนทว ๆ ไปทยงมรก โลภ โกรธ หลง จงอาจถกกเลสชกพาไปในทางเสอมได” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 334).

จากการสนทนาดงกลาวเปนการชใหเหนวา การปฏบตวปสสนากรรมฐานจะทาใหคนมสต เมอมสตแลวยอมแยกแยะผดชอบชวดได กเลสตณหาจงไมอาจโนมนาวไปได พระเจรญยงไดอธบายใหแกญาตโยมเขาใจเรองสตปฏฐาน 4 วา เปนสงทสามารถปฏบตไดตลอดเวลา เพราะนนคอการมสตรตวอยทกขณะ ดงความวา

“อาว กททรงเตอนใหไมประมาทนนไมใชสตหรอกหรอ ไมประมาทกคอใหมสตรตวทวพรอมอยทกลมหายใจนนเอง ในสมยทพระองคยงทรงพระชนมชพอยนน ทรงใหภกษตนนอนตงแตตสมาเดนจงกรมนงสมาธ และกาหนดรอรยาบถ ซงกคอการเจรญสตปฏฐาน 4 อนถอเปนหนาททตองปฏบต ไหนเธอลองบอกมาซวา หนาทของนกบวชในพทธศาสนามอะไรบาง” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 83-84).

จากการอธบายหลกธรรมขางตนเปนการชใหเหนวา การปฏบตวปสสนากรรมฐานไมใชเรองยากเมอรหลกการและมความเพยรในการปฏบตกสามารถนามาประยกตใชใหเกดประโยชน ดวยการมสตกาหนดรตวอยตลอดเวลาวากาลงทาอะไร นอกจากน พระเจรญยงไดเตอนสตผปฏบตกรรมฐานวาเมอเผชญกบปญหาใด ๆ กตาม สงแรกทพงระวงคอสต กลาวคอตองมสต คดหาหนทางแกปญหา แตทสาคญคออยาสรางกรรมชวใหเกดขนอก ดงทปรากฎวา

“อยาลมมาเขากรรมฐานนะหนนะ แลวกไมตองไปคดอะไรมาก รไวดกวาไมร ทหลวงพอบอกกเพอจะใหหนตงสตไดเมอพบกบเหตการณอยางนน จะไดไมตกใจเกนไป อยาลมวาใช ๆ ใหหมดกนไปเสยแลวกอยาไปสรางกรรมใหม”

90

ทานจาเปนตองบอกตองพดเพราะคนสวนมากเมอประสบกบเหตการณเชนนตางผลนผลนพากนฆาตวตายบาง ฆาคนททาใหตวเองเจบชาบาง ดวยคดวาเปนทางหนทกข แตขอเทจจรงนนนอกจากจะหนทกขไปไมไดแลว ยงทาใหเพมทกขผกเวรกนหนกขนไปอก” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 113).

จากขอความดงกลาวเปนการชใหเหนวาการขาดสตยงคดจะทาใหคนประมาทดาเนนชวตผดพลาด หากวาบคคลทมสตยอมทจะคดหาทางแกไขปญหาตาง ๆ ดวยสต ปญญา และเหตผล ซงเปนผลจากการปฏบตวปสสนากรรมฐาน พระเจรญยงไดกลาวใหกาลงใจแกญาตโยมทมาปฏบตธรรมวา ผหญงกสามารถบวชได คอ การบวชใจดวยการเจรญสตปฏฐาน 4 นนเอง ดงความวา

“เปนผหญงกบวชได คอบวชใจยงไงละ บางคนกายบวชแตใจไมไดบวช เชน พวกทอาศยผาเหลองหากน คนพวกนเขาเรยกวา ตวเปนพระ แตใจเปนมาร” “บวชใจทาอยางไรคะหลวงพอ” ถามอยางสนใจ “กเจรญสตปฏฐาน 4 เหมอนทคณพอหนเขาปฏบตนนยงไงละ” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 112).

จากการสนทนาดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา การทบคคลมความเชอมนศรทธาในพระพทธศาสนา และนอมนาหลกธรรมคาสอนของพระพทธองคมายดถอปฏบตประกอบแตกรรมด ยอมมคณคาและประเสรฐกวาผทเปนพทธเพยงเปลอกนอก แตจตใจบาป ไมมความละอายใจในการกระทาของตนเอง ดงนน จงอาจกลาวไดวา บคคลทมจตใจดงามภายในจะสงผลออกมาภายนอกในรปของการกระทาด กจะชอวาเปนคนดโดยไมตองอาศยวตถสงของภายนอกมาปรงแตงใหดด เพอ บงบอกวาตนเปนผประพฤตดและปฏบตชอบ ซงตรงขามกบบคคลทมความประพฤตชวจตใจหยาบชา จาเปนตองหาสญลกษณหรอสงทมาปรงแตงใหตนดสงสง สทสสาตองการชใหเหนวา พฤตกรรมของบคคลคอตวชวดคณคาจตใจภายใน มใชเปลอกนอกหรอการแตงกายเพราะเปนเพยงสงสมมต พระเจรญยงไดชใหญาตโยมเหนประโยชนของการปฏบตวปสสนากรรมฐาน คอ การระลกชาตได เหนกฎแหงกรรม และเกดปญญาแกปญหาชวตได ซงขอสดทายมความสาคญตอการดารงชวตเปนอยางมาก เพราะเมอเกดปญญายอมทจะเหนแนวทางแกไขปญหาตาง ๆ ไดอยางมสต และไมงมงายในเรองไรสาระ ดงความวา

“ประโยชนของการปฏ บตกรรมฐานนนมมากมาย เทาทข าร จากประสบการณของขาเอง และจากการสอบอารมณของผปฏบตคนอน ๆ พอสรปไดสามประการ

91

ใหญ ๆ คอ หนงระลกชาตได สองเหนกฎแหงกรรม และสามเกดปญญาแกปญหาชวตได ซงประการสดทายนสาคญทสด เพราะถาเราสามารถแกปญหาของตวเราเองได กไมตองไปวงหาพระใหรดนามนตหรอวงไปหาหมอด เราตองเปนหมอดใหตวเองมนถงจะถก นแหละประโยชนของกรรมฐานอยตรงน ไมใชมานงหลบหหลบตาเพอจะไปสวรรคนพพานอยางทชาวบานเขาพดกน เมอใดทยงไมเกดปญญา ยงแกปญหาชวตใหตวเองไมได แลวจะไปสวรรคนพพานไดยงไง ทขาพดมานเองเหนดวยไหมเลา” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 8).

นอกจากคณประโยชนทกลาวมาแลวขางตน อนเกดจากการปฏบตวปสสนากรรมฐานแลว การปฏบตวปสสนากรรมฐานยงสามารถแกกรรมไดดวย ดงความวา

“…โยมอยาลมนะวาวธทจะแกกรรมนนตองใชวปสสนากรรมฐานเทานน อยางอนแกไมได” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 166).

สาหรบในเรองของบญ ผทปฏบตวปสสนากรรมฐานอยางจรงจง ผลแหงการปฏบตนกจะทาใหเกดบญกศลอนยงใหญโดยมตองเสยทรพยสนเงนทองใด ๆ ดงความวา

“ด ถาทาอยางนนไดถอเปนกศลมหาศาลทเดยว ไมมอะไรจะดไปกวากรรมฐานอกแลว สรางโบสถเจดหลงกยงไดบญไมเทาการปฏบตกรรมฐาน แลวกไมตองเสยเงนเสยทองอกดวย” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 348).

จากคาพดของตวละครดงกลาวขางตน สทสสาไดชใหเหนวา การสรางบญกศลใหตนเองดวยการปฏบตวปสสนากรรมฐาน คอ สงทพทธศาสนกชนควรเขาใจและประพฤตปฏบต เพราะจะทาใหบคคลนนมสตมองเหนตนเหตของปญหา ซงจะทาใหแกปญหาไดถกท การหนไปพงหมอดหรอปะพรมนามนตเปนความงมงายและไมสามารถชวยแกปญหาได พระพทธศาสนาเปนศาสนาแหงการปฏบต บคคลจะสาเรจสงใดไดดวยการลงมอปฏบตดวยตวเอง ซงกคอ การใหพงตนเอง ตนเปนทพงแหงตน จงจะชวยตนเองได ยายจาง กจวตรประจาวนของยายจางทปฏบตมไดขาดคอการสวดมนตภาวนาในชวงเชาและกอนเขานอน สมภารวดศรทธาภรมณเปนผสอนกรรมฐานใหยายจางนาไปฝกหดตนใหดารงชวตอยางมสต ดงความวา

92

“ยายลมตวลงนอน เอามอวางบนทอง กาหนด ‘พอง-หนอ’ เมอทองพอง และ ‘ยบ-หนอ’ เมอทองยบ สมภารวดศรทธาภรมณสอนกรรมฐานใหยาย ทาอะไรตองมสต ยน เดน นง นอน คแขน เหยยดขา ตองมสตรตวทวพรอม เหตฉะนยายจงฝกสต ‘นอนมสต ตนมสต’ ยายฝกอยางนทกวน” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 190).

จากพฤตกรรมดงกลาวขางตน เปนการสะทอนใหเหนความสาคญของการฝกตนเพอใหมสตอนจะเกดประโยชนในการดารงชวต เพราะบคคลทมสตอยตลอดเวลายอมไมดาเนนชวตผดพลาด ไมกอใหเกดผลเสยหายในกจการงาน พระบวเฮยว หลงจากทพระบวเฮยวไดเรยนการปฏบตกรรมฐานจากพระเจรญ พฤตกรรมความประพฤตกเปลยนไปในทางทด ดงความวา

“เมอลมตาขน สงแรกทเหนกคอ ใบหนาทเปยมดวยเมตตาของผเปนอาจารย รสกรอนวบขนทวรางแลวเปลยนเปนเยบซาบซานไปทวทกขมขน นาตาไหลพราก ๆ ดวยความปต ทานกมลงกราบพระอปชฌายดวยความรสกสานกในพระคณอยางหาทสดมได ศล สมาธ ปญญา ไดซกฟอก และขดเกลาจตใจทเคยหยาบกระดางของทานใหละเอยดประณตขน กตญกตเวทตาธรรมจงเกดเองโดยมตองมผใดมาบอกกลาว” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 44).

จากพฤตกรรมดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลทไดรบการอบรมดวยศล สมาธ จะทาใหเกดปญญา มความเขาใจในการประพฤตด ปฏบตชอบตอผมพระคณ ดวยการแสดงความกตญกตเวทตาธรรม ดงเชนพระบวเฮยวทเคยมจตใจหยาบกระดาง เหนผดเปนชอบ แตเมอไดมาบวชเปนพระ ปฏบตวปสสนากรรมฐานจงไดรวาการกระทาของตนในอดตเปนสงเลวรายกอกรรมทาเขญไวมาก และสานกในพระคณของพระอปชฌายคอพระเจรญทไดอบรมสงสอนตนใหดาเนนตามแนวทางทถกตองดงาม ดวยความเพยรในการปฏบต และมความมงมนทอยากจะชวยมารดาใหเลกอาชพฆาสตว พระบวเฮยวจงสามารถปฏบตวปสสนากรรมฐานเขาผลสมาบตไดนานถง 12 ชวโมง เมออกจากผลสมาบตจงแผเมตตาใหแกมารดาและพอเลยง พรอมกบอธษฐานใหคนทงสองหนมาหาเลยงชพดวยการประกอบสมมาอาชวะ ดงความวา

“พระบวเฮยวออกจาก ‘ผลสมาบต’ เมอเวลาแปดนาฬกาตรงของวนรงขน ทานแผเมตตาและอทศสวนกศลไปใหมารดาและพอเลยง พรอมกนนนกไดตงจตอธษฐานขอใหบคคลทงสองเลก

93

ทาปาณาตบาตอนเปนมจฉาอาชวะหนมาเลยงชพดวยสมมาอาชวะ” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 400).

จากพฤตกรรมดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา เมอบคคลไดรบการขดเกลากเลส ตณหาออกจากจตใจ จะชวยใหมองเหนความถกตองดงามในการดาเนนชวต และอยากทจะชวยเหลอบคคลอนใหหลดพนจากเสนทางของการประพฤตชว ดงเชนพระบวเฮยวทปรารถนาใหมารดาและพอเลยงเลกกอกรรมทาเขญหนมาประกอบอาชพทสจรตโดยไมเบยดเบยนใคร เมอพระบวเฮยวออกจากผลสมาบตแลว ไดมชายหนมคนหนงนาอาหารมาถวายแกพระบวเฮยว พระบวเฮยวฉนอาหารนนไดเพยงคาเดยวกอม และเกดความอมเอบใจ พระบวเฮยวไดนาเรองนมาเลาใหพระเจรญฟง พระบวเฮยวจงทราบวาชายหนมคนนนเปนเทวดามความศรทธาในการประพฤตปฏบตของทาน จงอยากจะทาบญดวยการนาอาหารทพยมาถวายแกพระบวเฮยว ดงความวา

“ฉนขออนโมทนา เธอปฏบตไดกาวหนามากทสดในบรรดาพระภกษทอยในวดน รไวเสยดวย ผชายทนาอาหารมาใหเธอเมอสกครนนะคอเทวดา ไมใชชาวบานธรรมดาอยางทเธอเขาใจหรอกนะ” ... “กเขาพอใจในการประพฤตปฏบตของเรานะส อยาลมนะบวเฮยว พระทปฏบตดปฏบตชอบนนประเสรฐกวาเทวดาเสยอก แมเทวดาเขากนบถอ การทเขานาอาหารมาถวาย เขากอยากไดบญเหมอนกน..” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 403-405).

จากการสนทนาดงกลาวสะทอนใหเหนวา บคคลทปฏบตดปฏบตชอบนน ยอมเปนทเคารพนบถอแกบคคลทวไป แมแตเทวดาเองกยงใหการยอมรบนบถอในคณงามความดนน เมอครงทพระบวเฮยวออกจากผลสมาบตและแผเมตตาอธษฐานจตใหมารดาเลกประกอบอาชพฆาสตวนน พลงเมตตาไดสงถงมารดาของพระบวเฮยว และนางไดเลกประกอบอาชพดงกลาวสมความตงใจของพระบวเฮยว และนางไดเขยนจดหมายมาถงลกชายคอพระบวเฮยวไดทราบขาว ดงความวา

“...เมอตอนเชามด แมกบทดหรมฝนตรงกน คอฝนเหนเจาหมผาเหลองมาบอกใหแมกบทดเขาเลกฆาสตว ใหไปหางานอนทา... เมอวานเราบอกเถาแกไปแลววาจะออก ตอนเชามดกมาฝนพอด คงจะเปนบญของเจาทไดไปบวช จงทาใหแมกบพอเลยงของเจาเลกอาชพนได...” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 427-428).

94

จากขอความดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนอานสงสของการปฏบตวปสสนากรรมฐานวา นอกจากจะชวยใหตนหลดพนจากความทกขได ยงสามารถชวยเหลอผทเดนหลงทางใหเหนแสงสวางแหงธรรมนาทางใหกาวเดนออกจากเสนทางแหงการทาความชวได ดงเชนพระบวเฮยวทพยายามชวยเหลอมารดาไมใหเหนผดเปนชอบ สามเณรทองด สามเณรทองดเปนเณรอยในวดพรหมบร ไดเดนทางไปพรอมกบพระเจรญเมอครงยงเปนพระลกวด เพอไปเรยนการปฏบตวปสสนากรรมฐานทวดมหาธาต การปฏบตวปสสนากรรมฐานของสามเณรทองดมความกาวหนามากจนถงขนเขาผลสมาบตไดนานถง 24 ชวโมง ดงความวา

“สองทมครงของอกวน เณรทองดจงออกจาก ‘ผลสมาบต’ ซงทานไดอธษฐานจตไวตอนกอนเขาวาจะอยในสมาบตเปนเวลา 24 ชวโมง” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 714).

และดวยอานสงสแหงการปฏบตธรรมจงทาใหสามเณรทองดหายจากอาการตดอาง ดงความวา

“นาแปลกนะครบหลวงพ อานสงสแหงการปฏบตธรรมชางอศจรรยเหลอเกน แตกอนผมเปนคนพดตดอาง ครนมาปฏบตธรรมจนจตตงใจถงกลบพดไดไมตดขด” (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 715).

จากพฤตกรรมดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนอานสงสแหงการปฏบตธรรมสามารถชวยเหลอบคคลทปฏบตธรรมใหรอดพนจากความทกข ดงเชนสามเณรทองดทมความเพยรพยายามในการปฏบตวปสสนากรรมฐานอานสงสผลบญของการปฏบตธรรมจงชวยใหสามเณรทองดหายจากอาการตดอาง ครอบครวคหบด คหบดไดพาครอบครวมาปฏบตวปสสนากรรมฐานตามทพระเจรญแนะนา และพบวา เงนทองทรพยสมบตทตนมไมสามารถซอความสงบสขในจตใจได ดงความวา

“หลวงพอครบ ผมตองขอกราบขอบพระคณหลวงพอเปนอยางสงททาใหผมกบครอบครวไดพบความสขอยางทไมเคยเปนมากอน มนเปนความสขทสงบ ปราศจากความรอนรนกระวนกระวาย แลวกไมตองใชเงนทองซอหามาดวย” คหบดพดอยางปลาบปลม

95

“คะ มเงนทองมากมายสกปานใดกไมอาจซอหาความสขแบบนไดเปนบญของดฉนและลกเหลอเกนทไดมาพบหลวงพอ” นางกมเองพดพลางใชผาเชดหนาสขาวซบนาตา “บญของผมดวยครบ ถาไมมาเขากรรมฐานผมกคงยงไมรวาอะไรดอะไรชว กอนนผมคดแตวาอะไรททาใหไดเงนมนกดทงนน มาบดนผมรแลววาเงนไมไดสาคญทสดเสมอไป ความสขสงบทางใจนนมคามากกวา ผมขอปฏญาณตอหนาหลวงพอวานบแตนตอไปผมจะละชว ทาดและทาจตใหผองใสครบ” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 339-340).

จากบทสนทนาดงกลาวขางตนสทสสาไดชใหเหนวา ความสขสงบทางใจนนมคามากกวาทรพยสนสมบตใด ๆ และไมสามารถซอหาจากทใดได นอกจาการปฏบตวปสสนากรรมฐาน บคคลทมความมงมนในการปฏบตอยางจรงจงกจะพบความสขสงบในจตใจและจะเลกทากรรมชวได โดยไมตองมใครมาบอกกลาว ดงเชนคหบด เมอมาปฏบตธรรมจงสานกไดในความชวทตนไดกอไว และไดเลกทากรรมชวนนดวยความละอายใจตอบาปกรรมทตนกระทา จงอาจกลาวไดวาบคคลทสานกไดและกลบตวเปนคนดประพฤตดปฏบตชอบในชาตนดกวาทจะสานกไดเมอตกสอบายภม พระอดมวชชาญาณ พระอดมวชชาญาณเปนอาจารยสอนวปสสนากรรมฐานแนวสตปฏฐาน 4 ใหแก พระเจรญและสามเณรทองดทวดมหาธาต ไดกลาวถงความสาคญของสตปฏฐาน 4 ใหแกพระเจรญไดเขาใจเพอจะไดใหศษยมความมงมนในปฏบตอนเปนหนทางแหงการหลดพน ดงความวา

เมอเหนวาลกศษยคอยมจตแชมชนขน เจาคณอาจารยจงอธบายตอไปวา “ในมชฌมนกาย มลปณณาสก พระไตรปฎเลมท 12 ขอ 131 หนา 303 มพทธวจนะทแสดงใหเหนความสาคญของสตปฏฐาน 4 ดงน ‘...ภกษทงหลาย ทางนเปนทางเอก เพอความบรสทธหมดจดของเหลาสตว เพอขามพนความโศก และปรเทวะ เพอความอสดงแหงทกขและโทมนส เพอบรรลโลกตรมรรค เพอกระทาใหแจงซงพระนพพานนคอ สตปฏฐาน 4’ เหนหรอยงละวา สตปฏฐาน 4 นน มความสาคญเพยงใด กลาวโดยสรปกคอ เปนทางเดยวทจะทาใหผปฏบตเขาถงความหลดพน” (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 730).

จากคากลาวดงกลาวขางตนสทสสาตองการเนนยาใหเหนความสาคญของการปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 วา จะชวยใหบคคลทปฏบตอยางจรงจงขามพนจากความทกขทงปวง และเขาถงความหลดพนได ซงเปนจดหมายสงสดของการปฏบตวปสสนากรรมฐาน

96

แมชกอนทอง แมชกอนทองไดมาปฏบตวปสสนากรรมฐานทวดปามะมวง แมชมความขยนหมนเพยรในการปฏบตเปนอยางมาก ดวยแมชเหนวาเหลอเวลาอกไมมากทตนจะไดสรางสมกรรมด และแมชไมปรารถนาทจะมาเกดอกเพราะเหนวาการเกดคอตนเหตของความทกขทงปวง ดงความวา

“ฉนปฏบตอยทหนาโบสถจะ ไมอยากฟง ไมอยากรเรองราวของใคร อายฉนเหลอนอยลงไปทกวน ๆ ฉนกอยากจะสรางสมคณงามความดใหมาก ๆ... “… ฉนวาจะเกดเปนมนษยหรอเปนเทวดากยงมทกข เพราะยงตองเวยนวายอยในวฏสงสาร ฉนเรยนหลวงพอตามตรงวาตองการบรรลพระนพพาน จะไดตดภพตดชาต ไมตองกลบมาเวยนวายตายเกดอก...” (นารผล เลม 1. 2545 : 75-76).

จากการสนทนาดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา การเกดเปนเหตแหงความทกข ไมวาจะเกดในภพภมใดกเปนทกขเพราะยงคงเวยนวายอยในวฏสงสาร ดงนนหากจะดบทกขไดตองดบทตนเหตคอตองไมเกด ไมกลบมาเวยนวายตายเกดอก กจะหลดพนจากความทกขได ดงเชนแมชกอนทองทไมปรารถนาจะเกดอก แมชจงเพยรสรางสมกรรมด เจรญรอยตามพระพทธองค และนอมนาเอาหลกอรยสจ 4 มาเปนแนวทางในการแกปญหา แมชพบวาตนเหตของความทกขคอการเกด แมชจงเลอกการปฏบตวปสสนากรรมฐานเปนเสนทางนาตนสการหลดพนจากความทกข ตอมาลกหลานไดมารบแมชกลบไปดแลปรนนบตรบใชทบานดวยเหนวาชราภาพมาก และแมชเองกตองการใหลกหลานไดมโอกาสรบใช เพอทดแทนพระคณและจะไดเปนผลบญแกลกหลาน หลงจากนนไมนานแมชกเสยชวต หลานสาวจงมาแจงขาวใหพระเจรญทราบ ดงความวา

“แกตายแลวจะหลวงพอ ตายกอนอายครบรอยไมกวนเอง”... “...แกเลยงงายแลวกสะอาดสะอาน จะกนจะถายกเรยบรอย ไมทาเลอะเทอะเปรอะเปอนเหมอนคนแกทว ๆ ไปทฉนเคยเหน แลวแกกสตดมาก ไมมหลงเลยจะ” “แลวโยมถามหรอเปลาวาทาไมแกถงไมหลงเหมอนคนอน ๆ เขา” “...แตแกบอกเอง บอกวาคนทหมนสวดมนตและเจรญกรรมฐานจะเปนผมสต ไมหลงตาย แกยงสอนหลาน ๆ ใหสวดมนต (นารผล เลม 2. 2545 : 509-510).

จากบทสนทนาดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนอานสงสของการปฏบตวปสสนากรรมฐานจะทาใหบคคลนนมสตรตว ไมหลงลม ซงจะสงผลใหไมประมาทในการดาเนนชวต เมอใกล จะตายกจะมสตรจกปลอยวาง ไมยดตดกบสงใด และเมอตายกจะไปสสคตเพราะไมหลงตาย

97

นายหลอ เมอนายหลอไดบวชพระกปฏบตตนอยในวนยสงฆและสรางบญกศลใหกบตนดวยการตงใจปฏบตวปสสนากรรมฐาน ซงเปนขอปฏบตอยางหนงของพระในวดปามะมวง ดงความวา

“แมจะเปนการบวชแกบน หากพระหลอกมไดปลอยเวลาและโอกาสใหลวงเลยไปโดยเปลาประโยชน ตรงขามทานกลบสรางความดใหกบตนโดยการปฏบตวปสสนากรรมฐานอยางเครงครด...” (นารผล เลม 1. 2545 : 412).

จากพฤตกรรมดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลผไมประมาทคอเปนผทไมปลอยเวลาและโอกาสใหผานไปโดยเปลาประโยชนนนคอ เปนผทเหนคณคาของเวลาดวยการสรางบญกศลหรอสรางความดใหแกตนเอง ตวเราคอผกระทาใหเกดขนแกตวเราเอง บคคลพงกระทาใหเกดแกตน บคคลอนไมสามารถทาใหเราได ดงนน ความด ความชว เปนสงทเราเลอกทาได ดงเชนนายหลอ เมอบวชแกบนกเลอกทจะสรางความดใหแกตนเองดวยการปฏบตวปสสนากรรมฐานอยางตงใจ แมสะอง แมสะองเมอตอนเปนมนษยไมเคยสวดมนตภาวนา และไมเชอเรองบาปบญคณโทษ เมอนางไปตกนรก นางมโอกาสทาวตรสวดมนตปฏบตกรรมฐานจากพระมาลยซงจะมาโปรดสตวนรกในวนโกนวนพระ จงทาใหนางเชอเรองนรกสวรรค และเหนวาแมตวนางจะตกนรกแตกไดสงทดจากนรก ดงความวา

“...เพราะหนไดประโยชนจากการไปตกนรก แตกอนหนใจบาปหยาบชา สวดมนตไมเปน เจรญกรรมฐานกไมเปน แลวกไมยอมเชอเรองบาปบญคณโทษ ตอเมอไปรไปเหนดวยตนเอง ทาใหหนเปลยนเปนคนละคน ในเมองนรกนนแมพวกสตวนรกจะถกลงโทษอยางสาหสสากรรจ แตพอถงวนโกนวนพระเขาจะหยดทาโทษ มพระมาลยมาเทศนโปรดและพวกสตวนรกไดทาวตรสวดมนต ไดเจรญพระกรรมฐาน คนทสวดมนตไมเปนและไมเคยเจรญกรรมฐาน หากตายไปตกนรกกจะไดไปเรยนรทเมองนรกนน เชนหนเปนตวอยาง หนถงไดพดวานรกใหสงทดแกหน” (นารผล เลม 1. 2545 : 71).

แมสะองยงไดเลาใหพระเจรญ และญาตโยมทมาทาบญฟงวา หนทางทจะตดเวรตดกรรมไดนนมทางเดยวคอการปฏบตวปสสนากรรมฐาน ดงความวา

98

“…และมว ธตดเวรตดกรรมไดนนมทางเดยวคอการเจรญวปสสนากรรมฐาน แตถาเปนกรรมหนกกไมมทางแกไข ตองชดใชกรรมนนจะหลวงพอ” (นารผล เลม 1. 2545 : 72).

จากคาพดของตวละครดงกลาวขางตนสทสสาไดเนนยาใหเหนวา การปฏบตวปสสนากรรมฐานจะชวยใหบคคลนนเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทดได ดงเชนแมสะอง ทไมเคยเชอเรองบาปบญคณโทษ แตเมอไดปฏบตวปสสนากรรมฐานจงทาใหเขาใจในหลกธรรมคาสอนของพระพทธองค และเหนวา การปฏบตวปสสนากรรมฐานคอหนทางเดยวทจะชวยแบงเบาหรอแกไขกรรมได ยกเวนกรรมหนกทไมสามารถแกไขได จงอาจกลาวไดวาหากบคคลสานกไดในความชวของตนทเคยกอไวกจงเรงสรางความดดวยการปฏบตวปสสนากรรมฐาน เพอใหอานสงสของการปฏบตธรรมไดชวยแกไขจากหนกใหเปนเบา และทสาคญตองไมกอเวรสรางกรรมชวขนอก เทพกาหลง เมอพระเจรญไดซอบานหลงทแมกาหลงเปนเปรตอาศยอยในนน พระเจรญไดชวนให แมกาหลงไปปฏบตวปสสนากรรมฐานทวดปามะมวง เพอจะไดหลดพนจากทคตภม เมอแมกาหลงไดตดตามพระเจรญไปปฏบตวปสสนากรรมฐานทวดปามะมวง โดยมแมชเขยวเปนผสอนและพระเจรญเปนอาจารยสอบอารมณให ดงความวา

“มาอยทนทาไมละโยม ไปอยวดปามะมวงกนดกวา ไปปฏบตกรรมฐานจะไดไปผดไปเกดเสยท เชออาตมาเถอะ” ทานชกชวนดวยจตเมตตาอยากชวยเหลอ “...อาตมาชวนเขามาอยวดปามะมวงดวย โยมตองสอนกรรมฐานใหเขานะ กลวหรอเปลา” “ไมกลวหรอกจะ ฉนยนดจะสอนให แตตอนสอบอารมณฉนคงตองนมนตหลวงพอชวย เพราะฉนยงปฏบตไมถงขนทจะสอบอารมณใหใครได” “ตกลง อาตมาจะชวยสอบอารมณใหแมกาหลง...” (นารผล เลม 1. 2545 : 117-118).

เมอแมกาหลงมาปฏบตวปสสนากรรมฐานทวดปามะมวง นางสามารถปฏบตจนหลดพนจากทคตภมสคตภม กลาวคอ นางหลดพนจากเปรตและไดไปเกดเปนเทพ ดงความวา

“… พรงนฉนจตจากภมเปรตไปอบตเปนเทพ...” “แมกาหลงเขาสอนงายจะทานสมภาร ฉนสอนเดนจงกรมใหครงเดยวเขากจาได แลวกตงหนาตงตาปฏบตไมมขอสงสยอะไร...” (นารผล เลม 1. 2545 : 124-125).

99

จากการสนทนาดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา การปฏบตวปสสนากรรมฐานนอกจากมนษยแลว จตวญญาณทอยในภพภมอนกสามารถปฏบตไดหากมผรคอยชแนะ อานสงสผลบญของการปฏบตวปสสนากรรมฐานจะสงผลใหผปฏบตหลดพนจากความทกขหรอภพภมทอยเดมไปสภพภมใหมทดกวา นนคอ การนาหลกธรรมคาสอนของพระพทธองคมาเปนแนวทางในการดาเนนชวตกาวขามความทกขและกเลสตณหาไปได เถาแกเสง เถาแกเสงเปนผปฏบตธรรมสงอาย มความขยนหมนเพยรในการปฏบตทงเวลาทอยในวด และเมอกลบไปอยทบานเถาแกเสงกปฏบตอยางตอเนอง จนสามารถปฏบตเขาถงเสนทางทจะนาไปสความหลดพนได ดงความวา

“…คนทเขาเขามาปฏบตกรรมฐานทวด คอ ขณะอยในวดอาจไดถงญาณ 13 แตพอกลบไปบานเขาไมปฏบตตอเขากจะไมสามารถกาวไปถงญาณ 14 หรอ ญาณ 16 ได แตคนทกลบไปแลวยงคงปฏบตอยางเครงครด เชน โยมเถาแก เปนตน แบบนกอาจบรรลถงญาณ 16 เปนพระโสดาบนได ผทเปนฆราวาสมโอกาสทจะบรรลไดถงระดบอนาคามผลนนเทยว” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 372).

จากตวอยางดงกลาวขางตน สทสสาชใหเหนวา การปฏบตวปสสนากรรมฐานบคคลทมความมงมน มความเพยรในการปฏบตกจะสามารถเขาสเสนทางมรรคผลนพพานได และการบรรลญาณขนสงนน นอกจากพระสงฆทประพฤตปฏบตตนรกษาวนยอยางเครงครดและมความเพยรในการปฏบตวปสสนากรรมฐานอยางจรงจงแลว ฆราวาสผมความเพยรและมงมนในการปฏบตกสามารถปฏบตจนสาเรจเปนพระโสดาบนได ดงเชนเถาแกเสงผมความเพยรในการปฏบตอยางเครงครดกอาจบรรลเปนพระโสดาบนได เถาแกเสงมความเขาใจในการปฏบตเปนอยางดและเหนวาชวงชวตของคนไมแนนอน ฉะนนเวลาทยงมชวตอยจงเรงทาความเพยรสะสมบญดวยการปฏบตวปสสนากรรมฐานเพอใหตนไมตงอยในความประมาท นนคอ การมสตรตวทกขณะในการประกอบกจ ดงความวา

“เรยกวา ผมไมยอมใหเผลอสตเลยแหละครบ เปนอยอยางนสกสามสวนกหาย พอหายผมรสกสบายอกสบายใจมาก กเกดปตวาผมเอาชนะมารไดแลว และตงใจวาจะเรงทาความเพยรตอไปเพราะอายผมกมากแลว จะอยไปอกนานเทาไหรกไมร หากมวเหนแกกนแกนอนกจะทาใหชวตเปนหมน เสยชาตเกด ผมคดอยางนแหละครบ” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 34).

100

จากคาพดของตวละครดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวาการปฏบตวปสสนากรรมฐานจะทาใหบคคลผปฏบตมสตและดาเนนชวตดวยความไมประมาทเพราะความเขาใจในกฎธรรมชาตและหลกความจรงของชวต เหนคณคาของเวลาวาไมควรปลอยเวลาไปโดยเปลาประโยชนเพราะไมมสงใดแนนอนในชวต ดงเชนเถาแกเสงทมความเพยรในการปฏบตวปสสนากรรมฐานดวยเขาใจในกฎธรรมชาตวา ชวงชวตของตนไมมความแนนอนและไมสามารถควบคมสงนนได ดงนนบคคลจงไมควรประมาทในชวต เวลาทมอยจงควรเรงสรางความดใหแกตนกอนทจะลาโลกไป นางแตม นางแตมเปนผปฏบตอกผหนงทมงมนในการปฏบตวปสสนากรรมฐานจนนางสามารถเขาผลสมาบตไดนานถง 12 ชวโมง ซงเปนสงแสดงใหเหนวานางแตมไดเขาสเสนทางแหงความหลด-พน หรอไดกาวเขาสเสนทางแหงมรรคผลนพพานนนเอง ดงความวา

“...นางแตมปฏบตธรรมกาวหนา... นางกสามารถเขาผลสมาบตไดนานถง 12 ชวโมง คอ ตงแตแปดโมงเชาไปจนถงสองทม... ออกจากผลสมาบตแลว นางแตมจงแผเมตตาและอทศสวนกศลไปใหกานนเขยว สามผลวงลบ นางรสกแชมชนใจอยางบอกไมถก กเลสตณหาทรอยรดจตใจมาหลายภพหลายชาตถกทาลายไปหนงในสสวน อกสามสวนทเหลอ นางตงใจวาจะเพยรพยายามกาจดมนออกไปใหหมดสน ถงอยางไรกจะเวยนวายตายเกดในสงสารสาครนอกไมเกนเจดชาต!” (นารผล เลม 1. 2545 : 112-113).

จากพฤตกรรมของตวละครดงกลาวขางตนสทสสาไดชใหเหนวาฆราวาสผมความเพยรในการปฏบตวปสสนากรรมฐานกจะสามารถเขาสเสนทางมรรคผลนพพานได ดงเชนนางแตม ผทมความมงมนในการปฏบตวปสสนากรรมฐานจนสามารถเขาสเสนทางแหงความหลดพนได คณนายลาไย คณนายลาไยมอาชพเลยงหมเลยงววสงโรงฆาสตว เมอนางไดมาเรยนรการปฏบตวปสสนากรรมฐานทวดปามะมวง นางจงไดนาความรทไดไปปฏบตทบานไมนานความประพฤตของนางกเปลยนไปในทางทด กลาวคอ นางเลกอาชพเลยงสตวสงโรงฆา เลกเปนคนฉนเฉยว ปากราย ดงความวา

“เมอสตดขน ๆ แกกเปลยนแปลงพฤตกรรมโดยอตโนมต คอ แกมอาชพเลยงหมเลยงววสงขายโรงฆาสตว แกกเลก เพราะสตมนบอกวาเปนมจฉาอาชวะ ทเคยดาเปนไฟแลบกเลก ตอมา แกกเดนจงกรมนงสมาธเปนโดยไมตองมใครบอกใครสอน มนเปนเองโดยอตโนมต เพราะสตดถงขน แกเดนจงกรมวนละสองชวโมง นงสมาธวนละสองชวโมง ทาอยางนเปน

101

ประจาทกวน อยาลม พอสตดเสยอยาง อะไร ๆ มนกดหมด” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 76-77).

การประพฤตดปฏบตชอบของคณนายลาไยไดสงผลใหอาจารยวงษผเปนสามเลกพฤตกรรมการกนเหลาเจาช ดงความวา

“... ผลสดทายครวงษตองยอมจานน เลกกนเหลา เลกเจาช หนมาถอศลกนเพล เลยกลายเปนคนดไปเลย...” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 78).

จากพฤตกรรมดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา เมอบคคลมสตกจะคด ทา พด อยางมสตสานกผดชอบชวด และเกรงกลวตอบาปอนเปนผลมาจากการปฏบตวปสสนากรรมฐานดวยความเพยรและตอเนองจรงจง จงอาจกลาวไดวาสทสสาไดชแนะใหบคคลเลกประพฤตชวหนมาประกอบกรรมด สรางบญกศลใหแกตนเองดวยการปฏบตวปสสนากรรมฐาน อานสงสแหงการปฏบตจะสงผลใหตนเองและครอบครวมความสงบสข ดงเชนครอบครวคณนายลาไยทมหวหนาครอบครวเปนคนขเหลาเมายา แตสดทายกเลกอบายมขทงปวง หนมาปฏบตธรรมอยางภรรยา หลวงตาเฟอง หลวงตาเฟองเมอครงยงมชวตไมสนใจการปฏบตวปสสนากรรมฐาน เมอตายและไปเกดเปนเปรตจงสานกไดแตกสายเกนไป หลวงตาเฟองไดกลาวแกผปฏบตธรรมทตนมาขอสวนบญดวยวา อยาไดเอาเยยงอยางตนทประมาทมวเมาในชวต ดงความวา

“เมอตอนทานบวช ไมไดเจรญกรรมฐานหรอครบ จงไดมสภาพอยางน” “เปลา อาตมาหวดอ ทานพระครบอกอาตมากไมเชอเพราะเปนคนทฐสง เหนวาทานพระครเดกกวาไหนเลยจะมาสอนอาตมาได กเพราะไมเชอทานนแหละถงตองมาเปนเปรตอยางทโยมเหนอยน” ...ขอใหโยมจงตงอกตงใจปฏบตตอไป ทางนเปนทางทประเสรฐทสดแลว อาตมายงนกเสยดายเวลาทผานมาทมวหลงประมาทมวเมาในชวต จงตองมาตกระกาลาบากอยางน กวาจะรสกตวกสายเกนไปเสยแลว จงอยาไดเอาเยยงอยางอาตมาเลย นถาไดไปเกดเปนมนษยอกครง อาตมาจะเจรญสตปฏฐาน 4 ไปจนตลอดชวตทเดยว จะไมประมาทมวเมาอกแลว เขดแลว อาตมาลาละนะโยม” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 92-93).

จากบทสนทนาของตวละครดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา การทบคคลใหทฐเขาครอบงายอมสง ผลใหเปนคนดอรน ไมยอมรบฟงคาแนะนา แมวาสงทไดรบการแนะนาจะเกด

102

ประโยชนแกตนกตาม บคคลเชนนจงดาเนนชวตผดพลาดเพราะขาดสตประมาทมวเมาในชวต เมอสานกไดกสายเกนกวาทจะกลบตวประพฤตตนสรางสมกรรมดไดทน ดงเชนหลวงตาเฟองทดอรน ไมยอมรบความหวงดจากพระเจรญ ความดอรนจงทาใหตนตองไดรบความทกขเวทนาเปนเปรตคอยขอสวนบญจากผปฏบตธรรม แมวาหลวงตาเฟองปรารถนาทจะหลดพนจากสภาพทเปนอย ตวเองกไมสามารถชวยเหลอตนเองได ดวยเมอครงมชวตอยไมเคยสนใจการปฏบตวปสสนากรรมฐาน แมวาพระเจรญจะพดโนมนาวใจอยางไรกไมเปนผล จากพฤตกรรมของหลวงตาเฟอง สทสสาตองการใหขอคดวา เราไมควรประมาทในการดาเนนชวต เวลาเปนสงมคา ดงนนบคคลจงควรเรงสรางความดใหแกตน ลดละเลกทฐทมอยในตวตน หนมาสรางกรรมดดวยการเจรญสตปฏฐาน 4 จะทาใหมสตดาเนนชวตดวยความไมประมาท แมชแดง แมชแดงเปนผทดาเนนชวตผดพลาด ตงอยในความประมาท แมชแดงไมเหนคณคาสงทอยใกลตว ตอเมอตนถงคราวจะสนใจจงคดไดวาตนไมไดทาคณประโยชนสงใดใหกบชวตเลย นกเสยดายเวลาทผานไปซงตนควรจะทมเทใหกบการปฏบตธรรมสมกบทครองเพศเปนช ดงความวา

...แมชวยหาสบเศษ พยายามนกถงคาสอนของสมภาร ททานสอนใหกาหนดลมหายใจโดยบรกรรมวา ‘พอง-หนอ ยบ-หนอ’ แตเพราะมไดใสใจฝกฝนจงทาไมได นางไมรแมกระทงวา ‘พอง’ หายใจเขาหรอวา ‘ยบ’ หายใจเขา ใคร ๆ ทมาอยวดน กเพอจะมาเรยนวปสสนากรรมฐาน แตนางกลบมานง ๆ นอน ๆ ไปวนหนง ๆ ... เพงจะรตววาไดดาเนนชวตผดพลาด... นกเสยดายเวลาทผานไปโดยมไดทาประโยชนอนใดใหบงเกดขน ไมวาจะเปนประโยชนตนหรอประโยชนผอน ชางนาอนาถแทหนอ (นารผล เลม 1. 2545 : 156).

จากพฤตกรรมของแมชแดงเปนอกตวอยางหนงทสทสสาตองการชใหเหนวา บคคลทดาเนนชวตดวยความประมาท ไมเหนคณคาของเวลา ปลอยใหผานเลยไปโดยไมคดสรางคณประโยชนสงใดใหแกตนและสงคม นบเปนเรองทนาเสยดายเพราะชวตของคนสนนก ชวงเวลาทยงมชวตจงควรประพฤตปฏบตใหเหมาะสมดงามกบบทบาทของตนและสรางความดใหแกตนดวยการปฏบตวปสสนากรรมฐานเพอใหตนมสต รตว ไมประมาทมวเมาในชวต ดงเชนแมชแดง อาจกลาวไดวา การปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 จะเกดอานสงสผลบญแกผปฏบตมากมาย เปนตนวา รกษาความเจบปวยของรางกาย ปรบปรงเปลยนแปลงความผดปกตของรายกายใหดขน ชวยเหลอใหผประพฤตผดเปนผประพฤตด ปฏบตชอบ เยยวยารกษาใจใหคนมสต รผดชอบชวด การปฏบตวปสสนากรรมฐานสามารถทาใหชวตคนเปลยนไปในทางทดงามได การเปนผมจตใจดงาม ความเหนแกตวของมนษย ความโลภ โกรธ หลง และความยด

103

มนถอมนลดนอยลงจนทสดสามารถปลอยวางได เขาใจ และมองเหนสงตาง ๆ ตามความเปนจรง ยอมรบการเปลยนแปลงตามเหตปจจย สามารถปรบตวตามการเปลยนแปลงตาง ๆ ไดดวยจตทสงบ ดงนน ผทปฏบตวปสสนากรรมฐานจะเปนผมสต ดาเนนชวตดวยความไมประมาท และเปนเสนทางนาไปสความหลดพนอนเปนจดหมายสงสดของการปฏบต และระบบการฝกแบบไตรสกขาเปนระบบการฝกอบรมจากภายนอก คอ กายวาจา เขาไปหาภายในคอ จตทเปนสมาธอนกอใหเกดปญญา โดยเรมจากชาระลางกเลสอยางหยาบดวยศล จากนนชาระลางกเลสอยางละเอยดดวยสมาธจนเกดปญญา ดงนน ไตรสกขาจงถอเปนขอปฏบตเพอพฒนาบคคลใหเปนคนทมคณธรรม โดยจะตองพฒนาทงทางรางกายและจตใจไปพรอม ๆ กน ทงน โดยอาศยศล สมาธ ปญญา เปนเครองมอสาคญ ซงเปนการประพฤตปฏบตตนใน “มรรค 8”

หมวดท 2 จรยธรรม ความหมายของจรยธรรม พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานพทธศกราช 2542 (2546 : 291) ไดใหความหมายของจรยธรรมวา “หมายถง ธรรมทเปนขอประพฤตปฏบต ศลธรรม กฎศลธรรม” พระธรรมปฎก (2546 : 10) ไดกลาววา จรยธรรมคอการถอเอาประโยชนจากความรความเขาใจในสภาพและความเปนไปของสงทงหลาย หรอการรกฎธรรมชาตแลวนามาใชในทางทเปนประโยชน จงอาจกลาวไดวา จรยธรรมคอความประพฤตปฏบตทงกาย วาจา ใจทด เพอบรรลถงสภาพการดาเนนชวตทดงามเปนประโยชนสขตอตนเอง ตอผอน และตอสงคม” จรยธรรมทสทสสา ออนคอม นาเสนอในนวนยายทง 3 ภาค ประกอบดวย 10 หลกธรรม คอ ทฏฐธมมกตถสงวตตนกธรรม บญกรยาวตถ 10 สมชวธรรม 4 อบายมข 6 สบปรสธรรม 7 กลยาณมตรธรรม 7 มงคล 38 สงคหวตถ 4 พรหมวหาร 4 หรโอตตปปะ 3.6 ทฏฐธมมกตถสงวตตนกธรรม 4 “ทฏฐธมกตถสงวตตนกธรรม 4” หมายถง ประโยชนในปจจบน ประโยชนสขสามญทมองเหนกนในชาตนทคนทวไปปรารถนา มทรพย ยศ เกยรต ไมตร เปนตน อนจะสาเรจดวยธรรม 4 ประการ คอ 1) อฏฐานสมปนา ถงพรอมดวยความหมน 2) อารกขสมปทา ถงพรอมดวยการรกษา 3) กลยาณมตตตา ความมเพอนเปนคนด 4) สมชวตา การเลยงชวตตามสมควรแกกาลงทรพยทหาได (พระธรรมปฏก. 2543 : 95) สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอหลกธรรมดงกลาวผานคาพดตวละคร นายหมน แซตง ซงเปนตวละครทมความขยนขนแขงในการประกอบอาชพและเปนคนดมนาใจเออเฟอ และนาหลกคาสอนของพระพทธองคมาเปนแนวทางในการดาเนนชวต

104

นายหมน แซตง นายหมนมอาชพคาขายดวยการนามะพราวในสวน พายเรอไปแลกขาวตามบาน และเปนหมอจนรกษาคนไข นายหมนเปนคนขยนทามาหากน มความเออเฟอเผอแผและมนาใจชวยเหลอผลาบากยากจนเมอเจบปวยมารกษานายหมนกจะไมคดคารกษา นายหมนไดชวยชวตหนมเจรญทถกลอบทารายดวยการนามารกษาพยาบาลทกระทอมของตน นายหมนไดใหขอคดแกหนมเจรญวาบคคลจะรวยหรอจนอยทความขยนไมใชรอโชคลาภ และยงไดยกธรรมะอนจะนาบคคลไปสความมทรพย ดงความวา

“… คนจะรวยหรอจนอยทการกระทา... พระพทธเจาสอนไววา หวใจเศรษฐคอ อ. อา. ก. ส....” “เปนคายอของธรรมทจะนาไปสความมทรพย ไดแก อฏฐานสปทา อารกขสมปทา กลยาณมตตตา และสมชวตา คนเราถาหมนหา หมนเกบรกษา คบเพอนด มความเปนอยเหมาะสม กรวยได (มกกะลผล เลม 1. 2546 : 372).

สทสสา ออนคอม ไดชใหเหนวา ในการดารงชวตของผครองเรอน เพอใหเกดประโยชนสขแกตนและคนในครอบครวนน ตองเรมจากความขยนหมนเพยรในการทามาหาเลยงชพ รจกดแลรกษาทรพยสนเงนทองทหามาได เลอกคบคนดเปนมตรเพราะจะนาพาไปพบแตสงทด และดาเนนชวตแบบพอเพยง รจกกาหนดรายไดรายจายและเกบออกม หากปฏบตไดเชนนกมความสขและรวยได ดงเชนนายหมน ไดกลาวถงความรวยวา คนเราควรมความดและรวยนาใจยอมมคณคามากกวาการมทรพยสนรารวยเงนทองแตขาดคณธรรม 3.7 บญกรยาวตถ 10 “บญกรยาวตถ 10” คอทตงแหงการทาบญ บญกรยา คอ การดาเนนตามทางแหงการทาความดอยางหนงใน 10 อยาง (พระธรรมปฏก. 2546 : 89) ประกอบดวย 1. ทานมย ทาบญดวยการใหปนสงของ 2. สลมย ทาบญดวยการรกษาศลหรอประพฤตด 3. ภาวนามย ทาบญดวยการเจรญภาวนา 4. อปจายนมย ทาบญดวยการประพฤตออนนอม 5. เวยยาวจจมย ทาบญดวยการชวยขวนขวายรบใช 6. ปตตทานมย ทาบญดวยการเฉลยสวนแหงความดใหแกผอน 7. ปตตานโมทนามย ทาบญดวยการยนดในความดของผอน 8. ธมมสสวนมย ทาบญดวยการฟงธรรมศกษาหาความร 9. ธมมเทสนามย ทาบญดวยการสงสอนธรรมใหความร

105

10. ทฎชกมป ทาบญดวยการทาความเหนใหตรง สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอหลกธรรมทเปนทตงแหงการทาบญหรอทางแหงการทาความดผานตวละครพระเจรญในลกษณะการอธบายหลกธรรม “บญกรยาวตถ 10” พระเจรญ พระเจรญไดอธบายหลกการทาบญใหแกญาตโยมผมาปฏบตธรรมไดเขาใจ หลกในการทาบญ หรอหนทางในการทาความดเพอสรางบญกศลใหแกตนเอง สามารถทาไดหลายวธดวยกน ดงความวา

“อาตมาจะอธบายใหฟง เรองนสาคญมากนะ เพราะชาวพทธเรามกจะเขาใจกนวาการทาบญนนตองถวายสงฆทาน ทอดผาปา ทอดกฐน สรางโบสถ สรางศาลา คอไปคดวาตองเสยเงน ถงจะไดบญ ความจรงแลวการทาบญไมตองเสยเงนกได อาตมาจะอธบายการทาบญสบแบบทเรยกวา บญกรยาวตถ 10 แลวโยมพจารณาเองกแลวกนวาแบบไหนตองเสยเงน แบบไหนไมตองเสยเงน” “บญกรยาวตถ 10 ไดแก ทานมย คอ การทาบญดวยการใหปนสงของ การสรางโบสถ สรางศาลา จะสรางสกกหลง ทอดผาปา ทอดกฐนสกรอยครงกเปนทานมย ไดบญนอยกวาขอ สลมย ซงเปนการทาบญดวยการรกษาศล โยมสรางโบสถสบหลง แตไมมศลเลย กไดบญนอยกวาถอศลแตไมเคยสรางโบสถ” “ถอศลนไดบญมากกวาการสรางโบสถอกหรอครบ” อบาสกถาม “ถกแลว และท ไดบญมากกวาการถอศลคอ การเจรญภาวนาท เรยกวา ภาวนามย โยมมาปฏบตกรรมฐานนจดเปนภาวนานย ไดบญมากกวาการรกษาศล” “แปลวา ผมไมตองรกษาศล แตมาเจรญภาวนากไดบญมากกวาอยางนนใชไหมครบ” “ไมใช โยมจะเจรญภาวนาไมได หากไมมศลเปนพนฐาน ตองรกษาศลดวย อยางโยมมาปฏบตนโยมกตองสมาทานอโบสถศลใชไหม กเทากบโยมไดทาบญถงสองอยาง คอ ทงสลมยและภาวนามย จงไดบญมากกวาการรกษาศลเทานน” “แบบทสเรยกวา อปจายนมย คอ การมสมมาคารวะตอพอแม คร อาจารย เรยกวา บญสาเรจดวยการประพฤตออนนอม ยกตวอยางเดกทพอแมอบรมมาด ไปลามาไหว เจอคนเฒาคนแกกเลยงทางให เจอพระกนมสการ เพยงเทานกไดบญแลว สวนญาตโยมทเปนผใหญ พอแมครอาจารยลมหายตายจาก อาจคดวาทาบญแบบนไมได ทาไดนะ การออนนอมตอพระสงฆองคเจากเปนอปจายนมย” “แบบทหาเรยกวา เวยยาวจจมย บญสาเรจดวยการชวยขวนขวายรบใช พดถงเรองททาใหอาตมานกถงขอทานสองผวเมย ชออะไรกจาไมไดเสยแลว บานแกอยไผขวางโนน” “ทาไมทานสมภารจงนกถงแกละจะ” นางแตมถาม

106

“เพราะแกใจบญนะซ ขอทานเขามาได แกแบงทาบญครงนง อกครงหนงเอาไปเลยงลก เวลาวดวามงานแกกชวยตวเปนเกลยว ตาผวชวยตกนา ยายเมยชวยลางชาม แกชอบฟงเทศนดวยนะ เวลาทบานโยมยายมเทศนมหาชาต แกมาขอทานไดแลวกยงไมยอมไป แกจะขอฟงเทศนใหจบกอน ชาวบานเขารกแกกนทกคน” พระหนมเลาความหลง ยงจาภาพขอทานสองผวเมยไดตดตา “ขอหกเรยกวา ปตตทานมย บญสาเรจดวยการเฉลยสวนแหงความดใหแกผอน เชนวา โยมมาทาบญทวด พอกลบไปบานโยมกบอกลกหลานวา ยาเอาบญมาฝาก ปเอาบญมาฝาก หรอโยมอทศไปใหผทลวงลบไปแลว จะเปนบพการกด มตรสหายหรอเจากรรมนายเวรกด เรยกวา ปตตทานมย แตถาคนอนเขาไปทาบญมาแลวแบงใหเรา เชน บอกวา ‘ฉนไปเขากรรมฐาน เอาบญมาฝากจะ’ เรากยกมอขนสาธ อนโมทนาบญกบเขา เรากไดบญ เรยกวา ปตตานโมทนามย เปนขอทเจด สวนขอทแปดกบขอทเกา คอ ธมมสสวนมย และ ธมมเทสนามย โยมฟงอาตมาเทศน โยมกไดบญอาตมาเทศนใหโยมฟงอาตมากไดบญ เพราะธมสสวนมย คอ บญสาเรจดวยการฟงธรรม สวนธมมเทสนามย คอ บญสาเรจดวยการสงสอนธรรม”… ...“ทงพระทงโยมสามารถทาบญแบบทแปดและแบบทเกาได กเวลาทโยมมาปฏบตนนะ พอกลบไปบานกไปสอนลกหลานใหเดนจงกรม ใหนงภาวนา กจดเปนธมมเทศนามย หรอการสอนใหเขาละเวนจากการทาชว สอนใหทาความด กเขาขายแบบทเกาแลว ทาไมจะทาไมได”… ...“ขอสดทายนสาคญทสด แลวกไดบญมากทสด ขอนมชอเรยกวา ทฏฐชกมม คอ บญสาเรจดวยการทาความเหนใหตรง ซงกคอ การสรางสมมาทฐหรอความเหนชอบใหเกดขนในตน เพราะถามขอสบแลว ขออน ๆ ตงแตหนงถงเกากจะตามมา แตถาเปนมจฉาทฐ ขอหนงถงเกากไมม จรงไหม” “จรงจะ” “จรงครบ” ทงโยมหญงโยมชายตอบพรอมกน (นารผล เลม 1. 2545 : 32-35).

จากขอความดงกลาวขางตน สทสสา ออนคอม ไดสะทอนใหเหนวา การประพฤตดปฏบตชอบในกจการงานเปนหนทางแหงการทาบญอยางหนง การทาบญทาไดหลายวธ แตไมวาจะทาบญดวยวธใดกตามตองประกอบดวยเจตนาทบรสทธ และมความศรทธาในหลกธรรมคาสอนของ พระ-พทธองค และทสาคญคอการรจกประมาณในการทาบญ การบรจาคทานมากแตขาดศรทธาทาบญเพอหวงผลชอเสยง โออวดความรารวยยอมไมไดบญเพราะไมมศรทธา กบขอทานทขาด ทนทรพยจงเอาแรงกายเปนทรพย ชวยงานวด ปดกวาดเชดถโบสถ ศาลา นงฟงเทศนปฏบตธรรม ดวยความเชอมนศรทธาในพระธรรมคาสอน บคคลเชนนยอมไดบญมาก นนคอ การทาบญสาเรจดวยการทาความเหนใหตรงคอ การสรางความเหนชอบใหเกดขนในตน ซงกคอบญกรยาขอท 10 จงอาจกลาวไดวาเจตนาของนกเขยนคอ สทสสา ออนคอม ตองการชใหเหนวา การสรางสมมาทฐ ใหเกดขนแกตนยอมไดบญกศลมากทสด และคนจนกมโอกาสไมนอยไปกวาคนรวยในการทจะไดรบคณความด

107

เพยงแตใหรถงขอปฏบตทถกตองตาง ๆ วา คณความดสามารถสงสมไดอยางไร โดยใหพระเจรญเปนผอธบายหลกการทาบญทถกตองใหแกญาตโยมผปฏบตเขาใจ 3.8 สมชวธรรม 4 “สมชวธรรม 4” หมายถง “เปนหลกธรรมของคชวต ธรรมทจะทาใหคสมรสมชวตสมหรอสมาเสมอกลมกลนกน อยครองกนยดยาว” (พระธรรมปฏก. 2546 : 183) สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอหลกธรรมของการเลอกคชวตใหครองคกนอยางมความสข ผานตวละครพระเจรญ ในลกษณะการอบรมสงสอนธรรมใหแกญาตโยมไดเขาใจ พระเจรญ นางสาวเตยหญงสาวทดาเนนชวตรกผดพลาดจนตงครรภ เธอไดมาขอบวชชเพอหนปญหา แตพระเจรญไมอนญาตใหบวชเพราะจะเกดปญหาตามมา พระเจรญจงไดใหนางสาวเตยถอศล 5 ปฏบตธรรมในวดเพอจะไดนาหลกการปฏบตธรรมไปประยกตใชในการดาเนนชวต หรอเมอยามเจอมรสมชวต และไดอธบายหลกธรรมของชวตคทจะทาใหดาเนนชวตดวยกนอยางราบรน ดงความวา

“กลบไปเถอะหน ไปแตงงานแตงการใหเปนเรองเปนราว พอแมเขาจะไดไมตองอบอายขายหนา เอาเถอะ แกปญหาเฉพาะหนาไปกอน สวนอะไรมนจะเกดขนภายหลงกคอยวากนใหม” ทานเหนกฎแหงกรรมของคนคนแลววา จะอยกนไมยดเพราะ ‘ธรรมไมเสมอกน’ “เอาละ ในฐานะทหนจะมค หลวงพอกจะพดถงหลกธรรมของคชวตใหฟง เพอหนจะไดจดจาเอาไวประพฤตปฏบต หลกธรรมของคชวตคอ ธรรมทจะทาใหคสมรสมชวตสมาเสมอกลมกลนกน อยครองกนยดยาว เราเรยกธรรมนนวา ‘สมชวธรรม 4’ ซงไดแก สมสทธา คอ มศรทธาเสมอกน สมสลา-มศลเสมอกน สมจาคา-มการเสยสละเสมอกน และ สมปญญา-มปญญาเสมอกน คสมรสใดมธรรมทง 4 นเหมอนกน กจะอยดวยกนยด แตถาคนหนงมศลคนหนงทศล กอยดวยกนไมได จรงไหม เพราะศลไมเสมอกน ขออน ๆ กทานองเดยวกน” คาสอนของทานพระครทาใหนางสาวเตยสรปไดในเดยวนนวา หลอนกบนายสเมธไมม ‘ธรรม’ เสมอกนสกประการเดยว ไมวาจะเปนศรทธา ศล การเสยสละ หรอปญญา ! หนหมนรกษากายวาจาใจใหสะอาดหมดจดดวยการหมนเจรญกรรมฐาน นะหนนะ แลวหนจะประสบความสขความเจรญในชวต เอาละ กลบไปไดแลว ประเดยวครกเขาจะรอนาน” ทานพดเพราะ ‘ร’ วา นายสเมธกาลงนงดาทานในใจ ทานยงรอกวาไมนานนกหรอกทคนคนจะตองเลกรางกนไป และตางกจะพบกบคนทมธรรมเสมอกบตน คอ มคณสมบตทางใจเหมอน ๆ กน (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 265-266).

จากขอความดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา ในการครองชวตคของคสมรสจะตองมหลกธรรมในการดาเนนชวต ในทนคอ สมชวธรรม 4 อนไดแก สมสทธา คอ มศรทธาเสมอกน สมสลา คอ มศลเสมอกน สมจาคา มการเสยสละเสมอกน และสมปญญา คอ มปญญาเสมอกน

108

จงจะทาใหการรวมชวตคเปนไปดวยความราบรน กลาวคอ เมอบคคลมความเชอความศรทธาใน พระธรรมคาสอนของพระพทธองคเหมอนกนยอมทจะมแนวคด การประพฤตปฏบตตนไปในทางเดยวกน ทงดานการละเวนจากการเบยดเบยน การทาบญบรจาคทานชวยเหลอผอน และรจกคดวเคราะหปญหาดวยสตและปญหา หากคสมรสมสมชวธรรม 4 ไมเสมอกน จะทาใหเกดความ ขดแยง มทศนะมมมองชวตทแตกตางกน อนเปนเหตใหเกดความราวฉานในครอบครว 3.9 อบายมข 6 อบายมข 6 คอ ทางแหงความเสอมของโภคทรพย 6 ประการ ทควรหลกเลยง ประกอบดวย 1. การหมกมนในการเสพของมนเมา คอ สราและเมรย อนเปนเหตแหงความประมาท 2. การหมกมนในการเทยวไปตามตรอกซอกซอย ในเวลากลางคน 3. การเทยวดมหรสพ 4. การหมกมนในการเลนการพนนอนเปนเหตแหงความประมาท 5. การหมกมนในการคบคนชวเปนมตร 6. การหมกมนในความเกยจคราน สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอพทธธรรมวาดวยทางแหงความเสอมของโภคทรพย 6 ประการ ทบคคลพงหลกเลยง ผานพฤตกรรมคาพดของตวละครคอพระเจรญ พระเจรญ พระเจรญเมอวยเดกหมกมนในการเลนการพนน และการคบคนชวเปนมตร ทาใหแอบขโมยเงนทองแดงของยายไปขาย แลวนาเงนมาเลนการพนนกบเพอน ทาใหเงนทขโมยมาหมดสนไปในพรบตา ดงความวา

“เอาละ ในเมอนดกบเจาโกะและเจาจกไวแลววาจะไปเลนถวเลนโปกน จะยอมเสยคาพดไมได เหนจะตองแอบขโมยเงนในปบยายนนแหละไปเลน...” คดไดดงนเรยวแรงกกลบคนมาราวปาฏหารย... อมขาวแลวกเขาไปในหองยาย ขโมยเหรยญทองแดงมาสองกามอเตรยมเอาไว... ไมทนถงชวโมง สามสหายกหนาเหยวหนาแหงไปตาม ๆ กน เพราะเลนเสยเงนหมดเสยแลวกเลนตออกไมได จงตางแยกยายกนกลบบานของตน (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 187).

จากตวอยางดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา โทษของการพนนและการคบคนชวเปนมตรยอมนาแตความเสอมเสยมาสตน และยงทาใหบคคลทหลงในอบายมขกอกรรมทาชวไดโดยไมละอายตอบาป กลาทจะขโมยทรพยสนของบคคลอนเพอนาไปเลนการพนน ดงเชนเดกชายเจรญทขโมยเงนของยายจางไปเลนการพนนกบเพอน และการคบคนชวเปนมตรเปนอกหนทางทนาบคคลไปสความเสยและหายนะ เพราะเพอนชวมแตจะสนบสนนสงเสรมใหเพอนทาความชว

109

เมอพระเจรญครองเพศบรรพชต ทาใหทานตระหนกดวาอบายมขเปนเหตแหงความเสอมหรอเหตแหงความฉบหายของทรพยสน ซงประสบการณนทานไดจากตวเองและพบเหนจากญาตโยมคนรอบขาง ดงความวา

”เอาละ ๆ เลกพดเลกทะเลาะกนเสยท ตอไปนกทาตวเสยใหมนะโยมเชา สวนโยมบายกหามทารายกนแบบนน คอย ๆ พด คอย ๆ จากน เดยวอาตมาจะชวยอบรมให” แลวทานจงพดกบนางเชาวา “โยมตองปรบปรงตวเสยใหมนะ ตองเปนตวอยางทดของลก ๆ อกหนอยกจะเปนยาคนยายคนแลว อยาใหลกหลานมาถอนหงอกเอาได ประการแรก โยมตองเลกเลนไพอยางเดดขาด อาตมารวามนทายากเพราะคนทถกผการพนนเขาสงนนมกจะเลกไมได” “นนซจะหลวงพอ บอกตามตรงวา ฉนคงอกแตกตายแน ๆ หากไมไดเลน บางวนฉนกคดจะเลก แตมนกเลกไมได ขาไพเขามาตาม” “ดแลว โยมตองเลกใหไดนะ เพราะการพนนมนเปนอบายมข” “อบายมขคออะไรจะ หลวงพอ” “คอเหตแหงความเสอม หรอเหตแหงความฉบหาย ม 6 ประการ คอ เสพสราและของมนเมา 1 เทยวกลางคน 1 เทยวดการละเลน 1 เลนการพนน 1 คบคนชวเปนมตร 1 และเกยจครานการงาน 1 ทงหกประการน หากใครประพฤตปฏบต บคคลนนจะไมประสบกบความเจรญรงเรอง ในกรณของโยมกเชนกน ขนไมเลกเลนไพ รบรองวนหนงตองหมดเนอหมดตว คนโบราณเขาสอนไววา โจรปลนสบครงกยงดกวาไฟไหม เพราะบานและทดนยงเหลอ ไฟไหมสบครงกยงดกวาเลนการพนน เพราะบานไหมแตทดนยงอย แตการพนนนนหมดทงบานทงท โยมเคยเหนไหมทเศรษฐตองกลายเปนยาจก เพราะถกผการพนนเขาสง โยมอยากเปนอยางนนใชไหม” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 193-194).

จากขอความดงกลาว พระเจรญไดสอนนางเชาใหเลกเลนไพ เพราะทานตระหนกดวาการเลนการพนนมแตจะทาใหสนเนอประดาตว อกทงยงกอใหเกดความไมสงบสขภายในครอบครวเพราะนางเชาทะเลาะกบลก กลาวหาวาลกไมยอมใหเงนตนเอง ทง ๆ ทลกของนางเขาใหเงนนางมาโดยตลอด แตนางเชาเอาไปเลนการพนนจนหมด พระเจรญจงกลาวถงโทษของการเลนการพนนใหนางเชาฟงวา “ไฟไหมสบครง ยงดกวาเลนการพนน เพราะบานไหมแตทดนยงอย แตการพนนนนหมดทงบานทงท” พระเจรญไดนกยอนไปในสมยเดกกยงทาใหทานไดเหนชดวา อบายมขทกอยางเปนเหตแหงความเสอมจรงดงคาสอนของพระพทธองค ดงความวา

110

“นกถงสมยทตวเขาเองตดการพนนจนถงกบคดจะลกขดสมบตของยายไปขาย ถาเทวดาไมชวยยายไปไวทปากระชาย สมบตเหลานนกคงวอดวายดวยนามอของเขา อบายมขทกอยางไมวาจะเปนดมสราหรอเลนการพนน ลวนนามาซงความยอยยบแหงโภคทรพยทงสน สงทพระพทธองคทรงสอนชางเปนสจธรรมทาทายตอการพสจนทกเมอ ถงจะเกลยดพระ แตนนมไดหมายความวาเขาไมเชอพระพทธเจา กยายไมเคยเรยนหนงสอยงเชอ” (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 423).

จากทกลาวมาขางตนสะทอนใหเหนวา อบายมขเปนชองทางแหงความเสอมหรอความพนาศยอยยบในดานตาง ๆ เปนตนวา ทรพยสน เกยรตยศ ชอเสยง ชวต และสดทายคออบายภม ดงนน บคคลควรทจะหลกเลยงจากอบายมขทงปวง ซงหากประพฤตไดกยอมนามาซงความสขแกตวเองและครอบครว ดงเชนครอบครวของนางเชาทเมอพระเจรญอบรมสงสอน และนางสามารถเลกการพนนได จงสงผลใหครอบครวมความสข อนจะสงผลตอสงคมใหสงบสขอกดวยรวมทงสงคมอกดวย 3.10 สปปรสธรรม 7 “สปปรสธรรม 7” หมายถง ธรรมของสตบรษ, ธรรมของคนด, ธรรมททาใหเปนสตบรษ ม 7 อยาง คอ 1) ธมมญตา รหลกหรอรจกเหต 2) อตถญตา รความมงหมายหรอรจกผล 3) อตตญตา รจกตน 4) มตตญตา รจกประมาณ 5) กาลญตา รจกกาล 6) ปรสญตา รจกชมชน 7) ปคคลญตา รจกบคคล (พระธรรมปฏก. 2546 : 287) สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอหลกธรรมสปปรสธรรม 7 ผานตวละครนายหมน และนายหลอ โดยหลกธรรมดงกลาวมเนอหาตรงตามหลกธรรมคาสอนของพระพทธองคในลกษณะการกลาวหลกธรรมโดยรวม นายหมน แซตง นายหมนไดนาขาวหนมเจรญไปแจงแกคณหลวงธาราคณปของหนมเจรญ เมอคณหลวงทราบเรองราววานายหมนไดชวยเหลอหนมเจรญทถกลอบทาราย จงซาบซงใจและขอตอบแทนบญคณนายหมนดวยการเหมามะพราวหมดทงลาเรอ เพอแลกกบขาวสารทหลวงธาราใหเดกขนลงไปใหเตมลาเรอแทนมะพราว นายหมนรสกเกรงใจและยนยนวาการทตนชวยเหลอหนมเจรญเพราะเปนเพอนมนษยดวยกน ไมไดหวงสงตอบแทนใด ๆ หลวงธารารสกซาบซงใจและเหนวานายหมนหรอหมอจนคนนเปนคนดมศลธรรม ดงความวา

“… ผมไมอยากรบกวนเลยครบ แลวกไมไดถอวาเปนบญคณอะไร ผมระลกเสมอวามนษยมหนาทตองชวยเหลอเพอนมนษยดวยกน ใครเดอดรอนมา เรากชวยเขาไปเทาทจะชวยได ผมยากจนนะครบทาน แตผมกไมเคยหวงกน ทบานผมมขาวตมหมอใหญตงไวในกระทอม แขกไปใครมาผมกเรยกใหกน... เราไมหวงกน เรากไมอด...”

111

ฟงบรษตรงหนาพด คณหลวงเชอแนนแฟน วาบคคลผนเปน ‘สตบรษ’ เขาจกเปนผมความเจรญรงเรองในชวต ออกดใจทหลานชายไดเขาไปพกพงอยกบคนด “หลานป เจาชางโชคดเหลอเกนทไดพานพบสตบรษ ถาเจาไมใชคนด ไหนเลยจะไดพบคนเชนน” หลวงธาราราพงในใจ (มกกะลผล เลม 1. 2546 : 387).

จากการสนทนาระหวางนายหมนกบหลวงธาราสะทอนใหเหนวา บคคลทชอวาเปนคนดไมไดตดสนทฐานะ แตตดสนทการกระทาทแสดงออกดวยความจรงใจ กลาวคอบคคลทชวยเหลอผอนทไดรบความเดอดรอนโดยไมเลอกชนชน และไมคาดหวงผลตอบแทนใด ๆ จากบคคลทตนใหความชวยเหลอ ดงเชนนายหมนทชวยเหลอหนมเจรญโดยไมทราบมากอนวาหนมเจรญเปนหลานของหลวงธาราซงมฐานะรารวย นายหมนหวงแตเพยงวาใหหนมเจรญรอดพนจากอนตรายและหายจากพษไขอนเปนผลมาจากการถกลอบทาราย พระหลอ นายหลอเปนฆราวาสทคอยปรนนบตรบใชพระเจรญ มความสนทสนมกบพระเจรญมาก แตเมอนายหลอไดบวชพระอยทวดปามะมวงโดยมพระเจรญเปนพระอปชฌาย นายหลอไดประพฤตปฏบตเครงครดในวนย และวางตวไดเหมาะสม จนเปนทชนชมของพระเจรญวานายหลอหรอพระหลอเปนผบรบรณดวยสปปรสธรรม อนเปนคณสมบตของคนด ดงความวา

...วางตนไดเหมาะสมกบฐานะ ถงจะเคยสนทชดเชอกบทานพระครมากอน กมไดแสดงออกหรอคยโวโออวดใหเปนทราคาญหราคาญตาของผอน ทาใหอปชฌายชนชมยกยองวาทานเปนผบรบรณดวยสปปรสธรรม อนเปนคณสมบตของคนด ม 7 ประการ ไดแก รจกเหต รจกผล รจกตน รจกประมาณ รจกกาล รจกชมชน และรจกบคคล คณสมบตทง 7 ประการน หากบคคลใดมอยในตนครบครน บคคลนนไดชอวาเปนสตบรษซงแปลวาคนดมศลธรรม คนประเภทนนบวนกยงหายากและอาจจะยากพอ ๆ กบงมเขมในมหาสมทรนนกระมง (นารผล เลม 1. 2545 : 412).

พระหลอสานกเสมอวา ขณะนตนเปนพระลกวด ดงนน การประพฤตปฏบตตนตอสมภารวดคอพระเจรญจะตองใหความเคารพและระมดระวงกรยามารยาททตองสารวมใหมาก ดงความวา

...ถงอยางไรทานกจะมให ‘สปปรสธรรม’ ตองพรองไป โดยเฉพาะขอ 3 กบ ขอ 7 คอ ‘รจกตน’ และ ‘รจกบคคล’ ขณะน เวลา ‘ตน’ คอ พระลกวด สวน ‘บคคล’ ทตนสนทนาดวยน คอ สมภาร และยงเปนพระอปชฌายของตน หากขนตอลอตอเถยงกจะเสยคะแนนไปเปลา ๆ ขอกลบไป

112

ทากรรมฐานดกวา (นารผล เลม 1. 2545 : 416-417).

สทสสา ออนคอม สะทอนใหเหนวา บคคลทรบทบาทหนาทของตน ประพฤตปฏบตไดถกตองเหมาะสมกบบคล เวลา และโอกาส มกรยามารยาททดงามยอมไดรบความชนชมยกยองจากผพบเหน หลกธรรมสบปรสธรรม 7 นอกจากจะเปนธรรมของคนดหรอธรรมของสตบรษแลว หากบคคลรจกทจะนาหลกธรรมดงกลาวมาประยกตใชในการดาเนนชวตทงในดานการเขาสงคม การคบคน การทางาน และการปฏบตตว วางตนไดถกตองเหมาะสม ยอมเกดคณประโยชนมากมาย กลาวคอ ในดานการเขาสงคมรจกทจะศกษาความเชอคานยมวฒนธรรมของสงคมนน เพอความไมเคอะเขนและเปนหนงเดยวกบสงคม ในดานการคบคนควรศกษาพฤตกรรมความคดของบคคลทคบหาสมาคมเพอจะไดวางตนและพดคยเรองราวใหเหมาะแกบคคลนน ในดานการทางานหากเรารจกใชคนใหเหมาะกบงาน ยอมไดผลงานทมคณภาพ สรางสรรคและกาวหนา สดทายคอ การวางตวไดเหมาะสมกบบทบาทหนาท เชน นายหมนทาหนาทบทบาทผนาครอบครวไดอยางเหมาะสม นายหลอทาหนาทบทบาทของพระสงฆไดอยางเหมาะสมดงาม เปนตน 3.11 กลยาณมตรธรรม 7 พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรม โดยพระธรรมปฏก (2546 : 278) ไดอธบายความหมายของกลยาณมตรธรรม 7 วา หมายถง องคคณของกลยาณมตร คณสมบตของมตรดหรอมตรแทคอทานทคบหรอเขาหาแลวจะเปนเหตใหเกดความดงามและความเจรญ ในทนมงเอามตรประเภทครหรอพเลยงเปนสาคญ ประกอบ ดวย 1) ปโย นารก 2) คร นาเคารพ 3) ภาวนโย นาเจรญใจหรอนายกยอง 4) วตตา จ รจกพดใหไดผล รจกชแจงใหเขาใจ 5) วจนกขโม อดทนตอถอยคา 6) คมภรจ กถ กตตา แถลงเรองลกได 7) โน จฏฐาเน นโยชเย ไมชกนาในเรองเหลวไหล สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอกลยาณมตรธรรม 7 โดยมเนอหาสาระตรงตามหลกธรรมคาสอนของพระพทธองคทง 7 ขอ ผานคาพดของตวละครพระเจรญในลกษณะการกลาวชนชมเคารพยกยองพระในปาซงเปนอาจารยสอนสตปฏฐาน 4 ใหแกพระเจรญ พระในปา พระในปาคอ พระภกษทเมอครงพระเจรญออกธดงควตรทปาดงพระยาเยน และไดพบพระรปนตามททานเคยบอกพระเจรญไวเมอครงทพระเจรญเดนทางไปขอนแกน เพอสบหาพระทมวชาอาคม ในสมยนนพระเจรญสนใจทางดานเวทมนตคาถาอภนหารตาง ๆ เมอพบพระรปนในปาแหงหนงทจงหวดขอนแกน พระเจรญอยากจะฝากตวเปนลกศษย เพอราเรยนวชาความรทางดานอภนหารตาง ๆ พระในปาไดบอกแกพระเจรญวาเมอพระเจรญอาย 45 ป ใหออกธดงควตรและจะพบทานทปา

113

ดงพระยาเยน หลงจากทพระเจรญพบพระในปารปนนเปนครงแรก เสนทางชวต แนวคดความเชอของพระเจรญกเปลยนไป เมอไดเรยนวปสสนากรรมฐานจากทานเจาคณโชดก พระเจรญพบวาคาถาอาคมอภนหารตาง ๆ ไมอาจชวยใหคนพนจากความทกขได พระเจรญจงเลกเสาะแสวงหาทจะเรยนวชาเหลานน และมงมนปฏบตวปสสนากรรมฐานเพอใหหลดพนจากความทกข จนเมอพระ-เจรญอาย 45 ป ทานจงออกธดงควตรตามทพระในปาไดบอกไว ในการพบ “พระในปา” ครงน พระ-เจรญไดรบคาแนะนาหลายอยางในการปฏบตวปสสนากรรมฐาน พระเจรญปฏบตวปสสนากรรมฐานอยกบ “พระในปา” เปนเวลาหนงปเตมจนกระทงไดบรรลโลกตตระธรรมในทสด พระเจรญไดตระหนกแลววา ตนเปนผโชคดทไดพบ “พระในปา” รปน ซงเปนกลยาณมตรธรรมอนเปนปจจยหนงทชวยใหการปฏบตของทานกาวหนาอยางรวดเรว ดงความวา

“นบเปนโชคอนด เปนลาภอนประเสรฐของทานพระครทไดไปพบกลยาณมตร ดวย ‘พระในปา’ รปนน ทานประกอบดวยกลยาณมตรธรรม 7 ประการครบบรบรณ คอ นารก นาเคารพ นาเจรญใจ รจกวารจกพด ยอมใหพดยอมใหวา แถลงเรองลกซงได และไมชกนาในเรองทไมควร เจาอาวาสวดปามะมวงปฏบตวปสสนากรรมฐานอยกบ ‘พระปาใน’ เปนเวลาหนงปเตม การดาเนนมรรคาทถกตองหนง การพบกลยาณมตรหนง ความไมยอหยอนในการประกอบความเพยรหนง และบญบารมทไดสะสมมาแลวแตชาตปางกอนหนง องคประกอบทง 4 ประการน เปนเหตปจจยใหการปฏบตของทานกาวหนาอยางรวดเรว กระทงไดบรรลโลกตตระธรรมในทสด” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 25-26).

สทสสา ออนคอม สะทอนใหเหนวา บคคลผคบหากลยาณมตรธรรม นบเปนสงทประเสรฐและความโชคดของบคคลนน กลาวคอ กอใหเกดความด ความเจรญ และเปนมงคลแกชวต เพราะกลยาณมตรธรรมยอมทจะสนบสนนและชกพามตรใหทาด ดงเชน พระเจรญไดพบ “พระในปา” ทเปนกลยาณมตรธรรม คอยแนะนาสงสอน อบรม ในการประพฤตปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 เพอใหเขาถงพระนพพาน อนเปนการดบทกขไดอยางสนเชง โดยเปนกลยาณมตรไมหวงผลตอบแทนใด ๆ 3.12 มงคล 38 พระธรรมปฎก (2546 : 353) ไดอธบายพทธธรรม “มงคล 38 ” มชอเรยกเตมวา “อดมมงคล คอ มงคลอนสงสดสงททาใหมโชคด ธรรมอนนามาซงความสขความเจรญ” ซงพระธรรมโกศาจารย (ปญญานนทภกข. มปป. : 2) ไดกลาววา “บคคลทงหลายผเกดมาบนโลก ลวนปรารถนาสงซงเปนมงคลแกตนดวยกนทงนน เพราะมงคลเปนสงทบงบอกถงความดงาม ความเจรญอนเปนสงททกชวตปรารถนา บคคลผนอมนามงคลไปประพฤตปฏบตแลวชวตกจะเจรญ” สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอหลกธรรมในการประพฤตปฏบตตนเพอไปสความเจรญรงเรองของชวตตามทพระพทธเจาไดทรงแสดงไวในหลกธรรมทมชอวา “มงคลสตร 38 ประการ” ซงเปนขอ

114

ประพฤตปฏบตของคนดทหวงจะประสบความสาเรจและความเจรญรงเรอง ตลอดจนเกดความเปนมงคลในชวตของตน โดยมงคล 38 น จะเรมจากขอปฏบตทคนทวไปสามารถปฏบตไดงายไปจนถงหลกธรรมชนสง นกเขยนไดนาเสนอพทธธรรมในเรอง “มงคล 38” ผานตวละครพระเจรญในลกษณะการอธบายหลกธรรม “มงคลทง 38 ขอ” และการอบรมสงสอนญาตโยมทมาทาบญปฏบตธรรมไดเขาใจ และตวละครยายจางในลกษณะการอบรมสงสอนหลานชาย คอเดกชายเจรญใหดาเนนชวตโดยประพฤตปฏบตตามหลกมงคลสตร การไมคบคนพาลเปนมงคลขอท 1 และ การคบบณฑตเปนมงคลขอท 2 ในมงคลสตร (พระธรรมโกศาจารย : 13) ไดกลาวถงมงคลขอท 1 วา “การคบคนพาลไมเปนมงคล เพราะเปนเหตใหผคนเปนคนเสอม ฉดคราฐานะของตนลงใหตกตากวาเดม อนนามาซงความเดอดรอนแหงชวต สวนการไมคบคนพาลเปนเหตใหเจรญ มชวตอยางสงบสข และการคบบณฑตแมเพยงครงเดยวกทาใหเรามความสขอยเปนนตย คมครองเราใหปลอดภย และสนบสนนใหเรามชอเสยงเกยรตคณ นเปนมงคลขอท 2 การคบบณฑตเปนเหตแหงมงคลความเจรญ (พระธรรมโกศาจารย : 16)” พระเจรญ เมอครงทพระเจรญไดตอบจดหมายญาตโยมทเขยนมาถงทานใหชวยแกปญหาตาง ๆ ทตนเดอดรอน และมจดหมายฉบบหนงสงมาถงทาน เนอความในจดหมายกลาวถงปญหาความเดอดรอนจากการคบเพอนไมด พระเจรญจงไดยกพทธธรรมทกลาวถงมงคลสตร 38 ประการ ในมงคลขอท 1 และมงคลขอท 2 และไดชใหเหนวาโทษของการคบคนพาลนนยอมนาความเดอดรอนมาสตน ดงเนอความในจดหมายทเขยนมาหาพระเจรญ มเนอหาดงน

“...หนมเรองรอนใจมากจงเขยนจดหมายมาขอคาปรกษาหลวงพอคะ... หนไดรจกกบเพอนใหมคนหนง ชอ สธาวด เปนคนสวย นารก... เพอน ๆ ของเขาไดมาเตอนหนวา ผหญงคนนเปนคนไมด อยาไปคบ หนกไมเชอ เพราะเชอวาตวเองคงดคนไมผด... อยมาวนหนง... ผหญงคนทชอสธาวด ไดเทยวไปพดกบคนอน ๆ วา เจาอาวาสมความสมพนธฉนชสาวกบหน... หนไดนาเรองมาเลาใหสามฟง สามบอกวาคนเชนนเปนคนพาล ฉะนน ไมตองไปคบหาสมาคม แลวกไมตองไปชแจงอะไรกบเขา เพราะคนพาลยอมไมยอมรบในสงทถกตอง เปนการเสยเวลาเปลา...” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 242).

เมอพระเจรญไดอานจดหมาย จงตอบคาถามโดยกลาวถงมงคลสตร 38 ประการ ดงความวา

115

“บอกใหทาตามทสามเขาแนะนานนแหละ โยมเหนหรอยงวา โทษของการคบคนพาลนนเปนอยางไร ไมงนพระพทธองคจะทรงสอนหรอวา ‘อะเสวนะนา จะ พาลานง ปณฑตานญจะ เสวะนา-ไมคบคนพาล คบบณฑต’ นปรากฏอยในมงคลสตร ซงบรรดามนษยและเทวดาทงหลายตางพากนถกเถยงกนวาอะไรเปนมงคล เถยงกนอย 12 ป กยงหาขอยตไมได จงพากนมาเฝาองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาเพอทลถาม พระพทธองคไดตรสมงคล 38 ประการ ดงน ไมคบคนพาล 1 คบบณฑต 1 บชาคนทควรบชา 1 อยในถนทมสงแวดลอมด 1 ไดทาความดใหพรอมไวกอน 1 ตงตนไวชอบ 1 เลาเรยนการศกษามาก 1 มศลปวทยา 1 มระเบยบวนย 1 วาจาสภาษต 1 บารงมารดาบดา 1 สงเคราะหบตร 1 สงเคราะหภรรยา 1 ทาการงานไมคงคาง 1 บาเพญทาน 1 ประพฤตธรรม 1 สงเคราะหญาต 1 ทางานไมมโทษ 1 เวนจากความชว 1 เวนจากการดมนาเมา 1 ไมประมาทในธรรมทงหลาย 1 มสมมาคาระวะ 1 ออนนอมถอมตน 1 สนโดษ 1 กตญ 1 ฟงธรรมตามกาล 1 มความอดทน 1 เปนผวางายสอนงาย 1 พบเหนสมณะ 1 สนทนาธรรมตามกาล 1 มความเพยรเผากเลส 1 ประพฤตพรหมจรรย 1 เหนอรยสจ 1 ทาพระนพพานใหแจง 1 จตไมหวนไหว 1 จตไมเศราโศก 1 จตปราศจากกเลส 1 จตเกษม 1 ทง 38 ประการน จดเปนมงคลอนสงสด มงคลกคอ สงททาใหมโชคด หรอธรรมอนนามาซงความสขความเจรญ” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 241-245).

จากทกลาวมาขางตนสะทอนใหเหนวา การเลอกคบคนนนเปนปจจยสาคญแหงความสาเรจและความเจรญรงเรองไดทางหนง โดยเฉพาะการคบคนดหรอบณฑตนน คอบคคลทครองตนอยในกศลกรรม ชวตจงมมงคล สามารถคมครองใหความปลอดภย ชแนะและสนบสนนผใกลชดหรอมตรใหประสบความสาเรจหรอมชอเสยงเกยรตคณในชวตได ตรงกนขามหากบคคลใดไมรจกคบคน ฝกใฝนาคนพาลมาเปนมตร ชวตมแตความทกข ความเดอดรอน ฉดคราฐานะใหตกตา นาความเสอมมาสตนได ฉะนน จงควรพจารณาใครครวญเลอกคบคนดหรอบณฑตเปนมตรแท เพราะบณฑตยอมประพฤตแตสงทดงามและแนะนาหนทางสความสาเรจ การบชาบคคลทควรบชาเปนมงคลขอท 3 ในมงคลสตร (พระธรรมโกศาจารย : 20) ไดกลาวถงการบชาบคคลทควรบชาวาจดเปนมงคลขอท 3 “บคคลผทรงคณธรรม บคคลผปฏบตธรรม ปฏบตชอบ ประพฤตตามธรรม และผมพระคณแหงตน เปนบคคลทควรบชา” พระเจรญ เมอพระเจรญมารบตาแหนงเจาอาวาสวดปามะมวง ทานไดสรางสานกวปสสนากรรมฐานและเชญสมเดจพระพฒาจารยและทานเจาคณโชดกซงเปนอาจารยสอนกรรมฐาน มาเปนประธานในการเปดสานกวปสสนา และไดมอบภาพของทานคอ สมเดจพระพฒาจารยและทานเจาคณโชดกไวใหเปนทระลกแกศษย โดยพระเจรญไดนาภาพนนไปแขวนไวเพอเปนการเคารพบชาอาจารย ตอมาเกดเหตการณไมสงบในบานเมอง สมเดจพระพฒาจารยถกกลาวหาวาเปนคอมมวนสตและมคาสงให

116

ปลดรปของทานออกใหหมด พระเจรญไมยอมใหปลดรปภาพสมเดจพระพฒาจารย โดยใหเหตผลวาบคคลในภาพนนเปนอาจารยของตน แมจะถกกลาวหาเชนไร ตนกยงคงเคารพบชาดวยสานกในพระคณ และเปนสงทศษยพงแสดงความกตญดวยการเคารพบชาอาจารย ดงความวา

“ปลดออก ใครขดขนถอวาเปนคอมมวนสต... อาจารยทานเปนคอมมนสต ถาทานไมยอมใหปลดภาพออกกแสดงวาทานเปนพวกเดยวกน... นายกรฐมนตรวา สมเดจพระพฒาจารยเปนคอมมนสต และสงใหสกแลว ตอนนเปนคฤหสถ ทางการจงสงใหวดทกวดทมรปทานปลดรปออก” “เปนอนวาผมไมยอมใหคณปลดรปออกนะ” ทานใชคาวา ‘ผม’ และ ‘คณ’ แทน ‘อาตมา’ และ ‘โยม’ แลวหนไปยกมอไหวพระภกษสองรป พดแกมขอรองวา “อยาปลดรปอาจารยของผมเลยนะครบ ทานจะเปนคอมมวนสตหรอไมเปน แตทานกเปนอาจารยของผม ผมเปนศษยตองเคารพครบาอาจารย ไดโปรดเหนใจผมดวย อยาใหผมตองอกตญตอครบาอาจารยเลย” (นารผล เลม 1. 2544 : 137).

จากขอความทกลาวมาขางตนสะทอนใหเหนวา การเชอมนในพระพทธองคและปฏบตตนตามหลกธรรมคาสอนของพระองคทานเปนสงแสดงออกถงการเคารพบชาอยางหนง นอกจากนการบชาบคคลทควรบชา อนไดแก บคคลผทรงคณธรรม ปฏบตชอบ ประพฤตตามธรรม และผมพระคณแหงตน นอกจากจะเปนสงทแสดงใหเหนวา บคคลผนนมความกตญแลว การบชาบคคลทควรบชายงจดไดวาเปนการปฏบตธรรมของผมคณธรรมประการหนงดวย ดงเชน พระเจรญผซงมความกตญรคณ ใหเกยรตยกยองเชดชบชาครอาจารยทงในจตใจและการแสดงออกซงเปนสงทศษยพงกระทา นอกจากนพระเจรญยงไดบชาพระคณของอาจารยดวยการเปนศษยทดนาความรทไดเรยนมาถายทอด โดยการสอนปฏบตวปสสนากรรมฐานใหแกญาตโยมอน ๆ ยงประโยชนตอการสานตอปณธานของคร อาจารย และสบทอดพทธศาสนาไดอกทางหนงดวย การศกษาศลปวทยาเปนมงคลขอท 8 การศกษาศลปวทยาทจดวาเปนอดมงคลนน ในทางพระพทธศาสนาไดกลาววา ศลปทปราศจากความเบยดเบยนตอชวตผอนเทานนทจดวาเปนมงคล (พระโกศาจารย : 115). พระเจรญ มงคลขอท 8 ไดปรากฏในพฤตกรรมของตวละครพระเจรญ เมอวยเดกในคราวทไป ขอเรยนวชาดนตรไทยกบครสมใจ และอาสาทางานบานแลกกบวชาความรทตนอยากเรยน และเปนการชวยงานเพอตอบแทนคณครทชวยสอนตน โดยไมคดคาเรยน ดงความวา

“...ตอบยายทซวา ถาเองไมเรยนหนงสอแลวเองจะทามาหากนอะไร” “ผมกจะไปหาวชาจากทอนทไมใชโรงเรยนวดโบสถ” หลานชายตอบ “วชาอะไร ไหนบอกมาซวาเองจะไปหาวชาจากทไหน”

117

“วชาดนตรไทยครบ ผมชอบดนตรไทย นผมกแอบไปเรยนทบานครสมใจทกวนจนเดยวนเลนเกงแลว” เดกชายคยอวด (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 81).

จากขอความดงกลาวสะทอนใหเหนวา การศกษาศลปวทยาทปราศจากการเบยดเบยนชวตผอนนน ยอมเปนมงคลแกตน กลาวคอ ศลปวทยาการนน ๆ ไมไดมงลางผลาญชวต ยอมไมกอศตร ศลปวทยาการทสรางสรรคจรรโลงใจยอมมแตคณ ดงเชนพระเจรญในวยเดกมความสนใจในการศกษาศลปวทยาทางดานดนตรไทย ซงเปนศาสตรและศลปทมไดเบยดเบยนใคร ทงยงสามารถทาใหตนเปนทรกแกผยลยน สรางความสขกาย สขใจ ใหแกตนเองและบคคลอนดวย การบารงบดามารดาเปนมงคลขอท 11 ในมงคลสตร (พระธรรมโกศาจารย : 51) ไดกลาวถงการบารงบดามารดาวาเปนมงคลสตรขอท 11 “ทานไมเปนเพยงแตมารดาบดา ยงทรงไวซงคณปการเปนอเนก เหตนนจงจดเปนบรพการอนสาคญยง ตงอยในฐานพรหม เปนบรพาจารย และเปนอาหเนยยของบตร บตรยอมสนองคณทานจนสดความสามารถ การบารงบดามารดายอมเปนเสนทางนาไปสความเจรญสขสรสวสด” พระเจรญ พระเจรญเมอครงวยเดกไมคอยใกลชดกบพอแม เนองจากยายนามาเลยงดตงแตเลก ๆ เมอโตเปนหนมและเขาใจเหตผลของมารดาทใหยายเลยงดตนเพอใหเปนเพอนและดแลยาย พระเจรญซงในตอนนนคอหนมเจรญกจะขยนไปมาหาสพอแมบอยขนและทกครงจะตองมของฝาก ทแมชอบไปใหเสมอ ดวยสานกในพระคณของทาน ดงความวา

แมจวนดใจทกครงทลกชายคนเลกมาเยยม ตงแตงานเทศนมหาชาตทบานยายคราวนน ลกชายกไปมาหาสบอยขนดวยเขาอกเขาใจกนดแลว วนนเขาซอขนมกระทงทองทแมจวนชอบนกชอบหนามาฝาก “คราวหนาคราวหลงไมตองซออะไรมาฝากแมหรอก แคเองมาแมกดใจแลว” แมจวนพดอยางเกรงใจ “ไมเปนไรหรอกครบแม นาน ๆ ผมจะไดตอบแทนบญคณสกครงหนง พอไปไหนละครบ” เขาถามหาบดา (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 196-197).

ชาวตาบลบางมวงหมไดยดถอเอาวนท 15 เมษายน ของทกป เปนวนกตญกตเวทตาตอบรรพบรษและบพการ ดงความวา

118

“วนท 15 เมษายน ของทกป ชาวตาบลบางมวงหมถอเปนวนกตญตอบรรพบรษ พวกลกหลานจะแสดงความกตญกตเวทตอพอแมปยาตายาย โดยการรดนาดาหว นาเสอผามาให อาบนาลางเทาขอขมาลาโทษตอบดามารดาและบพการ พวกผใหญทสงอายกจะอานวยอวยพรใหลกหลานอยดมสข สวนบรรพบรษทลวงลบไปแลว ลกหลานกจะนากระดกทเกบใสโกศไวไปใหพระทวดบงสกล เปนการระลกนกถงพระคณและอทศสวนกศลผลบญไปใหบพการผลวงลบ… หนมเจรญซอผาโจงกระเบนใหยายและแมจวนคนละถง เสอคอกระเชาสขาวคนละตว สวนทดพองไดผาขาวมาเนอดทสดในตลาด” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 210-211).

พฤตกรรมของพระเจรญและชาวตาบลบางมวงหมขางตน ไดสะทอนใหเหนถงการรจกทดแทนคณบพการและกตญตอผมพระคณ หากพจารณาจะเหนไดวา นอกจากพระเจรญจะเปนผทมความกตญกตเวท บารงบดามารดา และผมพระคณอยางสมาเสมอแลว พระเจรญเองไดกลาวอบรมสงสอนญาตโยมทมาวดใหเหนถงโทษของการเปนคนอกตญวา “...คนทอกตญตอผมพระคณจะทามาหากนไมขน คาขายกขาดทน ทาราชการกไมเจรญ ดไมดจะถกไลออก...” (นารผล เลม 1. 2544 : 50). ถอเปนการกลาวยาใหทกคนตระหนกในหลกธรรมขอนมากยงขนดวย พระเจรญไดยกพทธวจนะขนมาแสดงเพอใหเหนบทบาทของลกทพงปฏบตตอบดามารดาวา

“...พอแมนนมบญคณตอเรามาก ในมาตาปตคณสตร พระพทธองคทรงแสดงไววา ลกจะใหแมนงบนบาขวา ใหพอนงบนบาซาย ถายอจจาระปสสาวะรดลงไปบนบาลก ลกเปนผเชดให หาอาหารมาปอนให กระทงจนทานตายหรอกระทงลกตายไป กไมสามารถจะตอบแทนพระคณคาปอนขาว ปอนนานมททานไดถนอมกลอมเกลยงบารงเลยงมาอยางดได” “...พอแมเปนมจฉาทฏฐแลวลกสามารถชกจง พอแมใหกลบเปนสมมาทฏฐได นนถอวาไดทดแทนบญคณอยางเลศ” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 182-183).

จากคากลาวของตวละครสะทอนใหเหนวา การบารงบดามารดาหรอการสนองคณบดามารดานน สามารถทาไดหลายวธ เชน การเลยงดปรนนบตรบใชทานใหมความสขทงกายและใจ การชวยเหลอกจการงาน ปฏบตตนเปนลกทด ไมนาความเสอมเสยมาสวงศตระกล การทาบญอทศใหเมอทานลวงลบดบชพไปแลว รวมไปถงการชกนาใหทานตงอยในคณงามความด เปนตน ทงน หากพจารณาในการบารงบดามารดาดวยการปฏบตตามทไดกลาวมาแลวนน ถอเปนคณธรรมทยงประโยชนใหเกดขนแกทงฝายปรนนบตและฝายถกปรนนบต

119

การงานไมคงคางเปนมงคลขอท 14 ยายจาง ยายจางเปนผมความขยนหมนเพยรในการประกอบกจการงานเพราะยายจางเหนวา การทางานใหสาเรจลลวงโดยไมผดวนประกนพรงเปนสงทด และเปนมงคลแกตน ดงนนยายจางจงมก วากลาวอบรมหลานชายคอเดกชายเจรญไมใหมนสยเกยจคราน ใหเรงรบประกอบกจใหแลวเสรจ โดยไมผดผอน ดงความวา

“ไมได ทางานกบยายไมมคาวาเดยว พระทานสอนเวลาทสวดมงคลสตรวา ‘การงานไมคงคางเปนมงคล’ เองจาไมไดเสยแลวหรอ ไป ลกไปกอไฟเดยวน แลวกจาไวนะ มลกมหลาน ถาใชอะไรผดเดยวละกตไดเลย” (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 113).

การอบรมสงสอนของยายจาง เปนสงสะทอนใหเหนวา การประกอบกจการงานดวยความขยนหมนเพยรใหสาเรจลลวงโดยไมปลอยใหงานคงคาง ถอไดวาเปนมงคลเพราะจะนาความเจรญรงเรองกาวหนามาสตน ความเคารพเปนมงคลขอท 22 และ ความถอมตนเปนมงคลขอท 23 พระธรรมโกศาจารย (มปป. 97) ไดกลาววาความเคารพจดเปนมงคลขอท 22 ผนอยควรเคารพนบถอเชอฟงถอยคาประพฤตตน อยในโอวาท ทาใหผใหญเกดความเมตตาปราน และความถอมตนสามารถทจะนอมนาบคคลใหเมตตาปราน...เปนผใหญ...ผนอยกจงรกภกดไมจดจาง เปนผนอย...กมแตทางทจะไดรบเมตตาปรานเปนเบองหนา ซงเปนมงคลขอท 23 พระเจรญ การประพฤตปฏบตตนของพระเจรญตอพระผใหญดวยความเคารพ แมพระรปนนไมไดเปนพระอปชฌายหรอเปนอาจารยของทาน พระเจรญกมไดเกยงงอนแสดงความเคารพและความออนนอมถอมตน ปรนนบตรบใชครอาจารย ดงเชนเมอครงทชาวบานผไมหวงดไดพดจาใหรายพระเจรญและยยงใหหลวงพอแพซงเปนเจาคณะจงหวดเขาใจผดทาน พระเจรญกมไดโกรธ ยงคงแสดงความเคารพ ออนนอมถอมตนตอหลวงพอแพ และไมสนใจตอคนนนทาวารายใด ๆ จนทาใหเจาคณะจงหวดไดตระหนกถงความจรง ดงความวา

แมหลวงพอแพจะมไดเปนอปชฌายของทานพระครเจรญ แตสมภารวดปามะมวงกเคารพนบถอทาน ทงทรวามคนกลมหนงพยายามพดใสรายปายสทานใหหลวงพอแพฟง ทาใหเจาคณะจงหวดเขาใจทานผด ถงกบลนวาจาวาจะไมรวมสงฆกรรมกบทานอก ภกษวยสสบสามรเรองราวมาโดยตลอดวาเจาคณะจงหวดไมคอยชอบทาน กระนนกมเคยคดนอยอกนอยใจ คดเพยงวาความจรงตองเปนความจรงอยวนยงคา แลววนหนงเจาคณะจงหวดกจะเขาใจ ดงนน เมอถงเวลาจาวด ทาน

120

พระครจงทาหนาทบบนวดใหภกษสงวยททานเคารพนบถอดจอปชฌายอาจารย นวดอยางตงอกตงใจเหมอนกบทเคยปรนนบตหลวงพอเดมแตกาลกอน เจาคณะจงหวดวยหกสบเศษรสกสบายเนอสบายตว และพงพอใจในฝมอการนวดของภกษผออนวยกวา ความชงชงทมตอทานพระครเรมจะคลคลายดวยเกดคาถามในใจวา ภกษผมมารยาทงาม มความออนนอมถอมตนตอผใหญเชนน จะกลาประพฤตนอกรตนอกรอยดงททานไดรบฟงมาจากลกศษยใกลชดกระนนหรอ (นารผล เลม 2. 2544 : 533).

พฤตกรรมดงกลาว นอกจากสะทอนใหเหนถงความเปนมงคลของความเคารพ ซงเปน มงคลขอท 22 และความออนนอมถอมตน ซงเปนมงคลขอท 3 ซงทาใหเปนทรกและเมตตาของผใหญและบคคลทวไปแลว หากพจารณาพฤตกรรมของพระเจรญ ยงไดสะทอนมงคลขอท 35 คอ จตทไมหวนไหวเพราะโลกธรรมกลาวคอ เมอพระเจรญถกใสรายทานกยงเชอมนในความจรงทไมไดเปนอยางทถกกลาวหา และไมรสกหวนไหวหรอนอยใจแตประการใด ยายจาง ยายจางไดอบรมหลานชายวาการทบคคลมกรยามารยาทงาม มสมมาคารวะ ไปลามาไหว และมความออนนอมถอมตนยอมเปนทรกแกผพบเหน ดงความวา

“ไหวซ เจอใครกไหว เขาจะอายออนกวาหรอแกกวากไหวเขาไวกอน อยาไปเยอหยงจองหองคนเขาจะเกลยดเอา คนออนนอมถอมตนใครเหนใครกรก จาไวนะหลาน” ยายเทศนาตอไปอกยดยาว แลวจงเงยบเสยงลง หลานชายคดวายายหลบ แทจรงแลวยายแอบรองไห ! (มกกะลผล เลม 1. 2545 : 228).

จากตวอยางดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา ความถอมตนไมเยอหยงจองหองยอมเปนทรกและไดรบความเมตตาปรานจากผใหญและคนใกลชด ดงนนบคคลจงควรนามงคลขอนมาใชในการทางานรวมและการอยรวมกบผอนอนจะสงผลใหประสบผลสาเรจในการทางาน ความสนโดษเปนมงคลขอท 24 ในมงคลสตร (พระธรรมโกศาจารย : 108) ไดกลาวถงความสนโดษอนเปนมงคลขอท 24 วา แมบคคลเปนผมงคงดวยทรพยศฤงดาร แตหากเปนผไมสนโดษยอมรสกตวเองวาเปนผขดสนหอมลอมดวยทกข ในทางตรงขามผรจกสนโดษยอมยนดในฐานะของตน แมจะขดสนหรอตาตอยบางกไมเปนไร เพราะรสกยนดในทรพยทเปนของตนเทานน ซงจะนาความสขใหเกดแกตนได ผประพฤตสนโดษยอมเปนมงคล

121

พระเจรญ พระเจรญไดสะทอนใหเหนถงการดาเนนชวตอยางสนโดษทนกบวชพงปฏบตใหเปนนสย เพราะความสนโดษจะทาใหบคคลเปนคนเผอแผประโยชนแกผอนได เปนยาบาบดโรคความโลภให ลดนอยถอยลงจนหมดสนไปในทสด ดงทปรากฏในวถการดารงชวตของพระเจรญวา

“...อาคนตกะกวาดสายตาสารวจไปรอบ ๆ หอง ไมมสมบตพสถานอะไร นอกจากหนงสอซงวางกองอยบนพนหองบาง บนโตะและในตบาง หองทงหองจงเตมไปดวยหนงสอ มทวางเหลอไวใหคนนงไดไมเกนสคน และทตรงนกคอทนอนของทาน” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 62).

และคาพดของพระเจรญทสะทอนใหเหนถงความเปนผสนโดษโดยแท ดงความวา

“...โดยสวนตวแลว ผมไมสะสมเงนทอง ใครมาถวายผมกปดเขาเปนเงนวดเพราะตองจายคานา คาไฟ และคาอาหารเลยงผคนทมาปฏบตธรรม… แตผมกลบคดตรงกนขาม ผมถอคตวา นกบวชตองดาเนนชวตอยางสนโดษ การสะสมเงนทองเปนเรองของฆราวาสเขา” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 234).

พฤตกรรมของพระเจรญสะทอนใหเหนวา การเปนบรรพชตควรดาเนนชวตอยางสนโดษ มความพอเพยง พอเหมาะ พอดแกสถานะของตน เพราะหากสมณยงหลงใหลกบความสขสบายเพลดเพลนกบการสะสมทรพย จะทาใหสมณผนนตงอยในความประมาท กเลสตณหาครอบงา มจตผกพนยดตดในวตถอนเปนทรพยภายนอก ในความเปนจรงแลวสมณควรทจะหมนพากเพยรปฏบตธรรมอนเปนทรพยภายในททกเพศทกวยพงปฏบต เพราะจะนาบคคลสเสนทางความเจรญรงเรองในชวต ความกตญเปนมงคลขอท 25 ในมงคลสตร (พระธรรมโกศาจารย : 112-113) ไดกลาวถงความกตญอนเปนมงคลขอท 25 วา “ความรอปการะและตอบแทนสนองคณตามหนาทไมบกพรอง ยกยองเชดชบญคณ ความกตญแบงได 3 ประการ คอ กตญตอผมคณ กตญตอสตวมคณ กตญตอสงไมมวญญาณทใหคณประโยชน” พระเจรญ พระเจรญเปนตวละครทมความกตญรคณสง ดงจะเหนไดจากการแสดงออกตอบพการ ครอาจารย ทไดกลาวมาแลวบางสวนขางตน และเมอครงทพระเจรญไดไปขอเรยนกรรมฐานกบพระครสงหราชามนทวดสงฆราชา พบวาทานกาลงปวยดวยโรคผในทองและอกไมนานทานกจะมรณภาพ

122

แลว พระเจรญจงไดแสดงความกตญกตเวทตาตอทานดวยการมาอยดแลปรนนบตรบใช ดงความวา

“…สงขารนมนทกขจรง ๆ นะเธอนะ ฉนคงจะละมนไปเสยท นกตงใจวาจะอยตอไปอกสองวนพระ เธอมาชวยงานศพฉนดวยนะ” “หลวงพอพดจรงหรอครบ” “พดจรงนะซ...” … “ถาเชนนนผมจะกลบไปเรยนขออนญาตทานสมภารมาอยกบหลวงพอสกเจดวนนะครบ จะไดชวยรกษาพยาบาลหลวงพอดวย ถงสกแลวผมกจะมาปรนนบตหลวงพอเพอทดแทนคณ พระหนมพดดวยสานกแหงกตเวทตธรรม ...พระเจรญกราบทานสามครงแลวเดนทางกลบวดเพอขออนญาตสมภารวดพรหมบรไปอยวดสงฆราชาเปนการชวคราว” (มกกะลผล เลม 2. 2545 : 480).

จากการสนทนาดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลผไดชอวามความกตญยอมทจะแสดงกตเวทตาธรรมตอผมพระคณของตนโดยไมตองรอใหเอยปากเชญชวนขอรอง ดงเชนพระเจรญทอยากจะปรนนบตรบใชพระครสงหราชาฯ ทชราภาพและอาพาธดวยสานกถงพระคณอาจารยทเมตตาอบรมฝกสอนกรรมฐานแกตน นอกจากนพระเจรญยงระลกถงบญคณของผทใหคณประโยชนแกตนแมไมไดแสดงออกดวยการปรนนบตรบใช พระเจรญกไดตงจตแสดงกตเวทตาธรรมตอผมพระคณแกตน ดงความวา

หลงจากสรงนาชาระรางกายและครองผาสามผนเรยบรอยแลว ภกษวยสสบหาจงเดนลงเนนไปยงพมไมเตย ๆ ทออกผลใหทานฉนมาหกวนแลว นาแปลกทวนนผลไมทพยมขนาดใหญกวาททานเคยฉนในวนกอน ๆ เทวดาคงรวาทานจะตองใชเรยวแรงในการทาความเพยรหนกกวาทกวน กลาวคอ จะตองเดนและนงตดตอกนเปนเวลานานถง 18 ชวโมง” “ขออนโมทนาททานใหภตอนเปนทพยแกขาพเจามาโดยตลอด ดวยสจจวาจาทกลาวน ขอทานจงเปนผมสวนแหงบญทขาพเจาไดบาเพญมาแลวดวยเทอญ” ทานตงจตแสดงกตเวทตาธรรมตอเทพผใหอาหารซงเปรยบประดจใหกาลงแกทาน (นารผล เลม 2. 2544 : 783-784).

สทสสา ออนคอม ไดชใหเหนวา ความกตญรคณเปนคณธรรมสาคญของมนษย และเปนเครองหมายของคนด นอกจากการรคณคนแลวยงตองรคณสงตาง ๆ ทมสวนคาจนชวยเหลอชวตคนในแตละชวงเวลาดวย ไมวาจะเปนสงมชวตหรอไมมชวต ดงนน คนดมความกตญจงเปนผร

123

บญคณ รคณสตว รคณประเทศชาต รคณธรรมชาต อนไดแก พชพนธธญญาหาร และรคณคาศาสนาทเปนทพงทยดเหนยวทางจตใจของมนษย ดงเชนพฤตกรรมของพระเจรญ ทแสดงใหเหนถงความกตญและรคณ ความเปนผวางายเปนมงคลขอท 28 ในมงคลสตร (พระธรรมโกศาจารย : 127) ไดกลาวถงความเปนผงายอนเปนมงคลขอท 28 วาความยนดเคารพรบโอวาท ไมเปนคนกระดาง ดงดนดวยอานาจทฏฐมานะ ความวางายเปนคณธรรมทสมควรแกคนทกชน ทงผใหญ ผเสมอกน และผนอย พงถอปฏบตใหเหมาะสมแกฐานะของตน พระเจรญ พระเจรญไดกลาวชนชมเดกชายวยแปดขวบ ทอยากจะรวมเดนทางไปกบทานเพอบนทกขอมลคนระลกชาตได แตถกพอแมหามปราบไวดวยความเปนหวง ซงเดกชายวยแปดขวบกยอมเชอฟง ดงความวา

“ดแลวละหน ผทจะเจรญในธรรมตองเปนผวานอนสอนงาย ภาษบาลเรยกวา โสวจสสตา เปนอดมงคลขอทหนงใน 38 ขอ ทพระพทธองคตรสสอนแกเหลาเทวดาและมนษยทงหลาย” (นารผล เลม 1. 2544 : 333).

จากตวอยางขางตนสะทอนใหเหนวาผประพฤตตนเปนคนวางาย หมายถงผวานอนสอนงาย จะเปนทรกใครเอนด และเมตตาปรานของผใหญแลว การประพฤตตนเปนผวางายนกจะไมสรางความกงวลใจใหแกบคคลใกลชดและคนทเขามาเกยวของกบตนไดดวย การไดเหนสมณะเปนมงคลขอท 29 และ การสนทนาธรรมตามกาลเปนมงคลขอท 30 พระธรรมโกศาจารย (มปป. : 131) ไดกลาววา การไดเหนสมณะจดเปนมงคลขอท 29 สมณะไมเบยดเบยนใครใหเดอดรอน มแตชกนาไปในทางสงบสข สมณะ คอ คนสงบทวไป ทงนกบวชและคฤหสถชายหญงทมกรยา วาจา และใจสงบ กนบเปนสมณะทงสน และการสนทนาธรรมตามกาล จดเปนมงคลอนอดมขอท 30 เพราะเมอไดคบหาสมาคมกบทานร มโอกาสใหไดสนทนา เปนทางชกพาใหเกดความร ความฉลาดตามความสามารถทจะเปนได จงเปนวธการยกระดบจตใจจากภมโงขนสภมฉลาด จากภมชวสภมด นนเปนมงคลอนอดม พระเจรญ เมอครงทพระเจรญออกธดงคและไดพบคนปาทหาเลยงชพดวยการลาเนอมนษยเปนอาหาร ทานเกดความสงสารมจตเมตตาอยากจะชวยใหคนปาเหลานนพนจากความทกขทเปนอย พระเจรญจงคดวาเปนความโชคดทคนปาไดพบทาน และเปนโอกาสอนดททานจะไดสงสอนธรรมะใหแกพวก คนปาเหลานน เพอจะไดมวถการดารงชวตทสงบสขไมเบยดเบยนชวตผอน ดงความวา

124

“สมภารวดปามะมวงคานงถงประโยชนทพวกคนปาจะไดรบในการทพวกเขามโอกาสพบทาน สมดงพทธวจนะทปรากฏในมงคลสตรวา ‘สมณานศจ ทสสน กาเลน ธมมสากจฉา เอตมมงคลมตตม ‘การพบเหนสมณะหนง การสนทนาธรรมตามกาลหนง นเปนมงคลอนสงสด’ ทานจงสอนใหพวกเขารกษาศลและสวดมนต...เพราะเมอพวกเขาเจรญเมตตาอยเปนนตย กจะไมมเวรมกรรมตอกน และจะละเลยเสยไดซงความพยาบาทเบยดเบยนกน แลวกจะมผลานสงสแผขยายไปยงสตวอนทอยในปาแหงนดวย” (นารผล เลม 2. 2544 : 874-875).

จากพฤตกรรมดงกลาว สทสสา ออนคอม สะทอนใหเหนวา บทบาทหนาทของสมณะทดคอ ชกนาผคนใหหางจากความเสอมมงสเสนทางความเจรญและความสงบสข ทงนโดยใชศลและการสวดมนตเปนเครองขดเกลาจตใจใหออนโยน ดงนน การไดเหนสมรณะในทนคอพระเจรญ จงยงผลใหคนปาไดรจกการรกษาศลและสวดมนตเจรญเมตตาอยางสมาเสมอ คนปาเหลานนจงสามารถละเวนไดซงความพยาบาท เบยดเบยน ไมมเวรมกรรมตอกน ถอไดวาเปนผลานสงสทไดประโยชนหลายฝาย จตไมหวนไหวเพราะโลกธรรมเปนมงคลขอท 35 ในมงคลสตร (พระธรรมโกศาจารย : 159) ไดกลาววาจตไมหวนไหวและโลกธรรมจดเปนมงคลขอท 35 วา โลกธรรม 8 คอ ลาภ...เสอมลาภ ยศ...เสอมยศ นนทา...สรรเสรญ สข...ทกข โลกธรรมเหลานครอบงาไมเลอกหนา พระอรยะหรอปถชนกถกกระทบดวยกนทงนน แตพระอรยะทานไมหวนไหว สวนปถชนยอมหวนไหวบคคลผมปญญารเทาทนกจะไมปลอยใจไปตาม พระเจรญ พระเจรญเมอถกนนทาวารายวาทานไดไปหลงรกหญงสาวชอเชญศร จนถงขนปลกสรางบานเรอนหอใหหญงคนรกเพอจะแตงงานดวย แตในความเปนจรงแลวนางสาวเชญศรคนน คอ มารดาของพระเจรญเมออดตชาต และพระเจรญในอดตชาตนนไดเสยชวตโดยทยงไมไดทดแทนคณมารดาเลย เมอมาชาตนและมโอกาสไดพบมารดาในอดตชาต ซงกาลงมเรองทกขรอนใจและไดขอรองใหพระเจรญชวยเปนธระในการดแลการปลกสรางเรอนหอ เพราะนางไมมญาตพนองและ ไมมความรในการกอสราง ซงเรองราวเหลานไมมใครทราบนอกจากพระเจรญ และทานกไมไดบอกความจรงแกใคร ดวยเหนวา เวลาและความจรงจะเปนคาตอบใหทกคน ดงความวา

“สองเดอนผานไป การปลกสรางเรอนหอกเสรจเรยบรอย สมภารกบเณรตยไมตองเดนทางไปบานไผกองดนอก เรองเลวรายทงหลายจบสนลงเมอนายโทกบนางสาวเชญศรเดนทางมานมนตพระวดปามะมวงไปเจรญพระพทธมนตในงานมงคลสมรสของตน กระนนคนใจบาปหยาบชากยงอตสาหเอาไปพดอกวา ‘สมภารอกหก’ พระเจรญมไดหวนไหวกบถอยคากลาวรายของผใด ทานยงคงปฏบตหนาทของบรรพชตอยางดทสด โลกธรรมใด ๆ ไมวาจะเปนอฏฐารมณหรออนฏฐารมณก

125

ไมอาจครอบงายายจตของทานไดเพราะยดพทธพจน ดงปรากฏในมงคลสตรวา “ผฏฐสส โลกธมเมห จตต ยสส น กมปต - ถกโลกธรรมจตไมหวนไหว” (นารผล เลม 1. 2544 : 180-181).

พระเจรญยงไดใหแงคดแกญาตโยมวา คนจะดหรอชวไมไดอยทคาพดคน แตอยทตวบคคลนน ดงความวา

“อาตมาไมสนใจหรอกโยม ใครเขาจะวายงไงกชาง มวไปฟงคนอนกคงไมตองทาอะไรกน ดหรอชวกอยทตวเรา ถาเราดใครเขาจะวาชวยงไงมนกไมชวไปได หรอถาเราเปนคนชวใครเขาจะวาดยงไงมนกไมดไปได ใชวาจะดจะชวไปตามปากคนอนเมอไร” (นารผล เลม 2. 2544 : 483-484).

นอกจากนพระเจรญยงไดนาโอวาทของทานเจาคณนรรตน ซงมเนอความเกยวกบมงคล ขอท 35 ใหเปนขอคดคตธรรมแกญาตโยม ดงความวา

“คนเราเมอมลาภกมเสอมลาภ เมอมยศกมเสอมยศ เมอมสขกมทกข เมอมสรรเสรญกมนนทา เปนของคกนมาเชนน จะไปถออะไรกบปากมนษย ถงจะดแสนดมนกต ถงจะชวแสนชวมนกชม นบประสาอะไร พระพทธเจาผประเสรฐเลศยงกวามนษยและเทวดายงมคนนนทาตเตยน ปถชนอยางเราจะรอดพนจากโลกธรรมดงกลาวแลวไมได ตองคดเสยวาเขาจะตกชาง ชมกชาง เราไมไดทาอะไรใหเขาเดอดเนอรอนใจ กอนทเราจะทาอะไร เราคดแลววาไมเดอดรอนแกตวเองแลคนอน เราจงทา เขาจะนนทาวารายอยางไรกชางเขา บญเราทากรรมเราไมสราง พยายามสงบกาย สงบวาจา สงบใจ จะตองไปกงวลกลวใครตเตยนทาไม ไมเหนมประโยชน เปลองความคดเปลา ๆ” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 241-245).

จากขอความดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา การไมหวนไหวเพราะโลกธรรม อนไดแก ลาภ เสอมลาภ ยศ เสอมยศ นนทา สรรเสรญ สข ทกข ไดนน ยอมนามาซงความสงบทงกาย วาจา และใจ ไมเปนผหวนไหวหรอปลอยใจใหถกครอบงาจนเกดทกขได ดวยเหตดงน หากบคคลใดมจตอนมนคงไมหวนไหวเพราะโลกธรรมได บคคลนนกจะพบความสขจะเปนคนดไดจากการประพฤตปฏบตชอบของตน หาใชเพราะคาพดของผอนไม 3.13 สงคหวตถ 4 พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรมโดยพระธรรมปฎก (2546 : 186) ไดอธบาย พทธธรรม “สงคหวตถ 4” วา เปนธรรมเครองยดเหนยว คอ ยดเหนยวใจบคคล และประสานหมชน

126

ไวในสามคคหรอหลกการสงเคราะห ประกอบดวย ทาน คอ การให ปยวจา คอ วาจาเปนทรก อตถจรยา คอ การประพฤตประโยชน และ สมานตตตา คอ ความมตนเสมอ สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอหลกธรรมในการอยรวมกนเพอกอใหเกดความสามคค คอ “สงคหวตถ 4” มลกษณะสอดคลองกบพทธธรรมคาสอนของพระพทธองค โดยสทสสาไดชแนะการปฏบตตอกนในสงคมโดยยดหลกสงเคราะห 4 ขอ คอ เปนผชวยเหลอแบงปนทงการรจกใชวาจาเพอใหเกดความรกสามครสมานสามคค การทาคณประโยชนแกสงคมและปฏบตตนใหเกดประโยชนแกบคคลทกชนชน สทสสาไดสอหลกธรรมดงกลาวผานตวละครพระเจรญครบทง 4 ขอ โดยตวละครประพฤตเปนแบบอยางของการสงเคราะหกนในสงคมแกลกวดและอบรมญาตโยมทมาทาบญปฏบตธรรมในวดใหเขาใจหลกการสงเคราะหกนในสงคม ขอ 1 ทาน พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรม โดยพระธรรมปฎก (2546 : 186) ไดอธบายหลกธรรมขอทานวา “เปนการให คอ เออเฟอเผอแผ เสยสละ แบงปน ชวยเหลอกนดวยสงของ ตลอดถงใหความรและแนะนาสงสอน” สทสสา ออนคอม ไดสะทอนใหเหนถงการชวยเหลอกนในสงคม ทงดานวตถสงของ การศกษา ความร และการชแนวทางการปฏบตดประพฤตชอบใหแกผทดาเนนชวตผดพลาด ซงนบเปนการใหทานอยางหนง หลกธรรมและขอประพฤตตาง ๆ ทกลาวมา สทสสาไดสอผานพฤตกรรมตวละครพระเจรญ ดงน พระเจรญเปนตวละครทมความเออเฟอเผอแผ ชอบชวยเหลอสงคม และผลาบากยากไร ดงเชน เมอพระเจรญไดยายมาเปนเจาอาวาสวดปามะมวงนนพบวา ชาวบานทอาศยอยรายรอบวดมฐานะยากจน เดก ๆ ทเปนลกหลานของญาตโยมแถวนน เมอเรยนจบชนประถมปท 4 แลว กไมมโอกาสไดเรยนตอ ทงนเพราะพอแมผปกครองไมมเงนสงเสย พระเจรญจงคดอยากจะชวยเหลอใหพวกเขาไดมอาชพเลยงตวเองได ดงนน พระเจรญจงใชสถานทวดเปนโรงเรยนฝกอาชพ เปดสอนวชาชางใหแกเดกหญงชาย ดงความวา

“วนหนง พวกลกศษยทเปนอาจารยโรงเรยนอาชวศกษาไดมากราบเยยม เจาอาวาสวดปามะมวงจงถอโอกาสปรกษาเรองนกบพวกเขา “อาตมาคดมานาน อยากจะใหลกหลานชาวบานแถวนเขามอาชพเลยงตวเองไดนอกเหนอจากการทานา แตกนกไมออกวาจะใหเขาทาอะไร” “อยางนดไหมครบหลวงพอ ตอนนเขากาลงนยมเรยนตดผม ตดเสอผา หลวงพอกเปดสอนในวดเลย พวกผมจะมาชวยสอนให” อาจารยคนหนงเสนอ “แหม! ดจรง อาตมาขออนโมทนา อาจารยจะไดบญไดกศลมากทเดยว ถาเชนนนขอความกรณาเรยน ผอ. ใหดาเนนการดวย” สมภารกลาวอยางยนด

127

เดอนตอมา วดปามะมวงกกลายเปนโรงเรยนฝกอาชพเคลอนท มสอนตดผม ตดเสอ มนกเรยนรนสาวมาเรยนประมาณ 20 คน เดกหนมมาเรยนตดผมชาย 7 คน แผนกตดผมใชเวลาเรยน 3 เดอน แผนกเสอผาใชเวลาเรยน 6 เดอน เมอจบรนหนงกรบรนสองรนสามตอไปเรอย ๆ ครนเรยนจบแลว สมภารยงชวยหางานใหทา กลาวคอ เมอมญาตโยมมาจากกรงเทพฯ ทานกจะฝากฝงลกศษยใหไปทางานดวย” (นารผล เลม 1. 2545 : 238-240).

จากพฤตกรรมของพระเจรญขางตนสะทอนใหเหนวา การใหทานดวยการชวยเหลอใหการศกษาความรนบเปนการใหทานอยางหนงนอกเหนอจากการแบงปนสงของ ซงกอใหเกดประโยชนตอตนเองและสงคมเปนอยางมาก กลาวคอ ประโยชนตอตนเองทาใหมอาชพหาเลยงตนเอง และครอบครวไมใหลาบากเดอดรอน มวถชวตดขนอนจะสงผลดตอสงคมคอลดปญหาการวางงาน และเมอครงทพระเจรญไปประชมทประเทศศรลงกา ทานยงไดมอบเงนเพอเปนทน การศกษาแกพระสงฆไทยทศกษาอยทศรลงกา ดงความวา

“..เมอเขาไปรอในหองพกรบรองพเศษ ทานพระครไดบรจาคปจจยใหพระมคคเทศกจานวนหาหมนบาท เพอเปนทนการศกษาของพระภกษชาวไทยทไปศกษาในประเทศศรลงกา...” (นารผล เลม 2. 2544 : 642-645).

นอกจากการใหความชวยเหลอดานอาชพแกชาวบานและทนการศกษาแกพระภกษไทยแลว พระเจรญยงแบงปนอาหารใหแกชาวบานผเดอดรอนทมาขอบรจาค ดงความวา

“อาตมาเพยงแตทาหนาทของพระแท พระแทจะตองเปนผใหดวย มใชแตจะรบจากโยมฝายเดยว อยางอาตมานใหทงอามสทานและธรรมทาน อามสทานกคอการใหสงของ ญาตโยมทอดอยากไมมขาวหงกน มาขอขาวสารทวด อาตมากปนใหไป พรก หอม กระเทยมกใหไมเคยหวง สวนธรรมทานคอการใหความร แนะนาสงสอน อยางเชน สอนกรรมฐานใหญาตโยมนจดเปนธรรมทาน อามสทานชวยคาจนชวต ทาใหเขามทพงทอาศย แตธรรมทานชวยใหเขารจกพงตนเองไดตอไป ทานสองอยางนธรรมทานเปนเลศ” (นารผล เลม 2. 2545 : 483-484).

จากขอความดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา การใหทานคอการสงเคราะหชวยเหลอแกผขดสนตามกาลงความสามารถของตนทงกาลงกายและกาลงทรพย การใหธรรมเปนทานแกผมกาลงเผชญปญหาความทกขรอนใจหรอกาลงเดนหลงทางไปสการประพฤตชว เปนการใหทานทประเสรฐสด

128

เพราะนนคอการไดชวยชวตบคคลใหกาวพนจากความชวใหพบกบแสงสวางคอธรรมะ ซงจะนาพาชวตตวเดนไปสเสนทางแหงกรรมด พระเจรญใหความชวยเหลอผทกขรอนใจใหหนมาสนใจธรรมะจนบรรลเปาหมายดวยอานสงสของการใหทาน ดงคากลาวของพระพทธองคทรงกลาวถงอานภาพยงใหญของการใหทาน ซงสทสสาไดนามากลาวไวในนวนยายวา “...การใหเปนเครองฝกคนทยงฝกไมได การใหยงสงประสงคทงปวงใหสาเรจได...” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 229-230). ญาตโยมไดหนมาสนใจปฏบตกรรมฐานเพมมากขน ซงพระเจรญกพลอยยนดและเตมใจทจะเปนครสอนการปฏบตวปสสนากรรมฐาน โดยใชสถานทภายในวดเปนสานกวปสสนากรรมฐาน ดงความวา

“ดวยจตทเปยมดวยเมตตา ปรารถนาจะใหเพอนรวมเกด แก เจบ ตาย ไดเขาสภาวะอนประเสรฐบรสทธนนบาง ทานจงทาวดใหเปนสานกวปสสนากรรมฐาน ฝก อบรมพระเณรในวดใหรวธปฏบต เชน การเดนจงกรม การนงสมาธ ตลอดจนการะกาหนดรในทกอรยาบถ ไมวาจะเปนยน เดน นง นอน กน ดม ถายอจจาระ ปสสาวะ เปนตน วดปามะมวงกลายเปนสถานทดบรอนผอนทกขของชนเปนอนมาก เพราะเปนทสปปายะคอความสะดวก 4 ประการ ไดแก เสนาสนสปปายะ-มทพกอาศยสะดวก อาหารสปปายะ-มอาหารการบรโภคสะดวก ปคคลสปปายะ-มบคคลทเกยวของทาใหสบายใจ และธรรมสปปายะ-มหลกปฏบตทถกตองและเหมาะแกจรตของผปฏบตธรรม ความสะดวก 4 ประการน มอยพรอมมลในวดปามะมวงททานพระครเจรญเปนเจาอาวาส” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 25-28).

จากพฤตกรรมดงกลาวของพระเจรญไดสะทอนใหเหนวา การใหทานไมจาเปนตองเปนสงของเงนทองเสมอไป การใหความร ใหคาแนะนา หรอการชวยเหลอกนกเปนการใหทานอยางหนง และการใหทไดกศลผลบญทสดคอการใหธรรมะ อนเปนการชวยชวตบคคลทเปนมจฉาทฏฐ เปลยนจากความเหนผดเปนชอบ เพอจะไดดาเนนชวตตามแนวทางทถกตอง ขอ 2 ปยวาจา หรอ เปยยวชชะ พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรมโดยพระธรรมปฎก (2546 : 186) ไดอธบายหลกธรรมขอปยวาจาวา “วาจาเปนทรก วาจาดดดมนาใจ หรอวาจาซาบซงใจ คอ กลาวคาสภาพไพเราะออนหวาน สมานสามคคใหเกดไมตรและความรกใครนบถอ ตลอดถงคาแสดงประโยชนประกอบดวยเหตผลเปนหลกฐานจงใจใหนยมยนด” สทสสา ออนคอม ไดชใหเหนความสาคญของการใชวาจาใหถกตองเหมาะสมกบกาลเทศะ และบคคล อนจะกอใหเกดประโยชนแกตน บคคล และสงคม

129

พระเจรญไดใชสงคหวตถ 4 ขอ ปยวาจา กลาวขอรองวญญาณหญงสาวทองแกใหเลกกอกรรมทาเขญดวยการเบยดเบยนชวตผอน เปนการสรางเวรกรรมใหแกตนเอง ดงความวา

“โยม อาตมาขอคยดวยสกหนอยเปนไร... สามศพขางหนานนกฝมอโยมใชไหม… ...คนทโยมทาเขาตายนนเขาไปสรางความแคนใหโยมหรอเปลา มนคนละคนกนใชไหม หรอวาโยมจาไดวาคนทไมใหโยมขนรถนะเปนใคร… ..แลวโยมเทยวไปทารายเขาอยางนนมนกไมถกตอง รไหมวาโยมกาลงสรางเวรสรางกรรม แลวตวโยมเองนนแหละจะตองมารบเวรรบกรรมในภายหลง หยดเสยเถด อาตมาขอบณฑบาต นะโยมนะ” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 282-283).

จากคากลาวขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลผใชวาจาทสภาพออนโยนเปยมดวยความเมตตา ยอมกอใหเกดความรกความศรทธา ซงจะนาพาความสงบสขมาสสงคม และยงสามารถโนม-นาวใจผกระทาผด ใหหนมาประกอบแตกรรมด และเปนการใชวาจาออนหวานสามารถระงบความอาฆาตพยาบาท ดงคากลาวของพระพทธองควา “...ผใหกเบกบานขนมาดวยการให ฝายผรบกนอมรบลงมาดวยปยวาจา..นแหละการระงบความโกรธวธสดทาย” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 230) จะเหนไดวา พระเจรญเปนพระทมหลกจตวทยาในการใชคาพดโนมนาวใจคนใหหนมาประพฤตปฏบตดในการดาเนนชวตหรอการประพฤตปฏบตธรรมเพอขออโหสกรรมแกเจากรรมนายเวร ดงเชนเมอครงทชายหนมทมจตใจเปนหญง 5 คน มาชวยจดดอกไมในงานทอดกฐนทวดปามะมวง พระเจรญเหนวา เศษกรรมทตดมากบชายหนม 5 คนน เปนกรรมทพอจะแกไขได ทานจงพยายามพดโนมนาวใจใหพวกเขายอมบวช ดวยเรมจากคาชม ดงความวา

“ยงไงจะพอหนม หนาตาสะสวยกนทกคนเลย อาตมาขอชมเชยฝมอการจดดอกไม ชนหนงจรง ๆ ยงไมเคยเหนใครจดไดสวยเทานมากอน” ทานชมจากใจจรง ตองชมกอนแลวคอยตทหลง “อย. ขอบคณฮะ” หนมหนงประนมมอไหวพลางกลาวขอบคณ บดดลนน ภกษวยสามสบเศษจงดาเนนการตามแผน “แตอาตมาดหนาโยมแลว เหนวากาลงมเคราะห” “เคราะหดหรอเคราะหรายฮะ” หนมคนเดมถามเสยงออนเสยงหวาน พระเจรญจงตอบวา

130

“เคราะหราย เคราะหรายทสด” ในความคดของทานผทเกดมาเปนชาย แลวมอนจะตองกลายเปนหญงนนเคราะหรายทสด ไดยนวาพวกตนกาลงเคราะหราย หาหนมกใจเสย คนนงหลงสดจงถามขนวา “แลวจะสะเดาะเคราะหไดหรอเปลาฮะ หลวงพชวยสะเดาะเคราะหใหพวกหนไดไหมฮะ” “ได แตมวธเดยวทจะสะเดาะเคราะหได คอตองบวชทวดน” ทานรวาหากไปบวชวดทไมมการสอนวปสสนากรรมฐาน พวกเขากจะไมสามารถ ‘แกกรรม’ ได นนคอ พวกเขาตองปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเจรญสตปฏฐาน 4 อยางเครงครด จงจะสามารถตดเศษกรรมฝายอกศลทตามตดมาแตชาตปางกอนออกไปได (นารผล เลม 1. 2545 : 126-127).

สทสสา ออนคอม สะทอนใหเหนวาหากบคคลรจกการใชคาพดใหเหมาะกบบคคลเหมาะกบเวลาและโอกาส กลาวคอ เปนคนมวาทศลปในการเจรจานนยอมใหคณทงแกตนเอง คอ เปนทรกใครเอนดของผพบปะสนทนา ทงใหประโยชนแกสงคมคอ เกดการสมครสมานสามคค อนจะนาความสงบสขมาสสงคมนนดวยปยวาจา ขอ 3 อตถจรยา พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรมโดยพระธรรมปฎก (2546 : 186) ไดอธบายหลกธรรมขออตถจรยาวา “การประพฤตประโยชนคอขวนขวายชวยเหลอกจการ บาเพญสาธารณ- ประโยชน ตลอดถงชวยแกไขปรบปรงสงเสรมในทางจรยธรรม” สทสสา ออนคอม ไดแสดงใหเหนถงการอยรวมกนแบบถอยทถอยอาศยกน ซงในวถการดารงชวตของสงคมไทยนบแตอดตมาจวบจนปจจบน ใหความสาคญกบการชวยเหลอซงกนและกน การบาเพญประโยชนตอบคคลและสงคม โดยสอผานพฤตกรรมตวละครพระเจรญทอทศตนใหเกดประโยชนตอสงคม พระเจรญเปนตวละครทสะทอนใหเหนถงการบาเพญประโยชนตอสงคม โดยไมยดตดกบตาแหนงวาตนเปนสมภาร ดงเชนเมอครงทพระเจรญไปพบหลมฝงศพของนกโทษประหาร จงไดเกณฑพระลกวดชวยกนขดศพขนมาฌาปนกจ และตวทานเองกลงมอชวยขดดวยเชนกน ดงความวา

“…ทานจกตองสงเคราะหศพในบอนนดวยการขดขนมาฌาปนกจใหเปนทเรยบรอย พวกเขาจะไดไปผดไปเกด... ตกกลางคน การขดศพกเรมขน เจาอาวาสวดปามะมวงใครครวญดแลวเหนวาควรจะขดขนมาใหหมดในคนเดยว เพราะความลบไมมในโลก เกดพระเณรรปใดเผลอไปพดใหชาวบานร เรองกจะยง ดงนน จงบอกลกวดวาจะตองทาใหแลวเสรจในคนน และทานเองกลงมอชวยขดดวย มใชแตจะคอยสงการเทานน พระเณรเหนสมภารทาอยางขะมกเขมนเชนนนกชวยอยางตงอกตงใจ และแลวการขดศพกไปเสรจเอาเมอเวลาสองยาม จานวนศพทขดไดประมาณ 20 ศพ ซงรวมอยในบอเดยวกนทงหมด ...ประเดยวตดไมไผมาทาเปนแครหามไปทเมรแลวบอกชาวบานมาชวยกนเผา จะไดทาบญอทศ

131

สวนกศลไปใหพวกเขา นมนตทงพระทงเณรมาชวยมาตกาบงสกลดวย นมนตทกรปเลย” ทานบอกพระเณร เวลาหาโมงเยนของวนรงขน พวกชาวบานกมารวมงานฌาปนกจศพนกโทษทเจาอาวาสและพระเณรวดปามะมวงชวยกนขดขนมาจากบอใกลตนมะขามหลงวด” (นารผล เลม 1. 2545 : 224-225).

นอกจากการอทศตนบาเพญประโยชนเพอสวนรวมแลว พระเจรญยงเปนพระนกพฒนา ซงทานไดพฒนาทงวดและคนไปพรอม ๆ กน ดงความวา

“…อาตมากาลงพฒนาวด ตองพฒนาทงวตถและจตใจไปพรอม ๆ กน วดทรดโทรมมากหากไมซอมแซมกจะไมมททจะใหพระสงฆองคเจาปฏบตศาสนกจ และใหญาตโยมปฏบตธรรม ตอนนมคนมาเขากรรมฐานกนมาก อาตมากตองตอนรบขบส เพราะเราเปนเจาของบาน อาหารการกนไมมกตองหา ไมมากตองซอ” (นารผล เลม 1. 2545 : 371).

จากตวอยางขางตนสะทอนใหเหนวา บคคลทมคณคาคอบคคลทขวนขวายชวยเหลอผอนประพฤตตนใหเกดประโยชนสงสดแกสงคมทตนอย โดยไมเหนแกความเหนอยยากลาบากกาย ดงเชนพระเจรญทเปนแบบอยางทดของการอยรวมกนในสงคม เหนคณคาของเวลา มงทจะพฒนาสงคมใหมความเจรญกาวหนา หากคนในสงคมรวมมอรวมใจกนแกไขปญหาโดยยดประโยชนสวนรวมเปนทตง สงคมกจะเจรญและสงบสข พระเจรญยงไดปรบปรงสงเสรมในดานจรยธรรมใหชาวบานมความเขาใจในการจดงานบญในวดอยางถกตองเหมาะสม ดงความวา

“กอนหนาททานพระครจะมาอยวดปามะมวง ทวดเคยมงานมหรสพทกป ในงานกจะมภาพยนตร ลเก ลาตด และการละเลนตาง ๆ ตามความนยมของทองถน แตหลงจากททานมารกษาการเจาอาวาสกมไดอนญาตใหมการแสดงมหรสพในวดอก... ...งานฉลองพระอโบสถจดขนสามวนสามคน มการทาบญตกบาตร ฟงเทศน และเจรญวปสสนากรรมฐาน” (นารผล เลม 1. 2545 : 281).

พระเจรญมกจะเชญชวนใหชาวบานและคนใกลชดไดเหนความสาคญของการปฏบตกรรมฐาน ดวยเหนวาเปนเสนทางทเกดประโยชนสงสดแกผปฏบต และเปนการดาเนนชวตดวยความไมประมาท ดงความวา

132

“...เองกเหมอนกนจก อยาคดวาสงทขาแนะนาเองเปนเรองไรสาระ นแหละคอประโยชนสงสดของชวตเชยวนา ถาอยากใหชวตรมเยนเปนสขกหาโอกาสมาเขากรรมฐานใหได …ทขาใหมาอยวดเจดวนกเพอมาเอาหลกการและวธการเพอนาไปปฏบตในชวตประจาวนได ...กาลงทาอะไรอยกใหกาหนดไปตามจรง จะไถนา จะดานา หวานขาว กตงสตกาหนดใหรตวทวพรอมอยตลอดเวลา นกถอวาเปนการปฏบตแลว มนยากเยนอะไรละ เองไมตองคดไกลไปถงขนมรรคผลนพพานหรอก เอาแคใหเปนสขรมเยนในชวตนกพอ เวลาตายจะไดมสตไมหลงตาย คนท ไมเคยฝกสต ขาเหนหลงตายทกราย” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 131-132).

จากพฤตกรรมดงกลาวสะทอนใหเหนวา พระเจรญเขาใจหลกในการอยรวมกนในสงคมวา เราตองรจกสงเคราะหชวยเหลอกน บาเพญตนใหเปนประโยชนตอสวนรวมและรจกทจะพฒนาสงคมทตนอยอาศยใหมความเจรญรงเรอง ขณะเดยวกนพระครเจรญไดพฒนาจตใจของชาวบานดวยการแนะนาใหปฏบตกรรมฐานเพอพฒนาจตใจคนในสงคมนนควบคไปดวยเพอความสข เพราะเมอคนมศลธรรมประจาใจ รผดชอบชวด และไมตงอยในความประมาทแลว สงคมกจะสงบสขรมเยน ไมวนวาย ขอ 4 สมานตตตา พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรมโดยพระธรรมปฎก (2546 : 186) ไดอธบายหลกธรรมขอสมานตตตาวา “ความมตนเสมอ คอ ทาตนเสมอตนเสมอปลาย ปฏบตสมาเสมอกนในชนทงหลาย และเสมอในสขทกข โดยรวมรบร รวมแกไข ตลอดถงวางตนเหมาะแกฐานะ ภาวะ บคคล เหตการณและสงแวดลอม ถกตองตามธรรมในแตละกรณ” สทสสา ออนคอม ไดแสดงใหเหนวา บคคลทปฏบตตว วางตนไดอยางเหมาะสม บคคลนนปรบตวเขาไดกบทกชนชน ทกสถานการณ รวมทกขรวมสขโดยไมเลอกปฏบตยอมเปนทรกและสามารถโนมนาวใหบคคลในสงคมใหความรวมมอรวมใจแกไข การปฏบตภารกจของพระเจรญในดานการใหความชวยเหลอญาตโยมททกขรอนใจ พระเจรญจะวางตวอยางเหมาะสมและปฏบตตอญาตโยมทกคนดวยความทดเทยมกน โดยไมเลอกชนวรรณะ ดงความวา

“...ผมละสงสารทานจงเลย ทตองสงเคราะหคนทกประเภทโดยไมเลอกชนวรรณะ ตงแตเกดมากยงไมเคยเหนใครมชวตลาบากลาบนเหมอนทาน ในโลกนจะมอกสกกคนทเปนอยางทาน...” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 126).

133

พระเจรญยงกาชบลกวดเสมอวาใหปฏบตตอคนทกคนดวยความเสมอภาคกน ดงความวา

“...ทานพระครกาชบนกกาชบหนาวา ใหจดลาดบอยางเทยงธรรม ไมวาใครจะใหญโตมาจากไหน ยากดมจนอยางไรกตองเรยงตามลาดบกอนหลงทงสน” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 255).

ผปฏบตธรรมตางกประทบใจในการตอนรบและอธยาศยไมตรของพระเจรญทมใหกบทกคน ดงความวา

“...มคนมาเขากรรมฐานแทบไมเวนแตละวน บางครงกมากนเปนคณะคราวละรอยสองรอย ทานพระครกตอนรบขบสอยางด ทงเรองทพกและอาหาร เทาทจะสามารถอานวยความสะดวกใหได ผทมาวดตางพากนประทบใจในอธยาศยไมตรของทาน ไมมใครทมาวดนแลวจะไมอยากมาอก” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 34-35).

จากทกลาวมาขางตนสะทอนใหเหนวา การจะอยรวมกนในสงคมไดอยางมความสขจะตองประกอบดวยความมนาใจแบงปน เออเฟอเผอแผตอกน รจกใหอภย มวาจาเปนทนารกใครนบถอ บาเพญตนใหเกดประโยชนตอสงคม และวางตนใหเหมาะสมกบทกชนชน ทกเพศ ทกวย เมอคนในสงคมมหลกพทธธรรมในขอสงคหวตถ 4 โลกนกจะมความสนตสข 3.14 พรหมวหาร 4 พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรมโดยพระธรรมปฎก (2546 : 161) ไดอธบายความหมายของ “พรหมวหาร 4” วา “เปนธรรมประจาใจอนประเสรฐ ธรรมประจาใจของทานผมคณความดยงใหญ หลกความประพฤตทประเสรฐบรสทธ ธรรมทตองมไวเปนหลกและกากบความประพฤต จงจะชอวาดาเนนชวตหมดจด และประพฤตตนตอมนษยสตวทงหลายโดยชอบ” สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอ “พรหมวหาร 4” สอผานพฤตกรรมตวละครพระเจรญดวยตองการชใหเหนวา หากบคคลรจกนาหลกธรรม “พรหมวหาร 4” มาประยกตใชในการดารงชวตจะทาใหตนพบแตความสข อนเนองมาจากอารมณและความรสกทไมมกเลสเขามาเกยวของ การนาเสนอหลกธรรม “พรหมวหาร 4” ของสทสสา มความสอดคลองกบหลกธรรมคาสอนของ พระ-พทธองค สทสสา สอหลกธรรมดงกลาวผานตวละครพระเจรญ ครบทง 4 ขอ ขอท 1 เมตตา พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรมโดยพระธรรมปฏก (2546 : 161) ไดอธบายความหมายพรหมวหาร 4 ขอท 1 เมตตา วา “ความรก ปรารถนาดอยากใหเขามความสข มจตอนแผไมตร และคดทาประโยชนแกมนษย สตว ทวหนา”

134

สทสสา ไดสะทอนใหเหนความเมตตา ความรกทไมหวงผลตอบแทนใด ๆ อนจะนาความสขมาใหแกบคคลนน ดงทปรากฏในตวละครพระเจรญ พระเจรญไดแสดงความเมตตาตอพระชนวนซงเปนพระบวชใหม และพระเจรญไมทราบวาพระรปนเปนโรคเรอน ซงคนเปนโรคเรอนจะบวชไมไดเพราะผดพระวนย เมอบวชไดไมนานอาการโรคเรอนกปรากฏบรรดา พระลกวดตางพากนรงเกยจเพราะกลวจะตดโรคเรอนจากพระชนวน พระเจรญไดแกปญหาดวยการรบหายารกษาพระชนวน เพอใหหายจากโรคดงกลาวโดยทตวทานไมไดรงเกยจแตอยางใด มงหวงอยางเดยววาลกศษยของทานจะตองหายจากโรคเรอน โดยเรวทสดเพอจะไดอยใตรมกาสาวพสตรตอไป ดงความวา

“บวชไดไมถงเดอน อาการโรคหหนาตาเลอปรากฏตามเนอตวของพระชนวน บรรดาภกษวดปามะมวงตางพากนรงเกยจทาน... สาหรบทานพระครนอกจากจะไมรงเกยจแลว ยงเมตตาพระใหมดวยการตมยาสมนไพรใหทานฉนอยางสมาเสมอ ทงมนใจวาลกศษยจะตองหายจากโรคเรอน” (นารผล เลม 1. 2544 : 412-413).

และเมอพระลกวดเหนความเมตตาของพระเจรญทมตอพระชนวนกอดทจะปลมใจไมได ดงบทสนทนาวา

“ผมรสกซาบซงในความเมตตาของหลวงพอทมตอพระชนวน ขนาดไมไดเปนญาตและไมเคยรจกมกคนกนมากอน หลวงพอกยงเมตตาตอทาน ในโลกนจะม สกกคนทเปนอยางหลวงพอ” พดจากใจจรง (นารผล เลม 1. 2544 : 413).

จากตวอยางดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา ความรกความเมตตาทปราศจากกเลสตณหาเคลอบแฝงเปนความเมตตาทปรารถนาใหผอนพนจากความทกข โดยไมหวงผลตอบแทนใด ๆ ดงเชนพระเจรญทปรารถนาจะชวยพระลกวดใหหายจากโรคเรอน ซงเปนทนารงเกยจของผพบเหน จงพยายามชวยเหลอดแลรกษาใหหายจากโรคเรอน นอกจากการแสดงความเมตตาตอบรรดาลกศษยและญาตโยมแลว พระเจรญยงสอนใหญาตโยมรจกการนาหลกเมตตามาประยกตใชในการดาเนนชวต กลาวคอ การนาความเมตตามาระงบความโกรธซงมแตโทษ และยงกลาวถงอานสงสของเมตตาไว 11 ประการ ดงความวา

“ความโกรธมโทษ กอผลรายมากมายฉนใด เมตตากมคณกอใหเกดผลดมากฉนนน เมอเปนเชนนกควรจะระงบความโกรธเสย แลวตงจตเมตตาขนมาแทน ใหเมตตานนแหละชวยกาจด

135

และปองกนความโกรธไปในตว ผมเมตตายอมสามารถเอาชนะในคนอนซงเปนชยชนะทเดดขาด ไมกลบแพ ผตงอยในเมตตาชอวาทาประโยชนทงแกตนเองและผอน พระพทธองคทรงแสดงอานสงสของเมตตาไว 11 ประการ คอ หลบเปนสข ตนเปนสข ไมฝนราย เปนทรกของมนษยทงหลาย เปนทรกของอนมนษยทงหลาย เทวดารกษา ไฟ พษ หรอศตราไมกลากราย จตเปนสมาธเรว ผวหนาผองใส ไมหลงตาย และประการสดทายคอ เมอยงไมบรรลธรรมเบองสง กจะไดไปเกดในพรหมโลกเปนอยางตา” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 229-230).

จากขอความดงกลาวสะทอนใหเหนวา ความเมตตานนมแตคณและเกดประโยชนตอตนเองและสงคม กลาวคอ บคคลทมความเมตตายอมมแตความสข เพราะความรกความปรารถนาดทมใหแกบคคลรอบขางดวยความจรงใจโดยไมไดคาดหวงวาจะตองไดรบสงใดตอบแทน ผทประพฤตไดเชนนยอมเปนทรกและปราศจากศตร ดงนน เราจงควรนาความเมตามาเปนเครองมอในการระงบความโกรธ ความอาฆาตพยาบาท เพราะความโกรธนนเปรยบเหมอนกบไฟทเผาบคคลนนใหมแตความรอน และทกขทรมาน หากบคคลเอาชนะความโกรธไดกจะพบแตความสข และหลดพนจากความทกขนน ๆ ความเมตตาของพระเจรญยงมเผอแผไปถงพวกสมภเวสทคอยสวนบญจากผมจตเมตตาอทศสวนบญกศลมาให ดงความวา

“เอาละนะเลกพดกนแลวนะ ทนฉนจะนงหลบตาละ” แลวทานกหยดพดเพราะตองการจะแผเมตตาใหพวกสมภเวสทคอยสวนบญอยขางถนนทางเหมอนจะรลวงหนาวาทานจะมา (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 92).

พระเจรญยงเมตตาชวยเหลอวญญาณหญงสาวทองแกทอาฆาตพยาบาทคอยทารายผขบขรถยนตผานไปมา ใหพนจากภพภมทเปนอย ดวยการแผเมตตาจตใหวญญาณรผดชอบชวด และจะไดไมสรางเวรกรรมตอไปอก ดงทปรากฏในบทสนทนาวา

“โยมเทยวไปทารายเขาอยางนนมนกไมถกตอง รไหมวาโยมกาลงสรางเวรสรางกรรม แลวตวโยมเองนนแหละจะตองมารบเวรรบกรรมในภายหลง หยดเสยเถด อาตมาขอบณฑบาต นะโยมนะ” ทานขอรองขณะเดยวกนกแผเมตตาใหหลอนดวย เมอไดรบกระแสเมตตาททานแผมาให วญญาณอาฆาตดวงนนกรสานกในบาปบญคณโทษ หลอนกราบทานพระครแลวพดวา “ฉนหยดแลวจะหลวงพอ หยดแลว นบแตวนนตอไป ฉนจะเลกกอกรรมทาเขญ” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 282-283).

136

อาจกลาวไดวาพรหมวหาร 4 ขอเมตตานน หากบคคลใดมความรกความเมตตาปรารถนาดตอเพอนรวมโลก โดยไมหวงผลตอบแทนใด ๆ นนคอความปรารถนาดทไมมกเลสเขามาเจอปน ผใหยอมเปนสขเพราะไมหวงผล ผรบกสขใจทไดรบความเมตตานน ดงเชนกรณพระชนวนทไดรบความรกความเมตตาจากพระเจรญซงไมเคยรงเกยจพระชนวนแตอยางใด ขอท 2 กรณา พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรมโดยพระธรรมปฏก (2546 : 161) ไดอธบายความหมายพรหมวหาร 4 ขอท 2 กรณา วา “ความสงสาร คดชวยใหพนทกข ใฝใจในอนจะปลดเปลองบาบดความทกขยากเดอดรอนของปวงสตว” สทสสา ไดชใหเหนถงความกรณา ความสงสารทมงจะสงเคราะหชวยเหลอคนและสตวใหพนจากทกขทมอย สงคมใดทมความกรณาตอกนเชนนยอมมแตความรกความอบอนใจ ดงทปรากฏในพฤตกรรมตวละครพระเจรญ เมอครงทพระเจรญไดออกธดงคและพบคนปาทกนเนอมนษยเปนอาหาร พระเจรญเกดความเมตตาสงสารอยากจะชวยใหคนปาเหลานนพนจากความทกขและบาปกรรมทตนไดกอ คอ การลาเนอมนษยมาเปนอาหาร เพราะจะทาใหไปเกดในนรก พระเจรญจงไดชวยเหลอดวยการใหคนปาเหลานนนอมนาพระธรรมคาสอนมาเปนเครองยดเหนยวจตใจ และดาเนนชวตโดยยดหลกศล 5 อกทงยงชวยชวตมนษยไมใหถกลาไปเปนอาหาร ทสาคญพวกเขาจะไดไมตองมาเกดใชกรรมเปนคนปาอก ดงความวา

“…ทานจงสอนพวกเขาดวยภาษามอบวกภาษาจต มใจความวา การทพวกเขาเกดมาเปนคนปาอยในดงพงไพร มไดพบกบความเจรญเฉกเชนมนษยทงหลายกนบวาโชครายพออยแลว หากพวกเขากระทาบาปโดยการกนเนอมนษย กจะทาใหเกดในททเลวยงไปกวา เชน ไปเกดในนรก ตองถกลงโทษทณฑอยางแสนสาหส อนเปนวบากกรรมชวทพวกเขากระทา...” (นารผล เลม 2. 2544 : 864).

จากพฤตกรรมของพระเจรญขางตนสะทอนใหเหนความเมตตาของบคคลพงมตอกนในสงคม เมอเหนผทโชครายหรอผกระทาบาปกรรมดวยความไมรจงควรชวยเหลอใหบคคลเหลานน หลดพนจากบาปกรรมททา โดยใหความรความเขาใจในแนวทางดาเนนชวตทถกตองดงามเพอใหเกดประโยชนสขแกเขาเหลานน หากบคคลประพฤตไดเชนนคอชวยเหลอแนะนาแนวทางทดงามแกกน สงคมกจะนาอยเพราะความมนาใจและมความกรณาตอกน และเมอคนปากลบไปแลว พระเจรญจงคดวธทจะชวยเหลอพวกเขาใหพนจากความทกข ดงความวา

137

“…วนพรงน เมอพวกเขามาหา ทานกจะอนเคราะหโดยใหสมาทานศลและรบไตรสรณคมน อยางนอยกชวยพวกเขาใหมความเปนอยดขน สตว 10 ชนด ซงรวมมนษยดวยกจะไมถกลาไปเปนอาหาร และทสาคญคอ ชาตตอ ๆ ไป พวกเขาจะไมตองมาเกดเปนคนปาอก หากปฏบตตามสงททานสอน” (นารผล เลม 2. 2544 : 866).

จากขอความดงกลาวขางตน สทสสาไดชใหเหนวา การทบคคลเปยมดวยความกรณายอมปรารถนาทจะใหผอนพนจากความทกขทเปนอยในชาตน และปรารถนาทจะใหพบความสขอยในภพภมทดตอไป พระเจรญยงปรารถนาทจะใหคนปาเหลานนดารงชวตอยางมความสข ดวยการไมพยาบาทเบยดเบยนกน ทานจงสอนใหพวกเขารบศลและสวดมนตเพอกลอมเกลาจตใจใหเปนคนมเมตตาธรรมและดาเนนชวตในทางทถกตอง ดงความวา

“...ทานจงสอนใหพวกเขารบศลและสวดมนต บทสวดทสนทสดอยในคาถาท 8 ของกรณยเมตตสตร ซงทานใหสวดเพยงกงคาถา คอ ‘เมตตจ สพพโลกสม มานสมภาวเย อปรมาณ’ ซงแปลวา ‘บคคลพงเจรญเมตตาใหมในใจ ไมมประมาณไปในโลกทงสน’ เพราะเมอพวกเขาเจรญเมตตาเปนนตย กจะไมมเวรมกรรมตอกน และจะละเสยได ซงความพยาบาทเบยดเบยนกน แลวกจะมผลานสงสแผขยายไปยงสตวอนทอยในปาแหงนดวย” (นารผล เลม 2. 2544 : 874-275).

จากพฤตกรรมดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา ความกรณาของพระเจรญเปนความสงสารทมงสงเคราะหชวยเหลอคนและสตวใหพนจากความทกขทเปนอยใหเลกจองเวรตอกน ขอท 3 มทตา มทตา หมายถง “ความยนด ในเมอผอนอยดมสข มจตใจผองใสบนเทง กอปรดวยอาการแชมชนเบกบานอยเสมอตอสตวทงหลายผดารงในปกตสข พลอยยนดดวยเมอเขาไดดมสข เจรญงอกงามยงขนไป” (พระธรรมปฎก. 2546 : 161) สทสสา ออนคอม ไดชใหเหนถงความยนดกบผอน โดยไมมใจอจฉารษยาตอความสข ความสาเรจของบคคลอน ดงเชนพฤตกรรมตวละครพระเจรญ หลงจากทพระเจรญไดพบคนปา และอธบายหลกธรรมคาสอนเพอใหคนปาเขาใจ และจะไดนาไปปฏบตใหถกตองนน ทานทราบดวามเพยงหวหนาคนปาคนเดยวเทานนทฟงเขาใจ ทานกยนดทจะใหความรและคดวามนเปนสงทนายนดและคมคาทสดแลว ททานไดมโอกาสชวยเหลอคนปาใหพนจากความทกขทเปนอยน ดงความวา

138

“…ทานพระครอธบายยดยาวโดยใชภาษาจตบวกภาษามอ ทงท ‘ร’ วา ผฟงทงหมดนทจะเขาใจอยางแจมแจงมเพยงคนเดยว คอ คนทเปนหวหนาเทาน ทานกคดวาคมคาแลว คนทเปนหวหนานนยอมตองมสตปญญาและไหวพรบดกวาคนอน จงจะสามารถนาหมคณะไปสจดหมายได” (นารผล เลม 2. 2544 : 874).

และเมอครงอาจารยชตหายจากโรคราย ดวยความชวยเหลอจากพระเจรญ พระเจรญก พลอยยนดทไดเหนผอนมความสข ดงขอความวา

“…อาจารยชตขนไปกราบทานพระครสามครงอยางสานกในบญคณ เขาเลาเรองทเกดขนใหทานเจาของกฎฟง รสกปตจนนาใส ๆ คลอหนวยตาทงสอง อาตมาขออนโมทนา โยมหมดเวรหมดกรรมแลว กรรมเกาชดใชแลว กรรมใหมกอยางสรางอก... ถาจะสรางกขอใหเปนกรรมด...” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 269).

สทสสา ออนคอม ไดชใหเหนวา บคคลทมจตใจเปยมดวยเมตตายอมปรารถนาใหผอนมความสข หลดพนจากความทกขทเผชญอย และพลอยชนชมยนดกบความสขสาเรจของบคคลนน ๆ โดยไมมอารมณของความอจฉารษยาเคลอบแฝงอยเลย ขอท 4 อเบกขา อเบกขา หมายถง “ความวางใจเปนกลาง อนจะใหดารงอยในธรรมตามทพจารณาเหนดวยปญญา คอ มจตเรยบตรงเทยงธรรมดจตราชง ไมเอนเอยงดวยรกและชง พจารณาเหนความทสตวทงหลายกระทาแลวอนควรไดรบผลดหรอชว สมควรแกเหตอนตนประกอบพรอมจะวนจฉยและปฏบตไปตามธรรม รวมทงรจกวางเฉยสงบใจมองด (พระธรรมปฎก. 2546 : 161) สทสสา ออนคอม ไดชใหเหนวา หากบคคลเขาใจหลกความเปนจรงในสงตาง ๆ ทเกดขน ยอมทจะรบกบความเปลยนแปลงหรอความจรงได โดยไมเอาใจไปผกพนใหสขหรอทกขดงทปรากฏในตวละครพระเจรญ เมอคราวทพระเจรญไดออกธดงคและไดพบกบชางปาโขลงใหญทกาลงตกมนมงหนามายงทาน และเหยยบกลดพรอมเครองอฐบรขารเสยหายกระจดกระจาย สวนตวพระเจรญไดรบความชวยเหลอจากอาจารยของทานซงเปนพระในปา จงไมไดรบอนตรายใด ๆ พระเจรญเกดความสงสยวาเหตใดชางหนมโขลงนนจงไดกระทายายทานหนกหนาสาหสถงปานน ครนจดขาวของเขาทแลว ทานจงนงภาวนาเพอจะหาคาตอบใหได และทสดจงรวาชางโขลงนนในอดตชาตพวกมนเคยเปนทหารพมา เคยทาสงครามกบไทยหลายครงกระทงตายในสนามรบ และมาเกดเปนชางปา เมอทานรความจรงจงอโหสกรรมและแผเมตตาใหกบพวกมน โดยไมมจตคดรายพยาบาทกอเวรกบชางโขลงนน แมวาในอดตชาตทานจะเคยเกลยดพมากตาม ดงความวา

139

“ทราบดงนแลว ทานพระครจงแผเมตตาใหพวกมน แมในอดตชาตทานจะเคยเกลยดพมา แตเมอทานถอเพศบรรพชต และประพฤตปฏบตตามพระธรรมวนยจนกระทงเปนผบรสทธหลดพน จตของทานจงเปนอเบกขา ปราศจากความรกความชงใด ๆ มแตเมตตาปรารถนาใหสรรพสตวอยามเวรซงกนและกน อยาพยาบาทเบยดเบยนกน อยามความทกขกายทกขใจ มความสขกายสขใจรกษาตนใหพนจากทกขภยทงหลายทงปวง” (นารผล เลม 2. 2544 : 871).

จากตวอยางดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนวา หากบคคลมความเขาใจในเรองกฎแหงกรรมและความเปนไปตามหลกความจรงทเปนอยในธรรมชาต ยอมทจะรจกปลอยวางไมเอนเอยงหรอยดตดตอสงใด อนเนองมาจากจตทปราศจากกเลสตณหาใด ๆ ปลอยใหสงตาง ๆ ดาเนนไปตามกฎธรรมชาต ตามเหตและผลของมน นอกจากน เมอพระเจรญพจารณาเหนกฎแหงกรรมของญาตโยมผมาขอความชวยเหลอพระเจรญกจะใหคาแนะนาโดยเขาใจหลกความจรงของชวต ไมเอาจตใจผกกบปญหาหรอความทกขเหลานน ดงความวา

“กลบไปเถอะหน ไปแตงงานแตงการใหเปนเรองเปนราว พอแมจะไดไมอบอายขายหนา เอาเถอะ แกปญหาเฉพาะหนาไปกอน สวนอะไรมนจะเกดขนภายหลงกคอยวากนใหม... ในตอนนหลวงพอยงไมมความเหนอะไร แตถาตอไปในภายภาคหนาหากหนมปญหาอะไรจะปรกษากมาหาหลวงพอได... หนหมนรกษากายวาจาใจใหสะอาดหมดจดดวยการหมนเจรญกรรมฐาน นะหนนะ แลวหนจะประสบความสขความเจรญในชวต เอาละกลบไปไดแลว ประเดยวครกเขาจะรอนาน” ทานเหนกฎแหงกรรมของคนคนแลววาจะอยกนไมยด (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 2. 2546 : 265).

สทสสา ออนคอม ไดชใหเหนวา การมอเบกขาจะทาใหบคคลมความสข รจกปลอยวาง รจกคดวเคราะหวาทกอยางยอมมการเปลยนแปลงเปนของธรรมดา เราควรยอมรบสภาพความเปนจรงทเปนอย ในสงทเปลยนแปลงแกไขไมไดกไมควรเอาใจไปผกพนใหเปนทกข ดงเชนกรณทพระเจรญไดอบรมหญงสาววาใหมสตอยกบปจจบนอยาวตกกงวลกบสงทผานไปและทยงมาไมถง 3.15 หรโอตตปปะ พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรม โดยพระธรรมปฎก (2546 : 25) ไดอธบายความหมายหลกธรรม “หร” และ “โอตตปปะ” วา หร หมายถง ความละอายบาป ละอายใจตอการทาความชว โอตตปปะ หมายถง ความกลวบาป เกรงกลวตอความชว

140

สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอธรรมคมครองโลก คอ หร โอตตปปะ โดยมเนอหาหลกธรรมตรงตามหลกธรรมคาสอนของพระพทธองค โดยสทสสาเชอวาหลกธรรมดงกลาวจะชวยในการควบคมจตใจมนษยไมใหละเมดศล ไมทาผด ไมทาชวตอกน เพราะมความละอายใจตอการกระทาทเปนการเบยดเบยนผอน สทสสาไดสอหลกธรรมดงกลาวผานพฤตกรรมตวละครในนวนยาย 3 เรอง รวม 2 ตว ไดแก 1. พระเจรญ 2. ครอบครวคหบด พระเจรญ

สทสสา ออนคอม ไดนาเสนอพทธธรรมดงกลาวผานตวละครพระเจรญ โดยการใหพระเจรญอธบายหลกธรรมเพอใหผปฏบตธรรมเขาใจและเหนคณประโยชนของการปฏบตธรรม ดงทปรากฏน พระเจรญไดอบรมพระบวเฮยวซงเปนพระบวชใหมใหเขาใจวา บคคลทไมมศลยอมจะไมเกรงกลวตอความชว แตเมอบคคลผนนไดปฏบตธรรม มศลคอยควบคมกาย วาจา และการปฏบตวปสสนากรรมฐานชวยขดเกลาจตใจใหสะอาดแลว บคคลผนนกจะแยกแยะความด ความชวได และจะละอายใจเมอจะกระทาความชว ดงความวา

“ทานพระครเชอตามทชายหนมเลามาทกประการ แตเพอความแนใจ จาเปนตองมการตรวจสอบ คดดงนนทานจงตงสตกาหนด ‘เหนหนอ’ อกครง และกไดรวาสงทเขาเลามาเปนความจรงเกอบทงหมด ยกเวนเรองเดยวคอ พอหนมผนเปนคนญวน ไมใชคนไทย ทานเขาใจถงสาเหตทเขาตองพดปด และคนทพดปดไดกเพราะจตยงหยาบ ตอเมอปฏบตกรรมฐานจนจตละเอยดประณตขน กจะเกดหรโอตตปปะ คอ ความละอายและเกรงกลวตอบาป เมอนน เขากจะเลกทาชว พดชว และคดชว” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 17).

จากขอความดงกลาวสทสสา ออนคอม สะทอนใหเหนวาบคคลทมหรโอตตปปะประจาใจยอมทจะไมสรางความเดอดรอนแกบคคลอน กลาวคอ เมอบคคลใดกตามทมความละอายใจตอการทาความชว รถงผลทจะตามมาในการกระทาชวนนยอมทจะเกรงกลวตอบาปกรรมนน และยอมจะไมพด คด และทาความชวใหเกดขน ครอบครวคหบด เมอคหบดไดมาปฏบตวปสสนากรรมฐานตามคาแนะนาของพระเจรญ จงพบวา เงนทองไมไดสาคญทสดเสมอไป ความสขสงบในจตใจนนมคามากกวา เกดความขยะแขยงความชวทตนเคยกอไว ดงความวา

141

“ผมไมกลวตายแลวครบหลวงพอ มาปฏบตอยางนแลวผมไมกลวตายเหมอนแตกอน หากการละชวจะทาใหผมตองตาย ผมกยนด” คหบดพดอยางกลาหาญ เมอหรโอตตปปะเกดขนใน ใจ ทาใหเขารงเกยจขยะแขยงความชว และคดวาตายเสยยงดกวาทจะมชวตอยเพอกอกรรมทาชว” (สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1. 2546 : 340).

จากขอความทกลาวมาขางตนสะทอนใหเหนวา หากบคคลในสงคมมหรโอตตปปะไวประจาใจ สงคมกจะไมวนวาย เพราะคนในสงคมรสานกผดชอบชวดในการกระทา ละอายใจตอการทาความชว อนจะสงผลใหสงคมเกดความสงบสข

บทท 4 สรป อภปรายผล ขอเสนอแนะ

การศกษาครงน มจดมงหมายเพอวเคราะหพทธธรรมในนวนยายของ สทสสา ออนคอม โดยศกษาจากนวนยาย 3 ภาค ไดแก มกกะลผล นารผล และสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม โดยใชวธการวจยเอกสารและเสนอผลการศกษาแบบพรรณนาวเคราะห

สรปผลการศกษาคนควา การศกษาวเคราะหพทธธรรมในนวนยายของ สทสสา ออนคอม จานวน 3 ภาค ไดแก มกกะลผล นารผล และสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม พบวา สทสสา ออนคอม นาเสนอพทธธรรมทเปนประโยชนในการดาเนนชวตตามคาสอนของพระพทธองค รวม 15 หลกธรรม โดยแยกได 2 หมวด ดงตอไปน หมวดท 1 ปรมตถธรรม ม 5 หลกธรรม ไดแก 1. ไตรลกษณ สทสสา ออนคอม ไดแสดงกฎไตรลกษณใหเหนวาสรรพสงทงปวงไมเทยงแทแนนอน นนคอ อนจจง (ความไมเทยง) ทกขง (ความเปนทกข) อนตตา (ความไมมตวตน) ยอมมการเสอมสลายไปในทสด ไมมสงใดจรง ดงนน มนษยไมควรหลงหรอยดตดในสงใด และใหพจารณาสงตาง ๆ ทเกดขนตามความเปนจรง รเทาทน ทาความเขาใจในความเปนธรรมดาของโลก จะไดไมประมาทในชวต และสามารถดาเนนชวตไปตามแนวทางทถกตอง 2. ปฏจจสมปบาท สทสสา ออนคอม ไดแสดงหลกเหตปจจยของกรรมซงเปนสวนหนงในหลกปฏจจสมปบาท คอ กเลส กรรม วบาก ซงเปนวงจรกรรมทเรยกวา วฏฏะ 3 หรอ ไตรวฏฏ กลาวคอ กเลสเปนเหตใหเกดกรรม กรรมเปนเหตใหเกดวบาก วบากเปนเหตใหเกดกเลส แลวทาใหเกดกรรมและวบากวนเวยนเปนวงกลมอยอยางนเรอยไป ตราบใดทกเลสหรอวงจรแหงกเลสยงไมถกทาลายลง วฏฏะ 3 กยงคงหมนวนรอบแลวรอบเลาอยอยางนน 3. กรรม สทสสา ออนคอม เชอในเรองกรรมวา “ทาดไดด ทาชวไดชว” นกเขยนเชอวาการทากรรมแมเพยงเลกนอยยอมมผลมวบาก กรรมจะสงผลตอชวตปจจบนและชวตในอนาคต สทสสานาเสนอเรองกรรมทงสวนทเปนอกศลกรรมและกศลกรรม โดยเชอวาเวรกรรมมจรง การทบคคลทากรรมใดไวยอมไดรบผลกรรมนน และหากบคคลเขาใจในกฎแหงกรรมยอมทจะไมดาเนนชวตผดพลาด ในการดาเนนชวตของปถชน อาจมทงการทากรรมทงทเปนกศลและอกศล มการเบยดเบยนกนบางไมเบยดเบยนกนบาง เราไมสามารถแกไขกรรมเกาได แตเราสามารถทากรรมใหมใหดได สทสสาเชอวา

143

การทบคคลเขาใจเรองกฎแหงกรรมจะทาใหบคคลเชอมนในการทากรรมด เพอใหผลกรรมดนาพาตนหลดพนจากความทกขได จงอาจกลาวไดวา สทสสาไดนาเสนอเรองกรรมเปน 2 ระดบ คอ ในระดบชาวบานใหกระทาแตความด ละเวนความชว คนทสะสมกรรมดไวมากจะไปเกดในสวรรค คนทสะสมกรรมชวจะตองไปเกดในนรก สวนทมทงกรรมดและกรรมชวกจะมาเกดเปนมนษย มความสขและทกขคละเคลากนไป โดยเนนศรทธาความเชอในเรองบญ บาป นรก สวรรค กรรมในระดบนยงคงเวยนวายอยในวฏสงสารเพอรบผลกรรมนน ๆ ไมวาจะเปนกรรมดหรอกรรมชว สวนกรรมในอกระดบคอ กรรมเพอใหเกดความหลดพน เปนกรรมหรอการกระทาทดทสด คอ การดบกเลสใหหมดสนไป เปนการสนกรรม ดวยการปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 เปนหนทางไปสความสนกรรม อนเปนจดหมายสงสดในพระพทธศาสนา 4. พระนพพาน สทสสาไดชใหเหนวา บคคลทมปญญาและความเพยรสามารถเขาสพระนพพานไดในภพชาตปจจบนและยงเปนการโนมนาวใจใหบคคลมงมนในการประกอบกรรมดดวยการปฏบตวปสสนากรรมฐานเพอเขาสเสนทางแหงความหลดพน คอ พระนพพาน และไดใหขอคดวา การเขาถงพระนพพานไดนน มไดหมายความวาตองรอภพหนาหรอตองปฏบตขามภพขามชาตถงบรรลจดหมายได ในภพชาตปจจบนบคคลผมปญญาและปฏบตอยางจรงจงกสามารถเขาถงพระนพพานได และผทปฏบตเพอเขาสเสนทางมรรคผลนพพานกถอไดวาบคคลนนไดเปนผทอยในเสนทางแหงกรรมดแมวายงไมถงขนบรรลพระนพพาน ชวตกจะประสบแตความสขความเจรญทงในภพนและสสคตภมในภพหนา 5. อรยสจ 4 สทสสาเชอวาการทบคคลเขาใจ ความจรงของอรยสจ 4 แลว ยอมเขาใจธรรมชาตในการดารงชวตวาทกสงทเกดขนมนยอมมเหตททาใหเกด แนวทางแกไขปญหาจงตองเรมทเหตและคนหาวธการดบเหตททาใหเกดปญหานน ซงจะเกดคณประโยชนตอตนเองคอ ทาใหมสตและมเหตผลเมอตองเผชญกบปญหาและอปสรรคตาง ๆ กสามารถแกไขปญหาและในทสดกฝาฟนอปสรรคไปได และการปฏบตมรรค 8 จะทาใหบคคลมวถการดารงชวตดวยความไมประมาท จะพบแตความดงามและมชวตทสงบสข บคคลในสงคมทพฒนาแลวคอบคคลทไดรบการพฒนาทงดานรางกายคอ มศลขดเกลาพฤตกรรม และทางดานจตใจคอ มสมาธเปนตวขดเกลากเลสในจตใจใหหมดสนหรอเบาบางลง เมอบคคลไดรบการขดเกลาทง 2 ดาน ใหดพรอมแลว จะทาใหมองเหนหรอเขาใจสงตาง ๆ ตาม ความเปนจรง นนคอ การเกดปญญา สทสสาไดจาแนกปญญาไว 2 ระดบ คอ ปญญาในระดบ ปถชนทสามารถนาไปใชในการแกปญหาชวตของตนเพอใหดาเนนชวตไดอยางมความสขกบปญญาในระดบผปฏบตวปสสนากรรมฐานทมงมนทจะหลดพนจากปญหาความทกขทงปวงคอพระนพพานอนเปนเปาหมายสงสดของผปฏบตวปสสนากรรมฐาน

144

หมวดท 2 จรยธรรม ม 10 หลกธรรม ไดแก ทฏฐธมมกตถสงวตตนกธรรม บญกรยาวตถ 10 สมชวธรรม 4 อบายมข 6 สปปรสธรรม 7 กลยาณมตรธรรม 7 มงคล 38 สงคหวตถ 4 พรหมวหาร 4 หรโอตตปปะ ในการนาเสนอหลกธรรมในหมวดจรยธรรม สทสสาไดชใหเหนโทษของการเขาไปเกยวของกบอบายมข อนเปนเหตแหงความเสอม จะนาความเดอดรอนมาสตนและสงคม ดงนน พทธศาสนกชนจงควรละเวนและหางไกลจากอบายมขทงปวง นอกจากนผเขยนยงชใหเหนวา การทบคคลรจกนอมนาหลกธรรมคาสอนของพระพทธองคมาประยกตใชในชวตประจาวนจะเกดประโยชนสงสดทงแกตนเองและสงคม กลาวคอ ในสวนตนดวยการนาหลกธรรม ทฏฐธมมกตถสงวตตนกธรรม 4 ในการประกอบกจการงาน ในดานคครองนาหลกธรรมสมชวธรรม 4 มาใชในการเลอกคครอง เพอใหครองชวตคกนอยางยนนาน การทาบญใหทานดวยเขาใจหลกในการทาบญ 10 อยาง คอ บญ-กรยาวตถ 10 เพอใหเกดความพอเหมาะพอดกบตนเอง การวางแผนตนใหเหมาะสมกบบทบาทหนาทดวยการนาหลกธรรมสปปรสธรรม 7 มาประยกตใชใหเหมาะแกตนและสงคม รจกคบกลยาณมตรและการประพฤตปฏบตในสงทเปนมงคล โดยนาหลกธรรมมงคล 38 มาใชเพอความเปนสรมงคลแกชวต ในดานสงคมดวยการนาหลกการสงเคราะห คอ สงคหวตถ 4 และ การมเมตตาตอเพอนมนษยโดยนาหลกพรหมวหาร 4 มาใช เพอใหเกดความรกความสามคคในสงคม และหากบคคลในสงคมมหรโอตตปปะ สงคมนนกจะพบแตความสงบสข อภปรายผล สทสสา ออนคอม นาเสนอพทธธรรมผานตวบทวรรณกรรมและผานตวละครทประพฤตตามหลกพทธธรรม และไมประพฤตตามหลกคาสอนของพระพทธองค โดยชใหเหนวา บคคลทไมประพฤตตามหลกคาสอนของพระพทธองค ไดแก หลวงตาเฟอง แมชแดง นางกมหง สตรทศล ตวละครเหลานตองชดใชกรรมอยางทกขเวทนา สวนบคคลทประพฤตตามหลกคาสอนของ พระพทธองค ผเขยนไดจาแนกออกเปน 2 กลม คอ กลมทเคยทากรรมชวไวเมอครงอดต และตอมาตวละครกลมนไดนอมนาหลกคาสอนของพระพทธองคมาเปนแนวทางปฏบตในการดาเนนชวต และมความมงมนในการทากรรมดเพอใหหลดพนจากความทกข ไดแก พระเจรญ พระบวเฮยว ครอบครวคหบด เทพกาหลง แมสะอง นางแตม คณนายลาไย และอาจารยชต กลมท 2 เปนตวละครประพฤตปฏบตตามหลกคาสอนของพระพทธองคดวยความเชอมนศรทธา โดยดาเนนชวตดวยความไมประมาท ไดแก ยายจาง สามเณรทองด แมชกอนทอง นายหมน นายหลอ เถาแกเสง พระอดม-วชชาญาณ พระในปา สมภารต และอดตผใหญบาน สทสสาไดชใหเหนวาบคคลทมความศรทธาและเชอมนในหลกธรรมคาสอนของพระพทธองคและนอมนามาประพฤตปฏบตในการดารงชวต ดวยการมศลเปนขอปฏบตขนพนฐานในการควบคมกาย วาจา ละเวนการเบยดเบยนกน มการปฏบตวปสสนากรรมฐานเปนเครองชาระลางกเลสในจตใจคนใหเบาบางลง จะทาใหเกดปญญาและอย

145

รวมกนในสงคมไดอยางมความสข ทาใหเหนวาการนาพทธธรรมมาเปนพทธวถในการพฒนาคนและสงคม จะกอใหเกดความสงบสขแกสงคมไดอยางยงยน นวนยายทง 3 ภาค ของ สทสสา ออนคอม มคณคาตอจตใจของผอานทาใหเกดความ เกรงกลว ละอายใจตอการทากรรมชว และเกดความรกความเมตตาตอเพอนมนษยและสตวโลก นวนยายดงกลาว ไดรบอทธพลและแรงบนดาลใจจากพระธรรมสงหบราจารย (หลวงพอจรญ ฐตธมโม) เจาอาวาสแหงวดอมพวน จงหวดสงหบร ซงผเขยนไดมโอกาสไปปฏบตธรรมทวด และไดฟงพระธรรมเทศนาจากหลวงพอจรญจนเกดแรงบนดาลใจนาเรองราวทไดฟงมาผกเปนเรองราว ดงนนพทธธรรมทเดนชดจงเนนในเรองกรรมและการปฏบตวปสสนากรรมฐาน ซงเปนแนวทางแหงการปฏบตธรรมทหลวงพอจรญไดมงเนนใหสงคมตนตว หนมาพฒนากายใจดวยการปฏบตวปสสนากรรมฐานอนเปนการสรางกศลกรรมความดงามแกตนเอง ในการนาเสนอนวนยายของสทสสา ออนคอม มแนวทางในการเขยนนาเสนอพทธธรรมใหเขาใจงายแบบตรงไปตรงมาแตใหมความนาสนใจทสด โดยไมไดมงเนนใหเปนนวนยายเกนไป กลาวคอ ไมไดสรางตวละครใหมพฤตกรรมสลบซบซอน สทสสามงเนนในการสอนพทธธรรมแกผอานเพอใหเขาใจงาย ลกษณะการนาเสนอพทธธรรมในนวนยายทง 3 ภาค จงสอผานคาพดของตวละคร เปนสวนใหญ การสอผานพฤตกรรมและเหตการณจะปรากฏเพยงเลกนอย ซงเปนสงทแสดงใหเหนวาการนาเสนอพทธธรรมอยางเรยบงายและตรงไปตรงมาเปนจดททาใหนวนยายทง 3 ภาค ของสทสสาประสบความสาเรจไดรบความสนใจจากกลมผอานเปนจานวนมาก

ขอเสนอแนะ จากการศกษาพทธธรรมในนวนยายทง 3 เรอง ของ สทสสา ออนคอม พบวา ยงมประเดนทนาสนใจศกษาคนควาอกมาก ดงเชน ศกษาพทธธรรมในนวนยายของกฤษณา อโศกสน ศกษาพทธธรรมเรอง “กรรม” ในนวนยายของดงตฤณ ศกษากลวธการนาเสนอพทธธรรมในกวนพนธขององคาร กลยาณพงศ เปนตน

บรรณานกรม

147

บรรณานกรม กรมศลปากร. (2527). สรปผลการสมมนาเรอง ไตรภมพระรวง. กรงเทพฯ : กรมศลปากร. คณ โทขนธ. (2537). พทธศาสนากบชวตประจาวน. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. จานง อดวฒนสทธ. (2545). สงคมวทยาตามแนวพทธศาสตร. กรงเทพฯ : โรงพมพ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. จรฐพร ไทยงเหลอม. (2548). หลกธรรมทปรากฏในนทานอหรานราชธรรม. สารนพนธ การศกษามหาบณฑต. (ภาษาไทย). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร จระวรรณ ชนะโชต. (2523). การศกษาเปรยบเทยบหลกคาสอนเรองกรรมในพทธศาสนาและ ศาสนาฮนด. วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต. (ปรชญา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ดรณ ชประยร. (2547). การนอมนาสาระสาคญของหลกธรรมในพระไตรปฎกเพอพฒนา รปแบบการพฒนานสตนกศกษา. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต. (อดมศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. เดอน คาด. (2533). ศาสนาเบองตน. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ตรศลป บญขจร. (2547). กลอนสวดภาคกลาง. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. เตอน พรหมเมศ. (2544, กรกฎาคม). ความเชอเรองเปรตกบสงคมไทย. วารสารชอเสลา. 1 (1) : 86-99. ทวศกด ญาณประทป. (2529). การวเคราะหแนวคดทางพทธศาสนาในวรรณกรรมของ สนทรภ. กรงเทพฯ : งานวจยภาควชาภาษาไทยและภาษาตะวนออก คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง. เทวญกานต มงปนกลาง. (2545). กามนต : กลวธการนาเสนอกบแนวคดทางพทธศาสนา. วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต. (ภาษาไทย). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ประเวศ วะส. (2528). พทธธรรมกบสงคม. กรงเทพฯ : หมอชาวบาน. ประสทธ ศรสมทร. (2544). วรรณคดเกยวกบพทธศาสนา. สงขลา : มหาวทยาลยทกษณ. ปรชา คณาวฒ. (2521). พทธปรชญาเรองกรรมและการใหผลของกรรม. วทยานพนธ อกษรศาสตรมหาบณฑต. (ปรชญา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ มหาวทยาลย, ถายเอกสาร.

148

พร รตนสวรรณ. (2537). สงศกดสทธ ภาค 1-2. พมพครงท 6. กรงเทพฯ : สานกคนควาทาง วญญาณ. พรพรรณ ธารานมาศ. (2532). วรรณคดเกยวกบพระพทธศาสนา. กรงเทพฯ : รวมสาสน. พรรณ บตรบารง. (2532). พทธปรชญาในนวนยายของแฮรมน เฮสเส. วทยานพนธ อกษรศาสตรมหาบณฑต. (วรรณคดเปรยบเทยบ). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. พระครวนย ธรประจกษ จกกธโม (จาปาทอง). (2545). พระพทธศาสนากบภมปญญาไทย. กรงเทพฯ : มหาจฬาลงกรณมหาวทยาลย. พระเทพดลก (ระแบบ จตญาโณ). (ม.ป.ป.). อธบายหลกธรรมตามหมวดจากนวโกวาท. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. พระเทพสงหบราจารย (จรญ ฐตธมโม). (2545). ใบไมในกามอ. กรงเทพฯ : ศลปสยามบรรจภณฑ การพมพ. . (2548). พทโธโลย “ภาวนาใหเกดปญญา”. กรงเทพฯ : พระพทธศาสนาประเทศ. พระเทวนทร เทวนโท. (2544). พทธจรยศาสตร. กรงเทพฯ : มหาจฬาบรรณาการ. พระธรรมโกศาจารย (ปญญา นนทภกข). (ม.ป.ป.). มงคลชวต หลกปฏบตมงคล 38 ประการ ของคนด. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. พระธรรมปฎกฯ (ป.อ.ปยตโต). (2538). ภาษาวรรณกรรมและวฒนธรรมไทยทามกลางความ เปลยนแปลงของโลก. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : มลนธพทธธรรม. . (2540). เกณฑวนจฉยความหมายและคณคาของพทธธรรม. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. . (2545). แกนแทของพระพทธศาสนา. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : มลนธพทธธรรม. . (2543). ทศวรรษธรรมทศนพระธรรมปฎก หมวดสงคมศาสตรและมนษยศาสตร. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. . (2547). นรก - สวรรค ในพระไตรปฎก. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. . (2547). นรก - สวรรค สาหรบคนรนใหม. กรงเทพฯ : อมรนทร. . (2543). พจนานกรมพทธศาสนฉบบประมวลศพท. พมพครงท 9. กรงเทพฯ : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. . (2546). พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรม. พมพครงท 12. กรงเทพฯ : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. . (2546). พทธธรรมฉบบขยายความ. พมพครงท 11. กรงเทพฯ : มหาจฬาลงกรณ ราชวทยาลย.

149

พระธรรมสงหบราจารย (หลวงพอจรญ ฐตธมโม). (2548). หลกกรรมดบความเปลยนแปลงของ ชวต. กรงเทพฯ : พทธศาสนาประกาศ. พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต). (2547). เชอกรรม รกรรม แกกรรม. กรงเทพฯ : สองศยาม. . (2548). บญ-บารมเพอสรางสรรคชวตและชมชน. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. พระไพศาล วสาโล. (2546). พทธศาสนาไทยในอนาคต แนวโนมและทางออกจากวกฤต. กรงเทพฯ : มลนธสดศร - สฤษดวงศ. พระมหาบญช สขมาโล (ป.ธ.4) และคณะ. (2545). 227 สกขาบท (ฉบบปรบปรงเพมเตม). กรงเทพฯ : มตธรรม. พระมหาพรพงษ ปญาโภ (จาปาใด). (2546). วเคราะหพทธจรยธรรมทปรากฏในกวนพนธ : การศกษาเฉพาะกรณกวนพนธรางวลซไรท (ประเทศไทย). วทยานพนธพทธศาสตร มหาบณฑต. (พระพทธศาสนา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ ราชวทยาลย. ถายเอกสาร. พระมหาสรเดช สรสกโก (อนทรศกด). (2539). อทธพลของพระพทธศาสนาทมตอวรรณคดไทย : ศกษาเฉพาะกรณเสภาเรองขนชางขนแผน. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. (พระพทธศาสนา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. ถายเอกสาร. พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต). (2539). ไตรลกษณในชวตประจาวน. กรงเทพฯ : มลนธ พทธธรรม. . (2543). สตในชวตประจาวน. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : มลนธพทธธรรม. พระราชสทธญาณมงคล 1 (จรญ ฐตธมโม). (2534). กฎแหงกรรม - ธรรมปฏบต เลม 5. กรงเทพฯ : หอรตนชยการพมพ. . (2535). กฎแหงกรรม - ธรรมปฏบต เลม 6. กรงเทพฯ : หอรตนชยการพมพ. . (2541). กรรมฐานแกกรรม ลาดบท 1-2. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ธารบวแกว. . (2540). การเจรญสมาธดวยสตปฏฐานส. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. . (2543). ธรรมมงคลหลกปฏบตเพอความเจรญแหงชวต. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. . (2542). พระธรรมเทศนาหลวงพอจรญ ฐตธมโม. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. . (2543). พธโธโลย. กรงเทพฯ : พระพทธศาสนาประกาศ. . (2543). สตปฏฐานพฒนาคณคาชวตดวยการปฏบตธรรม. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. . (2543). 72 ป พระราชสทธญาณมงคล กฎแหงกรรม - ธรรมปฏบต เลม 14. กรงเทพฯ : กองทนเพอการเผยแผธรรมะวดอมพวน.

150

พนจ รตนกล. (2547). สวดมนต สมาธ วปสสนา รกษาโรคได. พมพครงท 5. นครปฐม : วทยาลยศาสนศกษา มหาวทยาลยมหดล. พทธทาส อนทปญโญ. (ม.ป.ป.). ผครองเรอน. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. พทธทาสภกข. (2517). ปฏจจสมปบาทคออะไร. กรงเทพฯ : สานกพมพธรรมบชา. ฟน ดอกบว. (2542). พระพทธศาสนากบคนไทย. กรงเทพฯ : ศลปาบรรณาคาร. . (2543). แนวคดเกยวกบสงสารวฏ : การเวยนวายตายเกดในพระพทธศาสนา. กรงเทพฯ : สถาบนวจยและพฒนามหาวทยาลยศลปากร. มหามกฏราชวทยาลย. (2544). นวโกวาท (หลกสตรนกธรรมชนตร). พมพครงท 79. กรงเทพฯ : มหามกฏราชวทยาลย. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2533). ความเชอและศาสนาในสงคมไทย. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. . (2541). ภาษาไทย 4 : วรรณคดไทย หนวยท 1-7. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. มาฆะศร คหฏฐา. (2535). ความคดเรองนรกและสวรรคในพทธปรชญาเถรวาท. วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต. (ปรชญา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ยพร แสงทกษณ และคณะ. (2545). ไทยศกษา. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย เกษตรศาสตร. ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ : นานมบค. รงทพย พมดนตร. (ม.ป.ป.). ปรชญาเบองตน. กรงเทพฯ : ภาควชาปรชญาและศาสนา คณะวชา มนษยศาสตรและสงคมศาสตร วทยาลยครจนทรเกษม. วราคม ทสกะ. (2544). สงคมและวฒนธรรมไทย. กรงเทพฯ : พฒนาศกษา. วชรญาณวโรรส, สมเดจพระมหาสมณเจากรมพระยา. (2518). ธรรมวภาคปรเฉทท 2. พมพครงท 31. กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย. . (2544). นวโกวาท. พมพครงท 39. กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย. . (2541). วนยมข เลม 1. พมพครงท 39. กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย. วศน อนทสระ. (2546). หลกกรรมและการเวยนวายตายเกด. พมพครงท 17. กรงเทพฯ : ธรรมสภา.

151

วศน อนทสระ. (2548). หลกธรรมอนเปนหวใจพระพทธศาสนา. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ธรรมดา. วฒนา มลเมองแสง. (2539). นวนยายองพระพทธศาสนาของไทย : วรรณกรรมคาสอน รวมสมย. วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต. (วรรณคดเปรยบเทยบ). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ถายเอกสาร. วกรานตา โชตชวงรศม. (2548). การวเคราะหจรยธรรมของตวละครในวรรณคดเรอง พระอภยมณ. สารนพนธการศกษามหาบณฑต. (ภาษาไทย). กรงเทพฯ : บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. วนตา หอมเสมอ. (2548). หลกธรรมของกษตรยกบขนนางในราชาธราชฉบบเจาพระยา พระคลง (หน) : การศกษาวเคราะหในเชงปฏสมพนธ. ปรญญานพนธการศกษา มหาบณฑต. (ภาษาไทย). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. วไลเลขา ถาวรธนสาร และคณะ. (2542). พนฐานวฒนธรรมไทย. พมพครงท 12. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามคาแหง. สมเดจพระวนรตน (แดง สลวฑฒโน). (2536). พระปาฏโมกขแปล. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. สมภาร พรมทา. (2548). พทธศาสนากบปญหาจรยศาสตร โสเภณ ทาแทง และการณยฆาต. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมสดา ผพพฒนา. (2545, สงหาคม-กนยายน). อทธพลของการอบรมเลยงด การไปวด การรกษาศล 5 และการนงสมาธตอความกตญกตเวท. วารสารศกษาศาสตรปรทศน. 17 (2) : 29-39. สจตรา จงสถตวฒนา. (2544). พทธธรรมในกวนพนธไทยสมยใหม. กรงเทพฯ : โครงการ เผยแพรผลงานวชาการ คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สจตรา ออนคอม. (2543). พระมหากษตรยไทยกบศาสนาประจาชาต. กรงเทพฯ : สถาบนราชภฏ ธนบร. . (2545). ศาสนาเปรยบเทยบ. พมพครงท 7. กรงเทพฯ : สายสงดวงแกว. . (2546). การสรางสนตภาพโลกแบบยงยน. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. สชพ ปญญานภาพ. (2541). คณลกษณะพเศษแบงพระพทธศาสนา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย. . (2539). พระไตรปฎกฉบบสาหรบประชาชน. พมพครงท 16. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย จฬาลงกรณราชวทยาลย.

152

สทสสา ออนคอม. (2544). นารผล เลม 1-2. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. . (2545). มกกะลผล เลม 1-2. พมพครงท 6. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. . (2546). สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1-2. พมพครงท 20. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. สทธวงศ ตนตยาพศาลสทธ. (2549). หลกพระพทธศาสนาหลกธรรมทางพระพทธศาสนาจาก พระไตรปฎก. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. สนทร ณ รงษ. (2541). พทธปรชญาจากพระไตรปฎก. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. เสฐยรโกเศศ. (2546). เลาเรองในไตรภม. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : นาฝน. เสถยรพงษ วรรณปก. (2544). ธรรมบท. พมพครงท 9. กรงเทพฯ : ธรรมสภา. อลภา อลภาชน. (2530). พทธปรชญาเรองกรรมในนวนยายของ กฤษณา อโศกสน. วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต. (วรรณคดเปรยบเทยบ). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. อบล เลยววารณ. (2542). รายงานการวจยผลของการฝกอบรมตามแนวพทธตอจตลกษณะ และลกษณะทางพทธของบคคลในวยผใหญ. กรงเทพฯ : ภาควชาพนฐานการศกษา คณะครศาสตร สถาบนราชภฏสวนสนนทา.

ภาคผนวก ก. เรองยอ

154

เรองยอ มกกะลผล

ยายจางไดขอ ด.ช.เจรญ ลกชายของนางจวนผเปนลกสาวของยายจาง มาเลยงตงแตเลก ทกเชายายจางจะทาวตรสวดมนตภาวนากอนจะทาบญตกบาตร โดยจะให ด.ช.เจรญ ตนตอนเชา เพอหงขาวไวใหยายจางใสบาตรทกวน และเอาผกไปขายทตลาดจนเปนกจวตรประจาวน การเลยงด ด.ช.เจรญ ของยายจาง ยายจางจะยดหลกการเลยงลกตามคาสอนของหลวงพอเชอทวา “เลยงลกถกวธตองทาดใหลกด” โดยปลกฝง ด.ช.เจรญ เรองการดาเนนชวตวาใหทาแตความดละเวนความชว รวมถงการไมเบยดเบยนชวตสตว การเลอกคบคน และยงพา ด.ช.เจรญ ไปฟงเทศนทวดเปนประจา โดยจะสอนใหรถงอานสงสจากการฟงเทศนมหาชาตและคาถากณฑทศพร โดยทยายจางไดบอกอานสงสจากการฟงเทศนมหาชาต คาถาพนจบในวนเดยววาจะไดไปเกดใน “ศาสนาพระศรอารย” ซงเปนพระพทธเจาทจะมาอบตเปนองคท 26 เมอพระพทธศาสนามอายครบ 5,000 ปแลว

ยายจางยงไดสอน ด.ช.เจรญ เรองความกตญรคณคน บาป-บญคณโทษททากบผมพระคณ สอนใหขยน อดทน ตงใจศกษาเลาเรยน ความรไมไดอยในตาราเรยนอยางเดยว แตการฟงจากผทมความรกสามารถทาใหเกดปญญาได นอกจากนยงสอน ด.ช.เจรญ เรองการประหยด อดออม รจกเกบหอมรอมรบ และยงสอนเรองอยางกสมบต ไมใหยดตดกบสมบตนอกกาย แต ด.ช.เจรญ กจะโดนยายจางตเปนประจาเพราะเปนเดกคอนขางดอและซน ซง ด.ช.เจรญ มวรกรรมหลายอยางดวยกน เชน ทรมานไก รบจางเชอดคอไก ขโมยเงนกลมของยายจางทเกบไวไปขาย เพอนามาเลนทอยกองกบเพอน ๆ โกหกยายจางเรองหนเรยน ชอบสาบาน ซงทกครงทยายจางจบไดและทาโทษ ด.ช.เจรญ กจะสอนเรองบาป-บญ กฎแหงกรรม วาคนทสรางกรรมดไวมากจะทาใหกเลสในตวลดลง สงผลใหมจตใจบรสทธขน มปญญาสง มองทกอยางตามความเปนจรง คนดจะไมโทษคนอน แตจะดขอบกพรองของตวเองวาขาดคณธรรมขอไหน สวนคนทสรางกรรมชวจะทาใหเกดกเลสในตวมากขน อบเฉาเบาปญญา มองทกอยางดวยตณหาอปาทานของตวเอง การกระทาความผดถงไมไดลงมอทาเองแตถามความคดและพดใหคนอนทาตามกตองรบโทษของกรรมนน โดยยายจางไดสอนและยกตวอยางเรองของนรก-สวรรค แลวยงสอนอกวา “คนฉลาดจะคดทบทวนใหรอบคอบกอนทจะเชออะไรเพราะถาเชองายจะถกหลอกงาย คนฉลาดจะไมเชอทนทและไมปฏเสธทนทเชนกน”

ยายจางยงสอนให ด.ช.เจรญ สวดมนตกอนนอนทกวน ซงบทสวดมนตทใชสวด ไดแก บทพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ พาหงมหาการณโก และยงสอนเรองการสาบานวาคนทชอบสาบานจะเปนคนทไมนาเชอถอ โดยยกตวอยางกรณของยายมะเฟองทชอบสาบานใหฟาผาตาย จนกระทงโดนฟาผาตายจรง ๆ และสอนเรองบาปจากการฆาตวตาย ด.ช.เจรญ เคยไปรบจางเชอดคอไกทบาน

155

ลงเขย สามของปาเหรยญ ทเลยงไวฆาเพอสงขาย แตกไดพบกบเหตการณกรรมตามทนของลงเขย คอ ระหวางทเชอดคอไก อย ๆ ลงเขยกลมลงไปนอนดนแลวสงเสยงรองและทากรยาเหมอนไกทโดนเชอด ทาให ด.ช.เจรญ ตกใจมาก จงนามาเลาใหยายจางฟง ยายจางจงบอก ด.ช.เจรญ วา ลงเขยไดตายไปเกดเปนไกเพราะผลกรรมททาไวแลว

ด.ช.เจรญ ไดปกปดยายจางเรองจดหมายหนเรยน จนครใหญมาหายายจางทบานจงรวาหลานชายหนเรยน แลวไดถาม ด.ช.เจรญ โดยท ด.ช.เจรญ อางวาอาจารยสอนไมรเรองกเลยเบอ อยากเปลยนทเรยน ด.ช.เจรญ จงไดยายโรงเรยนมาอยทวดพรหมสาคร โดยมหลวงตาหรอทานสมภารวดศรทธาภรมณฝากใหเรยน ตอมาภายหลงหลวงตากถงแกมรณภาพดวยโรคชรา

ระหวางเดนทางกลบจากไปขายผกทตลาดตอนเชา ด.ช.เจรญ ไดพบกบพสาวทกาลงจะคลอดลกจงไดชวยทาคลอด ทาให ด.ช.เจรญ คดถงแมจวน และรสกสงสารเหนใจผหญงทกคนทเปนแม เพราะเหนความลาบากของการคลอดลกและคดวาชวตนจะไมแตงงาน

ยายจางไดเลาเรองหลวงพอชางทสาเรจฌานดวยเตโชกสณ คอการเพงไฟและทาปรอททสามารถทาใหเหาะไดดวยการอมปรอทแตตองทาการบรกรรมกอน ยายจางไดนาเอาตาราการทาปรอททไดจากหลวงพอชางใหหนมเจรญด และเลาเรองทหลวงพอชางเหาะไปสงแขกทปาหมพานต แลวแขกไดพาหลวงพอชางไปดเขาวงกต ทพระเวสสนดรโพธสตวมาบาเพญบารมเปนชาตสดทายกอนตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจา และไดพบกบนารผล

หนมเจรญถกยายโรงเรยนอกครงเพราะสนทสนมกบครชนมากเกนไป ซงครชนชอบชวนหนมเจรญไปยงนกและกนเหลาซงเปนพฤตกรรมทไมด หนมเจรญไดสรางกรรมเพมขนอกคอยงนกกระสา แตนกกระสาไมตายหนมเจรญจงหกขาหกคอและถลกหนงศรษะนกกระสาจนมนตาย ซงกอนทนกกระสาจะตายมนไดจกมอหนมเจรญจนเลอดไหลไมหยด ครชนจงพาไปทาแผลรกษาทสขศาลา เมอยายจางรเรองจงเปนหวงหนมเจรญมากและไดสอนเรองผลวบากกรรมททา แลวใหหนมเจรญสวดมนตขออโหสกรรมและแผเมตตาใหนกกระสาดวย

ยายจางไดพาหนมเจรญไปวด โดยใหหนมเจรญขดดน นาดนไปวดเพอใชหนสงฆ โดยยายจางไดสอนหนมเจรญวาเราไปเหยยบดนตดเทามาจากวดเปนบาปจงตองนาดนไปถวายคนทวด

ยายจางไดบอกใหหนมเจรญชวยกนหาทซอนสมบตเพราะชวงนนโจรผรายชกชม โดยทยายจางไดบอกวาจะแบงสมบตใหหนมเจรญและปาเหรยญ ทาใหหนมเจรญไมพอใจทยายจางจะแบงสมบตใหปาเหรยญเพราะรวาปาเหรยญตองนาสมบตไปขายเพอนาเงนมากนเหลา โดยมแผนการในใจหลงจากทซอนสมบตแลว วาจะขโมยสมบตของยายจาง แตกไมสาเรจเพราะถกเปลยนทซอนสมบตไปไวทปากระชายโดยฝมอของเทวดาททาเพอชวยรกษาสมบตไวใหยายจาง

156

หนมเจรญใกลเรยนจบแลวอยากมเงนเกบเปนของตวเอง จงไปรบจางทบหอยใหเปดกน โดยกาชบแมจวนวาหามบอกเรองนใหยายจางทราบ โดยใหบอกวาไปรบจางเลยงเปด หลงจากทไปเยยมแมจวนเพอทจะไปบอกขาวการไปเรยนตอทกรงเทพฯ

หนมเจรญไปรบจางทบหอยทบานตาแปะแลวไดไปเจอกบหอยตวใหญ 1 ตว จงนาไปปลอย โดยเขยนชอทตวหอยวา “เจรญ จรญรตน (นายแกละ)” วนตอมาหนมเจรญกมารบจางทบหอยอกแตไมเจอ “ปหอย” ทเขาปลอยไป จงคดวามนตายไปแลวทาใหเขาใจหายวาถาหอยตายเขากตองตายดวยเพราะมชอของเขาอยทตวหอย ซงเหมอนเปนตวแทนของเขา แตกไดมาพบในภายหลงทาใหเขาดใจมาก และทาใหเขาคดไดวาหอยมความวรยะอตสาหะมากเพราะใชปากชวยในการเดนทาง ซงมนษยบางคนทใชเทาเดนแตกยงแพความวรยะอตสาหะของหอย ซงทาใหหนมเจรญไดขอคดวาจะตองพยายามเรยนหนงสอใหสาเรจ หนมเจรญมเงนเกบจากทไปรบจางทบหอยกไดนาเงนมาซอเสอผาใหยายจาง พอพองและแมจวนเนองในวนสงกรานต และไดรดนาดาหวขอพร อาบนาลางเทาขอขมาบพการ

กอนวนไปกรงเทพฯ หนมเจรญมพฤตกรรมเปลยนไปคอเปนคนดขน โดยยายจางไดสอนเรองการปรบตวเมอไปอยอาศยกบคณหลวงธาราผเปนปของหนมเจรญ และยงสอนเรองการทาบญเปนการลงทนทคมคาทสดเพราะสามารถเกบเกยวดอกผลไดไปถงชาตหนา จากนนยายจางไดนาสมบตทซอนไวมาแบงใหหนมเจรญ จงทาใหหนมเจรญรวาสมบตไมไดหายไป ยายจางจงไดสอนวาเมอไปอยกบคนอนอยาทานสยมอสนมอยาวขโมยของใคร เขาจะดถกถงพอแมวาสงสอนลกไมด นอกจากนยงสอนเรองลกททาไมดกบบพการไมวาทางกาย วาจา ใจ ถอวาเปนบาปเพราะพอแมเปรยบเสมอนพระอรหนตของลก

นายกรรเชยงเพอนของหนมเจรญไดไปเรยนหนงสอทกรงเทพฯ กบหนมเจรญดวย แตตองไปอาศยทวดอยกบพระมหาแผว แตชะตาจะถงฆาตเพราะกรรมหมด ซงกอนวนเดนทางนางบวไขผเปนแมของนายกรรเชยงไดฝนวามคนมาควกลกนยนตาขางขวาของหลอน พอรงเชากอนออกเดนทางนายกรรเชยงไดเชอดไก 2 ตว ซงเปนลางไมด กอนออกเดนทาง นายลานจงตอวานางบวไขวาไมหามลก จงใหนางบวไขทากบขาวใหนายกรรเชยงไปถวายเพลเพอแกเคลด แตกไมเปนผลเพราะหลวงพอบอกใหนายกรรเชยงหมนสวดมนตทกวนและทาความดใหมาก แตนายกรรเชยงสวดมนตบทพทธคณไมเปน

ยายจางไดสอนใหหนมเจรญสวดมนตบท “กรณยเมตตสตร” เพมดวย เพราะสามารถปกปองคมครองจากภยนตรายตาง ๆ ได โดยใหนายพองผเปนพอสอนหนมเจรญตอนเดนทางไปกรงเทพฯ

157

เมอเดนทางมาถงกรงเทพฯ นายพองกไดพาหนมเจรญและนายกรรเชยงมาพบ “พระมหาแผว” ทวดสระเกศ เพอพานายกรรเชยงมาฝากเปนลกศษยทวด จากนนนายพองไดพาหนมเจรญเดนทางมาบานสามกระไดซงเปนบานของคณหลวงธาราซงเปนปของหนมเจรญ และไดรจกกบคณหญงหวง ปาสายใจ ปาสายจต คณประพจนซงเปนลกชายของปาสายใจ และลกสาวทง 5 คน ของปาสายจต

นายพองไดสอนใหหนมเจรญสวดมนต กอนทจะไปฝากเรยนทโรงเรยนสวนกหลาบในวนรงขน โดยเรมสวดตงแตบทพทธคณและจบทบทกรณยเมตตสตร และแผเมตตาใหอาจารยใหญโรงเรยนสวนกหลาบทจะเขาพบในวนมอบตวเขาเรยน ซงภายหลงหนมเจรญและหนมกรรเชยงกไดเขาเรยนทโรงเรยนสวนกหลาบดงทตงใจไว

ทางดานยายจางไดแตคดถงหลานชาย คอยนบวนทเขาจะกลบบาน ยายจางไดสอนวธกรวดนาทถกตองให นางจวนและ น.ส.จาแลง โดยสอนวาเวลาจะรนนาใหเรมรนตอนทพระขนวา “ยะถา วารวะหา” รนไปเรอย ๆ จนพระทานวามาถง “มะณโชต ระโส ยะถา” จงหยด แลวพนมมอรบพรตอนพระขนวา “สพพตโย วรชชนต” โดยใชหลกการจางาย ๆ วา “ยะถาใหผ สพพใหคน” และแนะนาอกวาระหวางกรวดนาหามเอานวมอไปรองนาเพราะเทากบเอานาลางมอไปใหปยาตาทวดกน และเวลากรวดนาไมตองเอามอไปแตะกน เพราะการกรวดนาคอการอทศสวนกศลไปใหกบผอน ถาไมมนาจะกรวดกใหอทศในใจหรอทเรยกวา “กรวดแหง” วธทากคอ เมอพระขนวา “ยะถา วารวะหา” กพนมมอพรอมกบอธษฐานจตอทศสวนกศลไปยงบคคลทตองการจะให

ทางดานหนมเจรญกปรบตวเขากบคนทบานสามกระไดไดเปนอยางด หนมเจรญไดเลาเรองการทานาและประเพณลอยกระทงใหกบลก ๆ ของปาสายใจและปาสายจตฟง ซงทกคนใหความสนใจอยางมาก ในขณะเดยวกนคณหลวงธารากไดสอนหลาน ๆ เรองอยาเปนคนถอทฐ และสอนอกวาเมอโตขนเปนผใหญจะตองเรยนรและเขาใจธรรมชาตของชวต

หนมเจรญไดขอใหคณหลวงธาราชวยสอนดนตรไทยให ทาใหคณหลวงธารารสกปลมปตเพราะจะมผชวยสานตอดานดนตรไทย ซงตอมาคณหลวงธาราไดใหหนมเจรญไปเรยนดนตรไทยกบครจานงค

หนมเจรญไดทราบเรองของปาสายใจกบคณประพจนวา นายเปยมสามของเธอไดทงไปอยกบภรรยาใหม โดยหนมเจรญไดบอกใหคณสายใจสวดมนตบทพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ พาหง-มหาการณโก จบแลวใหสวดเฉพาะบทพทธคณเกนอาย 1 จบ สวดเสรจใหแผเมตตาและอทศสวนกศลไปใหนายเปยมและภรรยาใหมของเขา และใหอโหสกรรมกอนจะแผเมตตาดวยหากยงโกรธเคองกนอย ซงเปนความชวยเหลอจากหลวงตาของหนมเจรญทมาปรากฏใน “นมต” เพราะหนมเจรญได

158

อธษฐานจตขอพรพระชวยใหคณสายใจและคณประพจนมความสข หลงจากนน 3 เดอน คณเปยมไดกลบมาขอคนดกบคณสายใจ เพราะคณสายใจสวดมนตและแผเมตตาตามทหนมเจรญแนะนาทกวน แตคณเปยมรสกไมถกชะตากบหนมเจรญเพราะมจตรษยาทใคร ๆ กเอนดรกใครหนมเจรญ ซงหนมเจรญกรสกอดอดเชนกน

ระหวางทางทหนมเจรญไปเรยนดนตรไทยทบานครจานงคกไดพบกบหลวงตาวดโตนด ทกาลงสบฝนอย ซงเปนการปฏบตผดวนยสงฆ จงทาใหมปากเสยงระหวางหนมเจรญและหลวงตาวดโตนด ซงภายหลงภกษรปนไดมาลอบทารายหนมเจรญหลงจากทเรยนดนตรไทยทบานครจานงคแลว แตนายหมนซงเปนหมอจนไดเดนทางมาพบจงไดชวยชวตหนมเจรญไวไดทน และในวนเดยวกนนนลกสาวฝาแฝดผนองของคณสายจตไดเสยชวตลงดวยโรคอหวาตกโรคหรอโรคหา นายหมนไดพาหนมเจรญมารกษาตวทบานของนายหมน จนกระทงหนมเจรญรสกตวจงทราบวาเปนหลานชายของคณหลวงธารา ชวงระหวางทหนมเจรญรกษาตวอยทบานนายหมน นายหมนไดสอนเรองหวใจเศรษฐคอ อ. อา. ก. ส. ซงเปนคายอของธรรมทนาไปสความมทรพยทาใหรวยเปนเศรษฐได หลงจากทหนมเจรญหายเปนปกตแลว นายหมนจงไดพาหนมเจรญกลบไปหาคณหลวงธารา

นายกรรเชยงไดประสบอบตเหตเสยชวตจากการขบรถมอเตอรไซคไตถง ทงานเจดยภเขาทอง วดสระเกศ ซงไดไปเทยวงานดวยกนกบหนมเจรญทาใหหนมเจรญรสกเสยใจมาก รวมทงพอแมของนายกรรเชยงดวย หลงจากทหนมเจรญโดนลอบทารายจากหลวงตาวดโตนดครงนนกไมไดไปเรยนดนตรไทยทบานครจานงคอก คณหลวงธาราจงใหไปเรยนดนตรไทยกบ “ครสอน ศลปบรรเลง” ซงตองไปพกอาศยกบครสอนดวยเพราะบานของครสอนอยไกลถงพญาไท ซงหนมเจรญกเปนทรกของคนในบานครสอนเพราะหนมเจรญเปนคนขยน ชวยงานบานทกอยางเปนอยางด

หนมเจรญไดกลบมาสงหบรอกครงเพราะครสอนไดมาทาธระทอาเภออนทรบร ยายจางไดถอนจตออกจากองคภาวนาและแผเมตตาใหนางเหรยญมาแบงสมบตกบหนมเจรญ ทถกฝงซอนไวทปากระชายกอนทจะกลบมาจากวดตอนเชา ระหวางทแบงสมบต หนมเจรญไดแบงสมบตใหนางเหรยญไมเทากบของตนเพราะเกรงวานางเหรยญจะนาเงนไปกนเหลา และไดซอนสมบตสวนหนง โดยฝากไวกบผบานผเรอนใหชวยดแลเพราะตนตงใจจะเกบไวใหยายจาง

หนมเจรญไดทราบวาคณหลวงธาราเคยตระนาดถวายรชกาลท 6 ตอนทพระองคทรงโขน ซงคณหลวงธาราเลนระนาดเกงมากจนเปนทรจกของคนทวไป จงทาใหหนมเจรญภมใจในตวคณหลวงธารามาก ครสอนเปนหวงเรองอาชพการงานของหนมเจรญจงไดพาไปฝากกบจอมพลแปลก พบล-สงคราม เพอจะใหเปนนายตารวจ แตหนมเจรญไมอยากเปนตารวจ แตตนเตนทจะไดพบกบวรบรษของชาต หลงจากนนหนมเจรญกสอบเขาตารวจได แตเรยนได 3 เดอน จงลาออกเพราะทนพฤตกรรม

159

การกลนแกลงของรนพตารวจไมไหว โดยจะกลบไปเลนและสอนดนตรไทยทสงหบร ซงกอนกลบหนมเจรญไดไปลาคณหลวงธาราทบานสามกระได และคณหลวงธารากไดเสยชวตในคนนนดวยโรคชรา

ตอมาวงดนตร “จรญรตน” ไดออกงานไปเลนตามงานบญ งานแตง งานศพ และงานตาง ๆ ทเขามาวาจาง และเปนทรจกของคนทวไป และยงรวาเปนหลานชายของคณหลวงธารากทาใหมคนจางมากขน หลงจากนนไมนานนางเหรยญกไดเมาจนตกบนไดบานเสยชวต ตอมาแมจวนไดลมปวยลงและอยากใหหนมเจรญบวชพระ โดยขอรองใหบวช 1 พรรษา เพราะรวาหนมเจรญเกลยดพระ เมอหนมเจรญไดบวชพระแลว กไดปฏบตตามพระวนยทพระพทธเจาทรงบญญตไวอยางเครงครด เมอครบกาหนดบวช 1 พรรษา พระเจรญไดเตรยมลาสกขา แตกลาสกขาไมไดเพราะยงไมเคยเจรญกรรมฐานซงเปนการบวชไมครบไตรสกขา พระเจรญจงไปพบกบพระเจรญสงหราชมนหรอหลวงพอพน แหงวดสงฆราชาเพอใหสอนเจรญกรรมฐาน แตพระเจรญกเจรญกรรมฐานไมสาเรจเพราะอนทรย 5 ไมเสมอกน ซงไดแก สทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา ตอมาพระเจรญกไดเดนทางไปพบกบหลวงพอเดมแหงวดหนองโพ เพอจะใหทาการลาสกขาบท แตหลวงพอเดมกไมไดทาการลาสกขาบทใหเพราะทานทราบวาพระเจรญจะตองบวชตลอดชวต และหลวงพอเดมไดถายทอดวชาคชศาสตรและตาราพชยสงครามใหกบพระเจรญ โดยใหพระเจรญไดฝกจตใหเปนสมาธ เพอจะไดฝกเจรญสมถกรรมฐานจนถงขนไดฌานทเรยกวา กสณ กอน ตอมาพระเจรญไดไปเรยนวชากบหลวงพอศข แหงวดมะขามเฒา เมอกลบจากวดมะขามเฒา พระเจรญไดรบมอบหมายงานสรางโบสถจากหลวงพอชอ โดยใหพระเจรญไปเรยไรปจจยจากชาวบานบานไผกองดนทจงหวดสพรรณบร โดยมลกศษยวดตดตามไปดวย 3 คน ซงระหวางเรยไรพระเจรญไดใชคาถากรณยเมตตสตร จงทาใหชาวบานชวยทาบญและบรจาคขาวสารเปนจานวนมาก ตอมาโยมพอ-โยมแม และโยมยายไดรบเปนเจาภาพกณฑชชกและกณฑกมาร จงทาใหไดเงนมากเปนพเศษจากการจดขบวนการแสดงละคร โดยออกเรยไรตามตลาดและบานคน

นายหลอซงเปนลกศษยวด ไดมาชวนพระเจรญไปซอทองทกรงเทพฯ เพอมาหมนกบ น.ส.ประยงค ซงนายหลอไมไดทราบมากอนวา น.ส.ประยงค เคยมาหลงชอบพอกบพระเจรญ พระเจรญไดเดนทางไปกรงเทพฯ กบนายหลอ โดยถอโอกาสไปเยยมและบอกบญ “หลวงประดษฐไพเราะ” ซงกคอ “ครสอน ศลปบรรเลง” ซงไดรบโปรดเกลาพระราชทานบรรดาศกด และทานไดพาพระเจรญไปพบกบจอมพลแปลกและไดเงนทาบญจากทาน และจอมพลแปลกไดพาพระเจรญเขาเฝา “สมเดจพระนางเจาราไพพรรณ” แลวไดเงนสวนพระองค และไดจากขาราชบรพารสมทบอกเปนจานวนมาก หลงจากนนระหวางทรอนายหลอไปซอทองทหางโตะกงเยาวราช พระเจรญไดพบกบ “เจกบก” ซงเปนเจาของรานนาชาแลวนมนตใหไปฉนนาชาในราน ซงพระเจรญเคยแกลงเขาไวมาก

160

เมอตอนเปนเดก เมอเจกบก รวาเปนพระเจรญกไดนาเงนมาชวยทาบญ และถอโอกาสนแกแคนโดยใชถอยคาวา “ใหบวชเปนพระตลอดไป อยาไดสกออกมาดาเจกอก”

พระเจรญไดทราบขาวเรอง “พระยดเหรยญได” ทจงหวดขอนแกน จากนายหลอ ทานจงเดนทางไปพบกบหลวงพอรปน ซงตอมาภายหลงไดทราบวาเปนการเขาใจผด และพระธดงครปนไดบอกกบพระเจรญวาภายใน 7 วน จะไดพบกบอาจารยทชานาญดานการสอนเจรญสตปฏฐาน 4 ซงเมอเดนทางกลบมาถงวดพรหมบร สมภารชอไดสงใหพระเจรญกบสามเณรทองดไปอบรมวปสสนากรรมฐานทวดมหาธาตกบพระอดมวชชาญาณ ซงเปนเจาคณะฯ และเปนวปสสนาจารยทชานาญทงดานปรยต ปฏบต และปฏเวธ ซงไดตรงตามท “พระในปา” หรอพระธดงครปนนไดทกทานายวาจะไดพบอาจารยภายใน 7 วน

พระเจรญและสามเณรทองดไดเขาอบรมวปสสนากรรมฐาน ซงการอบรมกรรมฐานครงนสามเณรทองดสามารถสอบผานไดถงระยะท 6 ในขณะทพระรปอนรวมทงพระเจรญสอบไมผานเพราะพระเจรญมจตเปนกงวลคดถงและเปนหวงโยมยาย โยมพอโยมแม และกงวลเรองการสรางโบสถวาจะไมเสรจตามกาหนด ในขณะทสามเณรทองดไมมเรองอะไรทเปนกงวลเพราะยงเปนเดก และสามเณรทองดสามารถนงภาวนาจนไดผลสมาบต และกอนหนานสามเณรทองดพดตดอาง แตหลงจากเจรญกรรมฐานกหายจากอาการพดตดอาง เมอสามเณรทองดไดผลสมาบตแลวทาใหสามเณรทองดเรยนจบหลกสตรกอนพระเจรญ ซงกาหนดหลกสตร 6 เดอน แตสามเณรทองดสามารถจบหลกสตรภายใน 5 เดอน และตองกลบกอนพระเจรญเพราะสามเณรทองดไดรลวงหนาวาโยมแมปวยหนก ซงการลวงรเหตการณลวงหนานเกดจากอานสงสแหงการปฏบตธรรม และสามเณรทองดกไดเขาถงพระนพพานเปนพระอรยบคคลลาดบพระโสดาบน ภายหลงพระเจรญไดขอลากลบพรอมสามเณรทองด และจะกลบมาฝกอบรมกรรมฐานตอจนจบหลกสตร

พระเจรญไดประสบอบตเหตรถตกเหวกบนายหลอทไดชวนใหเดนทางไปเปนเพอน เพอสงขาวเรองการแตงงานของนายหลอและ น.ส.ประยงค ทอาเภอแมสอด จงหวดตาก ซงพระเจรญไดรลวงหนาจากลางบอกเหตแลววาเจากรรมนายเวรกาลงมาตามทวงหนชวตจากพระเจรญ ทาใหทานไดระลกถงกรรมททาไวและไดขออโหสกรรมจากเจากรรมนายเวร ซงภายหลงพระเจรญและนายหลอกไดรอดชวตจากอบตเหตรถตกเหวในครงนนได

หลงจากนนพระเจรญไดไปเรยนวชาสะเดาะลกกญแจจากหลวงพอลวดบางปง จงหวดสมทรปราการ แตพระเจรญกคดวาวชาอาคมตาง ๆ ทเรยนมาไมใชวชาทใชดบทกข แตวชาทสามารถใชดบทกขไดกคอ วชาวปสสนากรรมฐาน พระเจรญจงกลบมาเรยนวชาวปสสนากรรมฐานกบเจาคณโชดกหรอพระอดมวชชาญาณ ซงเจาคณโชดกไดบอกพระเจรญวาพระเจรญไดอานสงสจากการ

161

วปสสนากรรมฐานจากเหตการณอบตเหตรถตกเหวครงนนคอ 1. ระลกชาตไดวาทากรรมกบใครไว 2. ไดเหนกฎแหงกรรมวาไดทากรรมอะไรไว กรรมนนจงกลบมาสนอง 3. เกดปญญาแกปญหาชวตไดจากการไปเรยนวชาอาคมกบหลวงพอล แลวรวาวชาอะไรกไมสวชาวปสสนากรรมฐาน

พระเจรญไดสาเรจวปสสนากรรมฐานเขาสถงโสดาปตตผล และไดดวงตาเหนธรรม โดยเจาคณโชดกไดอนญาตใหพระเจรญเขาฟงถวายการสอบอารมณ สมเดจพระราชชนนและพระองคสามารถเขาผลสมาบตได เจาคณโชดกสงพระเจรญไปเรยนพระอภธรรมทวดระฆงโฆษตารามกบพระอาจารยเตชน ชาวพมา จนเขาใจจตเจตสก รปนพพาน และไดเรยนภาษาสงหลกบหลวงปนาค จนสามารถอานบนทกแผนทองของสมเดจพระพฒาจารยโต และหลวงปนาคไดให “มรดก” ของสมเดจพระพฒาจารยโตคอ พระสมเดจ 5 องค สรอยลกประคา 9 ส 1 เสน และผงสมเดจ 1 โถใหญ ซงนามาใชเวลาหลอพระ โดยใชผงสมเดจผสมครงละ 2 กามอ ทเหลอเกบไวแจกลกศษย

หลวงพอชอไดใหพระเจรญไปเชาเมรทหวเวยง แตบงเอญเรอรบจางสงผดบานจงทาใหพระเจรญไดพบกบแมเชญศร ซงเปนมารดาในอดตชาต โดยแมเชญศรทราบไดจากการนงสมาธและฝนตด ๆ กน 3 คน วาลกชายของนางเปนพระภกษจะมาหาในวนท 5 ก.พ. 2498 เวลา 10.30 น. และจะมาฉนเพลทบาน ซงกคอวนน และนางไดบอกอกวาพระเจรญในอดตชาตเปนแมทพและโดนกลศกฆาตายในสนามรบ เมอพระเจรญกลบมาถงวดพรหมบรคนนน พระเจรญไดเจรญวปสสนากรรมฐานและเจรญสมถภาวนา จงทาใหไดเหนทานในอดตชาตซงตรงตามทแมเชญศรบอก แตไดเหนเจากรรมนายเวรของแมเชญศรทเปนทาสหนมชอนายโท และเหนแมทพทไปชวยทานตอนถกพมาจบไปเปนตวประกนและเหนนายทหารคนสนทชอ “จนสม” ซงแมทพและนายทหารคนสนท 2 คนนน ไดกลบชาตมาเกดเปนหญงทงค และตองชดใชกรรมทตดตามตวมา

โยมยายปวยหนก พระเจรญไดมาเยยมและไดคยกนถงเรองความไมแนนอนของชวตมนษย และโยมยายไดสอนใหลกหลานหมนสะสมบญกนใหมาก ๆ แลวจงถงแกกรรมในวนนนอยางสงบ หลงจากนน 2 ป พระเจรญไดรบคาสงจากกรมการศาสนาใหไปรกษาการเจาอาวาสทวดปามะมวง เพราะเจาอาวาสองคเดมถงแกมรณภาพดวยโรคฝในทอง และพระเจรญตงใจวาจะสรางวดปามะมวงใหเปนสานกสอนวปสสนากรรมฐาน

162

เรองยอ นารผล

เมอพระเจรญไดมารกษาการเจาอาวาสทวดปามะมวง กปรากฏวาไมมพระเณรรปใดมาตอนรบเพราะไมเตมใจทจะใหพระเจรญมาเปนสมภารทวดน และอยากใหหลวงตาออนขนเปนสมภาร แตวาขาดคณสมบต ซงจรง ๆ แลว มหาหอง เจาคณะจงหวดนครสวรรคเปนผจดการเรองการรกษาการเจาอาวาสทงหมด เพอจะใหพระเจรญแสดงความรความสามารถไดเตมท แตกมญาตโยมมาตอนรบและชวยเหลอพระเจรญในการทาความสะอาดกฏ แลวพระเจรญกไดพบกบหลวงตาออน และหลวงตาเฟอง ซงพระ 2 รปน ไมคอยเตมใจอยากสนทนาดวยเพราะมทฐพระ ซงพระเจรญไดตงใจไววาจะกาจดทฐพระออกจากพระทง 2 รปนใหได เณรเฉลยวไดมาขอฝากตวเปนศษยกบ พระเจรญ โดยพระเจรญไดบอกใหเณรเฉลยวเรยนกรรมฐานดวย หลงจากนน 3 เดอน พระเจรญกสามารถปราบทฐพระทง 2 รปได พระเจรญโดนฟาผาตอนสอบอารมณญาตโยมทมาปฏบตวปสสนา-กรรมฐาน แตกไมเปนอะไร พรอมกบสอนญาตโยมเรองผลของการสาบานและเวรกรรมจากผลกรรมททาไว หลงจากนนแมชกอนทองไดมาขออาศยอยทวดปามะมวงเพราะมเทวดาไปเขาฝนใหมาอยทวดน และไดพบวามเทวดาทมาสงสถตทตนพกลหลงโบสถของวดปามะมวงไดมาชวนใหแมชกอนทองสวดมนตทกคน และไดสอนใหสวดมหาเมตตาครอบจกรวาลดวย โดยทพระเจรญไดไปแอบฟงวามเทวดามาชวนแมชกอนทองสวดมนตจรงหรอไม และยงรเรองนาทขงในโบสถวาเปนนาทพย และรวานารผลมอยจรง

พระเจรญตงใจจะไปหาซอหนงสอสวดมนตเพอจะนาบทสวดมนตมาเทยบตรวจสอบกบบทสวดมนตมหาเมตตาครอบจกรวาลทเทวดามาชวนใหแมชกอนทองสวดทกคน แตเทวดาไดบอกผานมาทางแมชกอนทองวาไมมขายใหไปขอยมจากทานพระครปลดเสงยม วดสทศนฯ บทสวดมนตทใชสวดอยในหนงสอของพทธาภเษกฉบบสมเดจพระสงฆราชแพ เมอไดหนงสอพทธาภเษกมาแลว พระเจรญไดนามาตรวจสอบแลวปรากฏวาตรงกนกบของแมชกอนทองทใชทอง พระเจรญจงไดคดลอกบทสวดมนตไวเปนหลกฐานเพอนาไปแจกใหญาตโยมในภายหลง

พระเจรญไดพบกบแมสะองทไดกลบชาตมาเกดเปนลกอาแปะ และเธอระลกชาตไดตอนอาย 11 ป วาเธอเปนภรรยาของนายปนและใหอาแปะพาไปหานายปน ซงขณะนนเธอมอายได 15 ป และนายปนมอาย 78 ป โดยเลาใหฟงวาเธอมชวตอยในโลกมนษยไดแค 20 ป เพราะยมบาลไดใหมาเกดเพอใชหนนายปนททาบญอทศสวนกศลไปใหแมสะอง ซงตอนนนถกลงโทษอยในนรกเปนเวลา 100 ป เพราะกอกรรมทาเขญไวมาก แตจากบญกศลทนายปนอทศไปใหเธอ หลงจากทตายไปแลวจงทาใหโทษลดลงเหลอ 20 ป และยมบาลยงบอกอกวาถาไมอยากตกนรกกอยากอกรรมทาชวอก

163

และใหสญญาวาจะตองรกษาอโบสถศลทกวนพระ และตองสรางกฏกรรมฐาน 1 หลง ในราคา 1 ชงไมขาดไมเกน และใหแลวเสรจในวนเดยว

หลงจากนน 2 ป พระเจรญไดรบแตงตงใหเปนพระอปชฌาย และไดเลอนตาแหนงจากรกษาการเจาอาวาสเปนเจาอาวาส สมภารเจรญตงใจไววาจะไปอาราธนานมนตทานเจาคณโชดกมาทาพธเปดสานกวปสสนากรรมฐาน โดยทเจาคณโชดกไดทานายไววาสานกวปสสนากรรมฐานวดปามะมวงจะเจรญรงเรองและมชอเสยงมาก และยงไดทกพระเจรญอกวาจะไดพบมกกะลผลในป 2515

พระเจรญไดพาพระบญไปฝากเรยนบาลและวปสสนากรรมฐาน ทวดมหาธาต ในปถดมากอนเขาพรรษาพระเจรญไดถกฟาผาอกครง จงทาใหทานหหนวก แตทานกไมไปรบการรกษาทโรงพยาบาล แตรอใหหายเปนปกตเอง เดอนตอมาทานไดลนลมในหองนาทาใหแขนขวาหกจงออกบณฑบาตไมได เพราะผลกรรมททาไวในวยเดก

หลงจากนน 6 เดอน พระเจรญกหายเปนปกตจากโรคหหนวก และไดบอกใหนางแตมทมาเจรญวปสสนากรรมฐานแลวไมเปนผลกาวหนา จงใหนางแตมขอขมาและขออโหสกรรมกานนเขยวทเสยชวตเพราะนางแตม จงสงผลตอการฝกวปสสนากรรมฐาน เมอไดทาการขอขมาแลวปรากฏวาการเจรญกรรมฐานของนางแตมไดกาวหนาขน และไดเขาผลสมาบต 12 ชวโมง เมอออกจากผลสมาบต นางแตมจงแผเมตตาและอทศสวนกศลใหกานนเขยวสามผลวงลบ ตอมามแมชมาขออาศยอยทวดปามะมวงคอ แมชเขยว แมชเจยน และเพอนแมชเจยนอก 3 คน เพราะอยากมาฝกวปสสนากรรมฐาน และแมชเขยวไดแนะนาใหพระเจรญไปซอบานนายอาเภออนทรบรมาทาเปนสานกช แตกไดไปพบกบเปรตแมกาหลงทไมยอมไปผดไปเกดเพราะหวงบานนายอาเภอ ซงพระเจรญไดชวนใหเปรตแมกาหลงมาฝกวปสสนากรรมฐานกบแมชเขยว แลวเปรตแมกาหลงกยอมมาแตโดยด ตอมาแมชแดงไดมาขออาศยอยทวดปามะมวง แตกไดสรางความอดอดใจใหเพอนแมชดวยกนเพราะไมเคยชวยงาน และเหนแกตวทสด ตอมาเปรตแมกาหลงไดมาสงแมชแดงเพอจะมาบอกพระเจรญวาตนจะไปเกดเปนเทพบนสวรรคชนจาตมหาราชกา และถอโอกาสเขาแมชแดงเปนการสงสอน

สมภารตวดกลางทง ไดพา ด.ช.สารด ลกชายของทานมาฝากใหเรยนหนงสอกบพระเจรญ ซงพระเจรญกรบเปนลกศษยกนกฏ ตอมาพระเจรญกบ ด.ช.สารด ไดไปพบทารกฝาแฝดเพศชายทพอแมนามาทงหนาวดตอนทานจะออกบณฑบาตตอนเชา ทานจงเกบมาใหแมชชวยเลยง โดยตงชอวา “ด.ช.แดง กบ ด.ช.ขาว” ซงภายหลงไดมคนนาไปลอกนวาพระเจรญมลกกบสกาแลวนามาใหแมชเลยง

พระเจรญไดพบกบ ดร.กรช เพอนสมยเรยนมธยม ไดพาครอบครวมาเยยมและเลาชวตชวงไปเรยนตอทเมองนอกจนมาแตงงานกบนางพมพาและมลกดวยกน หลงจากนนนางแตมไดเสยชวต

164

โดยตกบนไดบานคอหกตายเพราะกรรมทไดทากบสามเอาไว ซงนางแตมไดขออโหสกรรมและเจรญกรรมฐานแลวกไมสามารถหลกหนกฎแหงกรรมททาไวได ตอมาพระเจรญไดชดใชกรรมทตอนไกคอ ทานเกดอาการปวดทองจนฉนอะไรเขาไปไมได จนกระทงนายหลอไดพามาพบแพทยทโรงพยาบาล ศรราช แตแพทยไดวนจฉนจากผลการเอกซเรยวาลาไสเนาตองผาตดดวน และโอกาสทจะรอดชวตยากมาก พระเจรญจงไดแอบหนออกจากโรงพยาบาลกลบมาทวดปามะมวง และไดมาพบกบมหาเทยบซงปจจบนเปนผพพากษาหวหนาศาลจงหวดสงหบร ไดมาเยยมพระเจรญและบอกวธปรงยาใหพระเจรญฉน หลงจากนนพระเจรญกหายจากโรคปวดทองและไดเจรญกรรมฐาน ตงจตกรวดนาใหเจากรรมนายเวรคอไก 21 ตว ซงตอมาไดมจดหมายจากแพทยโรงพยาบาลศรราช โดยถามเรองการมรณภาพดวยโรคลาไสเนาของเจาอาวาสวดปามะมวงวาเผาหรอเกบไว พระเจรญจงตอบกลบไปวายงมชวตอย ทาใหเปนทแปลกใจของแพทยและนกศกษาแพทย ซงภายหลงไดเดนทางมาเยยมและขอจดตารบยาจากพระเจรญ

ในวนเฉลมพระชนมพรรษาพระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระเจรญไดรบพระราชทานสมณศกดเปนพระครสญญาบตร จากพระเจรญเปนทานพระครเจรญ และเทวดาทสงสถตทตนพกลไดมากราบลาพระเจรญ และไดทานายวาพระเจรญจะไดพบกบนารผลทประเทศศรลงกาในป 2515 และจะพบกบบอนาทพยทประเทศจนในป 2525 และหลงจากนนแมชกอนทองกไดมาลาพระเจรญเชนกน ตอมาพระเจรญไดพบกบนายวกโก บราวน โดยมาขอบวชพระเพราะรสกประทบใจทพระเจรญสามารถตอบคาถามของเขาได หลงจากทสอบถามพระมาหลายวดแลว พระวกโกปฏบตสมณกจไดครบถวนและรซงภาษาไทยไดเปนอยางด ภายหลงสามารถเจรญกรรมฐานไดจนถงขนสามารถสงโทรจตถงปและพอแมทอยประเทศนอรเวยได และลาสกขาเมอบวชได 45 วน

พระเจรญเตรยมสรางโบสถใหม โดยพระเจรญทราบวาจะมคนทเคยสรางโบสถนเมอชาตทแลวมาชวยสราง ซงกคอนายทองหยดและมผทมาชวยจากจงหวดพจตร และจงหวดนครราชสมา โดยมารวมทาบญทอดกฐนสามคค และกาหนดวนทาพธบวงสรวงสงศกดสทธ และดวงวญญาณ ระหวางทสรางโบสถ หลวงตาเฟองและหลวงตาออนไดมรณภาพในเวลาไลเลยกน จงทาใหชาวบานเปนหวงพระเจรญและกลววาโบสถจะสรางไมเสรจ แตหลงจากนนครงป โบสถกสรางเสรจและมการจดงานฉลองพระอโบสถ

ดร.กรช ไดกลบชาตมาเกดเปนลกเศรษฐคนจน และไดมาขอพบพระเจรญ และเลาใหพระเจรญฟงเรองการกลบชาตมาเกด และใหพระเจรญชวยไปยนยนกบนางพมพาทเปนภรรยาเมอชาตทแลววาเขาคอ ดร.กรช จรง ซงภายหลงนางพมพากเชอ และ ดร.กรช ในรางของ ด.ช. อายแปด

165

ขวบไดขออนญาตครอบครวของเขามาฝกกรรมฐานกบพระเจรญ และครอบครวของเขากมาฝกกรรมฐานดวยเชนกนกอนจะเดนทางอพยพไปอยทประเทศญปน

ตอมานายวกโก บราวน ไดมาเยยม และขอขอมลการระลกชาตจากพระเจรญ ซงนายวกโกเองกสามารถระลกชาตไดวาเคยเปนชาวฮอลนดาทเปนคนทลขอพระราชทานพระพทธรปนาคปรกจากสมเดจพระนารายณมหาราชเพอนามาประดษฐานไวทโบสถวดปามะมวง ซงทาใหเขามความผกพนมาก หลงจากนนนายวกโกกไดขอมลการระลกชาตของ ดร.กรช แมสะอง นายบญชวย ทกลบชาตมาเกดเปนขอทานเพราะชาตทแลวเปนเศรษฐแตไมเคยทาบญ และยงไดขอมลการระลกชาตจาก เจาคณศลสารวสทธ วดวชราลงกรณ จงหวดนครราชสมา พระบญไดมาพบพระเจรญและไดเรยนใหทราบวาทานไดเปนพระมหาบญแลว

พ.ต.ท.ชนม จนตนา ทเปนเจาภาพบวชใหนายวกโก บราวน ไดมากราบลาพระเจรญเพอเดนทางไปรบตาแหนงผบงคบบญชาสถานตารวจภธร อาเภอชะอวด โดยพระเจรญจะเดนทางไปดวยเพราะรวาจะมการหลอกใหเซนเอกสาร โดยกอนเดนทางพระเจรญไดเหนภาพนมตเปนไก 20 ตว มาเตอนวาพระเจรญตองมรณภาพในรถไฟระหวางเดนทางเพราะไสตงแตก แตพระเจรญกสามารถรอดชวตมาได

เมอพระเจรญเดนทางกลบมาจากอาเภอชะอวด นายหลอไดบวชใหพระเจรญ 1 พรรษา เพราะไดบนไววาขอใหพระเจรญกลบมาจากอาเภอชะอวดไดอยางปลอดภย สมภารตไดพบกบหนมทเดนทางมาจากปาหมพานตเพอมาขอพกอาศยอยทวดเปนเวลา 7 คน ซงสมภารตกดแลเปนอยางด เมอครบกาหนด 7 วน หนมเมองหมพานตไดมาลาพรอมกบบอกสมภารตวาถาคดจะทาอะไรจงทาใหเสรจภายใน 3 ป และไดนานารผลไวใหสมภารตเกบไว

พระมหาบญไดรบมอบหมายจากพระเจรญใหทาหนาทสอนปรยตธรรมใหกบภกษในวด โดยทพระมหาบญตงใจทจะสกหลายครง แตพระเจรญไมใหสกเพราะรวาพระมหาบญไมมดวงครองเรอนตองบวชตลอดชวต พระเจรญไดไปเยยมโยมโถทโรงพยาบาลและทราบวาระหวางเดนทางกลบวดจะตองเกดอบตเหตเพราะตองใชหนเตาโดยมนายหลอตดตามไปดวย แตกรอดชวตมาไดเพราะเวรกรรมยงไมหมด ตอมามหญงสาวชอชบามาขอบวชเปนช แตพระเจรญกรวาเธอถกจางมาทาใหพระเจรญเสยชอเสยง แตกยอมใหบวช จากนนหลานสาวของแมชกอนทองไดมาบอกเรองการเสยชวตของแมชกอนทอง และยงฝากมาเตอนเรองเจากรรมนายเวร ไดสงไสสกมาทาใหพระเจรญเสยชอเสยง แตแมชชบากไมสามารถทาไดสาเรจ จงปาวประกาศใหชาวบานรวาเธอจะโดนพระเจรญปลาเลยทาใหเธออยวดนไมได

166

3 เดอนตอมา พระเจรญไดรบคาสงจากกรมการศาสนาใหไปประชมองคการพทธศาสนกสมพนธแหงโลกทประเทศศรลงกา โดยมหมอมเจาหญงพนพศมย ดศกล นายกพทธสมาคมแหงประเทศไทย เปนหวหนาคณะนาภกษ 2 รป และคฤหสถ 8 คน ซงพระเจรญไดตงวตถประสงคในการไปครงน 5 ขอ คอ 1. ขอใหไดนมสการพระเขยวแกว 2. ไดนมสการตนพระศรมหาโพธ 3. ไดพบนารผล 4. ไดไปดหมบานคนไทยในประเทศศรลงกาทไดไปตงรกรากตงแตสมยรชกาลท 5 5. ไดไปดหนาตาพวกทมฬหนชาตทฆาพระเณรเพอทาลายศาสนาพทธ ซงภายหลงพระเจรญกสามารถทาไดตามทไดตงวตถประสงคไวทกประการ และการเดนทางไปประเทศศรลงกาในครงนพระเจรญกไดพบกบทานพฒาจารยโต พรหมรงส ซงมาในรปของงมหงอน แตไมใชพญานาค และไดเขาพบในนมตเพอมาบอกเรองการไปนมสการพระเขยวแกว และกอนเดนทางกลบประเทศไทย พระเจรญไดบรจาคปจจยใหพระมคคเทศกไวเปนทนการศกษาของภกษชาวไทยทมาศกษาทประเทศศรลงกา จงทาใหพระนกศกษารสกซาบซงในนาใจของพระเจรญเปนอยางมาก

นายสารดไดมาแจงขาวการมรณภาพของสมภารต และนมนตไปงานสวดอภธรรมศพสมภารตทวดกลางทง โดยทายกวดไดนานารผลทหอไวดวยผาขาวใหพระเจรญและนายสารดด และไมแนใจวาเปนเพราะสงนหรอไมททาใหสมภารตมรณภาพ และไดเลาเรองทมหนมหมพานตมาขอพกทวดเมอ 3 ปกอน และกอนไปไดมอบสงนไวใหสมภารต และสมภารตไดสงทายกวดไววาถาทานมรณภาพแลวใหเกบสงนไวใหนายสารดดวย แตนายสารดไมเหนคาของมน พระเจรญจงตองเกบไวเอง

พระมหาบญตงใจจะสรางพระเครองจานวน 616 องค เพอใหพระเจรญแจกจายญาตโยมเนองในวนคลายวนเกดทานพระครภาวนาวสทธซงกคอพระเจรญนนเอง พระเจรญและพระมหาบญไดชวยกนสรางพระเครองขนมา ซงแปลกกวาพระเครองทวไป หลงจากออกพรรษาและรบกฐนแลว พระเจรญไดมอบหมายงานใหพระมหาบญรกษาการเจาอาวาสแทนเพราะพระเจรญจะออกธดงคเปนเวลา 2 เดอน โดยกอนออกธดงคพระเจรญจะเขาผลสมาบตเปนเวลา 7 วน

เมอพระเจรญออกสมาบตแลว พระเจรญไดเตรยมตวออกธดงค โดยมจดหมายปลายทางทอาเภอภคา จงหวดนาน โดยพระเจรญไดใชคาถายนระยะทาง เมอไดพบกบพระในปา พระเจรญไดทาความเคารพและไดพดคยซกถามพระในปา ซงทานใหเรยกวา “หลวงพอดา” หลวงพอดาไดบอกทมาของชอ “ชมพทวป” และไดบอกวาอนาคตขางหนาพระและคนจะทาชวกนมากขน และยงทานายวาพระเจรญจะตองมรณภาพเมออาย 50 ป แตดวยอานสงสทชวยเหลอคนมากจงทาใหมอายยนยาวตอไป แตมขอแมวาพระเจรญจะตองตออายทกป และยงทานายตออกวาชางของสมเดจ พระนเรศวรมหาราชจะมาอยทวดปามะมวงในป 2535

167

พระในปาและพระเจรญไดออกธดงคไปทดงพญาเยน โดยไมไดใชคาถายนระยะทาง และไดเตอนวาการเดนปาจะตองมสตรตวตลอดเวลา ถาขาดสตอาจทาใหถงชวตได ซงระหวางออกธดงคพระในปาไดเทศนสอนเรองกรรมด กรรมชว วตถ 5 ประการ มลทนของสมณะ และพระเจรญไดตอบคาถามเกยวกบหลกธรรมกบพระในปาอกดวย

จนกระทงเดนทางมาถงดงพญาเยนในเวลาเยนจงไดปกกลด ซงหางกนประมาณ 25 วา เมอปกกลดเสรจ พระเจรญไดยนเสยงเปรตมาขอสวนบญจงบรกรรมคาถาอทศสวนกศลไปให และไดสวดบทพาหงมหากา สวดปรตร 6 ตานาน ๆ ละ 3 จบ และตอดวยทาวตรเยนและนงภาวนา ซงการฝกเจรญกรรมฐานในดงพญาเยนครงน พระเจรญไดพบกบอปสรรคมากมาย ไมวาจะเปนโขลงชางตกนามน ซงพระเจรญกรอดชวตไดจากการเรยนวชาคชศาสตรจากหลวงพอเดม และยงพบกบนางเสอสมง ซง “ขรวโต” กไดมาชวย โดยใหสวดบทเมตตามหานยม

พระเจรญไดเจรญกรรมฐานจนกระทงบรรลธรรมไดสาเรจ แตหลวงพอดาหรอพระในปากไดบอกวาเวรกรรมของพระเจรญยงไมหมด ยงตองชดใชกรรมทกอไวใหหมด เพราะการเจรญกรรมฐานน “ไมสามารถตดกรรมได” และไดเทศนสอนหลกธรรมเรอง “วฏสงสาร” ทเรยกวา “สงโยชน 10" จากนนหลวงพอดาหรอพระในปา กไดบอกใหพระเจรญเตรยมออกธดงคไปทอาเภอภคา จงหวดนาน โดยไมใหใชคาถายนระยะทาง และหลวงพอดาจะไปรอพระเจรญทอาเภอภคา

เมอพระเจรญไดเดนทางมาถงอาเภอภคา หลวงพอดาไดบอกพระเจรญวาตองไปปราบ ผดบทแพะเมองผ เพราะตอนนชาวบานกาลงเดอดรอนมาก ซงภายหลงกสามารถปราบไดสาเรจ โดยการขดซากศพขนมาทาการฌาปนกจ จากนนหลวงพอดาและพระเจรญกไดออกเดนทางไปจงหวดลาปาง โดยทพระเจรญไดไปกราบหลวงพอเกษม เขมโก ทสสานไตรลกษณ จงหวดลาปาง และไดสนทนาธรรมในเรองการใชกรรมและแลกเปลยนประสบการณจากการบรรลธรรม

จากนนพระเจรญไดมาพบกบหลวงพอดาซงรอพระเจรญอยทใตตนสตบรรณ และไดออกเดนทางไปนมสการเจดยชเวดากอง ประเทศพมา โดยทหลวงพอดาไปรอพระเจรญอยทชายแดนประเทศพมา ซงระหวางทเดนทางไปประเทศพมา พระเจรญไดพบกบคนปาทกนเนอมนษยเปนอาหาร ซงพระเจรญไดเทศนสอนคนปาเหลานนวาใหเลกกนเนอมนษยและเนอสตวอก 9 อยาง และไดใหสมาทานศลและรบไตรสรณคมณ เพอความเปนอยทดขนและจะทาใหชาตตอไปไมตองมาเกดเปนคนปาอก หากปฏบตตามคาสอนของพระเจรญ ซงระหวางเดนทางและปกกลดอยกลางปา พระเจรญกไดพบกบชางพมา ซงเปนเจากรรมนายเวรกนมากอนแตกรอดชวตมาไดจากการชวยเหลอของหลวงพอเดม กอนทพระเจรญจะเดนทางไปประเทศพมา หวหนาคนปาไดนาอาหารมาถวาย โดยพระเจรญไดใหศลใหพรและเทศนสอนคนปาใหรกษาศลและสวดมนต

168

หลงจากทพระเจรญไดเดนทางไปนมสการเจดยชเวดากองทประเทศพมาแลว พระเจรญไดเดนทางกลบจากธดงคไปเยยมโยมแม และทราบวาโยมพอบวชพระได 1 เดอนแลว พระเจรญไดพบกบโยมออง หญงตาบอดทมาฝกกรรมฐาน และพระเจรญไดพสจนวาโยมอองสามารถจาแนกและจดจาบคคลไดอยางไร ซงภายหลงไดทราบวาโยมอองใชประสาทสมผสจากการไดกลน โยมอองตงใจจะเจรญกรรมฐานใหไดในวนพระทจะมาถงอก 7 วน ซงหลงจากนนโยมอองกไดเสยชวตลงโดยไดเขยนจดหมายทงไว ตอมาพระเจรญไดฝากใหนายแดงและนายขาวไปบวชเณรและเรยนกบพระมหา-วจตร วดภาวนาภรตา ทกรงเทพฯ และนายสารดไดพาเพอนชอ “สมชาย” มาชวยรบใชพระเจรญแทนเขาเพราะจะไปอยบานแฟน ในวนพระขน 15 คา “พระพอง” หลวงพอของพระเจรญไดมาปรากฏในนมตและมาลาพระลกชายเพอไปบาเพญบารมตอในเทวโลก ซงเมอพระเจรญตนขนมาจงรวาเรองในฝนนนเปนจรง

169

เรองยอ สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม

นายบวเฮยวไดมาขอบวชเปนพระกบพระเจรญ โดยไดโกหกพระเจรญวาเปนคนไทยเพราะกลววาพระเจรญจะไมบวชให แตพระเจรญกทราบอยกอนแลววานายบวเฮยวไมใชคนไทย แตเปนคนเชอสายญวน ซงนายบวเฮยวกไดสารภาพกบพระเจรญในภายหลง และบอกสาเหตทมาบวชทวดนเพราะไดฝนตด ๆ กน 3 คน วาเหนวดปามะมวงและพระเจรญ แตในฝนมเสยงบอกวาใหมาบวชวดนและจะสามารถแกกรรมได พระเจรญไดสอนใหพระบวเฮยวฝกเจรญกรรมฐานดวยตวทานเอง พระบวเฮยวไดตงใจสวดมนตทาวตรเชา-เยน สวดปาตโมกข ปฏบตตามพระวนยสงฆอยางสมาเสมอ และไดฝกกรรมฐานโดยมพระมหาบญและพระเจรญเปนผดแลอยหาง ๆ ซงขณะทพระบวเฮยวฝกกรรมฐานไดมอาจารยจากนครสวรรค 3 คน มาขอฝกกรรมฐานเปนเวลา 3 วน 1 ใน 3 คนนนมครใหญชอ นายสฤษด ซงภายหลงไดสาเรจกรรมฐาน และไดพบกบหลวงตาเฟองทเปนเปรตมาขอสวนบญ โดยใหนายสฤษดชวยบอกพระเจรญวาใหทาบญถวายผาไตรจวรและใหชวยแผเมตตาและอทศสวนกศลใหดวย

ระหวางทพระบวเฮยวไดฝกกรรมฐานกไดพบกบอปสรรคในการฝกกรรมฐาน โดยทไดปรกษากบพระเจรญอยตลอดเวลา แตกยงฝกกรรมฐานยงไมสาเรจ หลงจากทนายสฤษดและเพอนคร 2 คน ทมาฝกกรรมฐานไดเดนทางกลบไปแลว ไมนานนกนายสฤษดไดกลบมาเยยมพระเจรญอกครงพรอมทงซอรถตถวายใหวดปามะมวงเพอใชในการเดนทางไปกจนมนต เพราะนายสฤษดไดถกลอตเตอรรางวลท 1 จงแบงเงนสวนหนงมาซอรถต และพระเจรญไดแนะนาใหครอบครวนายสฤษดมาฝกกรรมฐานเพอแกกรรม โดยทพระเจรญทราบวาลกสาวคนเลกของนายสฤษดคอ “น.ส.วรรณวไล” นน เปนทหารคนสนทของพระเจรญเมอชาตทแลวชอ “นายจนสม” จะตองชดใชกรรมทไดทาไวเมอชาตทแลว และพระเจรญกทราบอกวาพระบวเฮยวคอนองชายของพระเจรญเมอชาตกอน และทง 2 คนน มจตผกพนกบพระเจรญ จงไดมาพบกนอกและมาชวยเหลอเกอกลกน จากนนพระเจรญไดเทศนสอนเรองการเวยนวายตายเกดใหพระบวเฮยวฟง

นายจอยหลานชายของพระเจรญไดพาคหมนคอ น.ส.จก ซงตอนทนายจอยเปนสามเณรเคยไปบณฑบาตทบาน น.ส.จก ซงทงคไดมาขอใหพระเจรญดฤกษแตงงานให แตพระเจรญไดแนะใหมาฝกกรรมฐานทวด และไดเทศนสอนเรองกรรมและประโยชนของการฝกกรรมฐาน โดยให พระบวเฮยวเปนพเลยงคอยสอนกรรมฐานให

ระหวางทนายจอยและ น.ส.จก รอขนกรรมฐานกบพระเจรญ คณนายดวงสดาไดพาพอและแมมาฝกกรรมฐาน โดยผเปนพอชอเถาแกเสง สวนแมชอกมงอ และระหวางนนพระเจรญไดเทศนสอนเรองกฎแหงกรรมกอนทจะขนขอฝกกรรมฐาน

170

นางทองรนไดมาปฏบตกรรมฐานทวดปามะมวง และพระเจรญไดเหนวาเจากรรมนายเวรกาลงตามมาเอาชวตของนางทองรน พระเจรญจงไดเตอนวาใหปฏบตกรรมฐานเปนเวลา 15 วน โดยหามออกจากวดเดดขาดเพราะเธอกาลงมเคราะห

พระเจรญไดรบนมนตไปสวดพระพทธมนตทงานแตงงานของนายจอยและ น.ส.จก ซงกอนไปพระเจรญกไดกาชบนางทองรนอกครง แตพอหลงจากพระเจรญไปแลว นางทองรนรสกรอนใจอยากกลบบานเพราะเปนหวงลกกบสามจงออกจากวดมา แลวไดประสบอบตเหตรถชนตายอยหนาวด ซงระหวางนนสามและลกไดเดนทางมาหาทวดเพราะคดถง แตกตองมาพบวานางทองรนเสยชวตแลว

ระหวางทพระบวเฮยวไดฝกปฏบตกรรมฐานกไดพบอปสรรคในการฝกคอ มมารผจญ พระบวเฮยวมความรสกอยากสกเพอออกไปแตงงาน และไมมสมาธในการฝกเพราะโกรธและเกลยดนางบญรบทชอบสงเสยงดงตลอดเวลา จงไดมาปรกษาพระเจรญ พระเจรญจงแนะนาใหแผเมตตาและบอกวธปฏบตเพอระงบความโกรธ

ครมนตรและครสมาลไดนาหนประหลาดทเพอนไดนามาฝาก ใหพระเจรญทาการสอนกรรมฐานให เพราะหนประหลาดนไดเขาฝนเพอนของเขามา 3 คนตดกน ซงพระเจรญทราบวาหนกอนนนมวญญาณของผชายทสรางปราสาทหนพนมรงแลวถกหนตกลงมาทบตาย ซงหลงจากนนกไดมโยมยกเสามาใหพระเจรญพรอมกบบอกวาเสาพดไดโดยบอกวา อยากมาอยวดปามะมวงจะไปชวยหลวงพอกวาดลานวด ซงพระเจรญกทราบอกวาเธออยากมาอยกบบรษผมากบกอนหนเพราะเคยผกพนกนมาแตชาตปางกอนและไดชวนใหมาสรางบารมรวมกน

คณนายดวงสดาไดพาเถาแกเสงและแมกมงอมากราบพระเจรญ และเลาเรองทบานโดนโจรปลนแลวจะฆาพอ-แม แตปนยงไมออก ซงขณะนนพอกบแมกาลงฝกวปสสนากรรมฐานอย และโดนตารวจจบไดในภายหลงทราบวาเปนลกหนของเถาแกเสงชอนายสข และไดมาขอขมาเถาแกเสงหลงจากนนจงไดไปประกอบอาชพเปนคนขบรถแทกซ

พระเจรญไดชวยเหลอญาตโยมทมาขอคาปรกษาปญหาชวต โดยสวนใหญพระเจรญจะแนะนาใหมาฝกกรรมฐานทวดและหมนสวดมนตแผเมตตา ปญหาสวนใหญจะเปนเรองครอบครว เชน สามไปมเมยนอย ลกหนออกจากบาน ญาตพนองกาลงจะเสยชวต เปนมะเรงมดลกเพราะไปทาแทง โดนสามทบต นอกจากนกมมาปรกษาเรองงาน เชน การคอรรปชนของขาราชการไทย ธรกจกาลงจะลมละลายเพราะโกงลกคา ไมดแลบพการ โดนใสรายเรองเผาทของคนอน บางคนกมาปรกษาเรองการฝกกรรมฐานวาพบปญหาอะไรบาง โดยเฉพาะครอบครวคหบดทลกชายตดยาเสพตดอยทอเมรกา แตพระเจรญไมสามารถชวยเหลอลกชายได แตไดแนะนาใหครอบครวคหบดมาฝกกรรมฐานเพราะถา

171

ไมฝก ลกชายในครอบครวทเหลออก 3 คน จะตดยาอก หรอคหบดอาจจะถกฆาตดตอนเพราะคายาเสพตดขามชาต จงสงผลกรรมถงคนในครอบครว ซงภายหลงครอบครวคหบดกสามารถเจรญกรรมฐานไดสาเรจ

พระเจรญไดไปเยยมนางกมหงซงกาลงจะเสยชวต โดยทพระเจรญรวานางกมหงไดทาความชวไวมาก ไมวาจะเปนการโกงลกคา-ลกหน จนทาใหเธอรารวยเปนเศรษฐ จนตอนนทเธอกาลงจะตายลกหลานกกาลงมาแยงสมบตกน โดยกอนตายพระเจรญไดบอกใหนางกมหงขออโหสกรรมและทาใจใหเปนสมาธจะไดไปสภพภมทด จากนนพระเจรญไดไปงานฉลองพดยศของทานเจาคณะจงหวด ซงในงานพระเจรญโดนเสาเหลกพงใสหนาเพราะผลกรรมทโยนไมไปโดนปากและจมกของสนขทนอนอยใตตนปบโดยไมไดตงใจ ตอนททาความสะอาดลานวด และยงพบกบสตรทศลทรากลองยาว แลวอย ๆ กลมลงตายและหนอนขน ศพเนาทนท ซงเปนผลกรรมทเกดจากการทาผดศล 5 ครบทกขอนนเอง

นายขาไดมาขอความชวยเหลอจากพระเจรญ โดยชวยใหลกชายคอนายขนทอง ไมใหโดนเกณฑทหารเพราะเปนหวงทลกชายเปนกะเทย พระเจรญจงแนะใหมาชวยงานทกฏแทนการมาเจรญกรรมฐานเพราะนายขนทองไมอยากฝกกรรมฐาน และพระเจรญยงบอกนายขาดวยวาทนายขนทองเกดมาเปนกะเทยเพราะกรรมเกาททาไวชาตทแลวคอเปนคนเจาช สวนพระบวเฮยวกสามารถเจรญกรรมฐานไดฌานท 8 ทเรยกวา เขาถงนพพทาญาณ หลงจากนนเถาแกเสงไดมาพบพระเจรญ โดยเลาใหฟงวาเขาเจรญกรรมฐานถงขนไดทพยจกษเหมอนกบพระเจรญ

พระบวเฮยวตงใจจะแผเมตตาไปใหโยมแมและโยมพอเลยงของทาน จงสอบถามพระเจรญวาสามารถแผเมตตาใหคนเปนไดหรอไม โดยทพระเจรญไดยกตวอยางของนายวกโก บราวน ทมาบวชพระแลวกสามารถแผเมตตาไปใหป พอและแมทอยประเทศนอรเวยได พระบวเฮยวจงตงใจจะนงสมาธกรรมฐานตงแต 2 ทม ไปจนถง 8 โมงเชา พระเจรญจงขออนโมทนา เมอพระบวเฮยวไดออกจากผลสมาบตตอน 8 โมงเชา และไดแผเมตตาอทศสวนกศลจนถงเวลาเพล พระบวเฮยวไดพบกบเทวดาทแปลงกายเปนมนษยแลวนาอาหารทพยมาถวายโดยทพระบวเฮยวไมรวาเปนเทวดา หลงจากนนพระบวเฮยวไดรบจดหมายจากโยมแมวาไดรบจดหมายของพระบวเฮยวแลวแตไมมเวลาตอบ และบอกพระบวเฮยววาเลกอาชพฆาวว-ควายแลว และตอนนกาลงตงครรภกบพอเลยงของพระบวเฮยว จงทาใหพระบวเฮยวรสกปตเปนอยางมากทการฝกกรรมฐานและแผเมตตาของทานเปนผล แลวจงนาเรองนไปเลาใหพระเจรญฟง และพระเจรญยงไดบอกเรองททานจะมรณภาพดวยอบตเหตรถควาคอหกตาย วนท 14 ต.ค. 2521 เวลา 12.45 น. เพราะผลกรรมทหกคอนกตอนเปนเดกหนม

172

พระเจรญไดพบกบโยมปนทปวยเปนอมพาตอยทจงหวดอางทอง ไดมาพบพระเจรญ โดยมาในรปวญญาณทออกจากรางขณะนอนหลบ ซงเรยกวา “เจตภต” โดยมาบอกพระเจรญวาเธอจะทงรางตอนตสของวนรงขน ใหพระเจรญไปงานศพเธอดวย ตอมาไมนานพระเจรญกไดพบกบคณราศซงกมาพบพระเจรญในรปของ “เจตภต” เชนกน โดยบอกพระเจรญวาเธอจะถกยงตายในวนพรงนจากฝมอการบงการของเมยนอยนายประวทยทมาฝกกรรมฐานดวยกน และกราบขอขมาพระเจรญจง ลากลบ

หลงจากพระเจรญกลบจากงานเผาศพโยมปนทจงหวดอางทอง พระเจรญไดแวะไปเยยมนางนวลศรทอก 3 วนขางหนาเธอจะทงรางตอน 04.10 น. ซงภายหลงนางนวลศรกไมไดเสยชวตเพราะกอนหนาวนเสยชวต 1 วน ไดมมคทายกมาบอกบญเรองการสรางโบสถ เธอมจตศรทธาอยากทาบญ ทาใหเธอดใจมากทเธอใกลตายแลวยงมโอกาสทาบญเปนครงสดทาย ซงในคนนนเธอไดนอนทากรรมฐานพอจตเปนสมาธกเกดนมตวา “พรงนยงไมตายใหไปโรงพยาบาลศรราช หมอจะผาตดให” โดยทพระเจรญไดบอกวาเกดจากผลกรรมตดรอนหรออปฆาตกกรรม ซงกคอการพลกชะตาชวตจากตายเปนไมตายเพราะไดมจตศรทธาทาบญกอนตาย ซงเปนบญใหมเพราะบญเกาหมดแลวบญใหมจงใหผลทนท แตนายฮมลกเขยของนางนวลศรไดเสยชวตลง ซงกอนหนานพระเจรญไดแนะนาใหเขามาฝกกรรมฐานแลว แตเขาไมทาตามทพระเจรญแนะนา ซงตรงกนขามกบนายทหารคนหนงชอ พนโทวชญ ทจะตองเสยชวตเหมอนกน แตพระเจรญไดแนะใหมาฝกกรรมฐาน ซงเขากทาตามคาแนะนาของพระเจรญ โดยลางานมาฝกกรรมฐานเปนเวลา 14 วน ซงเขากรอดชวตโดยปาฏหารย และยงไดมาพบเนอคทวดปามะมวงดวย

พระเจรญไดพบกบอาจารยชตซงเคยเปนอาจารยสอนทวทยาลยเกษตรกรรม จงหวดเชยงใหม และไดลาออกมาเมอรวาปวยเปนมะเรงตอมนาเหลอง ผานการผาตดมาแลว 2 ครง แตกไมหาย จงมาขอความชวยเหลอจากพระเจรญ โดยพระเจรญไดใหอาจารยชตฝกกรรมฐาน และบอกวามโอกาสหายเปนมะเรงตอมนาเหลอง ทาใหอาจารยชตดใจมากจงจะขอบวชเปนพระเมอหายปวยจากโรคมะเรง แตพระเจรญกสามารถรวาภรรยาของอาจารยชตจะเสยชวตดวยโรคมะเรงในอก 3 ปขางหนา โดยทไมไดบอกอาจารยชต และพระเจรญไดนาตนใตใบกบตนไมยราบมาปรงยาสมนไพรรกษาอาจารยชต และไดเรมสอนกรรมฐานใหอาจารยชตดวยตวทานเอง

น.ส.สมปอย ปวยเปนมะเรงเตานมและไดมารกษากบพระเจรญ พรอมทงฝกกรรมฐานดวย แตมความอดทนนอยกวาอาจารยชต พระเจรญจงเทศนสอนวาใหตงใจฝกกรรมฐานดวยความอดทนถงจะเจบปวดจากอาการมะเรงแคไหนกตองทน ตอมาพระเจรญประสบอบตเหตตกบนไดขาขางขวาหกเพราะกรรมทเคยไปหกขานกกระสา และตงแตอาจารยชตมาพกรกษาตวทกฏพระเจรญกไมคอยม

173

ญาตโยมมาปรกษาปญหาชวต เพราะทนกลนเหมนทมาจากบาดแผลของอาจารยชตทเปนมะเรงตอมนาเหลองไมไหว นายขนทองจงประกาศงดรบแขกเปนเวลา 1 เดอน นอกจากผทมเรองสาคญเรงดวนเทานนจงจะอนญาตใหเขาพบ แตพระเจรญกตองมานงตอบจดหมายจากญาตโยมทมปญหาชวตแทน โดยมอาจารยชตและนายสมชายเปนผชวยตอบจดหมาย ยกเวนนายขนทองเพราะเกบความลบไมคอยอย โดยในการตอบจดหมายสวนใหญพระเจรญจะแนบบทสวดมนตและบทแผเมตตาอทศสวนกศลไปใหทองดวย

ตอมาอาจารยชตไดหายปวยจากโรคมะเรงตอมนาเหลอง เพราะระหวางปฏบตกรรมฐานเขารสกเจบปวดบาดแผลทเปนมะเรงตอมนาเหลองมาก จงไดภาวนาขอใหระลกชาตไดวาเขาไดทากรรมใดไวจงตองมารบกรรมน ถาระลกชาตไดเขาจะขออโหสกรรมจากเจากรรมนายเวร ซงเขากสามารถระลกชาตได และเจากรรมนายเวรกอโหสกรรมใหเขา โดยทอาจารยชตไดมาเลาใหพระเจรญฟงพรอมกบกราบขอบคณพระเจรญทเมตตาเขา และขอบใจนายสมชายและนายขนทองทดแลเขาเปนอยางด โดยเขาจะขออยชวยงานพระเจรญจนกวาพระเจรญจะหายเปนปกตแลวจงจะกลบบาน เมอพระเจรญหายเปนปกตแลว พระเจรญจงออกรบแขกตามปกต และพระเจรญไดพบกบคณะอาจารยสอนวทยาลยครทมากน 3 ทาน โดยหนงในนนเปนลกชายของพระเจรญเมอชาตทแลว ชอ อ.กวศญา มาขอคาปรกษาจากพระเจรญ จากนนพระเจรญไดทราบขาวจากแมชเจยนวา น.ส.สมปอย ไดหายจากโรคมะเรงเตานมแลว

ครอบครวคหบดไดมาขอพบพระเจรญในกลางดกคนหนง โดยนาเงนมาถวายพระเจรญเพอเปนคาใชจายสวนตวเพราะลกชายคหบดถกลอตเตอร ซงตรงกบททานพระครอธษฐานจตวาขอใหไดเงนมาชวยนายสมชายเรองงานแตงงานกบ น.ส.แปงรา และพระเจรญไดใหครอบครวคหบดอยฝกกรรมฐานทวดเปนเวลา 1 ชวโมง เพอจะไดกลบหลงเทยงคน เพราะถากลบกอนเทยงคนจะประสบอบตเหตรถชนเสยชวตทงครอบครว โดยทพระเจรญไมไดบอกใหครอบครวคหบดทราบ

เถาแกเสงไดพา “เจกบก” นองชายของเถาแกเสงมาฝกกรรมฐานกบพระเจรญ 7 วน เพราะเขาปวยเปนมะเรงลาไสซงจะมชวตอยไดแค 3 เดอน โดยทพระเจรญจะชวยเขาผลสมาบตเปนเวลา 3 วน และจะตออายใหเถาแกบกเพอชดใชกรรมทเคยทาไวในวยเดก และพระเจรญยงไดตารายาผบอกทชวยรกษาโรคมะเรงลาไสใหเถาแกบกดวย หลงจากทพระเจรญออกจากผลสมาบตใหเถาแกบก ทาใหพระเจรญออนเพลยมากเพราะตองตออายใหเถาแกบก และไดรบถายเทโรคมะเรงลาไสจากตว เถาแกบกมาสตวพระเจรญ จงทาใหพระเจรญมอาการปวดทอง คลนไส อาเจยน ถายอจจาระเปนเลอด หลงจากนนพระเจรญกหายเปนปกต

174

นายสมชายไดมาปฏบตกรรมฐานเปนเวลา 15 วน พรอมกบชวน น.ส.แปงรา มาเขากรรมฐานดวยเปนเวลา 7 วน ซงพระเจรญกเหนดดวยเพราะมธรรมเสมอกน จนถงวนแตงงาน นายสมชายและ น.ส.แปงรา ไดเงนรบไหวและเงนชวยงานจากแขกทมารวมงาน รวมทงพระเจรญดวยเปนจานวน 70,000 บาท จงนาเงนมาถวายสมทบทนสรางหอประชมเปนจานวน 50,000 บาท และ นายสมชายไดนานองชายมาชวยงานทกฏแทนเขาดวยชอ “นายสมชาต” ซงภายหลงมารวาเปนกะเทย

วนท 15 ส.ค. 2521 บรรดาลกศษยพระเจรญไดจดงานวนคลายวนเกดใหพระเจรญ และมลกศษยหลายคนทราบวาอก 2 เดอนขางหนา พระเจรญจะมรณภาพดวยอบตเหตรถควา พระเจรญไดแบงหนาทใหพระมหาบญและพระบวเฮยวรบผดชอบ และไดบอกกบญาตโยมทกคนวาตอไปถาเกดปญหามความทกขใจใหแกปญหาโดยการมาเจรญวปสสนากรรมฐาน และพระเจรญไดเทศนสอนเรองพระคณแม ซงกอนหนานนพระเจรญไดไปกราบลาและขออโหสกรรมกบโยมแมดวย

พระเจรญกาหนดจตออกจากผลสมาบต และตงจตแผเมตตาไปยงสรรพสตวและเจากรรมนายเวร แลวออกบณฑบาตในตอนเชาตามปกต และไดบอกลาญาตโยมวาวนนเปนวนสดทายของพระเจรญเพราะจะประสบอบตเหตรถควาคอหกตายเวลา 12.45 น. เพอชดใชกรรมททาไวกบนกกระสาและเตา

ในชวงเชาพระเจรญไดลงมารบแขกทกฏและเทศนสอนเรอง “กฎแหงกรรม” และเขากาลงจะชดใชกรรมในอกไมกชวโมงขางหนา ทาใหมลกศษยรสกเสยดายและเสยใจกบการจากไปครงนของพระเจรญเปนอยางมาก

เวลา 11.00 น. นายแพทยสงหพล แหงโรงพยาบาลศรราชไดพาครอบครวมาถวายภตตาหารเพลแดพระภกษ สามเณร วดปามะมวง ซงเขาไมไดนมนตไวลวงหนาเพราะตองการจะใหเปนการ “สงฆทาน” ทสมบรณแบบ พระเจรญไดบอกบรรดาญาตโยมวาจะออกเดนทางไปบรรยายธรรมทวดกวศาวราราม จงหวดลพบร เวลา 12.30 น. จนกระทงถงเวลาเดนทาง พระเจรญไดลาญาตโยมและออกเดนทาง เมอเดนทางมาถงทางแยกเขาจงหวดลพบร รถทวรบรษททนจตไดขบรถแซงขนมาดวยความเรวสง โดยไมทนเหนรถสองแถวทจอดเปดไฟเลยวขวาตรงแยกทางเขาจงหวดลพบร จงไดชนรถสองแถวคนทพระเจรญนงโดยสารมา ทาใหพระเจรญกระเดนออกจากรถคอหกพบถงราวนม หนงศรษะเปดตงแตหนาผากถงทายทอย พระเจรญไดชดใชกรรมใหกบนกกระสาและเตาแลว

175

ภาคผนวก ข. ประวตนกเขยน

176

อทธพลพระพทธศาสนาตอแนวคดในนวนยายชดสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม

เรยบเรยงจากขอมลในคานยมนวนยายสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม และจากการสมภาษณ สทสสา ออนคอม (รองศาสตราจารย ดร.สจตรา ออนคอม) ในวนท 24 เมษายน 2550 เวลา 13.30 - 17.30 น. ณ มหาวทยาลยราชภฎธนบร อทธพลการเลยงดจากครอบครว สทสสา ออนคอม เกดในครอบครวทบรรพบรษนบถอพระพทธศาสนา พอแม ปยา ตายาย พาเขาวดตงแตเลก ๆ โดยเฉพาะเทศกาล ‘เทศนมหาชาต’ จะพากนไปวดตงแตตสตหาเพอจะไดฟงพระสวด ‘คาถาพน’ ไดครบ 1,000 คาถา ดวยเชอกนวาเมอตายจะไดขนสวรรค กอนนอนคณพอคณแมกจะเลานทานทเกยวกบนรกสวรรคใหฟงเสมอ ๆ เชน เรองเทพบตร เทพธดา ทมความสขอยในวมานสวย ๆ หรอเรองพระมาลยไปเทศนโปรดสตวทเมองนรก เปนตน ทาใหสทสสาเกดความคดคานงและจนตนาการไปตาง ๆ ตามประสาเดก ทรรศนะทมตอพระพทธศาสนาในวยขนาดนน คอ ตองทาความดจงจะไดขนสวรรค แลวกไมอยากทาความชว เพราะกลวจะไปตกนรก ความเชอเรองกรรมจงมมาตงแตยงเปนเดก เมอจบมธยมตนจากตางจงหวด สทสสาไดเขามาสอบเรยนตอชนมธยมปลายทโรงเรยนเตรยมอดมศกษา (รน 29) ในกรงเทพฯ อาศยอยกบครอบครวมสลมซงเขารกเหมอนลกสาว คณยายของบานเปนชาวพทธและไปฟงเทศนทวดทกวนอาทตย ไปวดโพธบาง วดพระแกวบาง สทสสาไดตามคณยายไปแลวกสงเกตวาคนทไปวด มแตคนแก ๆ ซงตอนนนสทสสาไดอาย 18 ป จงเปนคนเดยวทอายนอยทสด อทธพลจากการศกษา จบโรงเรยนเตรยมฯ กสอบเขาเรยนทคณะอกษรศาสตร จฬาฯ พกทหอพกนสตหญงจฬาฯ (ปจจบนเปนศนยการคามาบญครอง) วนอาทตยกไดไปเรยนพระพทธศาสนาวนอาทตยทวดบวรนเวศ เปนลกศษย ทานเจาคณธมมสาโร ภกข (สมณศกดสดทายคอ พระราชบณฑต) จบปรญญาตรแลว ทรรศนะทมตอพระพทธศาสนากยงอยในระดบนรกสวรรค ตอเมอเรยนปรญญาโท สาขาปรชญา ทคณะและมหาวทยาลยเดม ทาใหความรทางดานพระพทธศาสนากวางขวางขน อาจารยผใหความรและเปนแรงจงใจใหหนมาศกษาพระพทธศาสนาอยางจรงจง คอ ทานรองศาสตราจารย ดร.สนทร ณ รงส (ปจจบนเปนศาสตราจารย (พเศษ) และเปนราชบณฑต) สวนพระสงฆนน สทสสาเคารพและศรทธา ทานเจาคณอาจารยพระธรรมปฎก สมศกดปจจบน พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) ในความเปนปราชญทางดานพระพทธศาสนาของพระคณทานและทานกไดประสทธประสาทความรดานปรยตแกสทสสาดวยความเมตตาอยางหาทเปรยบมได

177

อทธพลจากการปฏบตธรรม ในดานการปฏบต สทสสาเรมปฏบตธรรมอยางจรงจงเมอป 2526 เมอทางวทยาลยสงใหเขาอบรมปฏบตธรรม ท วดอมพวน จงหวดสงหบร สทสสาไดเปนลกศษยของ พระเดชพระคณหลวงพอจรญ ตงแตบดนน (ปจจบนหลวงพอไดเลอนสมณศกดเปนท พระธรรมสงหบราจารย) และชวตกพลกผนหนเขาหาธรรมะอยางเตมภาคภม นบแตบดนนจนถงบดนทรรศนะทมตอพระพทธศาสนาไดกาวพนจากระดบนรกสวรรคขนมา สทสสาไมอยากเกดในสวรรค เพราะเปนภมทยงตองเวยนวาย และมความใฝฝนทจะขามพนจากสงสารสาคร สทสสากลาววาคงจะเปนไดเพยงความฝน เพราะยงปฏบต กยงพบวาการจะเขาถงมรรคผล นพพาน นนยากแสนยาก และหากผปฏบตขาดความรความเขาใจทถกตอง กอาจหลงทางไดงาย การไปวดอยางสมาเสมอ และไดฟงธรรมเทศนาจากทานเจาคณหลวงพอหลายตอหลายครง บางเรองกฟงซาถงหกเจดครง (แตสทสสากไมเคยเบอ) และความทเปนคนชางจดชางจา เรอง ‘ไฟไหนเลารอนเทาไฟนรก’ และ ‘สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม’ จงเกดขน ความปลาบปลมใจพนทวจนสดจะพรรณนา เมองานเขยนไดรบความนยมจากทานผอานมากมายเกนความคาดหมาย สทสสารสกปตทไดทาหนาทชวยเผยแผคาสอนของทานเจาคณหลวงพอ ผซงดาเนนตามรอยบาทขององคพระศาสดาอยางแนวแน และ ‘ไดบญ’ จาก ธมมสสวนมย และ ธมมเทสนามย ในเวลาเดยวกน ทานเจาคณหลวงพอเปนผมพระคณตอสทสสามาก ทานเมตตาชวยเหลอและยงสนบสนนสงเสรมใหสทสสาไดไปเรยนปรญญาเอกทประเทศอนเดย การไดใชชวตใน ‘แดนพทธภม’ ทาใหสทสสาไดความรและประสบการณดานพระพทธศาสนาอยางลกซง พระอาจารย เขมานนทะ (ดร.พระมหาบาง สมพล) ไดเมตตาชวยเหลอในเรองการสมครเรยนท มหาวทยาลยมคธ ตลอดจนชวยสงเคราะหใหไดพานกในวดทเบต อนเปนวดของฝายมหายาน สทสสาจงไดความรเกยวกบพระพทธศาสนาฝายมหายาน เปนกาไรชวต สทสสาไดกลาววานวนยายทง 3 ภาค ไดรบอทธพลจากพระธรรมสงหบราจารย (จรญ ฐตธมโม) การดาเนนเรองราวองชวประวตของหลวงพอจรญ สทสสากลาววาเรมแรกนวนยายชดสตวโลกไดจดเปนชดของนวนยายองธรรมะ ตอมาเมอไดรบความนยมจากกลมผอานเปนจานวนมากจงเปลยนคาเรยกชดนวนยายจาก นวนยายองธรรมะเปนธรรมนยายชดสตวโลกยอมเปนไปตามกรรม ซงปจจบน (2550) มทงหมด 5 ภาค คอ ภาคท 1 มกกะลผล ภาคท 2 นารผล ภาคท 3 สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม ภาคท 4 วฏจกรชวต ภาคท 5 ความหลงในสงสาร การดาเนนเรององประวตของหลวงพอจรญ

178

ประวตและผลงาน ชอ นางสจตรา ออนคอม

คณวฒ Ph.D. (Philosophy)

ตาแหนงทางวชาการ รองศาสตราจารย ระดบ 9

ตาแหนงทางบรหาร ประธานบรหารหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาไทยศกษา มหาวทยาลยราชภฎธนบร ประวตการศกษา พ.ศ.2512-2515 อ.บ. (ภาษาองกฤษ) จฬาลงกรณมหาวทยาลย พ.ศ.2520-2523 อ.ม. (ปรชญา) บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย พ.ศ.2521-2522 พ.ม. (สงคมศกษา) กองสงเสรมวทยฐานะ กรมการฝกหดคร กระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2533-2535 Ph.D. (Philosophy) มหาวทยาลยมคธ ประเทศอนเดย พ.ศ.2547 Certificate of Supervising Research, University of Sydney Australia ประวตการทางาน พ.ศ.2516-2517 อาจารยสอนวชาภาษาองกฤษ โรงเรยนเทเวศรวทยาลย พ.ศ.2517-2518 อาจารยประจาภาควชาภาษาองกฤษ วทยาลยครเทพสตร พ.ศ.2518-2522 อาจารยประจาภาควชาภาษาองกฤษ วทยาลยครอตรดตถ พ.ศ.2523-2524 อาจารยประจาภาควชาปรชญาและศาสนา วทยาลยครอตรดตถ รายวชาทสอน ไดแก พทธศาสน ปรชญาเบองตน ศาสนาเปรยบเทยบ พ.ศ.2525-2538 อาจารยประจาภาควชาปรชญาและศาสนา สถาบนราชภฎธนบร รายวชาทสอน ไดแก พทธศาสน จรยศกษา การฝกสมาธ จรยธรรมกบชวต ศาสนาเปรยบเทยบ ปรชญาและศาสนา ตรรกวทยา ปรชญาเบองตน พ.ศ.2532-2538 - ผทรงคณวฒตรวจผลงานทางวชาการ สภาการฝกหดคร - อาจารยทปรกษาชมรมพทธศาสน พ.ศ.2535-2539 - ผทรงคณวฒตรวจและประเมนความชานาญการและผลงาน ทางวชาการของขาราชการครผดารงตาแหนงอาจารย 2

179

พ.ศ.2536-2538 - หวหนาภาควชาปรชญาและศาสนา สถาบนราชภฎธนบร พ.ศ.2537-2540 - ผรเรมและกรรมการรางหลกสตรโปรแกรมวชา พระพทธศาสนา ระดบปรญญาตร กรมการฝกหดคร กระทรวงศกษาธการ - กรรมการจดทาหลกสตร และคมอการฝกอบรมบคลากร ผสอน วชาพระพทธศาสนา ตามหลกสตรประถมศกษาและมธยมศกษา กระทรวงศกษาธการ - อนกรรมาธการประสานงานและสงเสรม เรงรดโครงการพฒนา โปรแกรมวชาพระพทธศาสนา คณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะและวฒนธรรม สภาผแทนราษฎร - กรรมการโครงการพฒนากระบวนการฝกหดคร โดยใชมตทาง พทธธรรม กรมการฝกหดคร กระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2539-2541 - กรรมการพฒนาหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาไทยศกษา โครงการบณฑตศกษา สถาบนราชภฎธนบร พ.ศ.2542-ปจจบน - ประธานกรรมการบรหารหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาไทยศกษา โครงการบณฑตศกษา สถาบนราชภฎธนบร - อาจารยสอนนกศกษาระดบบณฑตศกษา โครงการบณฑตศกษา มหาวทยาลยราชภฎธนบร หลกสตร ศศ.ม. ไทยศกษา หลกสตร ศศ.ม. สงคมศาสตรเพอการพฒนา และหลกสตร ค.ม. บรหาร การศกษา พ.ศ.2543-2544 - อาจารยทปรกษาวทยานพนธ นกศกษาหลกสตรศลปศาสตร มหาบณฑต สาขาไทยศกษา สถาบนราชภฎธนบร พ.ศ.2545-ปจจบน - ผทรงคณวฒประเมนผลงานทางวชาการของสานกงานคณะ กรรมการการประถมศกษาแหงชาต (สปช.) กระทรวงศกษาธการ - ผทรงคณวฒประเมนผลงานทางวชาการ กรมสามญศกษา สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) กระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2546-ปจจบน - กรรมการตรวจประเมนคณภาพหนงสอการเรยนรในกลมสาระ การเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ

180

- อนกรรมการจดทาหลกสตรวชาพระพทธศาสนาระดบประถม ศกษา และระดบมธยมศกษา กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ - อนกรรมการเฉพาะกจ เพอพจารณาจดทาหนงสอ “คาถาม- คาตอบเกยวกบพระพทธศาสนา” คณะกรรมการเสรมสราง เอกลกษณของชาต สานกนายกรฐมนตร - คณะทางานยกรางแนวทางปฏบตของคนไทยในวนสาคญทาง ศาสนา สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต (สวช.) - คณะกรรมการพจารณาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต (Ph.D) สาขาวชาศาสนศกษา (หลกสตรนานาชาต) มหาวทยาลยมหดล - กรรมการควบคมวทยานพนธ หลกสตรปรชญาดษฎบณฑต (Ph.D) มหาวทยาลยเซนตจอหน (Saint John’s University) พ.ศ.2548-ปจจบน - ผทรงวฒตรวจและประเมนผลงานทางวชาการ สาขาสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม สานกงานคณะกรรมการขาราชการ กรงเทพมหานคร พ.ศ.2550-ปจจบน - ผทรงคณวฒตรวจและประเมนผลงานทางวชาการ มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย - ทปรกษาคณะอนกรรมการกฎหมายเกยวกบพระพทธศาสนา- รฐสภา - ทปรกษาคณะอนกรรมาธการคณธรรมและจรยธรรม รฐสภา งานพเศษ พ.ศ.2524-2545 อาจารยสอนเสรม มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ.2531-2534 อาจารยพเศษ กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข พ.ศ.2532-ปจจบน นกเขยนนวนยายองธรรมะ นามปากกา สทสสา ออนคอม ประจา นตยสารกลสตร พ.ศ.2538-2545 อาจารยพเศษ มหาวทยาลยเอเชยอาคเนย สอนวชาตรรกวทยา ปรชญาเบองตน ความรพนฐานทางศาสนา พ.ศ.2542-ปจจบน อาจารยพเศษ วทยาลยศาสนศกษา มหาวทยาลยมหดล สอนวชาสมาธในศาสนา พ.ศ.2544-ปจจบน อาจารยพเศษ โรงเรยนนายเรอ จงหวดสมทรปราการ สอนวชาตรรกวทยา ปรชญาเบองตน

181

พ.ศ.2545-ปจจบน - ทปรกษาวทยานพนธ ระดบมหาบณฑตและดษฎบณฑต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย และมหาวทยาลย เซนตจอหน การใหบรการแกสงคม พ.ศ.2530-ปจจบน - บรรณาธการหนงสอกฎแหงกรรม-ธรรมปฏบต ของ พระธรรมสงหบราจารย (จรญ ฐตธมโม) วดอมพวน จงหวดสงหบร พ.ศ.2537-2540 - กรรมการผกอตงชมรมสอมวลชนเพอการเผยแผพระพทธศาสนา - บรรณาธการวารสารยวพทธสมพนธ - บรรณารกษหองสมดธรรมธรราชมหามน พ.ศ.2538-2542 - ทปรกษากตตมศกด คณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะและ วฒนธรรม สภาผแทนราษฎร พ.ศ.2539-2541 - กรรมการอานวยการ สภายวพทธกสมาคมแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ พ.ศ.2539-2543 - กรรมการบรหารยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทย ในพระบรม ราชปถมภ พ.ศ.2539-ปจจบน - บรรณาธการหนงสอ The Law of Karma-Dhamma Practice ของพระธรรมสงหบราจารย วดอมพวน จงหวดสงหบร พ.ศ.2542-2544 - วทยากรบรรยายและสอนวปสสนากรรมฐาน ชมนมพทธธรรม ศรราช ณ วดอมพวน จงหวดสงหบร พ.ศ.2542-ปจจบน - นกเขยนเจาของคอลมน ศาลาธรรมโอสถ (แนะแนวทาง แกปญหาชวตดวยธรรมะ) ประจา นตยสารกลสตร พ.ศ.2543-ปจจบน - วทยากรบรรยายและสอนวปสสนากรรมฐาน วดสามชก จงหวดสพรรณบร - รองประธานสหพนธศาสนสมพนธเพอสนตภาพโลก - วทยากรรายการ “สนามความร” โครงการศกษาทางไกลผาน ดาวเทยมโรงเรยนวงไกลกงวล อาเภอหวหน จงหวด ประจวบครขนธ

182

พ.ศ.2544-ปจจบน - ทปรกษาโครงการพระไตรปฎกเฉลมพระเกยรตอกษรโรมน กองทนสนทนาธรรมนาสข ทานผหญงมณรตน บนนาค ในพระสงฆราชปถมภ - วทยากรบรรยายธรรมทางวทยกระจายเสยงรายการ “สายดวน เพอชวต” - ทปรกษาฝายวชาการโรงเรยนยวพทธพทยา ยวพทธกสมาคม แหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ พ.ศ.2546-2548 - นกเขยนเจาของคอลมน ใตรมมณฑารพ ประจา นตยสาร กลสตร - ผอานวยการจดอบรมครศลธรรม วดสามชก อาเภอสามชก จงหวดสพรรณบร พ.ศ.2547-ปจจบน - ทปรกษาอสระ ประเภท B หมายเลข 1383 สานกงานบรหารหนสาธารณะ กระทรวงการคลง พ.ศ.2548-2549 - อนกรรมการสรรหาสมาชกสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต - นกเขยนเจาของคอลมน รมพระศรชนบญชร ประจา นตยสาร กลสตร พ.ศ.2550 - นกเขยนเจาของคอลมน สกขสาวกา ประจา นตยสารกลสตร ผลงานตารา 1. การฝกสมาธ (พมพครงท 10) 2. ปรชญาเบองตน (พมพครงท 8) 3. พระมหากษตรยไทยกบศาสนาประจาชาต (พมพครงท 2) 4. ศาสนาเปรยบเทยบ (พมพครงท 7) 5. หนงสอสวดมนตบาล-องกฤษ-ไทย (พมพครงท 7) 6. รอยางนเปนคนดตงนานแลว (พมพครงท 3) 7. Creating Sustainable World Peace 5th edition 8. การสรางสนตภาพโลกแบบยงยน (พมพครงท 2) 9. เหนอยนกพกใตรมมณฑารพ

183

ธรรมนยาย 1. คนเหมอนกน (พมพครงท 5) 2. ไฟไหนเลารอนเทาไฟนรก (พมพครงท 22) 3. นารผล (พมพครงท 8) 4. มกกะลผล (พมพครงท 12) 5. สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม (พมพครงท 28) พมพซา 7 ครง รวม 35 ครง 6. วฏจกรชวต (พมพครงท 5) 7. ความหลงในสงสาร (พมพครงท 4) เรองสน 1. พรสวรรคฟาประทาน (ศรสปดาห 2515) 2. ศาลเตย (สกลไทย 2526) 3. กลนกหลาบ (เดลเมล 2526) 4. ลกปองของแม (รกลก 2527) 5. ไรสานก (วรา 2527) 6. ทางออก (สกลไทย 2527) 7. ปเปลกพอ (ดฉน 2527) 8. ราคาชวต (กลสตร 2528) 9. แทกซทรก (คทลยา 2528) 10. ทากรรมใดจงไปนรก (กลสตร 2529) 11. ทรกของยาย (กลสตร 2530) 12. ความหวงของคาพน (ลลนา 2532) 13. หลอนชอบวลา (สกลไทย 2532) บทความตพมพลงในนตยสารและวารสารทางวชาการ ภาษาไทย 1. หลกการของพระพทธศาสนา 2. ธมมจกกปปวตตนสตร : พทธปฐมเทศนา 3. วฏจกรชวต 4. การฝกปฏบต : บาบดทางจตแนวพทธธรรม 5. สตเปนธรรมสาคญยง 6. ความกตญกตเวท

184

7. การบรหารจตและเจรญปญญา 8. มาฆบชา : โอวาทปาตโมกข 9. อบายมข 4 10. ความรกของแม 11. ลทธมโนธรรมสมบรณ 12. พทธอครสาวก 13. พระแมเจาของชาวไทย 14. หลวงพอจรญกบวนแม ภาษาองกฤษ 1. The Law of Karma in Human Life นาเสนอในการประชมนานาชาต คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร (16 กรกฎาคม 2538) 2. Building Peace in the New Millennium นาเสนอในการประชมขององคการ สหประชาชาต ครงท 27 (2 ธนวาคม 2543) 3. Buddhism and the New Millennium นาเสนอในการประชมทางวชาการระดบ นานาชาต วทยาลยนานาชาต มหาวทยาลยมหดล (1 กมภาพนธ 2544) 4. Moral Crisis in Thai Society ตพมพในวารสาร Professors World Peace Academy (PWPA) 5. Creating Sustainable World Peace เผยแพรใน www.rethinkers.org/essays.html 2003 6. The True Menace to Peace and Buddha’s Answer นาเสนอในการประชม Harmony and Sharing : The East Asian Culture and Buddhism ประเทศเกาหลใต (21 สงหาคม 2546) 7. Propagation of Buddhism in Thailand นาเสนอใน International World Buddhist Conference ทสานกงานองคการสหประชาชาต (19 พฤษภาคม 2548) 8. Buddhist Women and Sustainable Development นาเสนอใน International World Buddhist Conference ทสานกงานองคการสหประชาชาต (8 พฤษภาคม 2549)

185

งานแปล 1. การสรางสนตภาพโลกแบบยงยน แปลจาก Creating Sustainable World Peace ของ สจตรา ออนคอม 2. สนตภาพ...ทางเลอกเดยว แปลจาก Peace…the Only Option ของ Khemananda Bhikkhu 3. Advantages of Chanting and How to Practice Vipassana Meditation แปลจาก อานสงสการสวดพทธคณ ของพระราชสทธญาณมงคล 4. Fruit of Karma Volume I แปลจาก สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม เลม 1 ของ สทสสา ออนคอม 5. The Law of Karma-Dhamma Practice Volume 1 แปลจาก กฎแหงกรรม- ธรรมปฏบต เลม 1 ของ พระราชสทธญาณมงคล (จรญ ฐตธมโม) 6. The Law of Karma-Dhamma-Practice Volume 7 แปลจาก กฎแหงกรรม- ธรรมปฏบต เลม 7 ของ พระราชสทธญาณมงคล (จรญ ฐตธมโม) 7. The Story of Old Man Tiow แปลจาก ไฟไหนเลารอนเทาไฟนรก ของ สทสสา ออนคอม 8. Consigned by Luang Pu แปลจาก หลวงปฝากไว ของ พระโพธนนทมน งานวจย 1. ทรรศนะเรองความสขในพทธปรชญา (2523) 2. The Concept of Man in Buddhism and Existentialism : A Study in Comparative Philosophy (1992) 3. An Analytical Study of Karma and Rebirth in Buddhism (1995) 4. รปแบบการจดการศกษาและการเผยแผศาสนธรรมของวดในพระพทธศาสนา : กรณ ศกษา วดสามชก จงหวดสพรรณบร (2546) ไดรบทนการวจยจากสภาการศกษาแหง ชาต 70,000 บาท 5. การวจยและสงเสรมวดเพอการพฒนาโครงการอบรมศลธรรม “การเขาคายพทธบตร” กรณศกษาวดสามชก จงหวดสพรรณบร (2547) ไดรบทนการวจยจากสภาการศกษา แหงชาต 60,000 บาท 6. การวจยเพอพฒนาหลกสตรระดบบณฑตศกษา สาขาพระพทธศาสนา (2547) ไดรบ ทนการวจยจากโครงการบณฑตศกษา คณะมนษยศาสตรมหาวทยาลยราชภฎธนบร 100,000 บาท

186

7. คมอกลยทธการบรหารและจดการศกษาและการเผยแผศาสนธรรมของวด : ประสบการณจากการปฏบตงาน (2548) ไดรบทนการวจยจากสภาการศกษาแหงชาต 70,000 บาท 8. นโยบายสงเสรมศาสนาในการพฒนาสงคม (2550) ไดรบทนการวจยจากสภาทปรกษา เศรษฐกจและสงคมแหงชาต สานกนายกรฐมนตร 1,000,000 บาท) รางวล 1. ไดรบพระราชทานเสาเสมาธรรมจกรในฐานะผทาคณประโยชนตอพระพทธศาสนาจาก สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร งานสปดาหสงเสรมพระพทธศาสนา เนองในเทศกาลวสาขบชา พทธศกราช 2538 2. ไดรบรางวลชนะเลศการเขยนบทความเรอง Building Peace in the New Millennium จากองคการสหประชาชาต เปนเงน 250 เหรยญสหรฐฯ ป 2543 3. ไดรบรางวลชนะเลศการประกวดความเรยงระดบนานาชาตเรอง Creating Sustainable World Peace จาก Rethinkers’Organization, Toronto, CANADA เปนเงน 100,000 เหรยญสหรฐฯ ป 2546 4. ไดรบการคดสรรจาก นตยสารกลสตร เปน 9 ยอดกลสตรประจาป 2546 (สายงานขาราชการประจา)

ประวตยอผวจย

ประวตยอผวจย ชอ - ชอสกล นางเพญพมล ทมประเสน

วน เดอน ปเกด 19 กมภาพนธ 2505

สถานทเกด อาเภอเมอง จงหวดนครพนม

สถานทอยปจจบน 86 ถนนพษณโลก แขวงจตรลดา เขตดสต กรงเทพฯ 10300

ตาแหนงหนาทการงานปจจบน อาจารย 2 ระดบ 7

สถานททางานปจจบน มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร วทยาเขตพณชยการพระนคร ประวตการศกษา พ.ศ. 2524 มธยมศกษาตอนปลาย ร.ร.ปยะมหาราชาลย จ.นครพนม

พ.ศ. 2528 ครศาสตรบณฑต (ภาษาไทย) วทยาลยครสกลนคร

พ.ศ. 2550 การศกษามหาบณฑต (ภาษาไทย) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ